1. Yehowa a matu anhte a asak gaw kade daram manu dan ai kun?

 NINGTAWN ai wa soi da ai grai dingsa nna, manu n lu dawdan ai hkrangpan langai hpe manang langai jaw ai ngu shingran yu u. Shara nkau hta tsi hten taw ai, agang chyalang byin taw ai, hkang hkang taw ai. Raitim, dai hkrangpan gaw dola wan law law manu dan ai. Shi hpe grai chyeju dum nna, dai hkrangpan hpe mung makawp maga na re. Dai hte maren, Yehowa mung anhte hpe grai manu dan ai asak kumhpa jaw da ai. Anhte a matu Shi a Kasha hpe gawng malai hkungga hku nna jaw ai lam gaw, anhte a asak hpe Yehowa kade daram manu shadan ai lam madun ai.​—Yhn 3:16.

2. 2 Korinhtu 7:1 hku nga yang, Yehowa gaw anhte kaw na hpa myit mada ai kun?

² Yehowa gaw asak a Npawt re. (Shk 36:9) Kasa Pawlu dai hpe kam wa nna, ndai hku tsun ai: “Shi a jaw e anhte hkrung nga nna, shamu shamawt nga ai hte nga pra ga ai.” (Kas 17:25, 28) Dai majaw, anhte a asak gaw Karai jaw ai kumhpa re ngu lu tsun ai. Anhte asak hkrung na matu ra ai lam hpe tsawra myit hte lajang da ya ai. (Kas 14:15-17) Raitim, Yehowa gaw mauhpa lam hte asak hkrung lu hkra n galaw ya ai. De a malai, anhte hkam kaja let shi hpe matut nawku dawjau lu hkra, galaw lu ai lam yawng hpe galaw na matu myit mada ai. (2 Korinhtu 7:1 hpe hti u.) Hkamja lam hte asak hpe hpa majaw makawp maga ging ai kun? Gara hku galaw lu ai kun?

3. Hkam kaja hkra shakut ging ai lam langai gaw hpa rai kun?

³ Hkam kaja hkra shakut ging ai lam langai gaw, Yehowa hpe kaja htum nawku dawjau  lu na matu re. (Mrk 12:30) Anhte a “hkum hkrang hpe, hkrung nga ai, chyoi pra ai hte, Karai Kasang kaw sharawng awng ai hkungga matu nawng ya” mayu ai. Dai majaw, hkamja lam hkra machyi shangun ai lam ni hpe n galaw ai. (Rom 12:1) Anhte galaw lu ai lam ni grai law hkra nga tim, n machyi hkra gaw n galaw lu ai. Raitim, sumsing Kawa hpe asak kumhpa a matu chyeju dum ai lam madun mayu ai majaw, dang lu ai daram hkam kaja hkra galaw ai.

4. Hkawhkam Dawi hpa galaw mayu ai kun?

⁴ Asak kumhpa hpe hpa majaw manu shadan ai lam Hkawhkam Dawi ndai hku sanglang dan ai: “Dai nsung hku de ngai shang yang, Nye a asai hpa akyu nga lu na a ta? Ga nhpu nang hpe shakawn lu na a kun? Na a sadi sahka hpe shana ya lu na a kun?” (Shk 30:8) Dawi gaw, dai ga ni hpe si na mahka hta ka wa na masa nga ai. Raitim, shi dang lu ai daram atsawm asak hkrung na matu dawdan da ai. Rai yang she, Yehowa hpe shakawn lu na re. Anhte yawng mung dai zawn dawdan da na re.

5. Kade daram asak kaba tim, kade daram machyi tim anhte hpa galaw lu ai kun?

⁵ Machyi ai, asak kaba wa ai nga yang, shawoi galaw lu wa ai lam ni hpe galaw lu sana n re. Dai shaloi, myit daw nna, yawn chye ai. Raitim, asum n jaw ai sha, hkam kaja hkra shakut ging ai. Hpa majaw kun? Kade daram asak kaba tim, kade daram machyi tim, Hkawhkam Dawi zawn, Yehowa hpe matut shakawn lu ai majaw re. N hkum tsup ai lam ni nga tim, anhte hpe Karai Kasang manu shadan ai lam chye lu ai gaw n-gun lu hpa re. (Mat 10:29-31) Anhte si mat yang pyi, Shi bai jahkrung sharawt ya mayu ai. (Yob 14:14, 15) Asak hkrung nga ai laman, hkamja lam hte asak hpe makawp maga mayu ai.

6. Lu ai, sha ai hte seng nna anhte hpe Yehowa hpa myit mada ai kun?

⁶ Chyum Laika gaw hkamja lam hte seng ai (sh) malu masha hte seng ai laika buk n rai tim, dai lam ni hte seng nna Yehowa gara hku myit ai hpe tsun dan da ai. Ga shadawn, hkum hkrang hpe htenza shangun ai “hkra machyi hpa lam ni” kaw na makawp maga na matu Shi n-gun jaw da ai. (Hpj 11:10, NWT) Asak shoihpa nga ai lu lai, sha lai ai lam hpe Chyum Laika hta hkum pat da ai. (Gsh 23:20) Anhte hpa sha na, hpa lu na, kade daram sha na, lu na hpe dawdan ai shaloi, tinang hkum tinang hkang lu ai atsam nga na matu Yehowa myit mada ai.​—1 Ko 6:12; 9:25.

7. Ga Shagawp 2:11 hta lawm ai hpaji jaw ga gaw, hkamja lam hte seng nna kaja ai dawdan lam ni jahkrat lu hkra gara hku karum ya ai kun?

⁷ Sawn dinglik lu ai atsam hpe akyu jashawn nna, asak kumhpa hpe manu shadan ai lam madun ai dawdan lam ni jahkrat mai ai. (Shk 119:99, 100; Ga Shagawp 2:11 hpe hti u.) Ga shadawn, hpa sha na hte seng nna atsawm myit na re. Malu masha langai hpe grai ra tim, dai gaw anhte hpe machyi shangun ai nga yang koi ra ai. Hkru hkru yup ai, hkum hkrang shamu shamawt lam ayan galaw ai, hkum hkrang hte nta hpe jasan jaseng galaw ai mung hpaji rawng ai lam madun ai re.

8. Anhte a shim lum lam hte seng ai Yehowa a ningmu hpe Chyum Laika hta gara hku tsun da ai kun?

⁸ Israela ni hpe Yehowa jaw ai Tara hta,  bungli hte nta hta ang katut byin chye ai lam ni kaw na makawp maga na matu karum ya ai lam matsun ni lawm ai. (Pru 21:28, 29; Trj 22:8) Marai langai gaw, kaga lagai hpe n yaw shada ai sha sat hkrup ai rai yang, grai sawng ai hkra achyi lam ni hkamsha na re. (Trj 19:4, 5) N shangai shi ai ma hpe n yaw shada ai sha hkra machyi shangun ai nga yang pyi, dam jaw na matu Jep Ai Tara hta hpyi shawn da ai. (Pru 21:22, 23) Yehowa gaw, shim lum lam nga hkra galaw shangun mayu ai lam Chyum Laika hta asan sha tsun da ai.

9. Ang katut byin ai hpe koi na matu hpa galaw mai ai kun? (Sumla ni hpe mung yu u.)

⁹ Bungli hte nta hta shim lum lam nga hkra shakut ai hku nna asak kumhpa hpe manu shadan ai lam madun mai ai. Ga shadawn, masen nna, dai ai arai ni hpe kabai kau na, shoihpa byin shangun ai dat jasat (chemical) hte seng ai arai ni, tsi ni hpe shim lum ai shara hta tawn na nga yang, kaga ni hpe shoihpa n byin shangun sai. Ma ni n mu tam ai shara hta mung tawn ai. Wan lang ai aten, hka hpunglum shadu da ai aten, jak rai ni lang nga ai aten hta anhte sadi ai, tsan tsan de n sa ai. Tsi lu da ai, tsa lu da ai, yup n lu ai majaw, anhte a ginhka chye ai atsam yawm taw ai shaloi mawdaw n gau ai. Mawdaw gau ai shaloi hta mung phone lang ai baw ni n galaw ai.

10. Shingra tsin-yam garai n byin shi ai aten hte byin nga ai laman, hpa galaw mai ai kun?

¹⁰ Kalang lang, asak shoihpa jaw chye ai mabyin ni kaw na n lu makawp maga ai.  Laksan hku nna, shingra tara tsin-yam, kap bra ana, laja lana gasat ai lam ni byin ai aten hta rai chye ai. Raitim, dai zawn shingra tsin-yam ni byin ai shaloi, dai shara kaw na pru na matu tsun ai lam matsun ni, asuya ni a kaga lam matsun ni hpe hkan sa ai hku nna, dang lu ai daram shim lum hkra, shoihpa n nga hkra galaw lu ai. (Rom 13:1, 5-7) Shoihpa nga ai lam nkau a matu gaw tau hkrau hkyen lajang da mai ai. Dai hku galaw lu na matu karum ya ai asuya ni a lam matsun yawng hpe anhte atsawm hkan sa ai. Ga shadawn, lu hka ni, lusha jahkraw ni, hkyak hkyak ra ai tsi nkau mi hpe lajang da ra chye ai.

11. Anhte nga ai shara hta kap bra ana ni chyam bra nga ai nga yang, hpa galaw ging ai kun?

¹¹ Anhte nga ai shara hta kap bra ana ni chyam bra nga ai nga yang, hpa galaw ging ai kun? Lata kashin ai, langai hte langai gang nna nga ai, n-gup magap shakap ai, san san nga ra ai zawn re ai asuya ni a lam matsun ni hpe hkan sa ging ai. Dai hku galaw ai nga yang, Karai jaw ai asak kumhpa hpe grai manu shadan ai lam madun ai re.

12. Ga Shagawp 14:15 gaw, shingra tsin-yam byin ai shaloi, shiga ni hpe lata nna madat na matu gara hku karum ya ai kun?

¹² Hkyak hkyak masa hte hkrum ai aten laman, manang ni, htingbu ni hte shawa matut mahkai lam ni kaw nna n jaw ai shiga ni kalang lang na wa chye ai. “Na mana” hpe kam na malai, asuya ni, sarawun ni kaw na sa ai jaw ai shiga hpe madat ging ai. (Ga Shagawp 14:15 hpe hti u.) Uphkang Hpung hte ginjaw garan rung ni gaw, nawku zuphpawng ni, hkaw tsun bungli hte seng nna lam matsun n jaw shi yang, tup hkrak jaw ai shiga lu la hkra shakut ai. (Heb 13:17) Dai lam matsun hpe hkan sa ai hku nna, tinang hte kaga ni shoihpa hkrum ai kaw na makawp maga lu na re. Yehowa Sakse ni hte seng nna kaga ni kaja ai hku mu wa hkra mung karum ya lu ai.​—1 Pe 2:12.

13. Sai hte seng nna manghkang pru wa yang, Karai jaw ai asak kumhpa hpe manu shadan ai lam gara hku madun ai kun?

¹³ Sai gaw chyoi pra ai ngu Yehowa Sakse ni kam ai hpe masha law law chye ma ai. Hkyak hkyak tsi tsi ra ai aten hta pyi, sai bang nna tsi ai hpe n hkap la ai hku nna, sai hte seng ai Yehowa a tara hpe anhte hkan sa ai. (Kas 15:28, 29) Raitim, anhte si mayu ai ngu ai lachyum gaw n re. Karai jaw ai asak kumhpa hpe anhte manu shadan ai. Sai n bang ai sha, grai madang tsaw ai hku tsi ya mayu ai ningtawn ai tsi hpaji du ni hpe karum hpyi ai.

14. Grai sawng ai tsi tsi ra na masa ni hpe gara hku shayawm lu ai kun?

¹⁴ Ndai sumhpa a shawng hta tsun wa ai hkamja lam hte seng ai hpaji jaw ga ni hpe hkan sa yang, ga tsi ra ai lam, grai sawng ai tsi tsi lam ni hpe galaw ra na n re. Hkamja lam hpe sadi ai nga yang, ga tsi ra yang pyi, alawan bai mai wa lu na re. Anhte a nta hte bungli galaw ai shara ni hta shim lum hkra galaw ai, mawdaw lam hte seng ai rit kawp tara ni hpe hkan sa ai hku nna, hkyak hkyak ga tsi lajang ra ai masa ni hpe shayawm lu na re.

15. (a) Anhte gun sa ai tsi hte seng ai lam matsun kat (DPA) gaw hpa majaw nnan byin na matu ahkyak ai kun? (Sumla hpe mung yu u.) (b) Video hta tsun da ai hte maren, sai n bang ai sha tsi tsi ai hte seng ai dawdan lam ni hpe anhte gara hku tsun dan mai ai kun?

¹⁵ Asak kumhpa hpe manu shadan ai majaw, tsi hte seng ai lam matsun kat (DPA) hta ka da nna, tinang hte rau aten shagu gun sa ai. Dai kat gaw, tsi tsi ladat  nkau mi hte sai bang ai hte seng nna tinang a ningmu hpe madun dan ai. Na a DPA kat gaw nnan rai kun? Nnan bai ka na matu ra yang, kalang ta galaw u. Dai kat hta anhte byin mayu ai hpe asan sha ka da na nga yang, n ra ai sha tsi tsi hpang hkrat ai baw byin sana n re. Anhte hpe shoihpa jaw ai tsi tsi ladat ni, tsi ni hpe koi lu na matu mung karum ya ai. b

16. Tsi hte seng ai lam matsun kat (DPA) hta gara hku ka bang ra na hpe n chye yang, hpa galaw lu ai kun?

¹⁶ Anhte asak kaji tim, hkam kaja tim, anhte yawng gaw, ang katut byin ai lam ni, machyi makaw lam ni byin chye ai. (Hpj 9:11) Dai majaw, tsi hte seng ai lam matsun kat (DPA) hta ka bang da ai gaw hpaji rawng ai lam re. Dai kat hta gara hku ka bang ra na hpe n chye ai nga yang, buga myitsu salang ni hpe karum hpyi u. Shanhte gaw gara hku ka bang ra na  hpe chye hkra karum ya na re. Raitim, tsi tsi ladat hte seng nna gaw dawdan ya na n re. Dai gaw na a lit re. (Gal 6:4, 5) Raitim, nang lata ai lam ni hpe chye na hkra, nang ka mayu ai lam ni hpe ka bang lu hkra gaw karum ya lu ai.

17. Hkamja lam hte seng nna anhte hta rap ra ai lam nga ai hpe gara hku madun lu ai kun?

¹⁷ Hkamja lam, tsi tsi ai lam hte seng ai anhte a dawdan lam law law hpe Chyum Laika hte shaman da ai myit nsam ntsa madung tawn ai. (Kas 24:16; 1 Tm 3:9) Dawdan lam ni jahkrat ai, dai hte seng nna kaga ni hte bawngban ai shaloi, “nanhte a rap ra ai lam hpe masha yawng chye wa mu ga” ngu ai npawt tara hpe atsawm hkan sa ra ai. (Hpl 4:5, NWT) Anhte hta rap ra ai lam nga yang, hkamja lam hte seng nna myit tsang lai ai baw byin na n re. Kaga ni hpe mung tinang a ningmu hpe hkap la na matu shadut na n re. Hpunau nauna ni a dawdan lam ni gaw, tinang hte n bung tim pyi, shanhte hpe tsawra nna, hkungga na re.​—Rom 14:10-12.

18. Asak kumhpa a matu chyeju dum ai lam gara hku madun lu ai kun?

¹⁸ Asak hpe makawp maga ai, Yehowa hpe kaja htum sak jaw ai hku nna asak a Npawt re ai Yehowa hpe chyeju dum ai lam anhte madun ai. (Shr 4:11) Ya aten hta anhte machyi na, shingra tara tsin-yam ni hkrum na re. Raitim, dai gaw anhte a matu Hpan Madu yaw shada da ai asak aprat n re. Kade n na yang, si hkrung si htan, machyi makaw lam n nga ai htani htana asak hpe Shi jaw sana re. (Shr 21:4) Ya aten hta mung, anhte tsawra ai sumsing Kawa Yehowa hpe asak hkrung let nawku lu ai gaw grai kaja ai.