1-2. Shakawn 40:5 hku nga yang anhte hpe Yehowa gara kumhpa ni jaw da ai kun? Dai lam ni hpe ndai sumhpa hta hpa majaw bawngban na kun?

YEHOWA gaw nhpaw n ya jaw ya ai Karai re. Shi jaw da ai kumhpa nkau a lam hpe myit yu ga. Laklai nna tsawm htap ai ginding aga, mauhpa ladat hte hkrang shachyaw da ai bawnu hte manu dan ai Chyum Laika re. Dai kumhpa 3 a majaw anhte gaw, nga shara, myit sawn sumru lu ai atsam hte matut mahkai lu ai atsam nga ai. Ahkyak ai ga san ni a matu mung mahtai lu ai.​—Shakawn 40:5 hpe hti u.

² Ndai sumhpa hta, dai kumhpa 3 a lam kadun dawk bawngban mat na re. Dai ni hpe grau myit magang, Hpan Madu Yehowa a ra sharawng ai lam lu mayu ai myit law htam wa magang re. (Shr 4:11) Sinda masa a majaw, lam shai nga ai ni hpe mung tang du hkra karum ya lu na re.

3. Ginding aga gaw hpa majaw laklai ai kun?

³ Ginding aga hpe yu yang, Karai a nyan hpaji hpe asan sha mu lu ai. (Rom 1:20; Heb 3:4) Jan hpe kawai nga ai kaga gintawng ni nga tim, ginding aga gintawng gaw masha a asak hpe madi shadaw ya na matu, tup hkrak rai nna laklai ai.

4. Ginding aga hpe hpan da ai lam kaw nna Karai Kasang a nyan hpaji hpe gara hku mu lu ai kun? Ga shadawn jaw u.

⁴ Ginding aga gaw panglai hta waw nga ai sanghpaw hte bung ai. Raitim, masha hpring tup lawm ai sanghpaw hte  ginding aga hta shai ai lam ni nga ai. Ga shadawn, oksijin, malu masha hte hka hpe tinang hkrai shapraw ra na, maza ni hpe mung sanghpaw kaw nna kaga de n mai kabai ai nga yang, sanghpaw ntsa na masha ni kade na hkra hkrung lu na kun? Kade n na yang si mat na re. Ginding aga chyawm gaw wan hku law ai hkrung mahkrung yawng a matu oksijin, malu masha hte hka hpe shapraw ya ai. Ma mat ai lam n nga ai. Maza ni hpe mung mungkan a shinggan de kabai n ra ai. Dai pyi, mungkan gaw tsawm htap nna, shanu nga lu dingyang re. Hpa majaw kun? Yehowa gaw maza ni hpe bai asung jashawn lu hkra lajang da ai majaw re. Oksijin a matut manoi mabyin hte hka a matut manoi mabyin gaw Yehowa a nyan hpaji hpe madun dan ai lam yu yu ga.

5. Oksijin matut manoi mabyin ngu ai gaw hpa rai kun? Hpa hpe madun dan ai kun?

⁵ Oksijin gaw asak hpe madi shadaw ya lu ai. Sawn maram da ai lam langai hku nga yang, anhte yawng hte hpawn hkrung mahkrung nkau mi gaw, shaning shagu oksijin law law hpe marawp nna, kabun dai oksek hpe shapraw ya ai. Raitim, oksijin ma mat ai baw, kabun dai oksek ni nbung hta hpring mat ai baw n nga ai. Hpa majaw nga yang, Yehowa hpan da ai hpun amyu myu gaw kabun dai oksek hpe chyup la nna, oksijin hpe bai shapraw ya ai majaw re. “Karai Kasang gaw, . . . yawng mayawng hpe hkrung ai asak, nsoi nsa . . . jaw ya ai wa” ngu ai Kasa 17:24, 25 teng ai hpe oksijin matut manoi mabyin gaw madun dan ai.

6. Hka a matut manoi mabyin ngu ai gaw hpa rai kun? Gara lam dan dawng ai kun? (“ Yehowa Jaw Ai Hka Matut Manoi Mabyin Kumhpa” ngu ai lawk hpe yu u.)

⁶ Ginding aga gaw jan hte ram daw tsan ai majaw, hka gaw ntsin hku nna nga nga lu ai. Jan hte loi mi ni yang, hka gaw salu rawt nna ginding aga gaw grai kahtet ai majaw hkraw hkun mat na re. Yawng asak hkrung lu sana n re. Jan hte loi mi tsan mat yang, hka gaw ge mat nna, ginding aga gaw hka ge tawng byin mat na re. Yehowa gaw ginding aga hpe ram daw shara hta tawn da ai majaw, hka a matut manoi mabyin hku nna, hkrung mahkrung ni asak hkrung lu ai. Jan gaw panglai hte lamu ga kaw na hka ni hpe salu rawt shangun ai. Dai salu ni gaw summwi byin mat ai. Summwi gaw 10 ya daram na yang she, marang (sh) hkyen hku nna bai hkrat wa ai. Dai gaw panglai de bai du nna, matut manoi mabyin lang mi hpring mat ai. Yehowa a nyan hpaji hte hpung atsam gaw grai dan dawng nga ai.​—Yob 36:27, 28; Hpj 1:7.

7. Shakawn 115:16 hta madun da ai kumhpa a matu chyeju dum ai lam madun lu ai lam nkau gaw hpa ni rai kun?

⁷ Laklai ai ginding aga hte madi shadaw ya ai lam yawng a matu, chyeju dum myit gara hku madun na kun? (Shakawn 115:16 hpe hti u.) Lam langai gaw Yehowa galaw da ya ai lam ni hpe myit sawn sumru ai hku nna re. Dai gaw Yehowa jaw da ai kaja ai lam ni hpe shani shagu chyeju dum na matu shadut ya ai. Makau grup-yin hpe san seng hkra galaw ai hku nna, ginding aga a matu chyeju dum ai lam madun mai ai.

8. Bawnu hpe mauhpa ladat hte hkrang shachyaw da ai ngu hpa majaw lu tsun ai kun?

⁸ Masha a bawnu hpe mauhpa ladat hte hkrang shachyaw da ai. Kanu a hkritung kaw nan, bawnu gaw shi a hkrang hte maren kaba wa ai. Minit shagu hkying hku law ai bawnu lasa nnan ni byin pru ai. Masha kaba langai a bawnu hta nyurun ngu shaga ai laksan lasa gaw, wan sen mi daram nga ai ngu hpaji du  ni sawn maram ma ai. Joi mi daram nga ai bawnu hpe dai lasa ni hte hkrang shachyaw da ai. Bawnu a mauhpa atsam nkau hpe myit yu ga.

9. Ga shaga lu ai atsam gaw Karai jaw ai kumhpa re ai lam hpa gaw sakse madun ai kun?

⁹ Ga shaga lu ai atsam gaw mauhpa re. Ga hkaw mi tsun dat shagu, shinglet, yu hkraw, sinda, nten, shakap ni hta nga ai n-gun shan 100 daram hpe bawnu gaw hkang ya ai. Nsen pra hkra, dai n-gun shan yawng gaw aten hkrak shamu shamawt ra ai. Amyu ga shaga lu ai atsam hte seng nna, 2019 na sawk sagawn ai lam langai hta, ma chyangai ni gaw ga hkaw shagu hpe matsing lu nna, bai htang lu ai lam mu lu ai. Dai gaw, shinggyim masha ni hku nna amyu ga ni hpe matsing lu ai, sharin la lu ai atsam hte shangai wa ai ngu nna hpaji du ni kam da ai lam hpe bai shagrin ya ai re. Dai majaw, ga shaga lu ai atsam gaw Karai jaw ai kumhpa re.​—Pru 4:11.

10. Karai jaw ai ga shaga lu ai atsam kumhpa a matu chyeju dum ai lam gara hku madun mai ai kun?

¹⁰ Ga shaga lu ai kumhpa a matu chyeju dum lu ai lam langai gaw, Hpan Madu hpe anhte hpa majaw kam ai lam sinda masa kam ai ni hpe sanglang dan ai hku nna re. (Shk 9:1; 1 Pe 3:15) Ginding aga hte hkrung mahkrung yawng gaw, shi hkrai shi byin wa ai ngu sinda masa kam ai ni tsun ma ai. Chyum Laika hte ndai sumhpa hta lawm ai lam nkau hpe jailang nna, sumsing Kawa a lam tsun dan mai ai. Sumsing lamu hte ginding aga Hpan Madu gaw Yehowa re ai lam madat mayu ai ni hpe tsun dan mai ai.​—Shk 102:25; Esa 40:25, 26.

11. Bawnu gaw mauhpa re ai ngu lu tsun ai lam langai gaw hpa rai kun?

¹¹ Matsing da lu ai atsam gaw mauhpa re. Masha a bawnu gaw laika buk wan 20 hta lawm ai lam ni hpe matsing da lu ai ngu nna lai wa sai aten na laika ka sara langai tsun ai. Ya aten hta, matsing da lu ai atsam gaw dai hta grau ai ngu sawn maram ma ai. Matsing da lu ai atsam a majaw anhte hpa ni galaw lu ai kun?

12. Sharin la lu ai atsam a majaw shinggyim masha ni hte dusat ni gara hku shai ai kun?

¹² Ginding aga kaw nga ai hkrung mahkrung yawng hta, shinggyim masha ni sha, lai wa sai aten hpe matsing lu ai atsam, sawn dinglik lu ai atsam, sharin la lu ai atsam nga ai. Dai majaw, akyang lailen grau kaja hkra sharin la lu ai. Myit sawn sumru ai lam, nga pra ai lam galai shai lu ai. (1 Ko 6:9-11; Kol 3:9, 10) Jaw ai shut ai hpe ginhka chye na matu, myit nsam hpe shaman ya lu ai. (Heb 5:14) Tsawra myit, matsan dum myit, myit tau ya ai, tara rap ra ai lam madun na matu sharin la mai ai.

13. Shakawn 77:11, 12 hku nga yang matsing da lu ai atsam kumhpa hpe gara hku akyu jashawn ging ai kun?

¹³ Matsing da lu ai kumhpa a matu chyeju dum mai ai lam langai gaw, Yehowa karum ya  wa ai, shalan shabran ya wa ai lam ni hpe matsing da ai hku nna re. Dai gaw htawm hpang hta, Karai Kasang karum ya na hpe kam shangun ai. (Shakawn 77:11, 12 hpe hti u; 78:4, 7) Kaga langai gaw, kaga ni galaw ya ai kaja ai lam ni hpe matsing nga ai, chyeju dum nga ai re. Chyeju dum chye ai ni gaw, grau ngwi pyaw ai hpe hpaji du ni chye wa ai. Yehowa hpe kasi la nna, lam nkau hpe malap kau ging ai. Ga shadawn, Yehowa hta hkum tsup ai matsing nyan nga tim, anhte myit malai lu ai shaloi, mara raw ya nna malap kau ya ai. (Shk 25:7; 130:3, 4) Anhte hpe hkra machyi hkra galaw ai ni hpe mara raw ya ai hku nna Yehowa hpe kasi la mai ai.​—Mat 6:14; Luk 17:3, 4.

14. Laklai ai bawnu a matu chyeju dum ai lam gara hku madun na kun?

¹⁴ Hpan Madu hpe shagrau ai hta, bawnu hpe akyu jashawn nna chyeju dum mai ai. Masha nkau gaw bawnu hpe tingkyeng akyu a matu, jaw ai shut ai hpe tinang hkrai masat na matu lang ma ai. Raitim, anhte hpe Yehowa hpan da ai majaw, Karai a tsang madang ni gaw anhte jahkrat ai tsang madang ni hta grau kaja ai. (Rom 12:1, 2) Karai a tsang madang hte maren asak hkrung yang, grau ngwi pyaw ai. (Esa 48:17, 18) Hpan Madu hpe shagrau nna, myit shapyaw ya lu ai majaw, prat gaw lachyum nga na re.​—Gsh 27:11.

15. Chyum Laika kumhpa gaw masha ni hpe Yehowa tsawra ai lam gara hku madun ai kun?

¹⁵ Chyum Laika gaw Karai jaw ai kumhpa re. Shinggyim masha ni hpe lanu lahku ai majaw, Chyum Laika ka na matu masha nkau hpe chyoi pra ai wenyi hte lam matsun ya wa ai. Yehowa gaw Chyum Laika hku nna, ahkyak htum ga san ni hpe mahtai jaw ai. Ga shadawn, shinggyim masha ni gara hku byin hpang wa ai kun? Prat a yaw shada lam gaw hpa rai kun? Htawm hpang hta hpa ni byin wa na kun? ngu ai ga san ni re. Mahtai chye lu hkra, tsa ban shaning ni laman, Chyum Laika hpe amyu ga law law hte ga gale shangun ai. Dai ni aten hta, Chyum Laika hpe  buk ting (sh) daw hte daw hku nna, amyu ga 3,000 jan hte lu la mai sai. Labau hta ga gale lu dik htum, shapraw lu dik htum laika buk re. Gara kaw mi nga tim, gara ga mi shaga tim, masha law malawng gaw tinang a amyu ga hte Chyum Laika shiga hpe sharin la mai ai.​—“ Ahprika Amyu Ga Hte Chyum Laika Dip Shapraw Ai Lam” ngu ai lawk hpe yu u.

16. Mahte 28:19, 20 hku nga yang Chyum Laika a matu chyeju dum ai lam gara hku madun mai ai kun?

¹⁶ Chyum Laika hpe shani shagu hti ai, myit sawn sumru ai, tatut hkan sa ai hku nna chyeju dum ai lam madun mai ai. Chyum Laika shiga hpe dang lu ai daram masha law law hpe hkaw tsun ai hku nna mung, chyeju dum ai lam madun mai ai.​—Shk 1:1-3; Mat 24:14; Mahte 28:19, 20 hpe hti u.

17. Ndai sumhpa hta gara kumhpa ni a lam hkaja wa ai kun? Hpang na sumhpa hta hpa lam hkaja na kun?

¹⁷ Ndai sumhpa hta, Karai a kumhpa ni re ai ginding aga, laklai ai bawnu, chyoi pra ai wenyi hte ka da ai Chyum Laika a lam hpe hkaja wa ai. Myi hte n mu lu ai kumhpa ni hpe mung Yehowa jaw da ai. Hpang na sumhpa hta dai lam hpe hkaja lu na re.