1. Chyum Laika hta Yehowa hte seng nna tengman ai lam hpe tsun da ai gaw shalan shabran lam gara hku lu la ai kun?

NA A hpraw nsam, myiman nsam hte hkum hkrang hpe yu nna nang hpe dawdan yang ra na kun? Ra na n re. Yehowa gaw shinggyim masha ni zawn anhte hpe tara n jeyang ai majaw, shalan shabran lam lu ai. Ga shadawn, Samuela gaw Yese a shadang sha ni hpe Yehowa mu mada ai zawn n mu wa ai. Yese a kasha langai gaw Israela hkawhkam byin wa na ngu Samuela hpe Yehowa tsun da ai. Raitim, kadai mahtang kun? Samuela gaw Yese a kasha alat Eliaba hpe mu ai shaloi, “Dai Madu a man e tsap nga ai ndai wa gaw shi lata san da ai wa teng teng rai nga sai” nga nna sawn la ai. Eliaba gaw hkawhkam hte bung ai. Raitim, Yehowa gaw Samuela hpe ndai hku tsun ai: “Shi gaw kade wa mi hkum shingyan galu nna ahpraw tsawm htap nga wu ti mung, myit hkum shang sha et, . . . ngai shi hpe n la nngai.” Hpa sharin la lu ai kun? Yehowa ndai hku matut tsun ai: “Masha gaw shinggan ahpraw asam hpe sha yu chye nga ai; rai ti mung ngai chyawm gaw myit masin hpe she yu nngai.”​—1 Sa 16:1, 6, 7, JCLB.

2. Yawhan 7:24 hta tsun da ai hte maren masha langai a ntsa lam hpe yu nna hpa majaw n dawdan ging ai kun? Ga shadawn tsun dan u.

² N hkum tsup ai shinggyim masha ni hku nna, kaga masha ni a shinggan nsam hpe yu nna, tara jeyang hkrup chye ai. (Yawhan 7:24 hpe hti u.) Raitim, kaga ni hte seng nna anhte mu ai lam gaw loi mi sha re ai hpe chye lu ai. Ga shadawn, grai ningtawn nna mahkrum madup nga ai sarawun gaw machyi masha ni hpe yu dat ai hte, hpa byin nga ai lam chye lu ai. Machyi masha hte seng ai tsi tsi ai labau, hkamsha lam hte byin nga ai yawga kumla ni hpe chye mayu ai nga yang, atsawm madat ya ra ai. Machyi masha a hkum kata hta hpa byin nga ai hpe chye na matu, dat man (X-ray) kayat shangun na re. N rai yang, sarawun  gaw shut ai hku tsi tsi hkrup chye ai. Dai hte maren, hpunau nauna ni hpe ntsa lam sha yu yang, shanhte a lam hpe atsawm chye na lu na n re. Anhte gaw masha ni hpe kaning re ai wa re ai lam atsawm chye hkra shakut ra ai. Anhte gaw masha ni a myit masin hpe n chye lu ai. Dai majaw, kaga ni hpe Yehowa chye ai zawn galoi mung chye lu na n re. Raitim, Yehowa hpe kasi la lu ai. Gara hku nna kun?

3. Ndai sumhpa hta lawm ai Chyum Laika labau ni gaw Yehowa hpe kasi la lu hkra gara hku karum ya na kun?

³ Yehowa gaw shi hpe nawku ai masha ni hpe gara hku kanawn mazum ai kun? Shanhte tsun ai hpe madat ya ai. Shingdu labau hte masa lam hpe chye na ya ai. Matsan dum myit madun ai. Yehowa gaw Yona, Elia, Hagara hte Lawt ni hpe gara hku kanawn mazum ai lam hkaja ga. Hpunau nauna ni hpe kanawn mazum ai hta, Yehowa hpe kasi la mai ai lam yu yu ga.

4. Anhte gaw Yona hpe n kaja ai hku hpa majaw mu chye ai kun?

⁴ N hkum tsup ai anhte a ningmu hku nga yang, Yona gaw kamhpa n mai ai, sadi n dung ai ngu dawdan hkrup na re. Shi gaw Ninewe mare hta tara jeyang ai shiga tsun na matu, Yehowa kaw nna ding tawk lam matsun lu la ai. Raitim, ga madat na malai, “Yehowa a man na hprawng na matu” kaga mare de sanghpaw li hte bu hkawm mat ai. (Yon 1:1-3) Dai lit hpe gun hpai na matu Yona hpe ahkaw ahkang nang bai jaw na kun? Jaw na n re. Raitim, Yehowa gaw ahkaw ahkang bai jaw ai.​—Yon 3:1, 2. 

5. Yona 2:2, 3, 10 hta mu lu ai Yona a ga ni kaw nna shi a lam hpa sharin la lu ai kun?

⁵ Yona gaw kaning re ai wa re ai hpe shi a akyu hpyi ga kaw nna chye lu ai. (Yona 2:2, 3, 10 hpe hti u.) Shi hpyi wa ai akyu hpyi ga law law kaw nna ndai akyu hpyi ga gaw, magam lit kaw nna hprawng mat wa ai masha langai daram sha n-ga, shi hpe chye na ya lu na matu karum ya ai. Shi gaw shagrit shanem ai, chyeju dum chye ai, Yehowa a ga madat na matu dawdan da ai hpe chye lu ai. Yehowa gaw Yona a shut ai lam hpe sha n yu ai. Shi a akyu hpyi ga hpe mahtai jaw ai. Myihtoi langai hku nna matut akyu jashawn ai.

6. Atsawm madat ya na matu shakut ai gaw hpa majaw akyu nga ai kun?

⁶ Kaga ni a ga hpe atsawm madat ya na matu, shagrit shanem nna myit galu ra ai. Dai hku shakut yang, lu la na akyu yawm htum 3 nga ai. Langai, masha ni hte seng nna n jaw ai hku dawdan hkrup ai baw yawm mat na re. Lahkawng, hpunau nauna ni a hkamsha lam hte galaw hkawm sa ai lam hpe chye ginhka lu nna, matsan dum myit grau madun lu na re. Masum, marai langai hpe shi nan sharin la lu hkra  anhte karum ya lu na re. Kalang lang anhte gaw hkamsha lam ni hpe ga hte tsun dan yang she atsawm chye na ai aten ni nga ai. (Gsh 20:5) Asha dan kaw nna myitsu salang ndai hku yin la ai: “Ngai gaw garai n madat ya shi yang ga shaga shut kau ai aten hpe naw dum ai. Nauna langai hpe zuphpawng hta mahtai jaw ai atsam rawt jat ra ai ngu tsun dat ai. Shi gaw laika nau n chye hti ai. Grai shakut yang she mahtai lu jaw ai hpe hpang hta ngai chye dat ai.” Myitsu salang ni gaw hpaji jaw ga garai n tsun shi yang, “shawng madat” na matu grai ahkyak ai.​—Gsh 18:13, JCLB.

7. Elia hpe Yehowa galaw wa ai lam kaw nna hpa sharin la lu ai kun?

⁷ Hpunau nauna nkau gaw shingdu labau, htunghking, atsam ningja ni a majaw, shanhte a hkamsha lam hpe tsun na matu yak chye ai. Shanhte a hkamsha lam ni hpe aloi sha tsun dan na matu anhte gara hku karum ya lu na kun? Yezebela kaw nna Elia hprawng wa ai shaloi, Yehowa gara hku galaw wa ai hpe dum u. Elia gaw shi a hkamsha lam ni hpe aten grai na yang she, sumsing kawa hpe tsun dan ai. Dai hpe Yehowa atsawm madat ya ai. Dai hpang, Elia hpe n-gun jaw nna, ahkyak ai lit jaw ai. (1 Hk 19:1-18) Hpunau nauna ni gaw, shanhte a hkamsha lam hpe tsun dan na matu, aten law law ra chye ai. Shanhte a hkamsha lam ni hpe anhte atsawm chye na lu ai aten du yang she, tsun dan wa na re. Myit galu na matu Yehowa hpe kasi la yang, anhte hpe kamhpa wa na re. Shanhte a hkamsha lam hpe tsun dan wa ai shaloi, atsawm madat ya ging ai.

8. Ningpawt 16:7-13 hku nga yang Yehowa gaw Hagara hpe gara hku karum ya wa ai kun?

⁸ Sarai a mayam Hagara gaw, Abram a madu jan byin wa ai shaloi hpaji n rawng ai hku galaw wa ai. Hagara gaw ma hkum kap wa ai shaloi, ma n lu ai Sarai hpe n hkungga mat sai. Masa gaw grai sawng wa ai majaw, Sarai gaw Hagara hpe gawt shapraw kau ai. (Nin 16:4-6) N hkum tsup ai anhte a ningmu hku nga yang, Hagara gaw gumrawng ai majaw, dam jaw ging ai ngu shadu chye ai. Raitim, Yehowa gaw dai hku n mu ai. Lamu kasa hpe Hagara hpang de shangun dat ai. Hagara hpe lamu kasa mu ai shaloi, shi a myit jasat galai shai na matu karum ya nna, shaman chyeju jaw ai. Yehowa gaw shi hpe mu nna, masa lam yawng hpe chye ai lam Hagara chye mat ai. Dai majaw, Yehowa hpe “nang gaw mu lu ai Karai Kasang . . . ngai hpe mu ai wa” ngu nna tsun ai.​—Ningpawt 16:7-13.

9. Hagara hte seng nna Karai Kasang gaw hpa hpe myit ya ai kun?

⁹ Yehowa gaw Hagara hte seng nna hpa hpe mu ai kun? Hagara a shingdu labau hte byin wa ai lam yawng mayawng hpe atsawm chye ai. (Gsh 15:3) Hagara gaw Hebre masha a nta kaw shanu nga ai Egutu amyu masha re. Kalang lang, tsasam masha zawn shi hkamsha ai kun? Shi a nta masha ni hte mungdan hpe marit ai kun? Shi gaw Abraham a num kaba mung n re. Dai aten hta, sadi dung ai la nkau mi gaw num langai hta n-ga la ai. Yehowa a yaw shada lam n re. (Mat 19:4-6) Dai gaw dinghku hta nju ndawng ai, manawn ai zawn re ai lam ni byin shangun chye ai. Sarai hpe Hagara n hkungga ai lam gaw shut ai hpe Yehowa chye ai. Raitim, Yehowa gaw Hagara a hkamsha lam hte shingdu labau hpe chye na ya ai.

10. Hpunau nauna ni hpe gara hku nna grau chye lu ai kun?

¹⁰ Anhte mung shada da chye na na matu shakut ai hku nna Yehowa hpe kasi la mai ai. Hpunau nauna ni hpe grau chye na hkra shakut u. Zuphpawng garai n hpang shi ai aten hte ngut ai aten hta, shanhte hte ga shaga u. Hkaw tsun bungli hta arau shang lawm u. Mai byin  yang, malu masha daw na matu saw shaga u. Dai hku galaw yang, n hku hkau chye ai ngu nang shadu da ai nauna gaw gaja nga yang kaya chye ai, arung arai ra marin ai wa ngu nang shadu da ai hpunau gaw manam daw kam ai, zuphpawng ayan na hpang hkrat chye ai ni ngu nang shadu da ai dinghku gaw ninghkap ai lam hpe hkam sharang nga ai ni re ai hpe nang chye wa na re. (Yob 6:29) Anhte gaw “tinang hte n seng ai amu” hta lawm ai ni n byin mayu ga ai. (1 Tm 5:13) Raitim, hpunau nauna ni a lam hte mabyin masa ni hpe chye ai gaw kaja ai. Dai gaw shanhte hpe atsawm chye na ya na matu karum ya lu ai.

11. Myitsu salang ni gaw sagu ni a lam atsawm chye na matu hpa majaw ahkyak ai kun?

¹¹ Laksan hku nna myitsu salang ni gaw, shanhte lanu lahku nga ai hpunau nauna ni a shingdu labau hpe chye ra ai. Ninghtawn hpung kawan Ata a mabyin hpe yu yu ga. Shi hte kaga myitsu salang gaw, kaya chye ai zawn re ai nauna hpang de sa chyai ai. Hpunau Ata ndai hku tsun ai: “Dai nauna gaw hkungran nna shaning loi mi na ai hpang, madu wa n nga mat ai hpe anhte chye dat ai. Mayak mahkak ni nga tim, kasha numsha yan hpe wenyi lam kaja hkra bau maka ai. Raitim, ya shi gaw myi n mu nna, myit daw nga ai. Dai pyi, Yehowa hpe tsawra nna, makam masham hta matut ngang kang nga ai. Nauna a kaja ai kasi ningli kaw nna, anhte law law sharin la lu ai.” (Hpl 2:3) Ndai hpung kawan hpunau gaw Yehowa a kasi hpe hkan sa ai. Yehowa gaw shi a sagu ni hte shanhte a hkamsha lam ni hpe chye ai. (Pru 3:7) Sagu ni hpe atsawm chye ai myitsu salang ni gaw, shanhte hpe grau nna karum ya lu ai.

12. Nawku hpung kaw na nauna langai a lam hpe chye ai shaloi nauna Yip Yi gara hku akyu lu la ai kun?

¹² Nang hpe myit shanut hkra galaw ai hpunau nauna a shingdu labau hpe atsawm chye yang, shi hpe chye na ya na matu grau loi na re. Ga shadawn langai hpe yu yu ga. “Anhte a nawku htingnu hta nsen grai ja hkra ga shaga ai nauna langai nga ai” ngu Asha Dan kaw nna nauna Yip Yi tsun ai. “Shi gaw kaja ai lailen n nga ai ngu ngai hkamsha ai. Raitim, shi hte hkaw tsun arau sa ai shaloi, shi gaw kanu yan kawa hpe nga dut karum ya ai lam ngai chye dat ai. Gat mari ai ni atsawm na hkra nsen ja ja tsun ra ai.” Yip Yi ndai hku bai tsun ai: “Hpunau nauna ni hpe atsawm chye na matu, shanhte a shingdu labau hpe chye ra ai lam ngai sharin la lu ai.” Na a hpunau nauna ni hpe atsawm chye hkra shakut ra ai. Myit masin hpe dam lada hkra hpaw da na matu, Chyum Laika hpaji jaw ga ni hpe hkan sa na nga yang, “masha yawng mayawng” hpe tsawra ai Yehowa hpe kasi la nga ai re.​—1 Tm 2:3, 4; 2 Ko 6:11-13.

13. Ningpawt 19:15, 16 hku nga yang Lawt gaw lanyan nga tim lamu kasa yan gaw hpa galaw wa ai kun? Hpa majaw kun?

¹³ Lawt gaw ahkyak ai aten hta, Yehowa a lam matsun hpe madat na matu lanyan nga ai. Lamu kasa yan gaw Lawt hpang de sa nna, dinghku nawng Sodom mare kaw nna pru na matu tsun ai. Hpa majaw kun? “Shara ndai hpe an jahten kau na rai nga ga ai” ngu shan tsun ai. (Nin 19:12, 13) Hpang jahpawt hta, Lawt hte shi a nta masha ni gaw nta kaw naw nga taw ai. Dai majaw, lamu kasa yan gaw Lawt hpe kalang bai shadum ai. Raitim, ‘shi gaw a ganyi nga ai.’ Lawt gaw ahkyak shatai lam n nga ai, Yehowa a ga n madat ai nga nna, shi hpe anhte tara jeyang hkrup chye ai. Raitim, Yehowa gaw shi hpe hkye la ai. “Yehowa shi hpe matsan dum nga ai majaw” lamu kasa yan gaw nta masha ni hpe lata dun nna, mare kaw na woi pru wa ai.​—Ningpawt 19:15, 16 hpe hti u. 

14. Yehowa gaw Lawt hpe matsan dum myit hpa majaw madun ai kun?

¹⁴ Yehowa gaw, Lawt hpe matsan dum myit madun na lam law law nga ai ngu hkamsha ai. Lawt gaw mare shinggan kaw nga ai masha ni hpe hkrit ai majaw, shi a nta kaw nna alawan n pru gwi ai mung rai chye ai. Kaga shoihpa ni mung nga chye ai. Kadit makau kaw nga ai hka namsu nhkun de hkrat mat wa ai hkawhkam lahkawng a lam hpe Lawt chye da ai mung rai na re. (Nin 14:8-12) Dinghku ningbaw hku nna, nta masha ni a matu myit tsang na re. Dai sha n-ga, lusu ai majaw, Sodom mare hta nta kaja mung nga na re. (Nin 13:5, 6) Dai lam ni a majaw, Yehowa a ga hpe kalang ta n madat wa ai ngu lawt ga tsun na lam Lawt hta n nga ai. Raitim, Yehowa gaw Lawt a shut ai lam hpe myit maju n jung ai sha, “ding hpring” ai wa hku nna mu mada ai.​—2 Pe 2:7, 8.

15. Marai langai a galaw hkawm sa ai lam hpe tara jeyang na malai hpa galaw ging ai kun?

¹⁵ Marai langai a galaw hkawm sa lam hpe tara jeyang na malai, shi gara hku hkamsha ai hpe chye na hkra shakut u. Urawpa kaw nga ai nauna Baronika dai hku galaw wa ai. “Nauna langai gaw galoi shagu myiman muk muk rai nga ai” ngu shi tsun ai. “Kaga ni hte n kanawn ai sha, shi hkrai san san nga ai. Kalang lang shi hpe ga shaga na matu hkrit ai. Raitim, ‘lama na ngai shi na shara kaw rai  yang, manang ra na re’ ngu ngai myit ai. Dai majaw, shi gara hku hkamsha nga ai lam san yu ai. Dai shaloi, shi yawng hpaw tsun dan ai. Ya nga yang, shi a lam hpe ngai grau nna chye na wa sai.”

16. Matsan dum myit hpe shalat lu na matu hpa majaw akyu hpyi ging ai kun?

¹⁶ Anhte hpe tsep kawp chye na ya lu ai wa gaw Yehowa sha re. (Gsh 15:11) Dai majaw, kaga ni hpe shi mu ai zawn mu chye na matu hte matsan dum myit gara hku madun ra na hpe chye na matu akyu hpyi u. Akyu hpyi ai gaw matsan dum myit grau nna madun na matu, nauna Anzila hpe karum ya ai. Shi a nawku hpung hta nga ai nauna langai gaw, kanawn mazum na matu yak ai. Anzila ndai hku yin la ai: “Nauna hpe aloi sha mara tam hkrup nna shi hpe koi yen mayu ai. Raitim, matsan dum myit madun lu hkra, Yehowa kaw akyu hpyi ai.” Anzila a akyu hpyi ga hpe Yehowa madat ya ai kun? Shi ndai hku bai tsun ai: “An lahkawng gaw hkaw tsun bungli arau sa nna, ngut ai hpang aten na na ga shaga byin ai. Matsan dum myit hte shi tsun ai hpe madat ya ai. Ya nga yang, shi hpe grau tsawra wa nna karum ya na matu ngai dawdan da ai.”

17. Hpa galaw na matu dawdan da ging ai kun?

¹⁷ Na a matsan dum myit gaw, gara hpunau nauna hte sha gingdan ai ngu ai hpe n mai dawdan ai. Yawng gaw, Yona, Elia, Hagara hte Lawt ni zawn, manghkang ni hkrum nga ai. Kalang lang, manghkang ni hkrum hkra shanhte nan galaw la hkrup chye ai. Anhte mung kalang lang byin chye ai. Dai majaw, hpunau nauna ni hpe tsawra na matu, Yehowa anhte hpe hpyi shawn da ai re. (1 Pe 3:8) Yehowa a ga madat ai gaw, laklai nna amyu baw hkum ai dinghku hpe kahkyin gumdin ya lu ai. Dai majaw, hpunau nauna ni tsun ai hpe madat ya na matu, chye na ya na matu hte matsan dum myit madun na matu dawdan da ga.