1, 2. Yehowa gaw anhte hpe gara hku nna gam jaw gam ya kam ai kun?

YEHOWA gaw gam jaw gam ya kam ai Karai Kasang re. Anhte hta nga ai yawng mayawng gaw shi kaw nna sa wa ai re. Ginding aga hta nga ai manu dan ai arai yawng hpe shi madu nna, asak hpe madi shadaw ya na matu dai ni hpe shi akyu jashawn ai. (Shakawn 104:13-15; Hagi 2:8) Yehowa gaw, shi a amyu masha ni hpe madi shadaw ya na matu, manu dan ai arai ni hpe kalang lang mauhpa lam hku nna akyu jashawn wa ai lam Chyum Laika kaw nna anhte chye lu ai.

² Ga shadawn, Israela amyu sha ni nam mali hta shaning 40 nga wa ai shaloi, manna muk hte hka hpe Yehowa lajang ya wa ai. (Pru Mat 16:35) Shanhte ra kadawn nga ai lam yawng lu wa ai. (Nehemia 9:20, 21) Hpang hta, Yehowa gaw sadi dung ai gaida jan hta nga ai sau kachyi mi hpe law wa hkra, myihtoi Elisha hku nna galaw ya wa ai. Karai Kasang jaw ai kumhpa hte, gaida jan gaw shi hta kap ai hka lu wa nna, shi hte shi kasha ni matut nna asak hkrung lu na matu mung gumhpraw lu wa ai. (2 Hkawhkam 4:1-7) Yehowa a karum shingtau lam hte Yesu  gaw, mauhpa lam hku nna, lu sha lajang ya wa ai. Ra wa yang, gumhpraw pyi lu hkra galaw ya ai.—Mahte 15:35-38; 17:27.

3. Ndai sumhpa hta hpa lam ni hpe bawngban na kun?

³ Yehowa gaw shi hpan da ai yawng mayawng hpe madi shadaw na matu, hpa hpe raitim akyu jashawn lu ai. Raitim, shi a uhpung hta galaw nga ai bungli ni hpe, shi a mayam ni madi shadaw ya na matu shi saw shaga nga ai. (Pru Mat 36:3-7; Ga Shagawp 3:9 hpe hti u.) Anhte hta nga ai manu dan ai arai ni, shi hpe bai jaw na matu, Yehowa hpa majaw myit mada ai kun? Chyum Laika prat hta na Yehowa a mayam ni gaw, shi a bungli hpe gara hku madi shadaw ya wa ai kun? Dai ni na aten hta, uhpung gaw alu gumhpraw hpe gara hku jailang nga ai kun? Ndai sumhpa hta dai ga san ni a mahtai hpe chye wa na re.

4. Yehowa a bungli hpe madi shadaw ya ai gaw anhte hpa hpe madun ai rai kun?

⁴ Yehowa hpe tsawra nna, shi hpe chyeju dum ai majaw, anhte sak jaw ai re. Anhte a matu, Yehowa galaw ya ai lam yawng hpe myit ai shaloi, anhte grai chyeju dum wa ai. Nawku htingnu gawgap na matu ra rawng ai lam hte seng nna Hkawhkam Dawi tsun wa ai shaloi, shi dai zawn sha hkamsha wa ai. Anhte hta nga ai yawng gaw, Yehowa kaw nna sa wa ai rai nna, Yehowa hpe anhte jaw ai lam yawng gaw, shi anhte hpe jaw da chyalu kaw nna sha re, ngu Dawi tsun wa ai.—1 Hkawhkam Labau 29:11-14 hpe hti u.

5. Teng man ai nawku dawjau lam hta, tingkyeng akyu n tam ai sha jaw ai lam gaw, ahkyak ai daw langai re ngu nna Chyum Laika hta gara hku tsun da ai kun?

⁵ Yehowa hpe anhte sak jaw ai gaw, shi hpe nawku dawjau ai lam langai re. Sumsing lamu hta, Yehowa a mayam ni tsun nga ai lam hpe Kasa Yawhan gaw, shingran hta ndai hku na wa ai: “Anhte a Madu Karai Kasang e, nga yawng nga pra hte hpe nang hpan tawn da nna, dai hte gaw na a myit ra ai hku jaw e tai ma ai hte hpan tawn da hkrum ma ai majaw, nang gaw hpung shingkang, arawng sadang hte hpung dagu lu la na ging dan nga ndai law.” (Shingran 4:11) Yehowa gaw, hpung shingkang, arawng sadang yawng hpe lu ging ai majaw, anhte hta nga ai grai kaja ai hpe anhte jaw mayu ga ai. Laning mi hta poi masum lang galaw na matu Israela ni hpe Mawshe kaw nna Yehowa matsun ai. Dai poi ni a nawku dawjau ai lamang nkau mi hta, Israela ni gaw “Yehowa man de kaman dawng pru lu na n rai” nga nna matsun hkrum ai. (Tara Jahprang 16:16) Dai ni na aten hta mung, nawku ai lamang hta tingkyeng akyu n tam ai sha jaw ai lam gaw ahkyak ai daw langai hta lawm ai. Dai hku galaw ai gaw, Yehowa a uhpung hpe anhte manu shadan nna madi shadaw nga ai lam madun ai re.

6. Gam jaw gam ya ai gaw anhte a matu hpa majaw kaja ai kun? (Ndai sumhpa shawng na sumla hpe yu u.)

⁶ Hkam la ai hku sha n rai, sharawng awng let gam jaw gam ya ai gaw anhte a matu kaja ai. (Kasa 20:35 hpe hti u.) Ndai lam hpe myit yu u. Ma langai gaw kanu kawa ni kaw nna lu la ai muk jahpu kaw nna gumhpraw loi mi hte kanu kawa ni a matu kumhpa bai mari ya ai. Shi jaw ai kumhpa gaw kanu kawa ni hpe gara hku hkamsha shangun na kun? Shing nrai, kanu kawa ni hte arau nga nna ningshawng galaw nga ai ramma langai gaw, dinghku a matu lu sha mari ya ai (sh) kanu  kawa ni hpe gumhpraw loi mi bai jaw ai ngu saga. Kanu kawa ni gaw, shi dai zawn galaw ya na matu n myit mada da tim, shi jaw ai hpe gaw hkap la ai. Hpa majaw nga yang, ma ni hku nna dai zawn gam jaw gam ya ai gaw kaja ai hpe shanhte chye ai majaw re. Dai zawn sha, anhte hta nga ai manu dan ai arai ni hpe jaw ai gaw, anhte a matu kaja ai hpe Yehowa chye ai.

7, 8. Chyum Laika prat hta na Yehowa a masha ni gaw alu jaw ai hte seng nna, (a) laksan lamang ni a matu (b) Yehowa a bungli hpe madi shadaw na matu, gara hku kasi ningli madun wa ai kun?

⁷ Yehowa a masha ni gaw, alu ni bang nna shi a bungli hpe madi shadaw ya wa ai lam hpe Chyum Laika kaw nna anhte chye wa sai. Kalang lang laksan lamang ni a matu shanhte alu jaw ma ai. Ga shadawn, nawku sum a matu alu bang u ngu nna Israela ni hpe Mawshe n-gun jaw wa ai. Hpang hta, Hkawhkam Dawi mung, nawku htingnu a matu dai zawn sha tsun wa ai. (Pru Mat 35:5; 1 Hkawhkam Labau 29:5-9) Hkawhkam Yosha uphkang ai aten hta, hkinjawng ni gaw, masha ni jaw ai gumhpraw hte, nawku htingnu hpe gram lajang wa ai. (2 Hkawhkam 12:5, 6) Tsa ban langai hta Yuda mung kaw hku hku ai majaw, hpunau nauna ni karum madi shadaw ai lam ra na hpe, Hkristan ni chye wa ma ai. Dai majaw, Hkristan langai hpra gaw, tinang hta nga ai arai ni hpe, dai kaw nga ai hpunau nauna ni hpang de shagun ya na matu dawdan wa ma ai.—Kasa 11:27-30.

⁸ Yehowa a masha ni gaw, nawku dawjau lam hta woi awn nga ai ni hpe mung, gumhpraw madi shadaw ya wa ai. Ga shadawn, Mawshe a Tara hta, Lewi amyu ni gaw kaga amyu ni zawn sali wunli n lu la ai. Dai majaw, Lewi amyu ni a matu, kaga Israela amyu sha ni gaw htam shi alu bang ya ra ai. Ndai lam a majaw, Lewi amyu ni gaw nawku sum hta shanhte a bungli hpe matut myit maju jung lu ai. (Bu Hkawm 18:21) Dai hte maren, gam jaw gam ya kam ai num ni gaw, Yesu hte shi a sape ni hpe, shanhte hta nga ai arai ni hte madi shadaw ya wa ai.—Luka 8:1-3.

9. Moi aten hta alu gumhpraw ni gaw gara kaw nna sa wa ai kun?

⁹ Dai alu ni gaw, n bung ai shara ni kaw nna du wa ai re. Nawku sum a matu Israela ni alu jaw ai shaloi, Egutu mung kaw nna shanhte lu la wa ai manu dan ai arai ni kaw nna rai na re. (Pru Mat 3:21, 22; 35:22-24) Tsa ban langai hta mung, Hkristan nkau mi gaw shanhte hta nga ai nta, hkauna zawn re ni hpe dut kau nna, kasa ni hpe gumhpraw sa jaw ma ai. Kasa ni gaw dai gumhpraw hte ra kadawn nga ai hpunau nauna ni hpe bai karum ya ai. (Kasa 4:34, 35) Kaga Hkristan ni gaw, magam bungli hpe madi shadaw na matu, gumhpraw hpe laksan hku nna ayan mahkawng da ma ai. (1 Korinhtu 16:2) Dai majaw, grai lusu ai ni raitim, grai matsan ai ni raitim, yawng mayawng gaw lama ma jaw lu ai.—Luka 21:1-4.

10, 11. (a) Chyum Laika prat hta gam jaw gam ya kam wa ai Yehowa a mayam ni hpe anhte gara hku kasi la mai na kun? (b) Mungdan bungli hpe madi shadaw ya ai hte seng nna nang gara hku hkamsha ai kun?

¹⁰ Dai ni na aten hta laksan lamang ni a matu, alu gumhpraw ra chye ai. Na a buga hpung gaw Nawku Htingnu gram lajang na matu (sh) nnan langai gap na matu lamang  nga yang nga na. Shing nrai, na a mungdan na ginjaw garan rung hpe bai gram lajang ra ai mung rai na re. Zuphpawng kaba hta jailang ai gumhpraw ni a matu mung, anhte karum madi shadaw ya mai ai. Shing nrai, kaga shara hta nga ai hpunau nauna ni gaw, shingra tara a majaw tsin-yam tsindam ni hkrum nga nna anhte a karum shingtau lam hpe ra kadawn nga ai rai yang rai na. Anhte a alu gumhpraw ni gaw, sasana magam gun ni, laksan ningshawng ni, hpung kawan salang ni, ginjaw rung hte mungkan ting hta nga ai ginjaw garan rung ni hta magam gun ai ni hpe madi shadaw ya ai. Na a buga hpung mung, mungkan ting na kaga shara ni hta nga ai hpunau nauna ni a matu, Zuphpawng Kaba Htingnu hte Nawku Htingnu gawgap lu hkra, alu gumhpraw ni hpe ayan sa ya na re.

¹¹ Hpang jahtum na nhtoi ni hta Yehowa a uhpung galaw ai bungli ni hpe madi shadaw ya lu na matu, anhte yawng gaw lama ma hpe jaw mai ai. Alu gumhpraw law malawng hpe mying n chye shangun ai sha jaw ma ai. Nawku Htingnu hta nga ai alu sutdek ni hta, alu bang ai shaloi (sh) jw.org kaw nna online hku alu bang ai shaloi, anhte kade daram bang ai hpe kaga ni chye hkra galaw na n re. Raitim, nang bang ai alu gaw kachyi mi sha re ngu hkamsha yang gaw gara hku kun? Uhpung kaw nna law malawng lu la ai alu ni gaw, law law bang ai alu ni hta grau nna, kachyi mi bang ai ni kaw nna lu la ai re. Gumhpraw nau n lu ai hpunau nauna ni gaw, moi Makedoni mung na Hkristan ni hpe kasi la ma ai. Makedoni mung na Hkristan ni gaw “sung la ai matsan mayan” hta du nga tim, alu jaw na matu myit hkrum nna n daw n hta jaw ma ai.—2 Korinhtu 8:1-4.

12. Alu gumhpraw ni hpe byin mai ai daram kaja htum jailang lu hkra uhpung uhpawng gaw gara hku galaw nga ai kun?

¹² Uphkang Hpung gaw alu ni hpe sadi dung ai hte myitsu ai hku lajang ai. (Mahte 24:45) Shanhte gaw, kaja ai dawdan lam ni jahkrat lu hkra, gumhpraw ni hpe sadi sahka hte jailang lu hkra, akyu hpyi ma ai. (Luka 14:28) Chyum Laika prat hta, alu gumhpraw ni hpe yu lajang ya ai sadi dung ai la ni nga ai. Shanhte gaw, Yehowa hpe nawku dawjau ai lam a matu sha, gumhpraw ni hpe jailang na matu lajang ma ai. Ga shadawn, Ezra gaw Yerusalem de bai wa ai shaloi, hkawhkam Persi gaw, ja, gumhpraw hte kaga manu dan ai arai ni hpe alu hku nna jaw dat ai. Dai ni na aten hku nga yang, dawla gumhpraw wan 100 jan manu dan ai. Ndai alu jaw ai arai ni gaw Yehowa hpe jaw ai kumhpa hku nna Ezra mu mada ai. Dai majaw, shoihpa nga ai hkrun lam hpe hkawm ai shaloi, ndai arai ni hpe makawp maga na matu, laksan matsun ga ni hpe jaw wa ai. (Ezra 8:24-34) Shaning grai na ai hpang, Yuda mung na ra kadawn ai hpunau nauna ni hpe karum ya na matu, kasa Pawlu gaw, alu gumhpraw lahkawn wa ai. Lam shagu hta sadi dung nna Yehowa a “man e sha n rai, masha a man e mung htap htuk” ai ni hte sha gumhpraw hpe sa ya ai. (2 Korinhtu 8:18-21 hpe hti u.) Dai ni na aten hta, anhte a uhpung uhpawng mung, Ezra hte Pawlu hpe kasi la nna, alu gumhpraw ni hpe grai sadi nna jailang ai.

13. Kade nna shi ai aten hta uhpung uhpawng gaw hpa majaw galai shai ai lam nkau hpe galaw wa ai kun?

¹³ Dinghku langai gaw, shang gumhpraw hta grau nna jailang ai baw n byin hkra, ra ang ai lam ni galai shai mai ai. Yehowa a matu grau nna magam gun lu hkra, shanhte a aprat hpe asan sha tawn lu ai lam ni hpe tam mai ai. Yehowa a uhpung uhpawng mung dai zawn sha re. Kade nna shi ai aten hta sha, lamang nnan ni law law galaw ai majaw, shang gumhpraw hta grau nna jailang ra ai aten mung nga wa ai. Dai majaw, uhpung uhpawng mung gumhpraw shayawm nna jailang lu na lam ni hpe tam nna, nau n ahkyak  ai bungli ni hpe shayawm kau ai. Dai majaw, hpunau nauna ni a alu gumhpraw hpe kaja dik htum lam hku nna jailang lu ai.

14-16. (a) Na a alu gumhpraw ni hpe gara shara hta akyu jashawn nga ai kun? (b) Ndai lamang ni gaw nang hpe gara hku karum ya nga ai kun?

¹⁴ Teng man lam hta shaning grai na sai masha ni gaw, uhpung kaw nna lajang ya ai lam ni hpe moi aten hta na, ya grau law hkra lu la nga ai ngu tsun ma ai. Ya aten hta, jw.org hte JW TV lamang anhte hta nga nga sai. Mungkan Nnan Ga Gale Chyum Laika hpe ga amyu law law hte lu nga sai. “Karai Kasang A Mungdan Hpe Shawng Tam Nga U!” ngu ai Mungdan Ga Daga hte seng ai Zuphpawng kaba hpe 2014/2015 hta galaw wa ai. Mungkan ting na mare 14 hta nga ai kaba dik htum ginsup pa hta galaw wa ai. Dai zuphpawng lung wa ai ni yawng gaw grai pyaw ma ai.

¹⁵ Yehowa a uhpung kaw na lajang ya ai ndai kumhpa ni hpe, grai chyeju dum ai lam masha law law gaw tsun dan wa ai. Ga shadawn, Asha (Asia) hta magam gun ai yan la langai gaw ndai hku tsun ai: “Mare kaji langai hta an lit ang ai. Dai majaw, kalang lang kaga san san rai nga ai ngu hkamsha nna, Yehowa a bungli kade daram chyam bra nga ai hpe aloi sha malap kau ai. Raitim, JW TV lamang hta madun ai lamang amyu myu hpe yu ai shaloi gaw, anhte mung mungkan ting na hpunau nauna uhpung hta daw langai hku nna lawm nga ai hpe bai dum wa ai. Anhte buga na hpunau nauna ni gaw JW TV lamang yu na matu, grai myit lawm ma ai. Shata shagu na lamang hpe shanhte yu ngut ai hpang, Uphkang Hpung hta lawm ai hpunau ni hte grau nihtep wa ai zawn hkamsha ai ngu tsun ai hpe, chyahkring hkring na lu ai. Ya nga yang, Karai Kasang a uhpung hta daw chyen langai hku nna lawm lu ai hpe, moi na hta shanhte grau arawng la ma ai.”

¹⁶ Mungkan ting hta, Nawku Htingnu 2,500 daram hpe ya aten hta gawgap ai (sh) gram lajang nga ai. Honduras mungdan kaw na nawku hpung langai hta nga ai  hpunau nauna ni gaw, shanhte madu ai Nawku Htingnu hta zuphpawng lu na hpe myit mada wa ai. Ya gaw gaja wa byin wa sai. Shanhte ndai hku tsun ai: “Yehowa a ninggawn tawa dinghku hta lawm lu nna, anhte a mungkan ting na hpunau nauna uhpung hta lawm lu ai majaw, anhte gaja wa pyaw nga ai.” Masha law law mung dai zawn hkamsha ai. Chyum Laika hte kaga laili laika ni hpe shanhte a amyu ga hte lu la ai shaloi, shingra tara a majaw tsin-yam hkrum nna, hpunau nauna ni karum ya ai shaloi, shanhte a magam lawk hta shawa hpawng man sakse hkam ai hta, kaja ai akyu ni lu la ai hpe shanhte mu ai shaloi hta re.

17. Dai ni na aten hta Yehowa gaw shi a uhpung uhpawng hpe madi shadaw ya nga ai ngu anhte gara hku chye lu ai kun?

¹⁷ Anhte galaw nga ai lam yawng gaw, shawang myit hte bang ai alu ni hte sha galaw nga ai hpe Yehowa Sakse n re ai ni gaw n chye na ma ai. Grai kaba ai company kaw, amu gun ai masha kaba langai gaw, anhte a laili laika dip shapraw ai shara langai de sa chyai ai. Gumhpraw law law bang na matu saw shaga ai lam n nga ai sha, shawang myit hte bang ai alu gumhpraw hte, shawang lit gun ai ni hte sha, bungli yawng hpe galaw lu ai majaw, shi grai mau mat ai. N mai byin ai lam ni hpe, nanhte galaw nga ai ngu shi tsun ai. Anhte myit hkrum ai. Dai zawn galaw lu ai gaw, bungli ni hpe Yehowa madi shadaw ya nga ai majaw sha re ai hpe anhte chye ai.—Yoba 42:2.

18. (a) Mungdan hpe madi shadaw ya yang, hpa shaman chyeju ni hpe anhte hkam la lu na kun? (b) Anhte a ma ni hte masha nnan ni mung dai zawn galaw lu hkra anhte gara hku sharin ya mai ai kun?

¹⁸ Yehowa gaw hkik hkam ai Mungdan bungli hpe madi shadaw na matu, anhte hpe ahkaw ahkang jaw nna shagrau da ai. Anhte galaw na nga yang, anhte hpe shaman chyeju jaw na ngu nna shi ga sadi jaw da ai. (Malahki 3:10) Anhte gaw, n daw n hta jaw yang, anhte jaw ai hpe bai hkam la lu na ngu Yehowa ga sadi jaw da ai. (Ga Shagawp 11:24, 25 hpe hti u.) Anhte jaw yang, anhte pyaw na ngu nna mung shi ndai hku tsun wa ai: ‘Hkam la ai hta jaw ya ai mahtang grau a nga ai.’ (Kasa 20:35) Anhte tsun ai lam hte galaw ai lam hku nna, anhte a ma ni, masha nnan ni shaman chyeju lu la hkra, gara hku alu bang mai ai lam sharin ya mai ai.

19. Ndai sumhpa gaw nang hpe gara hku n-gun jaw wa sai kun?

¹⁹ Anhte hta nga ai yawng gaw, Yehowa kaw nna sa wa ai re. Anhte shi hpe bai jaw yang, anhte a matu shi galaw ya ai lam yawng hpe manu shadan nna shi hpe tsawra ai lam madun ai re. (1 Hkawhkam Labau 29:17) Israela ni nawku htingnu gawgap na matu alu bang ai shaloi, shanhte gaw, “tsaw ra hkum tsup ai myit hte Yehowa hpe kumhpa sak jaw lu ai majaw, kabu gara shajang ma ai.” (1 Hkawhkam Labau 29:9) Yehowa anhte hpe jaw da chyalu kaw nna anhte shi hpe bai jaw ai hku nna, myit dik ai lam hte myit pyaw ai lam hpe matut nna tam nga ga.