1. Hpaji byeng-ya jahtau ai hpe masha law law gara hku bai htang ma ai kun? (Ga Shagawp 1:20, 21)

 MUNGDAN law law hta, lam ntsa hkawm nga ai ni hpe kabu gara let laika garan nga ai hkaw tsun masha ni hpe mu lu nga ai. Dai zawn hkaw tsun bungli hta lawm ga ai kun? Lawm ga ai nga yang, Ga Shagawp Laika hta tsun da ai, tinang a ga hpe masha ni na hkra, hpaji byeng-ya gaw jahtau nga ai ngu ai lam hpe myit hkrup na re. (Ga Shagawp 1:20, 21 hpe hti u.) Chyum Laika, Chyum Laika hpe madung tawn ai laili laika ni hta, Yehowa a hpaji byeng-ya re ai jet ai “hpaji byeng-ya” lawm ai. Asak lam ntsa hkawm lu na matu dai hpaji byeng-ya hpe masha ni ra ai. Masha langai laika hkap la ai shaloi, anhte kabu ai. Raitim, masha shagu gaw hkap la ai n re. Nkau gaw, Chyum Laika myit n lawm ai. Nkau gaw, anhte hpe jahpoi asawng ma ai. Chyum Laika gaw, prat n dep mat sai ngu shadu ma ai. Akyang lailen hte seng ai Chyum Laika sharin ya ai lam ni hpe tsun jahpyak ma ai. Dai hte maren hkan sa ai ni hpe tsawra myit n nga ai ni, tinang sha jaw dum ai ni ngu mara shagun ma ai. Raitim, jet ai hpaji byeng-ya hpe masha shagu lu la hkra, Yehowa matut lajang nga ai. Gara lam ni hte kun?

2. Jet ai hpaji byeng-ya hpe dai ni aten hta gara hku lu mai ai kun? Masha law malawng hpa galaw ma ai kun?

² Jet ai hpaji byeng-ya hpe Yehowa chye shangun ai lam langai gaw, Chyum Laika hku nna re. Chyum Laika hpe masha shagu lu mai sai. Chyum Laika hpe madung tawn ai laili laika ni gaw gara hku kun? Yehowa a shaman chyeju a majaw, amyu ga 1,000 jan hte lu mai sai. Dai ni hpe hti hkaja nna tatut hkan sa ai ni gaw akyu lu na re. Raitim, masha law malawng gaw, jet ai hpaji byeng-ya a nsen hpe ahkyak n la ai. Dawdan lam ni jahkrat ai shaloi, tinang hkum tinang (sh) masha shada da hpe  sha, kamhpa mayu ai. Chyum Laika lam matsun hte maren hkan sa ai anhte hpe gaw yu kaji ai. Masha ni hpa majaw dai zawn bai htang ai lam ndai sumhpa hta bawngban na re. Shawng nnan, Yehowa kaw na hpaji byeng-ya gara hku lu mai ai hpe bawngban na re.

3. Jet ai hpaji byeng-ya hta hpa lawm ai kun?

³ Hpaji byeng-ya ngu ai gaw, chye da ai hpe akyu jashawn nna kaja ai dawdan lam ni jahkrat lu ai atsam hpe tsun mayu ai re. Raitim, jet ai hpaji byeng-ya hta, kaga lam ni naw lawm ai. “Yehowa hpe hkrit hkungga ai myit gaw, hpaji byeng-ya a npawt rai nga ai; Chyoi pra ai wa hpe chye chyap ai myit gaw, zai byeng-ya rai nga ai” ngu Chyum Laika hta tsun da ai. (Gsh 9:10) Dai majaw, ahkyak ai dawdan lam ni jahkrat ra wa yang, “Chyoi pra ai wa” a machye machyang, lam mi hku tsun yang, Yehowa a myit ai lam hpe madung da ging ai. Chyum Laika, Chyum Laika hpe madung tawn ai laili laika ni hti hkaja ai hku nna dai zawn galaw lu ai. Rai yang, jet ai hpaji byeng-ya nga ai hpe madun nga ai re.​—Gsh 2:5-7.

4. Yehowa chyu sha hpa majaw jet ai hpaji byeng-ya jaw lu ai kun?

⁴ Yehowa chyu sha, jet ai hpaji byeng-ya jaw lu ai. (Rom 16:27) Yehowa gaw, hpa majaw hpaji byeng-ya a npawt rai kun? Langai, Hpan Madu re ai majaw, hpan da ai hte seng ai lam yawng hpe chye ai. (Shk 104:24) Lahkawng, Yehowa galaw ai lam yawng hta, hpaji byeng-ya dan dawng ai. (Rom 11:33) Masum, Yehowa a hpaji rawng ai nyan hpaji gaw, hkan sa ai ni hpe galoi mung akyu jaw ai. (Gsh 2:10-12) Jet ai hpaji byeng-ya lu mayu yang, dai madung tengman lam ni hpe hkap la ra ai. Dawdan lam ni jahkrat shagu, galaw ai lam shagu hta, dai lam matsun ni hpe hkan sa ra ai.

5. Yehowa hpe jet ai hpaji byeng-ya a Npawt hku nna n sawn la ai majaw, masha ni hpa byin nga ai kun?

⁵ Hkaw tsun bungli hta hkrum ai ni gaw, shingra tara a mauhpa lam ni hpe hkap la tim, Hpan Madu hpe gaw nyet kau ma ai. Sinda masa hpe sha madi shadaw ma ai. Nkau mung, Karai Kasang hpe kam ai ngu tsun tim, Chyum Laika tsang madang ni hpe prat n dep mat sai ngu sawn la ma ai. Tinang kam ai hku galaw ma ai. Hpa akyu lu nga ai kun? Karai Kasang a hpaji byeng-ya malai, tinang a hpaji byeng-ya hpe kam ai majaw, grau kaja ai mungkan byin wa ai kun? Jet ai ngwi pyaw lam (sh) ngang kang ai htawm hpang myit mada lam hpe mu tam nga ai kun? Makau grup-yin hta mu lu nga ai ni gaw, “Hpaji gade, chye chyang ai myit gade, hpaji daw ai lam gade rai ti mung, Yehowa hpe dang lu na lam n nga ai” ngu ai tengman ai lam hpe dan dawng shangun ai. (Gsh 21:30) Dai gaw, jet ai hpaji byeng-ya hpe tam na matu anhte hpe shadut ya ai. Masha law malawng gaw n tam ma ai. Hpa majaw kun?

6. Ga Shagawp 1:22-25 hku nga yang, jet ai hpaji byeng-ya hpe kadai ni nyet kau ai kun?

⁶ Jet ai hpaji byeng-ya “lam hta e garu” ai hpe masha law law n madat ai. Chyum Laika hku nga yang, hpaji byeng-ya hpe nyet kau ai hpung 3 nga ai. “Myit n su ai [mahkrum madup n nga ai, NWT] ni,” “jahpoi asawng ai ni,” “angawk angak re ai ni” re. (Ga Shagawp 1:22-25 hpe hti u.) Shanhte hpa majaw Karai a hpaji byeng-ya hpe nyet kau ai lam hte shanhte zawn n byin hkra gara hku koi lu ai lam hpe mung yu yu ga.

7. Nkau gaw, mahkrum madup n nga ai “nyan tang ai” ni matut byin na matu hpa majaw lata ai kun?

⁷ Mahkrum madup n nga ai, “nyan tang ai”  ni gaw, na mana hpe kam ai ni, aloi sha hkalem lu ai ni re. (Gsh 14:15) Hkaw tsun magam hta, dai zawn masha ni hpe hkrum chye ai. Ga shadawn, nawku htung, mung masa ningbaw ni a hkalem hkrum nga ai masha wan law law a lam hpe myit yu u. Hkalem hkrum nga ai lam chye dat ai shaloi, nkau grai kajawng mat ai. Raitim, Ga Shagawp 1:22 hta tsun da ai ni gaw, mahkrum madup n nga ai ni byin ai hpe shanhte nan ra nna, dai zawn matut byin na matu lata ma ai. (Yer 5:31) Tinang ra ai hpe sha galaw mayu ai. Chyum Laika hpe myit n lawm ai. Chyum Laika tsang madang ni hte maren asak n hkrung mayu ai. Kaneda mungdan, Kwibet mare na makam masham nga ai num langai ndai hku tsun ai: “Anhte a wa jau hkalem ai nga yang mung, shi mara re. Anhte a mara n re.” Shi zawn masha law law sawn la ma ai. Karai a tara hpe dingsang n gawn n sawn di ai ni zawn, anhte n byin mayu ga ai.​—Gsh 1:32; 27:12.

8. Kaja ai mahkrum madup lu na matu hpa gaw karum ya na kun?

⁸ Mahkrum madup n nga ai ni matut n byin na matu, “myit mang ai lam hta chyawm gaw, myit su ai ni tai nga” na matu, Chyum Laika hta n-gun jaw da ai. (1 Ko 14:20) Prat hta Chyum Laika npawt tara ni hpe hkan sa yang, mahkrum madup kaja ni lu wa chye ai. Dai tara ni gaw, manghkang ni hpe koi na matu, hpaji rawng ai dawdan lam ni jahkrat lu na matu, gara hku karum ya lu ai lam anhte angwi ngwi chye wa sai. Ndai lam hta, tinang a rawt jat ai lam hpe ayan san jep ging ai. Nang gaw, Chyum Laika hkaja nga nna, zuphpawng ni lung nga ai grai na taw sai nga yang, hpa majaw Yehowa kaw n apnawng shi ai kun? Hkalup n hkam shi ai kun? ngu tinang hkum tinang san yu mai ai. Hkalup hkam ngut sai ni mung, kabu gara shiga hkaw tsun ai, sharin achyin ya ai lam ni hta grau rawt jat nga ai kun? Chyum Laika lam matsun hte maren hkan sa nga ai hpe na a dawdan lam ni gaw madun nga ai kun? Kaga ni hte kanawn mazum ai hta, Hkristan atsam ningja ni madun nga ai kun? Rawt jat ra ai nga yang, “myit n su ai [mahkrum madup n nga ai, NWT] ni hpe hpaji jaw” ya ai Yehowa a sadi jaw lam hpe atsawm myit ging ai.​—Shk 19:7.

9. Hpaji byeng-ya hpe nyet kau ai lam “jahpoi asawng ai ni” gara hku madun ma ai kun?

⁹ Karai a hpaji byeng-ya hpe n gawn n sawn di ai lahkawng ngu na hpung gaw, “jahpoi asawng ai ni” re. Hkaw tsun bungli hta dai zawn masha ni hpe mu lu ai. Shanhte gaw grai nan jahpoi asawng jin ai ni re. (Shk 123:4) Hpang jahtum nhtoi hta, jahpoi asawng chye ai ni law wa na ngu Chyum Laika hta tsun da ai. (2 Pe 3:3, 4) Ding hpring ai Lawt a kahkri ni zawn, ya prat na masha nkau mung, Karai a sadi jaw ai lam hpe hpa zawn n nawn ai. (Nin 19:14) Chyum Laika npawt tara ni hte maren asak hkrung ai ni hpe jahpoi asawng ma ai. Karai kata ai “tinang a n se ai myit marin ai hku” hkan hkawm ma ai. (Yud 7, 17, 18) Jahpoi asawng ai ni hte seng ai Chyum Laika hta tsun da ai lam gaw, makam masham htak ai ni, Yehowa hpe nyet kau ai ni a myit jasat hte maren sha re.

10. Shakawn 1:1 hku nga yang, jahpoi asawng chye ai ni n byin hkra gara hku koi lu ai kun?

¹⁰ Jahpoi asawng chye ai ni n byin hkra gara hku galaw lu ai kun? Koi lu ai lam langai gaw, mara shagun chye ai ni hte n kanawn ai hku nna re. (Shakawn 1:1 hpe hti u.) Lachyum gaw, makam masham htak ai ni kaw na sa ai lam ni hpe n madat, n hti na matu re. N sadi ai nga yang, mara shagun chye ai myit jasat aloi sha kap wa chye ai. Yehowa hte uhpung lam matsun ai hpe ntsen ai myit shang wa chye ai. Dai zawn n byin hkra, tinang hkum tinang ndai hku san ging ai: ‘Lam matsun, sanglang dan ai lam nnan ni lu ai shaloi, mara shagun ai, aput angun tsun ai kun? Woi awn ai ni hpe mara shagun ai kun?’ Dai zawn myit jasat ni hpe kalang ta galai shai na nga yang, Yehowa a myiman lu na re.​—Gsh 3:34, 35.

11. Yehowa a tsang madang ni hpe “angawk angak re ai ni” gara hku mu ai kun?

 ¹¹ Hpaji byeng-ya hpe nyet kau ai masum ngu na hpung gaw, “angawk angak re ai ni” re. Akyang lailen hte seng ai Karai a tsang madang ni hte maren asak hkrung na matu nyet kau ai majaw angawk ai re. Shanhte gaw tinang jaw dum ai hpe sha galaw ai. (Gsh 12:15) Dai zawn masha ni gaw, hpaji byeng-ya a Npawt Yehowa hpe nyet kau ma ai. (Shk 53:1) Hkaw tsun bungli hta, shanhte hte hkrum ai shaloi, Chyum Laika tsang madang ni hpe hkungga ai anhte hpe grai mazut ai hku tsun ma ai. Hpa mi raitim, shanhte gaw grau kaja ai prat hkrun lam hpe lu jaw ai ni n re. “Hpaji byeng-ya gaw, myit n su ai wa a matu, nau tsaw nga ai; Shi gaw mare chyinghka lam e n-gup n hpaw wam nga ai” ngu Chyum Laika hta tsun da ai. (Gsh 24:7) Angawk ai ni hta, kaja ai nyan hpaji hpa mung n nga ai. Dai majaw, “angawk ai wa” hte tsan tsan nga na matu, Yehowa sadi jaw ai re.​—Gsh 14:7.

12. Angawk ai ni zawn n galaw na matu hpa gaw karum ya na kun?

¹² Karai a hpaji byeng-ya hpe n ju n dawng ai ni zawn n re ai sha, anhte gaw akyang lailen hte seng ai Karai a tsang madang ni hte hpawn, Karai a myit ra ai lam ni hpe tsawra chye na matu shalat la ai. Madat mara ai ni hte n madat mara ai ni lu la ai akyu ni hpe shingdaw yu ai hku nna, dai tsawra myit law htam wa lu ai. Yehowa a hpaji rawng ai nyan hpaji hpe nyet kau ai majaw, masha ni hpa manghkang ni hkrum ai hpe sadi yu u. Karai hpe madat mara ai majaw, tinang a prat kade daram rawt jat wa ai hpe mung myit yu u.​—Shk 32:8, 10.

13. Yehowa gaw shi a hpaji rawng ai hpaji byeng-ya hpe madat mara na matu shadut ai kun?

¹³ Masha shagu hpaji byeng-ya lu la hkra, Yehowa lajang da ya tim, hkap la na matu atik anang n shadut ai. Hpaji byeng-ya hpe nyet kau yang, hpa byin na hpe tsun dan ai. (Gsh 1:29-32) Yehowa a ga n madat na matu lata ai ni gaw, “tinang galaw ai hte maren hkrum sha” na re. Shanhte a prat hkrun lam a majaw, myit htum hpa manghkang ni sha hkrum ra na re. Hpang jahtum hta, jahten hkrum na re. Yehowa a hpaji rawng ai hpaji byeng-ya hpe madat mara nna, hkan sa ai ni hpe ndai hku ga sadi jaw da ai: “Ngai hpe madat mara ai ni chyawm gaw asim sha nga lu nna, Tsin-yam tsindam n hkrit ai, ngwi pyaw nga na ma ra ai.”​—Gsh 1:33.

14-15. Ga Shagawp 4:23 kaw na hpa chye lu ai kun?

¹⁴ Karai a hpaji byeng-ya hpe hkan sa ai nga yang, galoi mung akyu nga ai. Chye wa sai hte maren, hpaji byeng-ya nhpaw n ya lu la hkra Yehowa lajang da ya ai. Ga shadawn, Ga Shagawp Laika hta, prat hkrun lam hpe rawt jat shangun ai tatut re ai nyan hpaji ni jaw da ai. Dai kaw na nyan hpaji lam 4 hpe bawngban yu ga.

¹⁵ Ga shadawn salum hpe makawp maga u. “Myit masin gaw asak a npawt nhpang rai nga ai majaw, Dai hpe tsam mari bau sin nga u” ngu Chyum Laika hta tsun da ai. (Gsh 4:23)  Shan salum hpe makawp maga na matu hkamja lam nga shangun ai malu masha, hkum hkrang shamu shamawt lam galaw ra ai. N kaja ai akyang ni hpe koi ra ai. Ga shadawn salum hpe makawp maga na matu mung dai hte maren sha re. Shani shagu Chyum Laika hti ra ai. Zuphpawng lung na matu, shang lawm mahtai jaw na matu hkyen lajang ai. Hkaw tsun bungli hta ayan shang lawm ra ai. Akyang hten ai shangwi shapyaw lam, n kaja ai kanawn manang ni zawn re ai myit mang lam hpe htenza shangun chye ai lam yawng hpe koi ra ai.

16. Dai ni aten hta, Ga Shagawp 23:4, 5 gaw hpa majaw tatut re ai kun?

¹⁶ Tinang hta nga ai hte myit dik u. “Sut gan lu hkra tinang hkum hpe hkum jahki et; . . . Hpa n re ai rai hpe nang azi yu nga n ni? Sumsing lamu de pyen mat wa ai langda zawn, Gaja wa sut gan gaw singkaw tu nga ai” ngu Chyum Laika hta hpaji jaw da ai. (Gsh 23:4, 5) Sut gan gaw n grin ai. Dai ni aten, lusu ai ni mung, matsan ai ni mung gumhpraw hpang sha hkan nga ai majaw, sari sadang, kanawn mazum lam, hkamja lam ni hkra machyi ma ai. (Gsh 28:20; 1 Tm 6:9, 10) Raitim, gumhpraw hpe rap rap ra ra mu mada chye hkra, n lawhpa hkra, myit dik lam nga hkra, ngwi pyaw lam lu la hkra, hpaji byeng-ya gaw karum ya ai.​—Hpj 7:12.

17. Ga Shagawp 12:18 hta lawm ai zawn, gara hku nna “hpaji rawng ai” hku ga shaga lu na kun?

¹⁷ Myit yu nna she ga shaga u. N sadi yang, tinang tsun ai ga a majaw, grai nan hkra machyi shangun chye ai. “Nhtu hte galun ai zawn, laji magra nna tsun ai wa mung nga ai; Hpaji rawng ai wa a shinglet chyawm gaw, ana pyi shamai ya lu ai” ngu Chyum Laika hta tsun da ai. (Gsh 12:18) Kaga ni a gawngkya ai lam hpe n shatan ai gaw, kanawn mazum ai lam kaja hkra karum ya ai. (Gsh 20:19) Hkra machyi shangun ai ga a malai, shamai ya lu ai ga tsun chye hkra, myit masin hpe Karai a Mungga ni jahpring da ra ai. (Luk 6:45) Chyum Laika tsun ai hpe myit sawn sumru na nga yang, anhte a ga gaw, kaga ni hpe shalan ya lu ai “hpaji hka hpawk” zawn byin lu ai.​—Gsh 18:4.

18. Ga Shagawp 24:6 hpe hkan sa ai gaw, hkaw tsun bungli hta awng dang hkra gara hku karum ya lu ai kun?

 ¹⁸ Lam matsun hpe hkan sa u. “Atsawm sha bawng yu nna she, hpyen majan baw u; Hpaji daw chye ai ni law nga yang, lawt pru shara nga ai” ngu Chyum Laika hpaji jaw da ai. (Gsh 24:6) Dai npawt tara hpe hkan sa ai gaw, hkaw tsun bungli hte sharin achyin ai lam hta, gara hku awng dang shangun ai lam hpe myit yu ga. Tinang chye ai hku hkaw tsun na malai, lu la ai hpaji jaw ga ni hpe hkan sa ging ai. Zuphpawng ni hta, hpaji rawng ai lam matsun ni lu ai. Kaga ni a mungga, hkrang shala ai lam ni kaw nna mung sharin la mai ai. Chyum Laika chye na hkra, masha ni hpe karum ya lu ai laili laika, video ni zawn re ai akyu nga ai hkingrai ni hpe mung, Yehowa a uhpung lajang da ya ai. Dai hkingrai ni hpe tang du hkra chye lang na matu sharin la u.

19. Yehowa jaw ai nyan hpaji hte seng nna nang gara hku hkamsha ai kun? (Ga Shagawp 3:13-18)

¹⁹ Ga Shagawp 3:13-18 hpe hti u. Chyum Laika hta lawm ai tatut re ai nyan hpaji a matu chyeju dum hpa re. Dai nyan hpaji sha n nga yang, prat gaw ram ram myit htum hpa byin nga na re. Ga Shagawp Laika kaw na tatut re ai hpaji byeng-ya hpe ndai sumhpa hta hkaja wa sai. Chyum Laika buk ting hta, Yehowa kaw na sa ai nyan hpaji hpring tup lawm ai. Yehowa jaw ai nyan hpaji hpe prat hkrun lam shagu hta ayan akyu jashawn na matu dawdan da ga. Masha law law gaw Karai a hpaji byeng-ya hpe manu n shadan ai. Raitim, anhte gaw Karai a hpaji byeng-ya hpe “n tat kau ai” majaw, ngwi pyaw ai ni ngu masat hkrum na hpe kam ai.