1. A.D. tsa ban langai htum hkyen ai shaloi na kasa Yawhan a masa lam gaw gara hku kun?

A.D. tsa ban langai htum na mahka hta, kasa Yawhan gaw grai yak ai masa hte hkrum wa ai. Shi gaw grai asak kaba sai. Patmu zunlawng de mung sa kau hkrum ai. Kasa hku nna asak hkrung ai mung shi langai sha rai na masa nga ai. (Shr 1:9) Ninghkap ai ni gaw nawku hpung ni hpe shut ai hku sharin achyin ya nna garan ginhka mayu ai lam shi chye ai. Tengman ai Hkristan ni gaw kade n na yang n nga mat sana zawn rai nga ai.​—⁠Yud 4; Shr 2:15, 20; 3:1, 17.

2. Shingran 7:9-14 hku nga yang Yawhan gaw gara shingran myihtoi ga hpe lu la ai kun? (Makawp sumla hpe yu u.)

² Yawhan gaw grai yak ai masa hpe hkrum nga ai shaloi, htawm hpang hte seng nna myit kahpra na zawn re ai shingran langai hpe Karai Kasang jaw wa ai. Dai hta, shangun ma hpung hpe hpang jahtum na dazik garai n shakap shi yang, ru tsang kaba na jahten sharun ai nbung ni hpe manat shadang da na matu, lamu kasa mali hpe lamu kasa langai tsun ai. (Shr 7:1-3) Dai hpung hpe sumsing lamu hta Yesu hte arau uphkang na 144,000 hte hpawng de da ai. (Luk 12:32; Shr 7:4) Bai nna, Yawhan gaw kaga hpung a lam hpe mung tsun dan ai. Dai hpung gaw grai kaba ai majaw, shi mau mat nna “yu u” ngu tsun dat ai. Dai gaw lama ma hpe n myit mada ai sha mu dat ai majaw tsun ai ga rai na re. Yawhan hpa hpe mu wa ai kun? ‘Masha mungdan shagu hta na mung, baw lakung shagu hta na mung, amyu baw shagu hta na mung, kadai ndang hti lu ai wunawng wuwa kaba gaw . . . tingnyang a man e mung, Sagu Kasha a man e mung tsap nga ai.’ (Shingran 7:9-14 hpe hti u.) Htawm hpang hta, masha wunawng wuwa kaba gaw tengman ai nawku dawjau ai lam hta shang lawm wa na hpe chye lu ai majaw, Yawhan kade daram pyaw na hpe shingran yu u.

3. (a) Yawhan a shingran gaw anhte a makam masham hpe hpa majaw shangang shakang ya ai kun? (b) Ndai sumhpa hta anhte hpa lam hkaja na kun?

 ³ Ndai shingran gaw Yawhan a makam masham hpe shangang shakang ya ai. Anhte gaw dai shingran hpring tsup nga ai aten hta, asak hkrung nga ai majaw anhte a makam masham mung grau nna ngang kang ging ai. Ru tsang kaba hta asak hkrung lawt lu nna, ginding aga hta htani htana asak hkrung na matu myit mada ai wan hku law ai masha ni hpe kahkyin nga ai lam anhte mu lu ai. Ndai sumhpa hta, Yehowa gaw lai wa sai 80 ning jan hta, shi a masha ni hpe wunawng wuwa kaba hte seng ai lam gara hku tsun dan wa ai hpe hkaja lu na re. Dai hpang wunawng wuwa hte seng ai ndai lam lahkawng hpe hkaja lu na re: (1) de a kaba shadang hte (2) de a amyu baw hpan re. Dai lam ni gaw shaman chyeju lu na matu myit mada ai ni yawng a makam masham hpe shangang shakang ya na re.

4. Gara Chyum Laika tengman ai lam hpe shut shai ai Hkristan ni n chye na ai kun? Raitim Chyum Jawng Ma Ni gaw gara hku kun?

⁴ Madat mara ai masha ni gaw lani mi hta ginding aga kaw htani htana asak hkrung lu na ngu ai Chyum Laika tengman ai lam hpe shut shai ai Hkristan ni n sharin ya ma ai. (2 Ko 4:3, 4) Dai ni na aten hta, shut shai ai Hkristan law malawng gaw masha kaja ni si ai shaloi sumsing lamu de sa na nga nna sharin ya ai. Raitim, 1879 hta Sin Langchyi hpe dip shapraw wa ai Chyum Jawng Ma hpung kaji gaw dai hku n sharin ya ai. Karai Kasang gaw ginding aga Hparadisu hpe bai galaw ya nna, madat mara ai wan hku law ai masha ni gaw sumsing lamu kaw n re ai sha, mungkan ga hta asak hkrung lu na ngu shanhte chye na ma ai. Raitim, dai madat mara ai masha ni hte seng ai lam hpe atsawm chye na na matu aten la ra ai.​—⁠Mat 6:10.

5. 144,000 hte seng nna Chyum Jawng Ma Ni hpa hpe kam ai kun?

⁵ Sumsing lamu hta Yesu hte arau uphkang na matu “ga ntsa na mari la hkrum” ai hpung langai nga na hpe mung, Chyum Laika kaw nna Chyum Jawng Ma Ni chye la ma ai. (Shr 14:3) Dai hpung hta 144,000 lawm ai. Shanhte gaw ginding aga hta nga ai shaloi, Karai Kasang hpe sadi dung let nawku dawjau wa nna, apnawng da ai myit rawt ai Hkristan ni re. Wunawng wuwa kaba hte seng nna gaw gara hku kun?

6. Wunawng wuwa kaba hte seng nna Chyum Jawng Ma Ni hpa hpe kam ai kun?

⁶ Shingran hta, dai hpung gaw ‘tingnyang a man e mung, Sagu Kasha a man e mung tsap nga ai’ hpe Yawhan mu wa ai. (Shr 7:9) Chyum Jawng Ma Ni gaw, dai ga si ni hpe yu nna, 144,000 zawn wunawng wuwa kaba mung sumsing lamu hta nga na re ngu sawn la ma ai. Lama na 144,000 hte wunawng wuwa kaba gaw sumsing lamu hta arau nga na nga yang, hpa shai ai lam nga na kun? Mungkan ga hta nga ai shaloi, Karai Kasang a ga atsawm n madat ai Hkristan ni gaw wunawng wuwa kaba hta lawm na ngu Chyum Jawng Ma Ni shadu da ai. Chyum Laika tsang madang ni hpe shanhte hkan sa tim, shut shai ai nawku jawng ni a hpung shang masha naw rai chye ai ngu nna mung shadu ma ai. Shanhte gaw myit rawt ai lam loi mi madun wa tim, Yesu hte arau uphkang na matu gaw atsam n hpring shi ai ngu Chyum Jawng Ma Ni shadu ma ai. Karai Kasang hpe tsawra ai shanhte a tsawra myit gaw ngang kang ai lam n nga ai majaw, wunawng wuwa kaba gaw tingnyang man hta nga na atsam hpring tim, tingnyang hta dung na matu atsam n hpring ai.

7. Chyum Jawng Ma Ni hkap la da ai hku nga yang shaning 1,000 laman ginding aga hta kadai ni nga na kun? Moi na sadi dung ai masha ni hte seng nna Chyum Jawng Ma Ni hpa hpe kam ai kun?

⁷ Rai yang, mungkan ga hta kadai ni nga na kun? 144,000 hte wunawng wuwa kaba gaw sumsing lamu de shaga la hkrum ai hpang, wan hku law ai kaga masha ni gaw Hkristu A Shaning  Hkying Mi Uphkang Ai Aten hta ginding aga kaw nga lu na ngu Chyum Jawng Ma Ni kam wa ai. Hkristu garai n Uphkang hpang shi yang, wan hku law ai masha ni gaw Yehowa hpe nawku na ngu Chyum Jawng Ma Ni n myit mada ai. De a malai, shaning 1,000 laman shanhte gaw Yehowa a lam ni hpe sharin la na ngu Chyum Jawng Ma Ni myit wa ai. Dai hpang, Yehowa a tsang madang ni hpe hkan sa ai ni gaw, ginding aga hta htani htana asak lu la nna, gumlau ai ni gaw jahten hkrum na re. Shaning 1,000 laman, ginding aga hta “du” ni hku nna magam gun ai ni kaw nna nkau mi gaw, shaning 1,000 ngut ai hpang sumsing lamu de lung na re ngu Chyum Jawng Ma Ni shadu ma ai. Dai du ni hta Hkristu garai n du shi yang si mat ai sadi dung ai masha nkau mi lawm na rai nna shanhte gaw shaning 1,000 laman hkrung rawt wa na ngu nna mung kam ai.​—⁠Shk 45:16.

8. Karai Kasang a yaw shada lam hta hpung 3 gaw gara shara hta nga na kun?

⁸ Dai majaw, ndai hpung 3 nga na ngu nna Chyum Jawng Ma Ni shadu ai: (1) 144,000 gaw sumsing lamu hta Yesu hte arau uphkang na ni (2) myit rawt ai lam nau n madun wa ai Hkristan wunawng wuwa kaba gaw sumsing lamu hta Yesu a tingnyang man hta tsap na ni; (3) Hkristu A Shaning Hkying Mi Uphkang Ai Aten laman ginding aga hta Yehowa a lam ni hpe sharin la wa ai wan hku law ai masha ni. * Hpang hta gaw, ndai lam hte seng nna grau chye wa na matu Yehowa karum ya wa ai.​—⁠Gsh 4:18.

9. (a) Gara lam hku nna wunawng wuwa kaba gaw “tingnyang a man e mung, Sagu Kasha a man e mung tsap nga” lu na kun? (b) Shingran 7:9 hpe dai zawn chye na ai gaw hpa majaw lachyum nga ai kun?

⁹ 1935 hta Yehowa Sakse ni gaw Yawhan a shingran hta lawm ai wunawng wuwa kaba gaw kadai ni re ai hpe asan sha chye na wa ai. Wunawng wuwa kaba gaw sumsing lamu hta “tingnyang a man e mung, Sagu Kasha a man e mung” teng sha n tsap ai lam hpe chye na wa ai. Shanhte hpe ga shadawn hku nna tsun ai re. Shanhte gaw ginding aga hta nga nga tim, Yehowa a ahkang aya hpe madi shadaw ai hku nna, shi a awmdawm ahkang hpe npu taw ai hku nna, “tingnyang a man” hta tsap lu ai. (Esa 66:1) Bai nna, shanhte gaw Yesu a gawng malai hkungga hpe kamsham ai lam madun ai hku nna mung “Sagu Kasha a man” hta tsap lu ai. Dai hte maren, Mahte 25:31, 32 hta mu lu ai nhkru ai masha ni hte hpawn “amyu baw shagu” gaw Yesu a hpung shingkang tingnyang man hta “jahpawng” nga na re. Dai amyu baw shagu gaw sumsing lamu kaw n re ai sha ginding aga hta nga na re. Dai zawn chye na wa ai lam gaw lachyum nga ai. Hpa majaw nga yang, wunawng wuwa kaba gaw sumsing lamu de lung na ngu Chyum Laika hta hpa majaw n tsun da ai lam hpe dai lam gaw chye na shangun ai. Hpung langai sha sumsing lamu hta htani htana asak lu na ngu ga sadi jaw da ai. Dai hpung gaw Yesu hte arau hkawhkam ni hku nna ginding aga hpe uphkang na 144,000 hpe tsun ai re.​—⁠Shr 5:10.

10. Shaning 1,000 garai n du shi yang wunawng wuwa kaba gaw Yehowa a lam hpa majaw sharin la ra ai kun?

¹⁰ 1935 kaw nna Yehowa Sakse ni gaw Yawhan a shingran na wunawng wuwa kaba gaw ginding aga hta htani htana asak hkrung na matu myit mada ai sadi dung ai Hkristan hpung re ai hpe chye na wa ai. Ru tsang kaba kaw nna lawt lu na matu, wunawng wuwa kaba gaw shaning 1,000 garai n hpang shi yang, Yehowa a lam ni hpe sharin la ra na re. Bai nna, shanhte gaw Hkristu A Shaning Hkying Mi Uphkang Ai Lam garai n du shi yang, ‘dai byin wa na ra ai lam ni yawng hta na lawt lu’ na matu, makam masham ngang kang ai lam madun ra ai.​—⁠Luk 21:34-36.

11. Shaning 1,000 ngut ai hpang masha nkau mi gaw sumsing lamu de lung yang lung na ngu Chyum Jawng Ma Ni hpa majaw sawn la ma ai kun?

¹¹ Ginding aga na kasi kaja ai nkau mi gaw shaning 1,000 ngut ai hpang sumsing lamu de  shaga la hkrum na ngu ai ningmu gaw gara hku kun? 1913, February 15 hta dip shapraw ai Sin Langchyi hta lawm ai lam ni a majaw, lai wa sai shaning ni laman dai zawn chye na wa ai rai na re. Moi sadi dung wa ai ni gaw ginding aga shaman chyeju sha lu la nna, sadi n dung ai Hkristan ni gaw sumsing lamu shaman chyeju hpe hpa majaw lu ai kun? ngu ai lam a majaw mung rai na re. Dai hku myit ai lam gaw (1) wunawng wuwa kaba gaw sumsing lamu hta nga na (2) wunawng wuwa kaba gaw loi mi sha sadi dung ai Hkristan ni re nga nna n jaw ai hku myit la ai majaw re.

12-13. Namman chya hkrum ai ni hte wunawng wuwa kaba gaw shanhte lu la ai kumhpa hte seng nna hpa hpe hkap la ai kun?

¹² Anhte chye wa sai hte maren, Yawhan a shingran na wunawng wuwa kaba gaw Hara Magedon hta asak hkrung lawt lu na ni re ngu 1935 kaw nna Yehowa Sakse ni asan sha chye na wa ai. Shanhte gaw ginding aga kaw nna “ru tsang kaba kata na hkrang pru wa” nna, “tingnyang hta dung nga ai anhte a Karai Kasang hte Sagu Kasha gaw, hkye hkrang la ai lam rai nga ai law, nga nna nsen kaba hte jahtau ma ai.” (Shr 7:10, 14) Dai sha n-ga, sumsing lamu de hkrung rawt mat na ni gaw, moi na sadi dung ai masha ni hta na “grau kaja ai lam” lu la na ngu Chyum Laika hta tsun da ai. (Heb 11:40) Dai majaw, mungkan ga hta htani htana asak hkrung na matu myit mada let Yehowa hpe nawku dawjau wa hkra, masha ni hpe hpunau nauna ni gaw myit rawt let saw shaga hpang wa ai re.

¹³ Wunawng wuwa kaba gaw shanhte a myit mada lam hta kabu gara nga ma ai. Sadi dung ai nawku dawjau ai ni gaw sumsing lamu (sh) ginding aga hta raitim, Yehowa hpe nawku dawjau na matu, Yehowa lata da ai hpe shanhte chye na ma ai. Yesu Hkristu a gawng malai hkungga hku nna madun dan ai Yehowa a tsawra myit a majaw sha, kumhpa lu la ai lam hpe namman chya hkrum ai ni hte wunawng wuwa kaba gaw hkap la ma ai.​—⁠Rom 3:24.

14. 1935 hpang hta wunawng wuwa kaba hte seng ai myihtoi ga gara hku hpring tsup na hpe masha law law hpa majaw chye mayu ai kun?

¹⁴ 1935 hta, Yehowa a masha ni a chye na ai lam grau nna dan leng wa ai hpang, ginding aga myit mada lam nga ai ni gaw law htam wa ai kaba shadang kade daram nga na hpe masha law law chye mayu nga ma ai. Ga shadawn, wunawng wuwa hte seng ai lam hpe grau chye na wa ai shaloi Rane Hpakin gaw asak 12 ning re. “Dai aten hta, mungkan ting kaw hkaw tsun masha 56,000 daram nga nna, law malawng gaw namman chya hkrum ai ni re. Dai majaw, wunawng wuwa kaba gaw nau n law ai zawn rai nga ai” hpe shi bai myit dum ai.

15. Kahkyin la hkrum ai wunawng wuwa kaba gaw matut nna gara hku rawt jat nga ai kun?

¹⁵ Dai aten kaw nna shi ning ladaw ni hta, mungdan law law de sasana magam gun ai ni hpe sa ya ai majaw, Yehowa Sakse ni gaw matut  nna law htam wa ai. Bai nna, 1968 hta Chyum ga sharin ai lamang hta Htani Htana Asak De Lam Woi Ya Ai Tengman Lam (BU) ngu ai laika buk hpe akyu jashawn hpang wa ai. Dai hta Chyum Laika tengman lam hpe chye na loi hkra sanglang dan ai majaw, shawoi na hta grau nna shagrit shanem ai masha ni hpe myit shadut ya ai. 4 ning laman masha 500,000 jan hkalup hkam la nna sape nnan ni tai wa ai. Kahtawlik Nawku Hpung gaw Latin Amerika hte kaga mungdan ni hta, shanhte a atsam yawm wa ai. Sinpraw Urawpa hte Ahprika a shara nkau hta anhte a magam bungli pat shingdang da ai hpe dawm kau ya ai. Dai majaw, wan hku law ai masha ni gaw hkalup hkam la ma ai. (Esa 60:22) Nau n na shi ai shaning ni hta, Yehowa a uhpung gaw Chyum Laika sharin ya ai lam hpe masha ni hkaja lu na matu grau akyu rawng ai hkingrai law law hpe shapraw ya ai. Ya aten hta, wunawng wuwa kaba gaw wan 8 jan rai sai.

16. Wunawng wuwa kaba hpe gara kaw nna kahkyin la na kun?

¹⁶ Yawhan gaw shi a shingran hpe ka ai shaloi, wunawng wuwa kaba gaw “masha mungdan shagu hta na mung, baw lakung shagu hta na mung, amyu baw shagu hta na mung” sa wa na nga nna ka da ai. Myihtoi Zehkaria mung dai hte bung ai lam hpe tau hkrau tsun wa ai. Shi ndai hku ka ai: “Dai aten hta ga amyu baw kaga ga tsun ai marai shi gaw, Yuda masha wa a nba lawai matu jum let, Karai Kasang nanhte hte rau rai nga ai, anhte na yu  saga ai majaw, anhte nanhte hte rau sa na ga ai, nga nna tsun na ma ra ai.”​—⁠Zeh 8:23.

17. Masha amyu baw shagu hpe karum na matu hpa galaw wa sai kun?

¹⁷ Masha amyu baw shagu hpe kahkyin la na matu, kabu gara shiga hpe ga amyu myu hte hkaw tsun ra na hpe Yehowa Sakse ni chye wa ai. Chyum Laika hkaja na matu hkingrai ni hpe anhte ga gale wa ai shaning 130 jan sai. Dai sha n-ga, amyu ga 900 jan du hkra ga gale nga ai gaw labau hta grau htum ai ga gale ai lam re. Masha amyu baw shagu kaw nna wunawng wuwa kaba hpe kahkyin nga ai gaw, dai ni aten hta Yehowa galaw nga ai mauhpa amu re. Wenyi lu sha hpe amyu ga law law hte lu la wa ai majaw, ndai amyu baw hpan hpung gaw nawku dawjau ai lam hta kahkyin gumdin wa ai gaw chyeju dum hpa re. Sakse hkam ni gaw myit rawt ai hte hkaw tsun ai, shada da tsawra myit madun ai hpe masha ni sadi hkrup ma ai. Dai gaw grai ngang kang ai makam masham rai a hka!​—⁠Mat 24:14; Yhn 13:35.

18. (a) Esaia 46:10, 11 hku nga yang wunawng wuwa kaba hte seng ai myihtoi ga hpring tsup wa hkra Yehowa galaw ya wa ai hpe anhte hpa majaw n mau ai kun? (b) Ginding aga hta asak hkrung na matu myit mada ai ni gaw hpa majaw n yawn ai kun?

¹⁸ Wunawng wuwa kaba hte seng ai myihtoi ga a majaw anhte grai kabu ga ai. Dai myihtoi ga hpe mauhpa lam hku nna hpring tsup wa hkra Yehowa galaw ya wa ai hpe anhte n mau ga ai. (Esaia 46:10, 11 hpe hti u.) Wunawng wuwa kaba gaw Yehowa jaw ai myit mada lam a matu grai chyeju dum ma ai. Shanhte gaw Yesu hte arau sumsing lamu hta magam gun na matu Karai Kasang namman n jaw ya ai majaw mung n yawn ma ai. Chyum Laika hta, chyoi pra ai wenyi lam matsun hte maren hkan sa wa ai sadi dung ai num, la ni a lam anhte lu hti ai. Shanhte gaw 144,000 hta n lawm ma ai. Ga shadawn, Hkalup Sara Yawhan re. (Mat 11:11) Kaga langai gaw Dawi re. (Kas 2:34) Shan yan hte n dang hti lu ai kaga masha ni gaw mungkan hparadisu hta hkrung rawt wa na re. Shanhte yawng gaw wunawng wuwa kaba hta lawm nna, Yehowa hte shi a awmdawm ahkang aya hpe sadi dung ai lam madun na matu ahkaw ahkang lu na re.

19. Wunawng wuwa kaba hte seng ai Yawhan a shingran hpring tsup nga ai hpe chye lu ai gaw hpa galaw na matu anhte hpe shadut ya ai kun?

¹⁹ Masha amyu baw shagu kaw nna wan hku law ai masha ni hpe Karai Kasang kahkyin gumdin ya ai gaw labau hta n nga ga shi ai. Anhte gaw sumsing lamu (sh) ginding aga hta nga na matu myit mada ai raitim, “sagu kaga” re ai wunawng wuwa kaba hta lawm na matu kaga ni hpe dang lu ai daram karum ya ra ai. (Yhn 10:16) Kade n na yang, Yehowa tau hkrau tsun da ai ru tsang kaba byin wa nna, masha ni hpe jamjau jaw ai asuya ni hte nawku htung ni hpe jahten kau na re. Wunawng wuwa kaba gaw Yehowa hpe nawku lu nna ginding aga hta htani htana asak hkrung lu ai gaw grai kaja ai ahkaw ahkang kaba rai a hka!​—⁠Shr 7:14.