1-2. (a) Gara ga san ni hpe bawngban na kun? (b) Anhte hpe karum na matu, Yehowa sharawng awng nga ai lam hpa gaw madun dan ai kun?

 MAYAK mahkak ni hpe hkam jan na matu, Karai a magam hta ngwi pyaw na matu, Yehowa karum ya lu ai. Gara lam ni hte kun? Yehowa a karum shingtau lam kaw na gara hku akyu lu mai ai kun? Dai ga san ni hpe ndai sumhpa hta hkaja na re. Shawng nnan, anhte hpe karum ya na matu, Yehowa teng sha sharawng awng ai kun? ngu ai hpe bawngban yu ga.

² Hebre Hkristan ni hpang de ka ai laika hta, kasa Pawlu lang da ai ga hkaw langai gaw dai ga san a mahtai lu na matu karum ya lu ai. Shi ndai hku ka da ai: “Dai Madu ngai hpe karum ai wa rai nga ai, Ngai hpa mung n hkrit nga nngai: Masha wa ngai hpe hpa di lu na a ta?” (Heb 13:6) Chyum Laika hte seng ai ga htai chyum ni hku nga yang, “karum ai wa” ngu ai gaw, karum hpyi ai wa hpang de alawan sa karum ai wa hpe tsun mayu ai re. Jamjau hkrum nga ai marai langai hpe hkye la na matu, Yehowa alawan sa mat ai hpe shingran yu u. Anhte hpe karum na matu, Yehowa sharawng awng nga ai gaw teng sha re. Anhte a makau hta, Yehowa nga nga yang, mayak mahkak ni hpe kabu gara let hkam jan lu ai.

3. Mayak mahkak ni hpe kabu gara let hkam jan lu hkra Yehowa karum ya ai lam 3 gaw hpa ni kun?

³ Mayak mahkak ni hpe kabu gara let hkam jan lu na matu Yehowa karum ya ai lam nkau gaw hpa ni rai kun? Esaia Laika hta mahtai tam yu ga. Hpa majaw kun? Dai ni aten na Karai a mayam ni hkan sa lu hkra, myihtoi ga law law hpe ka na matu, Esaia hpe Yehowa shatsam da ai majaw re. Dai sha n-ga, Yehowa hte seng ai lam hpe mung anhte chye na loi ai ga ni hte  Esaia hkrang shapraw da ai. Ga shadawn, Esaia daw kaba 30 hpe hti yu u. (1) Akyu hpyi ga ni hpe atsawm madat nna htai ai lam, (2) lam matsun jaw ai lam, (3) ya mung, htawm hpang hta mung, shaman chyeju jaw ai hku nna anhte hpe Yehowa karum ya ai lam ni hpe tsun dan na matu, grai tsawm ai ga shadawn ni lang da ai. Yehowa karum ya ai dai lam 3 hpe ahkri ahkrai hkaja yu ga.

4. (a) Esaia prat na Yuda masha ni hpe gara zawn masha ni hku nna Yehowa tsun ai kun? Shanhte hpa byin na matu, Yehowa ahkang jaw dat ai kun? (b) Sadi dung ai ni hpe Yehowa hpa myit mada lam jaw ai kun? (Esaia 30:18, 19)

⁴ Esaia daw kaba 30 nnan hpang ai hta, Yehowa gaw Yuda ni hpe “yubak kahtap” galaw nga ai, “gumlau ai kashu kasha ni” hku nna tsun da ai. “Ndai amyu gaw, gumlau ai amyu rai nga ai hte, Yehowa a tara n madat hkraw ai kashu kasha ni rai nga ma ai” ngu matut tsun ai. (Esa 30:1, 9) Karai a ga n madat ai majaw, masha ni shoihpa hkrum na ahkang Yehowa jaw na ngu Esaia tau hkrau tsun ai. (Esa 30:5, 17; Yer 25:8-11) Gaja wa nan, Babelon de bawng masha hku nna shanhte rim hkrum ai. Raitim, shanhte kaw na sadi dung ai Yuda masha nkau hpe gaw, myit mada lam jaw ai shiga Esaia tsun ai. Lani mi hta, shanhte hpe Yerusalem de Yehowa bai sa ya na. (Esaia 30:18 b, 19 hpe hti u.) Dai hte maren tup hkrak byin wa ai. Babelon bawng masha prat kaw na, Yehowa shalawt ya ai. Raitim, kalang ta gaw n re. “Nanhte hpe matsan dum na matu Shi sa wa na re” ngu ai ga gaw, sadi dung ai ni hkye la hkrum na matu, aten ladaw langai du hkra la ra na ngu ai hpe madun ai. Babelon bawng masha hku nna shaning 70 nga ngut ai hpang she, Yerusalem de nkau bai wa na ahkang lu ai. (Esa 10:21; Yer 29:10) Bawng masha prat hta hkrat wa ai yawn hkyen myiprwi ni gaw, shanhte a buga de bai du ai shaloi, kabu myiprwi ni hku nna galai mat ai.

5. Esaia 30:19 hta gara hku tsun da ai kun?

⁵ Ndai ga kaw nna anhte shalan shabran lam lu mai ai: “Nang jahtau ai nsen majaw, shi teng teng gaja wa nang hpe matsan dum na ra ai.” (Esa 30:19) Anhte jahtau nna karum hpyi ai shaloi, Yehowa atsawm madat ya na, alawan mahtai jaw na hpe Esaia kam shangun ai. Shi ndai hku matut tsun ai: “Dai nsen hpe na jang, shi htan na ra ai.” Tinang kaw akyu hpyi ai ni hpe karum ya na matu, Yehowa kade daram sharawng awng ai, myit rawt nga ai lam dai ga ni gaw madun dan ai. Dai gaw kabu gara let hkam jan lu hkra karum ya ai.

6. Mayam langai hpra a akyu hpyi ga ni hpe Yehowa madat ya ai lam Esaia gara hku madun dan ai kun?

⁶ Dai daw kaji kaw na akyu hpyi ai hte seng ai lam hpa naw chye lu ai kun? Anhte langai hpra a akyu hpyi ga ni hpe Yehowa atsawm madat ai. Hpa majaw dai hku lu tsun ai kun? Esaia daw kaba 30 nnan daw hta, shi a amyu masha ni hpe uhpung hku nna ga shaga nga ai majaw, “nanhte” ngu ai masha law law hpe lang ai ga si lang da ai. Raitim, daw kaji 19 hta “nang” ngu ai masha langai hpe sha tsun ai ga si lang da ai. “Nang gaw htawm hpang de hkrap sa na, n rai,” “shi teng teng gaja wa nang hpe matsan dum na ra ai” ngu Esaia tsun ai. Yehowa gaw tsawra myit nga ai Kawa re ai majaw, myit daw nga ai kasha hpe “nang gaw na kahpu (sh) na kana zawn myit ja ging ai” ngu galoi mung n tsun ai. De a malai, anhte langai hpra hpe lanu lahku nna, akyu hpyi ga ni hpe laksan madat ya ai.​—Shk 116:1; Esa 57:15.

7. Matut akyu hpyi na matu, Esaia hte Yesu gara hku ahkyak shatai tsun da ai kun?

 ⁷ Tinang myit tsang nga ai lam langai hte seng nna akyu hpyi tsun dan ai shaloi, Yehowa gaw hkam jan lu hkra n-gun jaw ai hku nna, mahtai jaw chye ai. Tinang myit mada da ai aten hta, mayak mahkak ni n htum mat ai sha, matut nga taw ai nga yang, hkam jan lu ai atsam jaw na matu, Yehowa kaw anhte chyahkring hkring akyu hpyi ra chye ai. Dai zawn akyu hpyi na matu mung Shi saw shaga da ai. Dai gaw, Esaia ndai hku tsun da ai ga hte matut mahkai nga ai: “[Yehowa] hpe ban sa lam hkum jaw myit.” (Esa 62:7, NWT) Hpa hpe tsun mayu ai kun? Yehowa chyahkring mi pyi n lu hkring hkra, ayan akyu hpyi ging ai ngu tsun mayu ai re. Esaia a ga gaw akyu hpyi ai hte seng nna, Luka 11:8-10, 13 hta lawm ai Yesu a ga shadawn hpe dum shangun ai. Chyoi pra ai wenyi lu hkra, “akroi anoi hpyi” na matu, matut “hpyi” na matu, Yesu sharin ya ai. Jaw ai dawdan lam ni jahkrat lu hkra, lam matsun ya na matu mung, Yehowa kaw akyu hpyi mai ai.

8. Moi prat hta, Esaia 30:20, 21 hta lawm ai ga ni gaw gara hku hpring tsup wa ai kun?

⁸ Esaia 30:20, 21 hpe hti u. Yerusalem mare hpe Babelon hpyen dap laning mi chyen wang da ai aten hta, masha ni yakhkak hkrum ai gaw, yu maya sha byin mat nna hpa zawn n rai mat ai. Raitim, Yuda ni myit malai lu nna, akyang galai shai na nga yang, hkye la na ngu daw kaji 20 hte 21 hta Yehowa ga sadi jaw da ai. Yehowa hpe Grau Htum Ai “Sara” hku nna Esaia tsun da nna, nawku dawjau lam hpe hkap la hpa byin hkra sharin ya na ngu, Karai Kasang ga sadi jaw da ai. Yuda masha ni bawng masha prat kaw na lawt wa ai aten hta, dai ga ni hpring tsup wa ai. Yehowa gaw shanhte a Grau Htum Ai Sara byin wa ai. Karai lam matsun ya ai majaw, chyoi pra ai nawku dawjau lam bai gaw de lu wa ai. Dai ni aten hta mung, Yehowa hpe Grau Htum Ai Sara hku nna lu da ai gaw shaman chyeju re.

9. Yehowa a lam matsun lu nga ai lam langai gaw hpa rai kun?

⁹ Dai daw kaji ni hta sha, Yehowa sharin ya ai hpe ladat 2 hte hkam la ai jawngma ni hku nna anhte hpe Esaia hkrang shapraw da ai. Langai gaw, “tinang myi hte nan, na a sara ni hpe mu lu na rin dai” ngu Esaia tsun ai. Jawngma ni a shawng hta tsap nga ai sara hpe shingran mu shangun ai. Dai ni aten, Karai sharin ya ai lam kaw nna, anhte akyu lu nga ai gaw laksan ahkaw ahkang re. Yehowa gara hku sharin ya ai kun? Uhpung hku nna re. Uhpung kaw na asan sha re ai lam matsun ni lu nga ai. Nawku hpung zuphpawng, zuphpawng kaba, laili laika, JW TV lamang, kaga lam ni hte dai lam matsun ni lu ai. Dai lam ni gaw, mayak mahkak ni hpe kabu gara let hkam jan lu hkra karum ya ai.

10. “Shingdu de tsun ai ga” hpe gara lam hte na lu nga ai kun?

 ¹⁰ Yehowa sharin ya ai lahkawng ngu na lam gaw, “na a shingdu de tsun ai ga, na a na hte na lu na rin dai” ngu Esaia tsun ai. Gara lam de sa ra na ngu ai hpe jawngma a shingdu kaw na lam matsun ya nga ai sara hku nna Yehowa hpe hkrang shapraw da ai. Dai ni aten hta, Karai a nsen hpe anhte a shingdu kaw na na lu nga ai. Gara lam hku nna kun? Chyum Laika hpe lai wa sai shaning law law hta, ka da ai majaw, anhte a shingdu kaw na tsun ai nsen zawn sha re. Chyum Laika hti shagu, shingdu kaw na Karai a nsen hpe na lu ai zawn sha re.​—Esa 51:4.

11. Kabu gara let hkam jan lu hkra, gara lam ni galaw ra ai kun? Hpa majaw kun?

¹¹ Uhpung hte Chyum Laika kaw na Yehowa jaw ai lam matsun kaw nna, gara hku akyu hpring tup lu mai ai kun? Esaia gaw lam 2 tsun ai hpe sadi yu u. Langai, “ndai gaw lam rai nga ai.” Lahkawng, “ndai hku hkan mu.” (Esa 30:21) “Lam” hpe chye ai hte sha n ngut ai. Dai lam hku “hkan” ra ai. Chyum Laika kaw nna, uhpung sanglang dan ai lam ni kaw nna, Karai hpyi shawn ai lam ni hpe anhte chye wa ai. Gara hku tatut hkan sa ra ai lam hpe mung chye wa ai. Karai a magam hta kabu gara let hkam jan lu na matu dai lam 2 yan hpe galaw ra ai. Rai yang she, Yehowa a shaman chyeju lu na re.

12. Esaia 30:23-26 hku nga yang, Yehowa gaw shi a masha ni hpe gara hku shaman chyeju jaw ai kun?

¹² Esaia 30:23-26 hpe hti u. Babelon bawng masha prat kaw na bai wa ai Yuda ni a matu, dai myihtoi ga gara hku hpring tsup wa ai kun? Hkum hkrang hte wenyi lam hta, shaman chyeju nhpaw n ya lu la ai. Malu masha law law jaw ai hku nna, Karai shaman chyeju jaw ai zawn, ahkyak htum gaw chyoi pra ai nawku dawjau lam angwi ngwi bai gaw de lu hkra, ra ai lam yawng hpe lajang ya ai. Shawoi n lu ga ai shaman chyeju ni re. Daw kaji 26 hta tsun da ai zawn, nhtoi grau grau htoi hkra, lam mi hku nna, Karai a ga hpe grau chye na wa hkra, Yehowa karum ya ai. (Esa 60:2) Yehowa a shaman chyeju hte mayam ni “kabu gara” lu ai majaw, myit pyaw let matut magam gun na matu n-gun lu wa ai.​—Esa 65:14.

13. Bai gaw de na hte seng ai myihtoi ga gaw, dai ni aten hta gara hku hpring tsup nga ai kun?

 ¹³ Chyoi pra ai nawku dawjau lam bai gaw de ai hte seng ai myihtoi ga gaw, dai ni aten hte mung seng ai kun? Seng ai. Gara hku nna kun? 1919 kaw nna, masha wan law law gaw, shut shai ai nawku htung re ai, Galu Kaba Ai Babelon kaw na lawt wa ai. Israela ni a Ga Sadi Tawn Da Ai Mungdan hta na, grau kaja ai wenyi hparadisu de woi la hkrum ai. (Esa 51:3; 66:8) Wenyi hparadisu ngu ai gaw hpa rai kun?

14. Wenyi hparadisu ngu ai gaw hpa rai kun? Dai ni aten, dai hta kadai ni shanu nga ai kun? (Ga Si A Lachyum hpe yu u.)

¹⁴ 1919 kaw nna, wenyi hparadisu hta, namman chya hkam ai ni ngwi pyaw nga ai. c Ginding aga myit mada lam nga ai “sagu kaga” mung, wenyi hparadisu hta, nga na ahkang gau ngwi ngwi lu la nna, Karai a shaman chyeju nhpaw n ya hkamsha nga ai.​—Yhn 10:16; Esa 25:6; 65:13.

15. Dai ni aten hta wenyi hparadisu gara kaw nga ai kun?

¹⁵ Dai ni aten hta, wenyi hparadisu gara kaw nga ai kun? Yehowa hpe nawku ai ni gaw, mungkan a shara shagu hta nga nga ai. Dai majaw, wenyi hparadisu gaw mungkan ting hta nga ai. Anhte gara kaw nga ai raitim, tengman ai nawku dawjau lam hpe myit rawt let madi shadaw nga dingsa, wenyi hparadisu hta nga nga ai re.

16. Wenyi hparadisu a tsawm htap ai lam hpe gara lam hte matut myit maju jung lu ai kun?

¹⁶ Wenyi hparadisu hta matut nga lu na matu, kaga lam ni hte hpawn, mungkan ting na Hkristan nawku hpung ni a matu chyeju dum myit matut nga ra ai. Gara lam hte matut nga lu ai kun? Wenyi hparadisu hta, nga nga ai ni a mara ni hpe n re ai sha, kaja ai lam ni hpe myit maju jung ai hku nna re. (Yhn 17:20, 21) Dai zawn myit maju jung na matu, hpa majaw ahkyak ai kun? Ndai ga shadawn hpe myit yu u. Tsawm htap ai sun hta, hpun amyu myu nga ai zawn, nawku hpung ni kaw na wenyi hparadisu hta mung, hpun hte shingdaw lu ai masha amyu myu nga ai. (Esa 44:4; 61:3) Tinang a makau kaw na “hpun” langai hpra a ra rawng  ai ni hpe n re ai sha, “nam maling” ting a tsawm htap ai lam hpe matut myit maju jung ra ai. Tinang a (sh) nawku hpung kaw na kaga ni a ra rawng ai lam ni a majaw, mungkan grup zinlum ai nawku hpung a tsawm htap ai lam hpe n mu mat ai du hkra n byin ging ai.

17. Nawku hpung a zinlum lam rawt jat hkra anhte langai hpra hpa galaw lu ai kun?

¹⁷ Grau zinlum wa hkra anhte langai hpra hpa galaw lu ai kun? Simsa lam nga hkra galaw ai wa byin ai hku nna re. (Mat 5:9; Rom 12:18) Nawku hpung kaw na kaga ni hte htuk na matu, tinang maga kaw na shawng galaw shagu, wenyi hparadisu grau tsawm wa hkra galaw ya ai hte bung ai. Wenyi hparadisu hta nga ai marai langai hpra hpe chyoi pra ai nawku dawjau lam de Yehowa lau la da ai lam dum u. (Yhn 6:44) Manu dan ai ngu Yehowa sawn la da ai mayam ni a lapran, ngwi pyaw simsa lam grau jat wa hkra, anhte shakut nga ai hpe Karai mu ai shaloi, grai pyaw na re.​—Esa 26:3; Hag 2:7.

18. Gara lam ni hpe chyahkring hkring myit sawn sumru ging ai kun? Hpa majaw kun?

¹⁸ Karai a mayam ni hku nna, tinang lu da ai shaman chyeju ni kaw na gara hku akyu hpring tup lu mai ai kun? Chyum Laika, Chyum Laika hta madung tawn ai laili laika ni hpe hkaja nna, chye wa ai lam ni hpe atsawm myit sawn sumru u. Dai gaw, Hkristan atsam ningja ni shalat lu hkra, nawku hpung hta, “hpu nau hpe tsaw ra ai” myit, “shinggyim nau na myit” madun lu hkra karum ya na re. (Rom 12:10) Ya lu nga ai shaman chyeju ni a lam myit sawn sumru ai shaloi, Yehowa hte grau hku hkau wa na re. Htawm hpang hta lu na shaman chyeju a lam myit sawn sumru ai shaloi, Karai Kasang hpe htani htana nawku lu na ngu ai myit mada lam grau ngangkang wa na re. Dai lam ni yawng gaw, ya aten Yehowa hpe ngwi pyaw let nawku na matu karum ya na re.

19. (a) Esaia 30:18 hku nga yang, hpa hpe kam mai ai kun? (b) Kabu gara let hkam jan lu hkra hpa gaw karum ya na kun?

¹⁹ Ndai nhkru ai mungkan hpe Yehowa jahtum kau ai shaloi, anhte hpe hkye la na matu “sa wa na re.” (Esa 30:18, NWT) Yehowa gaw, “tara ding ai Karai Kasang” re ai majaw, Satan mungkan hpe ra ai hta jan nna, lani mi pyi nga na ahkang jaw na n re ai lam anhte kam ai. (Esa 25:9) Dai aten hpe Yehowa hte rau myit galu let la nga ai. Ndai laman, akyu hpyi ai laksan ahkaw ahkang hpe, manu shadan na matu, Chyum Laika hkaja nna tatut hkan sa na matu, shaman chyeju ni hpe myit sawn sumru na matu dawdan da ga. Rai yang, kabu gara let hkam jan nna nawku lu na matu, anhte hpe Yehowa karum ya na re.