“Ngai gaw kaya chye ai. Tinang hkum tinang kam ai myit mung n nga ai. Jahte tam ai ni a lapran hta rai yang nga yak ai. Sumnung nna, shagrit shanem ai ni hte gaw kanawn pyaw ai. Shanhte hpe tinang a hkamsha lam ni, manghkang ni hpe tsun dan mayu ai. Shanhte gaw, nye a kaja htum manang ni re” ngu Sara * tsun ai.

Sumnung ai hpe masha ni ra sharawng ai lam Sara a ga ni kaw nna chye lu ai. Sumnung shingdi ai hpe Yehowa mung ra sharawng ai. “Sumnung ai” hpe dagraw nga na matu Chyum Laika hta n-gun jaw da ai. (Kol 3:12) Sumnung shingdi ai ngu ai gaw hpa rai kun? Yesu gara hku madun wa ai kun? Dai atsam ningja gaw prat hpe gara hku ngwi pyaw shangun ai kun?

Sumnung shingdi ai ngu ai gaw myit simsa let nga chye ai hpe tsun ai re. Shi gaw kaga ni hpe si mani ai hku tsun shaga ai. Myit shuk hpa lam ni hpe mung, myit simsa let hparan lu nna, myit hpe hkang lu ai.

Sumnung shingdi ai ngu ai gaw myit n-gun ja ai hpe tsun ai re. Sumnung shingdi ai ngu ga gale da ai Grik ga si hpe gumra shazai hpe shani la ai shaloi hta mung lang ai. Dai gumra hpe myit galu let shaman ya ai shaloi, shi a n-gun hpe hkang chye wa ai. Masha hte hku hkau wa tim, nga ai n-gun gaw mi na hte maren sha re. Dai hte maren, zai ai akyang hpe sumnung wa hkra, kaga ni hte htuk hkra nga chye na matu shakut ai shaloi sumnung shingdi wa ai.

‘Ngai gaw sumnung ai wa n re’ ngu anhte myit chye ai. Ga law saw ai, myit n galu ai mungkan hta asak hkrung nga ai majaw, sumnung na matu yak chye ai. (Rom 7:19) Sumnung shingdi ai atsam hpe shalat la na matu shakut ra tim, Yehowa a chyoi pra ai wenyi gaw karum ya na re. (Gal 5:22, 23) Hpa majaw shakut ra ai kun?

Sumnung shingdi ai gaw masha ni hpe lau la lu ai atsam re. Lahta kaw Sara tsun wa ai zawn, sumnung ai ni hte nga yang myit simsa ai. Yesu gaw sumnung shingdi ai lam madun ai hta kasi kaja ai wa re. (2 Ko 10:1) Yesu hpe n chye ai ma kaji ni pyi, shi makau hta nga mayu ma ai.​—Mrk 10:13-16.

Sumnung shingdi ai gaw anhte hpe mung, makau grup-yin hta nga ai ni hpe mung makawp maga ya ai. Anhte sumnung shingdi na nga yang, kalang ta masin pawt na n re. (Gsh 16:32) Tsawra ai  ni hpe hkra machyi hkra galaw hkrup nna, myit malai lu ai baw byin sana n re. Myit hpe n hkang lu ai majaw, grup-yin na masha ni myit machyi mat ai baw n byin hkra mung karum ya ai.

Yesu gaw lit kaba ni a majaw amu law tim, masha yawng hpe sumnung let tsun shaga ai. Shi a prat hta, masha law law gaw pu ba lit li nna, ban sa lam ra nga ai. “Ngai kaw wa ma rit; . . . Ngai gaw myit sumnung ai hte myit gyip nga nngai” ngu tsun ai shaloi, shanhte myit simsa mat na re.​—Mat 11:28, 29.

Yesu a sumnung ai myit hpe anhte gara hku shalat la lu na kun? Masha ni hte Yesu gara hku kanawn mazum ai lam, yakhkak ai masa ni hpe gara hku hparan ai lam chye na matu Chyum Laika hkaja ra ai. Sumnung na matu yak ai masa ni hta, Yesu hpe kasi la ra ai. (1 Pe 2:21) Yesu hpe karum ya wa ai lam 3 hpe myit yu ga.

Yesu gaw shagrit shanem ai. “Ngai gaw myit sumnung ai hte myit gyip nga nngai” ngu Yesu tsun ai. (Mat 11:29) Sumnung shingdi ai gaw shagrit shanem ai hte matut mahkai nga ai majaw, Chyum Laika hta dai atsam 2 hpe arau madun da ai.​—Ehp 4:1-3.

Shagrit shanem ai gaw ladu lai ahkyak shatai ai baw, aloi hte sha hkra machyi chye ai baw n byin na matu anhte hpe karum ya ai. ‘Sha marin ai wa, tsabyi lu shalai wa’ ngu nna n tara ai hku tsun hkrum ai shaloi, Yesu gara hku bai htang ai kun? Galaw hkawm sa lam hte sha sakse madun ai. “Hpaji byeng-ya chyawm gaw, shi a amu bungli hta awlaw ai hkrum nga ai” ngu tsun nna simsa let bai htang wa ai.​—Mat 11:19.

Marai langai ngai gaw na a amyu, shingdu labau hte seng nna tsawra myit n lawm ai ga ni tsun wa yang, sumnung let bai htang na matu shakut u. Dingda Ahprika kaw nga ai myitsu salang Pita ndai hku tsun ai: “Marai langai ngai tsun ai ga a majaw, masin pawt hkrup ai shaloi, ‘Yesu nga yang gara hku bai htang na kun?’ ngu tinang hkum tinang san ai. Hpa n re ai lam hpe ahkyak n shatai na matu chye na wa ai.”

Yesu gaw masha ni a gawngkya lam hpe chye na ai. Yesu a sape ni gaw myit jasat kaja tim, n hkum tsup ai majaw kalang lang kam ai hku galaw hkrup ai. Ga shadawn, Yesu n si shi ai shana hta, Petru, Yaku hte Yawhan gaw Yesu hpe myit n shalan ya ai. Raitim, “wenyi gaw let nga ai, hkum shan mahtang n-gun kya” ai hpe Yesu chye ai. (Mat 26:40, 41) Shanhte n hkum tsup ai hpe chye na ai majaw, masin n pawt ai.

Nauna Mandi gaw mara tam chye ai wa raitim, ya gaw Yesu a sumnung ai myit hpe shakut nna kasi la ai. “Masha yawng n hkum tsup ai hpe dum na matu, Yehowa zawn kaja ai lam hpe sha myit maju jung na matu shakut ai” ngu shi tsun ai. Gawngkya lam hpe myit tau ya ai Yesu gaw, kaga ni hpe sumnung let nang kanawn mazum na matu karum ya lu ai.

Yesu gaw lam yawng mayawng hpe Karai a lata hta ap da ai. Ginding aga hta, n tara ai hku kanawn mazum hkrum ai hpe hkam sharang wa ai. Chye na shut ai, yu kaji ai, hpun shadaw hta sat hkrum tim, matut sumnung shingdi nna, ‘ding man ai hku daw dan ai wa a lata hta e, shi a hkum hpe ap da ai.’ (1 Pe 2:23) Sumsing Kawa gaw lanu lahku ya na, n tara ai lam ni hpe htap htuk ai aten hta hparan ya na hpe Yesu chye ai.

Anhte masin pawt nna, n tara ai lam ni hpe tinang nan matai htang yang, masa lam ni grau sawng mat chye ai. “Masha a masin pawt ai gaw, Karai Kasang a ding hpring ai lam hpe shachyen nga lu ai n rai” nga nna Chyum Laika hta tsun da ai. (Yak 1:20) Masin pawt ging tim, n hkum tsup ai majaw n jaw ai hku bai htang hkrup chye ai.

Jamani kaw na nauna Keti hta ‘tinang hkum tinang n makawp maga yang, kadai mung makawp maga ya na n re’ ngu ai myit nga ga ai. Raitim, Yehowa hpe kamhpa chye wa ai shaloi, myit galai shai mat ai. “Tinang hkum tinang makawp maga na matu sha n shakut nga sai. Yawng hpe Yehowa shading sharai ya na hpe chye ai majaw, sumnung let bai htang chye sai” ngu shi tsun ai. Nang gaw n tara ai lam hkrum nga yang, Karai Kasang hpe  kamhpa ai Yesu a kasi ningli hpe hkan sa ai gaw sumnung na matu karum ya na re.

Sumnung shingdi ai gaw ngwi pyaw ai lam hte matut mahkai nga ai ngu Yesu tsun ai. “Myit sumnung ai ni gaw, a lu ma ai” ngu tsun ai. (Mat 5:5) Myit sumnung ai gaw lawu na masa ni hta, gara hku karum ya ai lam yu yu ga.

Sumnung shingdi ai gaw dinghku a manghkang ni hpe shayawm ya ai. “Nye madu jan hpe myit machyi hkra tsun hkrup ai aten ni nga ai. Raitim, masin pawt let grai mazut hkra tsun wa ai ga ni hpe malap kau na matu n mai byin ai. Shi kade daram hkra machyi mat ai hpe chye ai shaloi, ngai grai myit n pyaw ai” ngu Awsateliya kaw na hpunau Rawbat tsun ai.

“Anhte nga manga hte hta, malaw maga gaw kataw ai hkrai rai nga ga ai.” N myit yu ai sha tsun dat ai ga gaw, dinghku hta manghkang byin shangun ai. (Yak 3:2) Dai zawn masa ni hta, sumnung shingdi ai gaw myit simsa na matu, shinglet hpe hkang na matu karum ya ai.​—Gsh 17:27.

Myit simsa na matu, myit hpe hkang na matu Rawbat shakut wa ai. Hpa akyu lu wa ai kun? “Ya nga yang, myit n hkrum shagu, atsawm madat ya nna, si mani ai hku tsun na matu, masin n pawt na matu shakut ai majaw, nye madu jan hte grau hku hkau wa sai” ngu shi tsun ai.

Sumnung shingdi ai gaw kaga ni hte htuk hkra karum ya ai. Masin pawt ja ai ni hta manang n law ai. Sumnung ai gaw, “myit hkrum ai lam hpe ngwi pyaw ai makyit sumri hte hkan shatup” lu na matu karum ya ai. (Ehp 4:2, 3) Lahta kaw tsun wa ai Keti gaw, “sumnung ai myit nga ai majaw, kanawn yak ai masha nkau hte pyi, chye kanawn wa sai” ngu tsun ai.

Sumnung shingdi ai gaw myit simsa lam jaw ai. Sumnung shingdi ai, htap htuk hkra nga chye ai hpe “ntsa de na hpaji byeng-ya” re ngu nna Chyum Laika hta tsun da ai. (Yak 3:13, 17) Sumnung shingdi ai wa gaw “sumnung ai myit” nga ai. (Gsh 14:30) Sumnung lu na matu shakut nga ai Matin gaw, “ya nga yang, rap ra ai lam grau nga wa sai. Masin mung nau n pawt sai. Myit simsa nna grau pyaw wa ai” ngu tsun ai.

Sumnung na matu shakut ra ai. “Teng sha nga yang, ya du hkra kalang lang masin pawt hkrup nga dingyang re” ngu hpunau langai tsun ai. Raitim, sumnung na matu anhte hpe n-gun jaw nga ai Yehowa gaw ndai lam hta awng dang hkra karum ya na re. (Esa 41:10; 1 Tm 6:11) Anhte hpe shaman shakyang ya nna, “n-gun sharawng” ya na re. (1 Pe 5:10) Rai yang, kasa Pawlu zawn, “Hkristu a sumnung ai hte myit gyip ai” atsam hpe anhte madun lu na re.​—2 Ko 10:1.