1. Dai ni aten hta nta masha shada da nja nhpra myit n nga sai hpe gara lam ni gaw madun nga ai kun?

HPANG jahtum nhtoi hta masha ni gaw “nja nhpra myit n rawng ai ni” byin na ngu Chyum Laika hta tau hkrau tsun da ai. (2 Tm 3:1, 3) Dai ni aten hta dai myihtoi ga hpring tsup nga ai hpe mu lu ai. Ga shadawn, dinghku hka bra ai lam a majaw, shada da nju ndawng nga ai yan la ni, tsawra n hkrum ai ngu hkamsha nga ai kashu kasa ni law wa ai. Nkau gaw nta langai hta rau nga nga tim, tsasam masha ni zawn sha re. “Kanu kawa ni hte ma ni gaw, kumpyuta, tebalet, phone, video gim ni hte sha aten shama nga nna, shada da kanawn mazum ai lam n nga mat sai. Rau nga taw tim, kaga ga rai taw ai” ngu dinghku hte seng ai hpaji du langai tsun dan ai.

2-3. (a) Roma 12:10 hku nga yang, kadai ni hpe shinggyim nauna tsawra myit madun ging ai kun? (b) Ndai sumhpa hta hpa lam hkaja na kun?

² Tsawra myit n nga ai mungkan a hkrang shachyaw ai hpe n hkrum mayu ga ai. (Rom 12:2) Nta masha ni hpe sha n-ga, hpunau nauna ni hpe mung shinggyim nauna tsawra myit hte tsawra ra ai. (Roma 12:10 hpe hti u.) Shinggyim nauna tsawra myit ngu ai gaw hpa rai? Nta masha ni a lapran na shim lum ai hku hkau lam hpe tsun ai re. Dai zawn tsawra myit hpe Hkristan hpunau nauna ni hpe mung madun ging ai. Dai hku madun ai gaw, jet ai nawku dawjau lam a madung lam re ai kahkyin gumdin lam hpe rawt jat shangun ai.​—Mik 2:12.

³ Shinggyim nauna tsawra myit hte tsawra chye na matu,  tatut madun chye na matu, Chyum Laika kasi ningli ni kaw na hpa sharin la lu ai hpe yu yu ga.

4. Yaku 5:11 gaw Yehowa a tsawra myit hpe gara hku madun dan ai kun?

⁴ Yehowa a kaja ai atsam ningja ni hpe Chyum Laika hta tsun da ai. Ga shadawn, “Karai Kasang gaw tsawra ai myit rai nga ai.” (1 Yh 4:8) Dai majaw, Yehowa hpe anhte tsawra chye ai. Dai sha n-ga, Yehowa gaw “n-gaw n wai ai myit hte tsawra” ai ngu nna mung tsun da ai. (Yaku 5:11 hpe hti u.) * Anhte hpe Yehowa grai tsawra ai lam dan dawng ai.

5. Yehowa gaw matsan dum myit hpe gara hku madun ai kun? Anhte gara hku kasi la mai ai kun?

⁵ Yaku 5:11 hta Yehowa a tsawra myit hpe kaga atsam ningja re ai matsan dum myit hte matut mahkai da ai. (Pru 34:6) Yehowa matsan dum myit madun ai lam langai gaw, mara raw kau ya ai hku nna re. (Shk 51:1) Chyum Laika hta tsun da ai matsan dum myit madun ai ngu ai gaw, mara raw ya ai hta n-ga galaw ra ai hpe tsun ai re. Jam jau nga ai ni hpe karum ya mayu ai myit pru wa ai hkamsha lam re. Anhte hpe karum ya mayu ai Yehowa a hkamsha lam gaw, kasha ni hpe tsawra ai kanu langai a hkamsha lam hta grau ai. (Esa 49:15) Anhte jam jau hkrum nga ai aten hta karum ya na matu matsan dum myit gaw Yehowa hpe shadut ya ai. (Shk 37:39; 1 Ko 10:13) Anhte mung hpunau nauna ni hpe mara raw ya ai, masin n si hkraw ai myit n nga ai hku nna matsan dum myit madun mai ai. (Ehp 4:32) Madun mai ai kaga ahkyak ai lam langai gaw, hpunau nauna ni jam jau hkrum nga ai aten hta madi shadaw ya ai hku nna re. Kaga ni hpe dai hku madun ai gaw, shinggyim nauna tsawra myit madun ai hta kaja htum kasi ningli re ai Yehowa hpe kasi la nga ai re.​—Ehp 5:1.

6. Yonahtan yan Dawi gaw shinggyim nauna tsawra myit hpe gara hku madun ai kun?

⁶ Tsawra myit madun wa ai n hkum tsup ai shinggyim masha ni a lam Chyum Laika hta lawm ai. Ga shadawn, Yonahtan yan Dawi a lam hpe myit yu ga. “Yonahtan gaw Dawi hpe grai myit yu kap mat ai rai nna, shi hkum hte maren tsaw ra wu ai” ngu Chyum Laika hta tsun da ai. (1 Sa 18:1, JCLB) Dawi gaw Shawlu a aya hkam na matu namman jaw hkrum ai. Hpang hta, Dawi hpe Shawlu manawn nna sat na matu shakut ai. Raitim, kasha Yonahtan gaw Dawi hpe sat na kawa a lamang hpe n madi shadaw ai. Yonahtan yan Dawi gaw jinghku byin na matu, shada galoi shagu madi shadaw na matu ga sadi tawn da ai.​—1 Sa 20:42.

7. Yonahtan yan Dawi hpe jinghku byin na matu yak shangun chye ai lam langai gaw hpa rai kun?

⁷ Jinghku byin na matu yak shangun ai lam ni a lapran, Yonahtan yan Dawi gaw, shinggyim nauna tsawra myit hte tsawra ai gaw matsing hpa re. Ga shadawn, Yonahtan gaw Dawi hta na asak 30 daram grau kaba ai. Tinang hta asak grau kaji nna mahkrum madup nau n nga ai wa hte kanawn mazum ging ai kun? ngu nna Yonahtan myit mai ai. Raitim, dai zawn n myit ai. Dawi hpe tinang hta grau grit nem ai wa hku nna n sawn la ai.

8. Yonahtan gaw Dawi a jinghku ajet re ai ngu nang hpa majaw shadu ai kun?

⁸ Yonahtan hta Dawi hpe manawn na lam ni nga ai. Hkawhkam Shawlu a kasha re ai majaw, hkawhkam aya tang hkrum na ahkang nga ai. (1 Sa 20:31) Raitim, shagrit shanem ai. Yehowa a ntsa sadi dung ai. Hpang hta lung na hkawhkam hku nna Dawi hpe Yehowa lata ai shaloi, tsep kawp madi shadaw ai. Kawa a pawt sindawng ai lam hkrum tim pyi, Dawi hpe sadi dung ai.​—1 Sa 20:32-34.

9. Dawi hpe shingjawng manang hku nna Yonahtan sawn la ai kun? Sanglang dan u.

⁹ Yonahtan gaw Dawi hpe shinggyim nauna tsawra myit hte tsawra ai majaw, shingjawng manang hku nna n sawn la ai. Tinang mung ndan gap ai hta grai ningtawn ai, nden marai nga ai share ninghkrin re. Yonahtan hte kawa Shawlu gaw, ‘hkanghkyi hta n-gun atsam grau rawng’ nna, ‘kalang hta grau lawan’ ai ngu amying lu da ai. (2 Sa 1:22, 23) Dai majaw, Yonahtan hta mung shakawng na lam ni nga ai. Raitim, Yonahtan hta shingjawng mayu ai myit, manawn ai myit n nga ai. Dawi a nden marai hte Yehowa a ntsa kamhpa ai myit hpe hkungga ai. Goliat hpe Dawi sat ngut ai hpang, Dawi hpe tsawra mat ai. Anhte mung hpunau nauna ni a ntsa dai zawn shinggyim nauna tsawra myit hpe gara hku madun mai ai kun?

10. “Myit ting hte shada da tsaw ra” ai ngu ai gaw hpa hpe tsun ai kun?

¹⁰ “Myit ting hte shada da tsaw ra” na matu Chyum Laika hta tsun da ai. (1 Pe 1:22) Anhte a matu Yehowa kasi ningli madun ai. Anhte sadi dung ai nga yang, Karai Kasang madun ai tsawra myit hpe n hkamsha lu hkra, gara lam mung n lu pat shingdang ai. (Rom 8:38, 39) “Myit ting hte” ngu nna ga gale da ai Grik ga si gaw, n-gun shadat ai, lata hpe ladawn dat ai ngu lachyum nga ai. Hpunau nauna langai hpe tsawra matsan dum myit madun na matu kalang lang n-gun shadat ra ai aten ni mung nga chye ai. Anhte hpe masin pawt hkra galaw ai shaloi, ndai Chyum daw hpe hkan sa ra  ai: “Nanhte a tsaw ra myit hpe madun nna shada da hkam mana nga mu. Nanhte hpe shajup shangang da ai ngwi pyaw ai makyit sumri a marang e dai Wenyi e jaw ya ai myit hkrum kahkyin gumdin lam hpe atsam htum hkra kyem mazing da nga mu.” (Ehp 4:1-3, JCLB) “Ngwi pyaw ai makyit sumri” hpe shakut nna hkang da na nga yang, hpunau nauna ni a shut ai lam hpe myit maju jung sana n re. Shanhte hpe Yehowa mu mada ai zawn, mu na matu dang lu ai daram shakut na re.​—1 Sa 16:7; Shk 130:3.

11. Shada da shinggyim nauna tsawra myit madun na matu kalang lang hpa majaw yak chye ai kun?

¹¹ Hpunau nauna ni hpe shinggyim nauna tsawra myit hte tsawra na matu, kalang lang yak chye ai. Laksan hku nna shanhte a shut ai lam ni hpe chye da ai shaloi hta re. Tsa ban langai na Hkristan nkau hta dai manghkang nga wa ai. Ga shadawn, Eodia hte Suntuki gaw Pawlu hte arau “kabu gara shi ga” hkaw tsun ai shaloi, manghkang n nga wa ai rai na re. Raitim, lam nkau a majaw, manghkang nga wa ai. Dai majaw, “Madu hta e myit langai sha rai nga” na matu Pawlu n-gun jaw wa ai.​—Hpl 4:2, 3.

12. Hpunau nauna ni hpe gara lam hku nna shinggyim nauna tsawra myit hte tsawra chye wa na kun?

¹² Hpunau nauna ni hpe gara lam hku nna shinggyim nauna tsawra myit hte tsawra chye wa na kun? Shanhte a lam grau chye wa yang, grau chye na ya lu nna, grau tsawra wa na re. Asak aprat, shingdu labau a majaw pat shingdang ai lam n byin ging ai. Yonahtan gaw Dawi hta asak 30 daram grau kaba tim, Dawi hpe tsawra ai. Nang mung tinang hta asak grau kaba ai (sh) grau kaji ai marai langai ngai hte jinghku hku lu na kun? Rai yang, “kahpu kanau ni hpe tsaw ra” ai lam sakse madun nga ai re.​—1 Pe 2:17.

13. Hpunau nauna yawng hpe hku hkau ai lam bung na matu hpa majaw n mai byin ai kun?

¹³ Shinggyim nauna tsawra myit hte tsawra ai ngu ai gaw, hpunau nauna yawng hpe hku hkau ai lam bung ra ai ngu tsun mayu ai kun? N re. Tinang hte myit lawm ai lam bung ai ni hpe grau hku hkau chye ai. Kasa yawng hpe “jinghku” ngu nna Yesu shaga wa tim, Yawhan  hpe grau tsawra ai. (Yhn 13:23; 15:15; 20:2) Raitim, myi man grau jaw ai baw n galaw ai. Ga shadawn, Karai A Mungdan hta ahkyak ai shara jaw na matu Yawhan hte Yaku hpyi shawn ai shaloi, “nye a hkra maga pai maga de dung nga lu na, ngai ahkang n jaw lu” ai ngu Yesu tsun ai. (Mrk 10:35-40) Anhte mung Yesu hpe kasi la nna, hku hkau ai majaw myi man grau jaw ai baw n galaw ging ai. (Yak 2:3, 4) Dai hku galaw yang, nawku hpung hta myit n hkrum ai lam ni nga wa chye ai.​—Yud 17-19.

14. Hpilipi 2:3 hku nga yang shingjawng mayu ai myit n shang wa hkra hpa gaw karum ya na kun?

¹⁴ Shada da tsawra ai gaw nawku hpung hta shingjawng mayu ai myit n shang wa hkra makawp maga lu ai. Dawi hpe hkawhkam aya kashun ai wa hku nna Yonahtan n sawn la ai hpe dum u. Anhte yawng Yonahtan hpe kasi la mai ai. Hpunau nauna ni hpe shingjawng manang hku nna n mai sawn la ai. De a malai, “myit nem nga let, langai hte langai tinang a hkum hta manang wa hpe shagrau shaa nga mu.” (Hpilipi 2:3 hpe hti u.) Marai shagu hta atsam langai hpra nga ai hpe dum u. Anhte shagrit shanem na nga yang, hpunau nauna ni a kaja ai atsam ningja ni hpe mu wa na. Shanhte a sadi dung ai kasi ningli kaw na akyu lu la na.​—1 Ko 12:21-25.

15. Tan Nya yan nu ni a mahkrum madup kaw na hpa sharin la mai ai kun?

¹⁵ N myit mada da ai mayak mahkak ni hkrum wa ai shaloi, hpunau nauna ni a tsawra myit hte tatut karum ya ai lam kaw na Yehowa shalan shabran ya ai. 2019, Amerikan hta galaw ai “Tsaw Ra Myit Gaw Agrin Nga Ai” ngu ai mungdan ga daga zuphpawng kaba a Bat Kru Ya shani na lamang lung ngut ai hpang, dinghku langai a mabyin hpe yu yu  ga. Ma 3 a kanu nauna Tan Nya ndai hku tsun ai: “Manam ai shara de mawdaw gau nna bai wa ai shaloi, mawdaw langai gaw anhte a mawdaw hpe sa adawt ai. Kadai mung hkra machyi ai lam n nga tim, grai kajawng mat nna, lam ntsa kaw tsap taw nga ai. Dai aten hta, zuphpawng kaw na bai wa ai hpunau langai gaw, lam maga mi kaw hkring da nna shi a mawdaw hta sa nga na matu shaga ai. Dai hpunau sha n re. Swedin mung kaw na hpunau nauna marai 5 mung mawdaw hkring da nna yu wa ma ai. Nauna ni gaw an nu ni hpe ahpum da ya ai. Grai n-gun lu mat ai. Hpa n ra na re ngu tsun tim, anhte hpe sha n tawn da kau ai. Tsi tsi ya ai ni du wa ai aten du hkra arau la ya nna, ra ai ni hpe karum ya ai. Yehowa a tsawra myit hpe hkamsha lu ai. Dai mahkrum madup a majaw hpunau nauna ni hpe grau tsawra wa ai. Yehowa hpe tsawra ai myit, chyeju dum ai myit grau law htam wa ai.” Nang mung karum shingtau ra nga ai aten hta, hpunau nauna langai tsawra myit madun ai hpe dum ai kun?

16. Shada da tsawra myit madun ging ai lam ni gaw hpa ni rai kun?

¹⁶ Shada da tsawra myit madun ai shaloi, lu la ai akyu ni hpe myit yu u. Hpunau nauna ni ra kadawn nga ai aten hta, shalan shabran ya mai ai. Karai a masha ni a lapran kahkyin gumdin lam grau rawt jat wa shangun lu ai. Yesu a sape ni re ai hpe sakse madun lu ai majaw, myit dingman ai ni gaw jet ai nawku daw jau ai lam de shang wa chye ai. Ahkyak htum gaw “matsan dum chye ai Kawa hte, shangwi shapyaw na lam amyu myu a Karai Kasang” hpe shagrau mai ai. (2 Ko 1:3) Dai majaw, shinggyim nauna tsawra myit nga na matu, matut madun nga na matu shakut nga ga.