1, 2. (a) Mungkan gaw gara hku nna dumbru dumbra rai nga ai kun? (b) Ndai sumhpa hta gara ga san ni hpe hkaja mat na kun?

DINGDA Uyawpa kaw nna nauna langai gaw, moi na shi a lam hpe ndai hku tsun dan ai: “Ngai kaji ai aten kaw nna, n tara ai lam ni hpe sha mu wa ai. Dai majaw, nye mungdan a mung masa lam hpe ninghkap nna, galai shai na matu shakut wa ai. Nchyun shanang dawsa ai wa hte sumtsaw byin wa ai.” Dingda Ahprika kaw nna hpunau langai gaw, moi shi hpa majaw dawsa ai lam hta lawm wa ai hte seng nna ndai hku tsun ai: “Nye amyu gaw kaga amyu yawng hta grau ai ngu ngai hkam la ai. Dai majaw, mung masa pati hta ngai shang lawm ai. Ngai hte amyu bung yang pyi, kaga pati hpe madi shadaw yang, nri hte galun sat kau na matu sharin la wa ai.” Ka-ang Uyawpa hta nga ai nauna langai mung ndai hku tsun dan ai: “Ngai hta lachyen lahka ai myit nga wa nna, ngai hte amyu n bung ai, nawku hpung n bung ai ni yawng hpe nju ai.”

² Shanhte masum hta nga wa ai myit jasat gaw, mungkan hta grau grau nna chyam bra nga ai. Mung masa uhpung law law  gaw, shang lawt lu na matu, dawsa ai lam ni galaw ai. Mung masa lam hte seng nna, masha ni gaw gasat nga ai. Mungdan law law hta, maigan masha ni hpe n tara ai hku grau nna kanawn mazum wa ai. Chyum Laika hta tsun da ai hte maren, masha ni gaw “bawng jahkrup n mai ai ni” rai nga ai. (2 Timohti 3:1, 3, NW) Ndai mungkan grau nna dumbru dumbra rai nga ai aten hta, Hkristan ni gaw gara hku nna zinlum lu na kun? Yesu a kasi ningli kaw nna sharin la lu na re. Yesu a aten hta masha ni gaw, mung masa lam a majaw dumbru dumbra rai nga ma ai. Ndai sumhpa hta, ga san masum hpe hkaja mat na re. Mung masa lam hta hpa majaw Yesu n lawm wa ai kun? Mung masa lam hta Karai a masha ni n lawm na matu, Yesu gara hku madun wa ai kun? Dawsa ai lam n galaw na matu, Yesu gara hku sharin ya wa ai kun?

3, 4. (a) Yesu aten hta Yuda masha law law gaw, hpa byin mayu ai kun? (b) Dai myit jasat gaw, Yesu a sape ni hpe mung gara hku shingkang ka-up ai kun?

³ Yesu hkaw tsun wa ai Yuda masha law law gaw, Roma ni a lawu kaw nna lawt mayu ai ni re. Nchyun shanang mung masa hpung langai re ai Yuda Zelot ni gaw, dai myit jasat grau nga wa hkra shadut ya ai. Dai Zelot ni gaw, Galile masha Yuda hpang hkan ma ai. Yuda gaw tinang hkum tinang Meshia ngu tsun nna, masha law law hpe hkalem ai. Dai Yuda gaw, Roma ni hpe ninghkap na matu Yuda masha ni hpe shadut nna, hkansi jaw ai ni hpe “chyahkrit ni” ngu shaga ai lam, Yuda labau sara Josihpat tsun ai. Hpang de gaw, Yuda hpe Roma ni shamyit kau ai. (Kasa 5:37) Zelot nkau mi nga yang, shanhte a bandung de du lu hkra, dawsa ai lam ni galaw ai.

⁴ Yuda masha law malawng gaw, Meshia paw pru wa na hpe myit mada nga ai. Meshia gaw shanhte hpe Roma ni a lawu kaw nna shalawt ya nna, Israela ni hpe amyu kaba bai shatai ya na ngu shadu ma ai. (Luka 2:38; 3:15) Meshia gaw, ndai mungkan hta Israela mungdan bai gaw de ya na ngu shanhte kam ai. Rai yang she, mungdan law law hta bra nga ai Yuda masha ni gaw, Israela Mungdan de bai wa lu na re. Hkalup sara Yawhan pyi, Yesu hpe ndai hku san ai: “Nang gaw dai du sa na ra ai wa rai nga n ni? shing nrai, kaga hpe anhte naw myit mada lu na rai nga a ni?” (Mahte 11:2, 3) Yuda masha ni hpe shalawt ya na gaw, kaga langai ngai rai na kun? ngu nna Yawhan chye mayu ai rai na re. Yesu hkrung rawt wa ai hpang, Ema-u kahtawng de sa ai lam hta, sape lahkawng gaw Yesu hte hkrum wa ai. Israela ni hpe Yesu shalawt ya na ngu, shan myit mada wa ai lam tsun dan ai. (Luka 24:21 hpe hti u.) Dai hpang, kasa ni gaw Yesu hpe ndai hku san ai: “Madu e, dai Mungdan Israela masha ni hpe, ndai aten e bai de ya na rai sa ni?”​—⁠Kasa 1:6.

5. (a) Galile masha ni gaw hpa majaw Yesu hpe hkawhkam shatai mayu ai kun? (b) Shanhte a myit mang ai lam hpe Yesu gara hku sharai ya wa ai kun?

⁵ Meshia gaw shanhte a manghkang ni hpe hparan ya na ngu, Yuda masha ni myit mada ai. Dai majaw, Galile masha ni gaw, Yesu hpe hkawhkam shatai mayu ai rai na re. Yesu gaw kaja htum ningbaw re ngu shanhte myit wa na re. Yesu gaw, mungga atsawm htawn chye ai, machyi makaw hkrum ai ni hpe shamai ya ai, kawsi hpang gara ai ni hpe lusha lajang ya ai. La 5,000 daram hpe lu sha jaw ngut ai hpang, masha ni grai mau mat ai. Masha ni hpa galaw mayu ai hpe Yesu chye ai. Chyum Laika hta ndai hku tsun ai: “Dai masha ni gaw shi hpe adip la nna, hkawhkam shatai na  maw ma ai hpe, Yesu chye wu ai majaw, shi hkrai sha dai bum de bai mayun lung mat wa ai.” (Yawhan 6:10-15) Masha ni myit simsa mat ai hpang, shi du sa ai gaw arung arai madi shadaw na matu n re ai sha, Karai a mungdan lam sharin ya na matu re ai hpe sanglang dan wa ai. Shi ndai hku tsun ai: “Hten bya chye ai lusha a matu hkum shaja myit; Masha Kasha nanhte hpe jaw lu ai htani htana asak a matu, a grin nga ai lusha lu la na she shaja mu.”​—⁠Yawhan 6:25-27.

6. Yesu gaw, mung masa lam hta ahkang aya n lu mayu ai lam, gara hku madun wa ai kun? (Sumhpa shawng na sumla hpe yu u.)

⁶ Yerusalem hta hkawhkam hku nna Yesu uphkang na ngu sape ni kam nga ai. Dai hpe Yesu chye ai. Shanhte myit mada ai hku byin wa na n re ai hpe chye na hkra, gumhpraw joi shi ga shadawn hpe tsun dan ai. Dai ga shadawn hku nga yang, “arawng lu ai masha” re ai Yesu gaw, sumtsan de grai na hkra sa mat na re. (Luka 19:11-13, 15) Yesu gaw, mungkan a mung masa lam ni hta lapran nga ai lam, Roma uphkang du Pilat hpe tsun ai. Pilat gaw ndai hku san ai: “Nang Yuda masha ni a hkawhkam rai nga n ni?” (Yawhan 18:33) Roma ni hpe ninghkap na matu masha ni hpe Yesu shadut na hpe, Pilat hkrit wa ai mai byin ai. Raitim, Yesu ndai hku mahtai jaw wa ai: “Nye a mungdan gaw ndai mungkan ga na n rai li ai.” (Yawhan 18:36) Shi a mungdan gaw sumsing lamu kaw re ai majaw, mung masa lam hta Yesu n shang lawm wa ai. Mungkan ga hta shi a amu bungli gaw, “teng man ai a maga de sakse hkam na matu” re ngu Yesu tsun ai.​—⁠Yawhan 18:37 hpe hti u.

7. Mung masa uhpung ni hpe, myit masin kaw nna pyi n madi shadaw na matu, hpa majaw yak chye ai kun?

⁷ Anhte mung, Yesu zawn tinang a magam bungli hpe atsawm chye na da yang, mung masa uhpung ni hpe myit masin kaw pyi, madi shadaw na n re. Dai hku galaw na matu, ayan na gaw loi na n re. Hpung kawan hpunau langai gaw, shi a buga hta na masha ni grau grau nna nchyun shanang myit nga  wa ai lam tsun ai. Shanhte gaw, tinang a amyu a matu grai arawng la ma ai. Tinang amyu hpe tinang uphkang ai gaw grau kaja ai ngu hkam la ai. Dai hpunau ndai hku tsun ai: “Kabu hpa gaw, mungdan kabu gara shiga hkaw tsun ai lam hta, hpunau nauna ni myit maju jung nga ai majaw, Hkristan kahkyin gumdin ai lam hpe makawp maga lu wa ai. N tara ai lam hte kaga manghkang ni hpe hparan ya na matu, Karai Kasang hpe sha shanhte myit mada ai.”

8. Yesu aten hta, Yuda masha law law gaw gara n tara ai lam hte hkrum nga ai kun?

⁸ N tara ai lam ni hpe, masha ni mu wa ai shaloi, mung masa lam hta grau shang lawm wa ai. Yesu a prat hta, hkansi jaw ra ai lam gaw, mung masa hte seng ai manghkang kaba langai re. Masha yawng teng sha hkansi jaw na matu Roma ni yuptung jahpan hta ai majaw, Galile masha Yuda gumlau wa ai re. Arung arai, lamu ga hte nta ni a matu hkansi jaw ra ai. Kang hta ai ni gaw, akyang hten za ai ni re ai majaw mung, manghkang grau byin wa ai. Shanhte gaw, asuya uphkang du ni hpe mayun kumhpa jaw nna, shanhte lu mayu ai ahkang aya ni lu hkra galaw ai. Dai ahkang aya hte gumhpraw law law tam ai. Yerihko mare kaw nna kang hta agyi re ai Zake gaw, masha ni hpe hkansi law law jaw shangun nna lusu wa ai.​—⁠Luka 19:2, 8.

9, 10. (a) Mung masa lam hta, Yesu shang lawm wa hkra, hpyen ni gara hku galaw ai kun? (b) Yesu a mahtai kaw nna, anhte hpa sharin la lu ai kun? (Sumhpa shawng na sumla hpe yu u.)

⁹ Yesu a hpyen ni gaw, hkansi bang ai hte seng ai manghkang hta Yesu hpe shang lawm shangun mayu ai. Shanhte gaw, Yuda masha yawng bang ra ai “hkansi” hte seng nna Yesu hpe san ai. (Mahte 22:16-18 hpe hti u.) Yuda masha ni gaw, hkansi bang ra ai hpe grai n ra ma ai. Hpa majaw nga yang, shanhte hpe Roma ni uphkang nga ai lam dum shangun ai majaw re. Hkansi n bang na matu Yesu tsun wa yang, Herod a mung masa lam hpe madi shadaw ai “Herodi” ngu ai ni gaw, Roma asuya hpe gumlau ai ngu Yesu hpe tara shawk shawn na re. Hkansi bang na matu tsun yang, Yuda masha ni gaw shi hpang hkan sana n re. Rai yang, Yesu gara hku galaw na kun?

¹⁰ Ndai lam hta lapran nga na matu, Yesu atsawm sadi ai. Shi ndai hku tsun ai: “Kehta hte seng ai hpe gaw, Kehta hpe ya mu; Karai Kasang hte seng ai hpe mung, Karai Kasang hpe ya mu.” (Mahte 22:21) Kang hta ai ni law law gaw, akyang hten za ai hpe Yesu chye ai. Raitim, dai hpe shi myit maju n jung ai. De a malai, shinggyim masha ni a manghkang hpe teng sha hparan ya lu ai, Karai a Mungdan hpe myit maju jung ai. Anhte a matu kasi madun wa ai re. Mung masa lam gaw kade daram jaw ai, shut ai raitim, n lawm ging ai. Hkristan ni gaw, jaw ai ngu Karai Kasang tsun ai lam hte Karai a Mungdan hpe sha, myit maju jung ging ai. Dai majaw, n tara ai lam ni hte seng nna, ningmu amyu myu jaw ai lam (sh) dai hpe ninghkap ai lam, anhte n galaw ga ai.​—⁠Mahte 6:33.

11. Teng man ai tara rap ra ai lam hpe tam mu na matu masha ni hpe anhte gara hku karum ya mai na kun?

¹¹ Yehowa Sakse law law gaw, moi nga wa ai mung masa myit jasat ni hpe kau da lu wa ai. Ga shadawn, Britin kaw nna nauna langai gaw, teng man ai tara n chye shi ai shaloi, masha uhpung uhpawng hte seng ai hpaji hpe dakkasu hta sharin la wa ai. Dai hku nna, mung masa myit ni grau rawt wa ai. Shi  ndai hku tsun ai: “N tara ai lam law law anhte hkrum wa ai majaw, anhte shan chyang ni a ahkaw ahkang hpe makawp maga ai wa tai mayu ai. Dang rang hkat shagu ngai dang ai raitim, myit dik ai lam gaw n nga ai. Amyu lachyen lahka ai lam hpe, masha ni a salum kaw nna ru hte nawng baw kau ra na lam, ngai n chye wa ai. Ngai Chyum Laika hkaja ai shaloi she, ngai mahtang shawng galai shai ra na lam chye wa ai. Galai shai lu hkra, shan hpraw nauna langai gaw, myit galu let karum ya wa ai. Ya, lata masat kumla ga nawku hpung hta, aten galu ningshawng hku nna magam gun nga sai. Masha amyu yawng hpe hkaw tsun lu na matu shakut nga ai.”

12. Gara “matsi” hpe koi na matu sape ni hpe Yesu tsun wa ai kun?

¹² Yesu aten hta, nawku htung ningbaw ni gaw, mung masa uhpung ni hpe madi shadaw ya ma ai. Yuda nawku htung uhpung ni gaw, mung masa pati ni zawn sha garan ginghka nga ai lam laika buk langai (Daily Life in Palestine at hte Time of Christ) hta tsun da ai. Dai majaw, Yesu gaw shi a sape ni hpe ndai hku sadi jaw wa ai: “Hparishe ni a matsi hte Herod a matsi hpe koi kau lu myit ga, sadi nga mu.” (Marku 8:15) Yesu gaw Herod ngu tsun ai shaloi, Herod hpang hkan ai ni hpe tsun ai rai na re. Hparishe ni chyawm gaw, Yuda ni shanglawt lu na hpe ra sharawng ma ai. Mahte a laika hku nga yang, Saduke ni a matsi hpe koi na matu mung, Yesu sadi jaw wa ai. Saduke ni gaw, shanhte hpe ahkang aya jaw da ai Roma ni hpe matut nna uphkang shangun mayu ai. Yesu gaw “matsi” (sh) dai hpung masum a sharin achyin ai lam hpe koi na matu, sape ni hpe sadi jaw ai re. (Mahte 16:6, 12) Yesu hpe hkawhkam shatai na matu masha ni shakut ai hpang kade n na yang, Yesu dai ga hpe tsun wa ai gaw myit yu hpa re.

13, 14. (a) Mung masa hte nawku htung gaw gara lam hku nna dawsa ai lam hte n tara ai lam hpe byin shangun ai kun? (b) N tara ai hku hkrum yang pyi, hpa majaw dawsa ai hku bai n htang ging ai kun? (Sumhpa shawng na sumla hpe yu u.)

¹³ Mung masa lam hta nawku htung ni shang lawm wa ai shaloi, dawsa ai lam ni byin wa shangun ai. Yesu gaw shi a sape ni hpe, tsep kawp lapran nga na matu tsun wa ai. Dai majaw, hkinjawng agyi hte hparishe ni gaw Yesu hpe sat mayu ai re. Masha ni Yesu a ga madat nna shanhte hpang n hkan mat na hpe hkrit ai. Dai hku byin mat yang, nawku htung hte mung masa lam hta shanhte a ahkang aya yawm mat na re. Shanhte ndai hku tsun ai: “Shi hpe ning di a dat da nga ga yang gaw, masha yawng mayawng shi hpe kam sham ma na ma ra ai rai nna, Roma masha ni mung sa nna, anhte a mungdan hte anhte a amyu hpe kashun la kau na ma ra ai.” (Yawhan 11:48) Dai majaw, hkinjawng agyi Kayapa gaw Yesu hpe sat na matu masing jahkrat wa ai.​—⁠Yawhan 11:49-53; 18:14.

¹⁴ Kayapa gaw shana aten hta Yesu hpe rim na matu, hpyen la ni hpe shangun dat ai. Raitim, shanhte a masing hpe Yesu chye ai. Dai majaw, kasa ni hte hpang jahtum shana shat sha ai aten hta, nhtu la wa na matu sape ni hpe tsun ai. Nhtu lahkawng daram nga yang, ahkyak ai lam shanhte hpe sharin ya lu sai. (Luka 22:36-38) Dai shana hta, Yesu hpe  rim na matu, masha ni sa wa ai. Dai shaloi, Petru gaw n tara ai lam hkrum ai majaw, masin pawt nna masha langai hpe nhtu hte kahtam dat ai. (Yawhan 18:10) Raitim, Yesu gaw Petru hpe ndai hku tsun ai: “Na a nhtu hpe de a shara e bang da u; nhtu hpe shaw ai ni yawng mayawng hte gaw, nhtu hte hten bya hkrum na mara ai.” (Mahte 26:52, 53) Mungkan hte n kanawn lu na ngu ai grai ahkyak ai lam hpe sharin ya wa ai. Dai shana daw hta hpyi wa ai akyu hpyi ga hta mung, dai lam lawm wa ai. (Yawhan 17:16 hpe hti u.) N tara ai lam hpe gasat na matu, Karai Kasang langai sha ahkang aya nga ai.

15, 16. (a) Manghkang ni hpe koi na matu, Karai a mungga gaw Hkristan ni hpe gara hku karum ya ai kun? (b) Dai ni aten na mungkan hta shai nga ai gara lam hpe Yehowa mu ai kun?

¹⁵ Shawng hta tsun wa ai, dingda Uyawpa kaw nna nauna mung, dai hte maren sharin la wa ai. Shi ndai hku tsun ai: “Dawsa ai hku nna, tara rap ra ai lam n lu ai hpe ngai chye wa ai. Dawsa ai masha law law gaw, de a majaw si mat ma ai. Kaga law law mung, myit daw mat ai. Karai Kasang langai sha mungkan ga ntsa teng man ai tara rap ra lam lu jaw ai hpe, Chyum Laika kaw nna sharin la lu wa ai majaw, ngai grai kabu ai. Lai wa sai 25 ning kaw nna, dai shiga hpe ngai hkaw tsun nga ai.” Dingda Ahprika kaw nna hpunau mung, shi a nri hpe “Karai Kasang a mungga ngu ai Wenyi a ntawng nhtu” hte galai kau ai. (Ehpesu 6:17) Ya, shi gaw, amyu baw shagu hpe, ngwi pyaw ai shiga hkaw tsun nga ai. Ka-ang Uyawpa kaw nna nauna mung, Yehowa Sakse langai byin wa nna, moi shi nju wa ai amyu kaw nna hpunau hte hkungran wa ai. Shanhte masum gaw, Yesu hpe kasi la mayu ai majaw, galai shai wa ai.

¹⁶ Dai hku galai shai na matu grai ahkyak ai. Shinggyim masha ni gaw, wu kadu nga ai Nammukdara zawn rai nga ai ngu nna Chyum Laika hta tsun da ai. (Esaia 17:12; 57:20, 21; Shingran 13:1) Mung masa lam gaw, masha ni hpe dumbru dumbra byin shangun ai, dawsa ai lam byin shangun ai. Raitim, anhte gaw ngwi pyaw simsa nna, kahkyin gumdin nga ai. Dai ni aten na mungkan gaw, dumbru dumbra byin nga ai raitim, shi a amyu masha ni kahkyin gumdin nga ai hpe Yehowa mu ai shaloi, grai kabu na re.​—⁠Zehpani 3:17 hpe hti u.

17. (a) Kahkyin gumdin lam grau nga shangun ai lam masum gaw hpa rai kun? (b) Hpang na sumhpa hta hpa lam hkaja mat na kun?

¹⁷ Ndai sumhpa hta, kahkyin gumdin lam grau nga shangun ai lam masum hpe anhte hkaja wa sai. (1) N tara ai lam yawng n nga mat hkra, Karai a Mungdan sha galaw ya lu na hpe anhte kam ai. (2) Mung masa lam ni hta lapran nga nna, (3) Dawsa ai lam hpe nyet kau ra ai. Raitim, anhte a kahkyin gumdin lam hpe hten za shangun ai lam langai naw nga ai. Lachyen lahka ai lam re. Hpang na sumhpa hta, tsa ban langai na Hkristan ni zawn, lachyen lahka ai lam hpe tawt lai lu na lam hkaja mat na re.