1. Hpa hpe kam mai ai kun? Hpa majaw kun?

 MUNGKAN a masa ni hpe yu nna, kaja ai ningmu matut nga na matu yak nga ai kun? Nta masha shada da moi na daram tsawra myit n nga mat sai. Masha ni gaw, tingkyeng myit ni, pawt sindawng ai myit ni grau nga wa ai, grau mazut wa ai. Ahkang aya nga ai ni hpe mung, masha ni n kam mat sai. Raitim, dai masa ni gaw, grau kaja ai lam ni byin wa na ngu ai hpe kam ai myit grau nga wa shangun lu ai. Hpa majaw kun? “Hpang jahtum na nhtoi ni” hte seng ai myihtoi ga hta tsun da ai hte maren, byin nga ai majaw re. (2 Tm 3:1-5) Dai myihtoi ga hpring tsup nga ai hpe myit dingman ai ni hkap la ai. Dai hku hpring tsup nga ai gaw, Karai Mungdan hta, Yesu Hkristu Hkawhkam byin nga sai hpe sakse madun ai. Raitim, dai gaw Mungdan hte seng ai myihtoi ga ni kaw na langai sha naw re. Kade n na shi ai shaning ni hta, hpring tsup wa ai kaga myihtoi ga ni hpe sawn dinglik yu ai gaw, anhte a makam masham hpe grau ngang kang shangun na re.

2. Ndai sumhpa hta hpa lam hkaja na kun? Hpa majaw kun? (Makawp sumla hpe mahtai jaw u.)

² Ndai sumhpa hta, (1) Mungdan gawde hpang ai aten hpe chye hkra karum ya na myihtoi ga, (2) sumsing lamu na Karai Mungdan hta Yesu Hkawhkam byin nga sai hpe chye na hkra karum ya na myihtoi ga ni, (3) Karai Mungdan a hpyen ni gara hku htenza mat na hpe chye na hkra karum ya na myihtoi ga ni hpe hkaja lu na re. Sumla matut ai ginsup lam kaw na adaw achyen ni gaw, langai hte langai hkrak matut mat ai zawn, dai myihtoi ga ni mung, langai hte langai hkrak matut mat ai.  Yehowa a aten chyarang hta anhte gara kaw du nga sai hpe chye na shangun ai.

3. Karai Mungdan a Hkawhkam hte seng nna Daniela 7:13, 14 hta lawm ai myihtoi ga gaw hpa hpe kam shangun ai kun?

³ Daniela 7:13, 14 hta lawm ai myihtoi ga hku nga yang, Yesu Hkristu gaw, Karai Mungdan hta uphkang na matu, kaja htum Hkawhkam rai na hpe kam shangun ai. Masha amyu yawng shi kaw “daw jau [magam gun, NWT] na.” Shi a aya hpe hkam la na Hkawhkam ngu ai gaw nga sana n re. Daniela Laika kaw na kaga myihtoi ga hta, aten sanit ngut ai shaloi Yesu uphkang hpang na ngu tau hkrau tsun da ai. Dai aten hpe gara hku chye lu ai kun?

4. Daniela 4:10-17 gaw, Hkristu Hkawhkam byin ai shaning hpe chye hkra gara hku karum ya ai kun? (Lawu matsing hpe yu u.)

⁴ Daniela 4:10-17 hpe hti u. “Aten sanit” gaw, shaning 2,520 hpe malai tsun ai. Dai aten ladaw gaw, Yerusalem mare kaw na Yehowa a tingnyang hta hpang jahtum hkaw dung ai hkawhkam hpe, Babelon ni aya jahkrat kau ai B.C. 607 hta hpang ai. “Up ging ai wa” Yesu hpe Karai Mungdan Hkawhkam hku nna Yehowa aya tang ai 1914 hta htum mat ai. *​—Eze 21:30-32.

5. “Aten sanit” hte seng ai myihtoi ga gaw, anhte hpe gara hku akyu shabyin ya lu ai kun?

⁵ Dai myihtoi ga gaw anhte hpe gara hku akyu jaw ai kun? “Aten sanit” a lam hpe chye na ai gaw, ga sadi ni hpe Yehowa aten hkrak hpring tsup shangun ai hpe kam ai myit nga shangun ai. Hkrak re ai aten hta Mungdan hpe Karai gawde wa ai zawn, kaga myihtoi ga yawng hpe mung, shi a aten chyarang hte maren, tup hkrak hpring tsup shangun na re. Yehowa a nhtoi ‘hpang hkrat na n re.’​—Hab 2:3.

6. (a) Ginding aga na gara mabyin ni gaw, sumsing lamu hta Yesu Hkawhkam byin sai hpe madun dan ai kun? (b) Dai mabyin ni gaw, Shingran 6:2-8 hta lawm ai myihtoi ga hpe gara hku shagrin ya ai kun?

⁶ Yesu gaw sumsing lamu hta, shi uphkang hpang na aten hpe, shi hpang hkan ai ni chye hkra karum ya wa ai. Dai lam nkau hpe ginding aga magam gun ngut na mahka hta tau hkrau tsun wa ai. Majan, hku hku ai, nnang nawn ai ni byin na. Kap bra ana ni “shara kaga kaga hta” byin na ngu nna mung tsun ai. Ga shadawn hku nna, kade n na shi ai aten hta byin wa ai Kobit-19 zawn re ai kap bra ana ni mung lawm ai. Dai mabyin ni gaw, Chyum Laika hta tsun da ai Hkristu bai du na “kumla” nkau mi re. (Mat 24:3, 7; Luk 21:7, 10, 11) Yesu gaw, hkrung rawt nna shaning 60 jan na ai hpang, dai zawn mabyin ni byin na ngu, kasa Yawhan hpe kahtap nna tsun dan wa ai. (Shingran 6:2-8 hpe hti u.) Yesu Hkawhkam byin ai 1914 aten kaw nna dai mabyin yawng hpring tsup hpang wa ai.

7. Yesu Hkawhkam byin wa ai aten hta mungkan a masa ni hpa majaw grau sawng wa ai kun?

⁷ Yesu Hkawhkam byin ai aten hta, mungkan a masa ni hpa majaw grau sawng wa ai kun? Shingran 6:2 hta ahkyak ai ahkri ahkrai lam ni hpe madun da ai. Hkaw dung hpang ai hkawhkam Yesu shawng nnan galaw ai gaw, majan gasat ai re. Kadai hpe gasat ai kun? Nat Satan hte nhkru ai nat ni hpe re. Shingran daw kaba 12 hku nga yang, Nat Satan majan sum mat ai.  Shi hte nat ni ginding aga de kabai jahkrat hkrum ai. Satan a pawt sindawng ai lam gaw masha ni ntsa du mat ai. “Ginding aga gaw dingnye lu” nga ai.​—Shr 12:7-12.

8. Karai mungdan hte seng ai myihtoi ga ni hpring tsup nga ai gaw anhte hpe gara hku akyu jaw ai kun?

⁸ Dai myihtoi ga ni gaw anhte hpe gara hku akyu jaw ai kun? Mungkan a masa ni hte masha ni a myit jasat grai nan galai shai wa ai gaw, Yesu Hkawhkam byin sai hpe chye na shangun ai. Dai majaw, masha ni tingkyeng myit, pawt sindawng ai myit grau nga wa ai shaloi anhte myit htum na malai, Chyum myihtoi ga hpring tsup wa ai hpe dum ai. Karai Mungdan du nga sai. (Shk 37:1) Hara Magedon ni wa magang, manghkang ni grau law wa magang rai na hpe anhte chye ai. (Mrk 13:8; 2 Tm 3:13) Mungkan hta manghkang ni hpa majaw dai daram law nga ai hpe chye na hkra karum ya ai majaw, sumsing kawa hpe grai chyeju dum ai.

9. Hpang jahtum mungkan daru magam hte seng nna Daniela 2:28, 31-35 hta gara hku tsun da ai kun? Dai daru magam gaw galoi aten hta uphkang hpang ai kun?

⁹ Daniela 2:28, 31-35 hpe hti u. Dai myihtoi ga, dai ni aten hta hpring tsup nga ai. Nebuhkadneza a yupmang gaw, Hkristu uphkang ngut ai hpang, “htawm hpang e byin na ra ai lam” ni hpe tsun dan ai. Yesu a ginding aga hpyen ni hta, tau hkrau tsun da ai, hpang jahtum mungkan daru magam mung lawm ai. Dai hpyen hpe “hpri hte ga kagam rai nga ai sumla lagaw” hku nna tsun da ai. Dai mungkan daru magam paw pru wa sai. Nambat 1 Mungkan Majan laman, Britin hte Amerikan jinghku mungdan galaw hpang ai aten hta paw pru wa ai. Moi na asuya ni hte dai mungkan daru magam a shai ai lam 2 hpe mung,  Nebuhkadneza a yupmang kaw na sumla gaw tau hkrau tsun dan ai.

10. (a) Inglik-Amerikan mungkan daru magam a lam Daniela myihtoi ga hta gara hku tup hkrak tsun da ai kun? (b) Hpa shoihpa hpe anhte koi ra ai kun? (“ Madi Ai Ga Kagam Hpe Sadi U” ngu ai lawk hpe yu u.)

¹⁰ Langai, shingran hta mu ai moi na mungkan daru magam ni hte n bung ai sha, Inglik-Amerikan mungkan daru magam gaw, aja, gumhpraw zawn ja ai nhprang hte galaw da ai n re ai sha, hpri hte madi ai ga kagam kayau nga ai. Madi ai ga kagam gaw, “masha” amyu myu, lam mi hku tsun yang, yu maya masha ni hpe tsun mayu ai re. (Dan 2:43) Shanhte gaw, ra lata poi ni hta shingkang ka-up ai, lu ging ai ahkaw ahkang hpyi shawn ai, n-gun madun poi galaw ai, bungli masha ni hte uhpung hpe hpawng de ai. Dai lam hku nna, mungkan daru magam ni myit ra ai hte maren n mai galaw hkra, n-gun yawm hkra galaw nga ai.

11. Inglik-Amerikan Mungkan Daru Magam paw pru wa ai gaw hpang jahtum nhtoi hta asak hkrung nga ai ngu ai anhte a kam ai myit hpe gara hku ngang kang shangun ai kun?

¹¹ Lahkawng, sumla a lagaw lahpan hku nna malai tsun da ai Inglik-Amerikan mungkan daru magam gaw, Chyum Laika hta tau hkrau tsun da ai hte maren, hpang jahtum mungkan daru magam re. Shi a aya hkam la na gara daru magam mung n nga sai. Dai daru magam hte kaga shinggyim asuya yawng hpe, Hara Magedon hta Karai Mungdan jahten kau na re. *​—Shr 16:13, 14, 16; 19:19, 20.

12. Daniela myihtoi ga gaw, anhte hpe myit mada lam hte shalan shabran lam gara hku jaw ai kun?

¹² Dai myihtoi ga gaw, anhte hpe gara hku akyu jaw ai kun? Hpang jahtum nhtoi ni hta anhte asak hkrung nga ai ngu ai kaga madi madun lam hpe Daniela myihtoi ga hta madun da ai. Babelon daru magam ngut ai hpang, hpang na mungkan daru magam mali gaw, Karai a amyu masha ni hte laklai ai hku matut mahkai na lam hpe, lai wa sai shaning 2,500 jan hta, Daniela tau hkrau tsun wa ai. Dai kaw na, Inglik-Amerikan Mungkan Daru Magam gaw, hpang jahtum mungkan daru magam re ai ngu tsun ai. Kade n na yang, shinggyim uphkang lam yawng hpe, Karai Mungdan gaw, yeng seng kau nna, mungkan hpe tsep kawp uphkang sana re. Myit mada lam hte myit dik lam lu shangun ai.​—Dan 2:44.

13. Shingran 17:9-12 “matsat ngu na” hkawhkam hte “nrung shi” gaw, hpa hpe malai tsun ai kun? Dai myihtoi ga gara hku hpring tsup nga ai kun?

¹³ Shingran 17:9-12 hpe hti u. Nambat 1 Mungkan Majan a majaw htenza mat ai lam ni gaw, hpang jahtum nhtoi hte seng ai kaga myihtoi ga langai hpe hpring tsup shangun ai. Uphkang madu ni gaw, simsa lam hpe ra sharawng ma ai. Dai majaw, 1920, January hta, Munghpawng Mungdan Hpung hpe gawde ai. 1945, October hta, Mungkan Wunpawng Hpung (UN) hku nna bai galai shai kau ai. Dai uhpung hpe “matsat ngu na” hkawhkam ngu tsun da ai. Raitim, shi gaw, mungkan daru magam n re. Mungkan Wunpawng Hpung (UN) a galaw lu ai atsam, shingkang ka-up ai lam gaw, shi hpe madi shadaw ai asuya ni a ntsa madung nga ai. Chyum Laika hta, dai asuya ni hpe “hkawhkam shi” ngu nna tsun da ai.

14-15. (a) Shingran 17:3-5 hta, “galu kaba ai Babelon” hte seng nna hpa tsun da ai kun? (b) Shut shai ai nawku htung hpe madi shadaw ai ni hpa byin mat na kun?

¹⁴ Shingran 17:3-5 hpe hti u. Kasa Yawhan gaw, shi a shingran hta, shawa num re ai “galu kaba ai Babelon” hpe mu wa ai. Dai gaw, shut shai ai nawku htung yawng hpe malai tsun ai. Dai shingran gara hku hpring tsup nga ai kun? Shut shai ai nawku htung ni gaw, moi kaw nna, mung masa uhpung ni hte jinghku hku nna, shanhte hpe madi shadaw ai. Raitim, kade n na yang, Yehowa gaw, tinang galaw shangun mayu ai lam hpe, mung masa uhpung ni a myit hta “hpaji daw bang ya” nna, yaw shada lam byin hkra galaw na re. Hpa akyu lu na kun? “Hkawhkam shi” ngu ai dai asuya uhpung ni  gaw, shut shai ai nawku htung yawng hpe jahten na re.​—Shr 17:1, 2, 16, 17.

¹⁵ Babelon htenza mat sana hpe anhte gara hku chye lu ai kun? Moi na Babelon mare hpe Uhprat Hkanu gaw, loi mi makawp maga da ya ai hpe dum u. Shingran Laika hta, galu kaba ai Babelon hpe madi shadaw ai, wan hku law ai masha ni hpe “hka” hte shingdaw da ai. (Shr 17:15) Raitim, dai hka “hkyet mat” na re. Shut shai ai nawku htung ni hpe madi shadaw ai ni nau n nga sana ngu ai lachyum re. (Shr 16:12) Dai myihtoi ga hpring tsup nga ai. Dai ni aten, masha law law gaw, nawku htung hpe myit htum wa nna, kaga shara ni kaw sha manghkang hparan ai ladat hpe tam nga ai.

16. Mungkan Wunpawng Hpung (UN) paw pru wa ai, Galu Kaba Ai Babelon jahten hkrum ai hte seng ai myihtoi ga ni hpe chye na ai gaw, anhte hpe gara hku akyu shabyin ya ai kun?

¹⁶ Dai myihtoi ga gaw, anhte hpe gara hku akyu shabyin ya ai kun? Mungkan Wunpawng Hpung (UN) paw pru wa ai, shut shai ai nawku htung a ahkang aya yawm ai gaw, hpang jahtum nhtoi hta anhte asak hkrung nga ai ngu ai hpe kahtap nna madi madun dan ai. Galu kaba ai Babelon hpe madi shadaw ya nga ai ga shadawn hka hkyet wa tim,  shi htenza mat na lam gaw, kaga lam langai hku nna re. Nnan hta tsun wa ai hte maren, Yehowa gaw, shi a yaw shada lam hpe galaw na matu, “hkawhkam shi” a myit hta bang ya na re. Dai “hkawhkam shi” gaw, Mungkan Wunpawng Hpung (UN) hpe madi shadaw ya nga ai, mung masa uhpung ni hpe tsun ai re. Dai mungdan ni gaw shut shai ai nawku htung yawng hpe akajawng sha jahten kau na re. Mungkan ting mau mahka mat na re. * (Shr 18:8-10) Galu Kaba Ai Babelon htenza mat ai majaw, yakhkak ai lam ni hkrum chye ai. Karai a amyu masha ni chyawm gaw, yawm htum lam 2 a majaw kabu na re. Langai, Yehowa a hpyen hku nna aten grai na hkra nga wa ai shut shai ai nawku htung yawng, tsep kawp htenza mat na. Lahkawng, ndai nhkru ai mungkan kaw na kade n na yang, hkye hkrang la hkrum na majaw re.​—Luk 21:28.

17-18. (a) Makam masham ngang kang hkra hpa matut galaw lu ai kun? (b) Hpang na sumhpa hta hpa lam bawngban na kun?

¹⁷ Tengman ai “nyan hpaji jat wa na ra ai” ngu Daniela tau hkrau tsun da ai. Gaja wa nan rawt jat nga ai. Anhte a prat hte seng ai myihtoi ga hpe grau chye na wa sai. (Dan 12:4, 9, 10) Dai myihtoi ga ni a tup hkrak tengman ai lam gaw, Yehowa hte Shi a Mungga hpe hkungga ai myit law htam wa shangun ai. (Esa 46:10; 55:11) Dai majaw, Chyum Laika hpe shakut shaja nna hkaja ai. Yehowa hte hku hkau lam kaja wa hkra, kaga ni hpe karum ya ai hku nna makam masham ngang kang hkra matut gawgap u. Yehowa gaw, Shi hpe tsep kawp kam hpa ai ni hpe makawp maga ya nna, “ngwi pyaw sim sa lam” jaw na re.​—Esa 26:3, JCLB.

¹⁸ Jahtum nhtoi na Hkristan nawku hpung hte seng ai myihtoi ga ni hpe hpang na sumhpa hta hkaja na re. Hpang jahtum nhtoi hta anhte asak hkrung nga ai lam dai myihtoi ga ni mung, kahtap nna madun dan na re. Hkaw dung nga sai hkawhkam Yesu gaw, sadi dung ai mayam ni hpe, woi awn nga ai ngu ai kaga madi madun lam ni hpe mung chye wa na re.