1. Kam mai ai wa gaw gara zawn masha rai kun?

 KAM mai ai wa gaw, ga sadi dung ai. Jaw ai ga tsun ai. (Shk 15:4) Shi hpe mai kam ai lam masha ni chye ai. Anhte hte seng nna, hpunau nauna ni hpe dai zawn hkamsha shangun mayu ai. Shanhte a kam ai lam lu na matu hpa gaw karum ya na kun?

2. Kam mai ai wa re ai lam gara hku madun mai ai kun?

² Tinang hpe kam na matu, kaga ni hpe atik anang n mai shadut ai. Kam mai hkra nga ra ai. Kam ai myit gaw gumhpraw hte bung ai. Tam na matu yak tim, ma na matu gaw grai loi ai. Yehowa gaw gaja wa kam mai ai wa re. Karai galaw ai “amu nlang hte gaw kangka rai nga lu ai” majaw, galoi mung kam mai ai. (Shk 33:4) Karai hpe anhte kasi la na matu, Karai myit mada ai. (Ehp 5:1) Ya, Karai hpe kasi la wa ai, kam mai ai wa byin ai lam madun wa ai, moi prat na mayam nkau a lam bawngban mat ga. Kam mai ai wa byin hkra karum ya na atsam 5 hpe hkaja yu ga.

3-4. Myihtoi Daniela gaw kam mai ai wa re ai lam gara hku sakse madun wa ai kun? Tinang hkum tinang gara ga san ni san ging ai kun?

³ Myihtoi Daniela gaw, kam mai ai wa re. Babelon de bawng masha hku nna, woi la hkrum tim, kade n na yang, kam mai ai wa hku nna mying kaja lu wa ai. Yehowa karum ya ai majaw, Babelon Hkawhkam Nebuhkadneza a yup mang ni hpe htai dan ya lu ai shaloi, shi mying grau gum hkawng wa  ai. Kalang mi hta, hkawhkam hpe Yehowa n ra ai lam tsun dan ra ai. Dai shiga hpe hkawhkam wa ra na n re. Nebuhkadneza gaw pawt ja ai majaw, dai shiga tsun na matu, nden marai ra ai. (Dan 2:12; 4:20-22, 25) Shaning ni grai na ai hpang, Babelon hkawhkam htingnu shakum hta pru wa ai, lachyum sung ai shiga hpe tup hkrak lachyum shapraw dan ai aten hta mung, kam mai ai wa re ai lam Daniela sakse madun wa ai. (Dan 5:5, 25-29) Aten loi na ai hpang, Medi hkawhkam Dari hte shi a du ni gaw, shi a laklai ai “nyan kaja rawng ai” hpe sadi hkrup mat ai. “Shi gaw kangka rai nga nna, shut ai hte myit magaw ai lam, shi hta n nga ai majaw, mara shagun shara hpa n mu ma ai” ngu tsun ai. (Dan 6:3, 4) Yehowa hpe nawku ai Daniela hpe kam mai ai lam, shut shai ai hpara hpe nawku ai hkawhkam ni pyi hkap la ai.

⁴ Daniela a lam myit nna tinang hkum tinang ndai hku san yu u: ‘Nawku hpung shinggan hta, ngai gara zawn amying lu da ai kun? Lit kangka ai wa, kam mai ai wa, ngu ngai hpe chye ai kun?’ Dai zawn san na matu, hpa majaw ahkyak ai kun? Anhte gaw kam mai ai wa byin yang, Yehowa hpe shagrau ai lam byin shangun ai majaw re.

5. Kam mai ai wa hku nna masat hkrum na matu, Hanania hpe hpa gaw karum ya ai kun?

⁵ B.C. 455 hta, Yerusalem mare bunghku bai gawgap ngut ai hpang, Munggyi Nehemia gaw mare hpe atsawm yu ya na matu, kam mai ai ni hpe tam ai. Nehemia lata ai ni hta, Hpyen Dap Up Ai Du Hanania mung  lawm ai. Chyum Laika hta, Hanania hpe “shi gaw kangka ai hte, masha law law hta Karai Kasang hpe grau nna hkrit hkungga nga ai” ngu tsun da ai. (Neh 7:2) Yehowa hpe tsawra ai myit, Shi n ra na hkrit ai myit gaw, lit shagu hpe ahkyak shatai na matu shi hpe shadut ya ai. Dai atsam ningja ni gaw, Karai magam hta, kam mai ai wa byin na matu, anhte hpe mung karum ya na re.

6. Kasa Pawlu kam mai ai manang byin ai lam, Tuhkiku gara hku sakse madun wa ai kun?

⁶ Kasa Pawlu kam wa ai hpunau Tuhkiku a lam hpe mung myit yu u. Pawlu bawng dung hkrum nga ai shaloi, shi hpe sha kam ra wa ai. Shi hpe “kangka re ai shingdep shingtau” ngu shaga wa ai. (Ehp 6:21, 22) Ehpesu, Kolose mare kaw na hpunau nauna ni hpang de laika sa ya na matu, shanhte hpe n-gun jaw na matu, Tuhkiku hpe Pawlu kam let shangun dat ai. Ya aten hta, anhte ra kadawn nga ai wenyi lam ni hpe lanu lahku ya nga ai, kamhpa mai ai sadi dung ai la ni mung, Tuhkiku hpe kasi la nga ai.​—Kol 4:7-9.

7. Nawku hpung myitsu salang, magam tau ni kaw na kam ai lam hte seng nna hpa sharin la lu ai kun?

⁷ Dai ni aten na kam mai ai, myitsu salang, magam tau ni hpe anhte grai chyeju dum ai. Daniela, Hanania, Tuhkiku ni zawn sha, shanhte mung lit hpe ahkyak shatai ai. Ga shadawn, bat lapran zuphpawng lamang a daw yawng a matu, lit ni jahkrat da ngut sai hpe anhte kam ai. Lit lu ai ni gaw, tinang a daw hpe atsawm hkyen lajang nna galaw ai shaloi, myitsu salang ni chyeju dum ai. Chyum ga sharin ni hpe anhte a zuphpawng de saw shaga ai shaloi, shawa mungga htawn na hpunau gaw nga na kun? ngu ai hpe n tsang ai. Hkaw tsun magam a matu, ra ai laili laika ni lu na hpe kam ai. Sadi dung ai hpunau ni atsawm lanu lahku ya ai majaw, Yehowa hpe chyeju shakawn hpa re. Raitim, gara lam ni hku nna tinang mung kam mai ai wa byin lu ai kun?

8. Kaga ni hpe myit lawm ai lam madun ai hta rap ra ai lam gara hku madun na kun? (Ga Shagawp 11:13)

⁸ Hpunau nauna ni hpe tsawra ai majaw, shanhte a lam anhte myit lawm ai. Raitim, rap ra ai lam nga ra ai. Shanhte hte seng ai lam ni hpe anhte hkungga ra ai. Tsa ban langai na Hkristan nawku hpung hta nkau gaw, “shanhte n tsun ang ai lam ni hpe hkan tsun nna shatan n lem hkawm ai hte tinang hte n seng ai lam ni hta ginchya lawm chye ma ai.” (1 Tm 5:13, JCLB) Shanhte zawn anhte n byin mayu ai. Kaga ni hpe bai hkum tsun dan yaw ngu tsun nna, marai langai gaw anhte hpe shi a lam ni tsun dan ai ngu saga. Ga shadawn, nauna langai gaw shi byin nga ai yoga a lam, kaga mayak mahkak lam tsun dan nna, kadai hpe mung n tsun dan na matu tsun ai. Shi hpe anhte hkungga ging ai. * (Ga Shagawp 11:13 hpe hti u.) Ya, ip da ra ai lam hpe n tsun hkrup na matu, ahkyak ai masa nkau hpe bawngban yu ga.

9. Nta masha yawng gaw kam mai ai lam gara hku madun mai ai kun?

⁹ Dinghku hta. Dinghku shagu gaw, dinghku a kata lam nkau hpe ip da na matu lit nga ai. Ga shadawn, Hkristan num langai gaw mani hpa ni galaw nna, shala chye ai akyang nga ai ngu saga. Shi a majaw, madu wa pyaw ai. Dai hpe kaga ni man hta hkan  tsun nna, madu jan hpe kaya jahkrum na kun? Galaw na n re. Madu jan hpe tsawra ai majaw, shi hpe n hkra machyi shangun mayu ai. (Ehp 5:33) Ramma ni mung hkungga ai hku kanawn mazum hkrum mayu ai hpe kanu kawa ni chye da ging ai. Shanhte a gawng kya ai lam hpe kaga ni man hta tsun nna kaya jahkrum na n re. (Kol 3:21) Kasha ni mung, nta masha ni kaya mat na zawn re ai lam hpe, kaga ni a man hta n tsun na matu sadi ra ai. (Trj 5:16) Nta masha yawng gaw, dinghku kata lam hpe ip da na nga yang, dinghku makyit sumri grau ngang kang wa na re.

10. Manang ajet byin ai hta hpa ni lawm na kun? (Ga Shagawp 17:17)

¹⁰ Kanawn mazum ai lam hta. Manang ni hpe tinang a hkamsha lam ni tsun dan mayu ai aten ni nga chye ai. Raitim, kalang lang tsun dan na matu yak ai. Kaga ni hpe tinang a lam n tsun dan ga ai majaw, kaga masha ni chye mat na tsang ai majaw rai na re. Raitim, manang gaw tinang a lam hpe ip da ya na nga yang, grai chyeju dum na re. Shi gaw jet ai “jinghku wa” re.​—Ga Shagawp 17:17 hpe hti u.

11. (a) Myitsu salang ni hte shanhte a madu jan ni gaw, kam mai ai wa re ai lam gara hku madun ai kun? (b) Myitsu salang langai, nawku hpung hte seng ai ip da ra ai lam hpe hparan ngut ai hpang, nta masha ni hte gara hku kanawn mazum ai lam kaw nna hpa sharin la lu ai kun? (Sumla hpe yu u.)

¹¹ Nawku hpung hta. N-gup shim ai myitsu salang ni gaw, hpunau nauna ni a matu, “nbung chyip nna laru marang shingbyi shara” zawn re. (Esa 32:2) Tinang tsun ai lam ni hpe ip da ya na ngu ai myit hte kam let hpa mung tsun dan lu ai. Shi ip da ging ai lam ni hpe anhte atik anang n san ging ai. Myitsu salang ni a madu jan ni gaw, madu wa ip da ai lam ni hpe n san ai majaw, anhte chyeju dum ai. Hpunau nauna ni a kata lam hpe myitsu salang ni a madu jan ni n chye ai. Myitsu salang langai a madu jan ndai hku tsun ai: “Sagu kawan ai (sh) wenyi lam hta  karum shingtau ra nga ai ni a kata lam ni hpe nye madu wa n tsun dan ai majaw chyeju dum ai. Shanhte a mying ni hpe pyi n tsun dan ai. Ngai chye tim, lit shali la ai sha re. N tsun dan ai hpe chyeju dum ai. Dai majaw, hpunau nauna yawng hte aloi sha hku hkau let kanawn mazum lu ai. Nye a hkamsha lam hte manghkang ni hpe mung madu wa ip da ya na hpe kam ai.” Kam mai ai wa re ai ngu mying kaja anhte yawng lu mayu ga ai. Gara atsam ningja ni gaw karum ya na kun? Atsam ningja 5 hpe yu yu ga.

12. Tsawra myit gaw kam ai lam a npawt re ai ngu hpa majaw lu tsun ai kun? Ga shadawn tsun dan u.

¹² Tsawra myit gaw kam ai lam a npawt nhpang re. Ahkyak htum tara 2 gaw, Yehowa hpe tsawra ai hte masha shada da hpe tsawra ai lam re ngu Yesu tsun wa ai. (Mat 22:37-39) Kam ai hte seng nna, Yehowa a kasi kaja hpe kasi la na matu, Karai hpe tsawra ai myit gaw shadut ya ai. Ga shadawn, hpunau nauna ni hpe tsawra ai myit mung, shanhte hte seng ai kata lam ni hpe ip da na matu shadut ya ai. Shanhte hkra machyi na, kaya na, hkra machyi shangun na gara lam hpe mung kaga ni hpe hpaw tsun dan na n re.​—Yhn 15:12.

13. Kam mai ai wa byin na matu shagrit shanem ai lam gaw gara hku karum ya ai kun?

¹³ Shagrit shanem ai lam gaw, kam mai ai wa rai na matu karum ya ai. Shagrit shanem ai Hkristan gaw kaga ni hpe shiga nnan jaw ai hku nna, yu kaba hkrum hkra galaw na n re. (Hpl 2:3) Ip da ging ai lam hpe chye tim, tsun dan n mai ai zawn galaw dan nna, ahkyak ai wa re ngu shadu hkrum hkra galaw na n re. Chyum Laika hte uhpung a laili laika ni hta n tsun da ai lam ni hte seng nna, tinang a ningmu hpe hkan tsun ai baw n byin hkra, shagrit shanem ai lam gaw karum ya ai.

14. Kam mai ai wa byin na matu ginhka chye ai atsam gaw gara hku karum ya ai kun?

¹⁴ Ginhka chye ai atsam gaw, “atsin sha nga ai aten hte, ga tsun na aten” hpe chye hkra karum ya ai. (Hpj 3:7) Htunghking nkau hta, “ga shaga ai gaw gumhpraw, n shaga ai gaw ja” ngu ai ga malai nga ai. Ga shaga ai hta na n shaga ai gaw, grau kaja ai aten ni nga ai hpe tsun mayu ai re. Ga Shagawp 11:12 hta ndai hku hpaji jaw da ai: “Nyan rawng ai wa chyawm gaw, atsin sha rai nga ai.” Ga shadawn langai hpe yu yu ga. Mahkrum madup nga ai myitsu salang langai gaw, kaga nawku hpung ni a hparan yak ai masa ni hpe hparan na matu lit ap hkrum chye ai. “Kaga nawku hpung a kata lam ni hpe kadai hpe mung shi n tsun dan ai” ngu rau magam gun nga ai myitsu salang langai tsun ai. Shi a ginhka chye ai atsam gaw, myitsu salang hpung a hkungga ai lam lu na matu shi hpe karum ya ai. Shi gaw kata lam ni hpe ayan ip da na hpe myitsu salang hpung kam ai.

15. Kaga ni a kam ai lam lu na matu dingman ai lam gaw karum ya ai hpe ga shadawn tsun dan u.

¹⁵ Dingman ai lam mung, kam mai ai wa byin na matu karum ya ai. Dingman ai wa gaw, ayan tengman ai hku tsun na hpe chye da ai majaw, shi hpe anhte kam ai. (Ehp 4:25; Heb 13:18) Ga shadawn, sharin achyin ai atsam rawt jat mayu ai ngu saga. Mungga madat ngut ai hpang, hpaji jaw na matu marai langai ngai hpang karum hpyi ai. Kadai gaw dingman ai hku hpaji jaw na ngu shadu ai kun? Tinang ra ai hpe tsun ya na wa kun? Tsawra myit hte jaw ai hku tsun na wa kun? Mahtai gaw asan sha re. Chyum Laika hta ndai hku tsun da ai: “Dan dan leng leng shadum  shahprang ai gaw, Atsin sha tsaw ra ai hta, grau mai nga ai. Jinghku wa gaw ari jaw jang, kangka ai hte jaw nga ai.” (Gsh 27:5, 6) Dingman ai hku jaw ai hpaji jaw ga gaw, ya aten hta hkap la na matu yak tim, prat tup a matu akyu nga ai.

16. Ga Shagawp 10:19 gaw myit hpe hkang lu ai atsam hpe gara hku ahkyak shatai tsun da ai kun?

¹⁶ Kaga ni a kam ai lam lu na matu, myit hpe hkang lu ai atsam mung n nga n mai re. Ip da ra na lam ni hpe tsun na matu gunglau hkrum ai shaloi, n-gup hpe hkang na matu dai atsam gaw karum ya ai. (Ga Shagawp 10:19 hpe hti u.) Shawa matut mahkai midiya lang ai aten hta, hkang na matu yak chye ai. N sadi ai nga yang, ip da ra na lam ni hpe masha law law chye hkra, tsun hkrup chye ai. Intanet hta mara dat ai hte dai lam ni hpe kaga ni hpa matut galaw na? Kade daram hkra machyi mat na hpe tinang n lu hkang sai. Hpunau nauna ni hpe shoihpa byin shangun na lam ni hpaw tsun dan na matu, ninghkap ai ni hkalem ai aten hta, atsin sha nga na matu, hkang lu ai atsam gaw karum ya ai. Anhte a magam bungli hpe hkum pat da ai, shadawn sharam sha galaw lu ai mungdan hta pyada ni gaw anhte hpe san jep ai shaloi hta re. Dai zawn masa ni hte kaga masa ni hta, “nye a n-gup ngai hkang da na we ai” ngu ai npawt tara hpe hkan sa mai ai. (Shk 39:1) Dinghku, manang, hpunau nauna, kadai hte raitim, kanawn mazum ten hta kam mai ai wa byin ging ai. Dai zawn byin na matu myit hpe hkang ra ai.

17. Nawku hpung hta kam mai ai myit jasat law htam wa hkra hpa galaw lu ai kun?

¹⁷ Tsawra myit nga ai, kam mai ai hpunau hpung shang byin na ahkang anhte hpe jaw da ai majaw, Yehowa hpe chyeju dum hpa re. Hpunau nauna ni a kam ai myit lu hkra shakut na matu anhte yawng hta lit nga ai. Tsawra myit, shagrit shanem myit, ginhka chye ai atsam, dingman ai lam, myit hpe hkang lu ai atsam nga hkra shakut ai shaloi, nawku hpung kata hta kam ai myit grau jat wa na re. Kam hkra galaw ai gaw, galoi mung galaw ra na lam re. Yehowa hpe kasi la nna kam mai ai wa re ai hpe sakse madun mat wa ga.