1, 2. Prat hta galai shai lam ni galaw mai ai hpe Toni a mahkrum madup gaw gara hku madun dan ai kun?

TONI gaw kawa n nga ai sha kaba wa ai. Lahta tsang jawng lung nga tim, jawng laika hta myit n lawm ai. Jawng garai n ngut shi yang, pru mat na matu myit wa ai. Kru ya laban ni hta, Toni gaw manang ni hte kanawn mazum ai (sh) sumla hkrung yu nna aten shama ai. Shi gaw kani ya (sh) nhkru ai wa n re. Raitim, shi a prat hta yaw shada lam n nga ai. Karai Kasang nga ai hte seng nna ntsen ai myit mung nga nga ai. Lani mi hta, Toni gaw Yehowa Sakse lahkawng hte hkrum ai shaloi, Karai Kasang hte seng nna shi a ntsen ai myit hpe tsun dan ai. Shanhte gaw shi hpe​—⁠Asak A Npawt​—⁠San Ging Ai Ga San Manga hte Hkrung Mahkrung Gaw Hpan Da Hkrum Ai Kun? ngu ai brochure lahkawng hpe jaw ai.

² Hpang kalang Toni hpang de shanhte sa chyai ai shaloi, shi a myit mang lam gaw, tsep kawp galai shai mat ai. Dai laika buk ni hpe grai ka-nyup mat hkra, shi hti kau ai. “Karai Kasang nga ai” ngu nna Sakse Hkam ni hpe Toni tsun ai. Chyum Laika hpe shi hkaja hpang ai majaw, prat hte seng ai shi a ningmu gaw, galai shai wa ai. Chyum Laika garai n hkaja shi yang, kaja ai jawng ma langai n rai wa tim, hpang hta gaw kaja htum jawng ma ni kaw nna langai tai wa ai. Jawng up pyi grai mau mat nna Toni hpe ndai hku  tsun ai: “Na a myit jasat hte tsang madang ni gaw, grai laklai ai hku nna rawt jat wa ai. Yehowa Sakse ni hte kanawn ai majaw re i?” Toni gaw, re ngu tsun nna, shi sharin la wa ai lam ni hte seng nna jawng up hpe bai tsun dan ai. Toni gaw lahta tsang jawng ngut nna, ya nga yang, ten galu ningshawng galaw nga ai. Magam tau langai mung re. Tsawra ai Kawa Yehowa hpe lu da ai majaw, Toni grai pyaw nga ai.​—⁠Shakawn 68:5.

3. Ramma ni a matu gara hpaji jaw ga hpe Yehowa jaw ai kun?

³ Ramma ni hpe Yehowa teng sha lanu lahku ai lam, Toni a mahkrum madup gaw madun dan nga ai. Yehowa gaw, nanhte a prat hta awng dang lam hte myit dik lam lu shangun mayu ai. Dai majaw, “na a brang ram prat e, na a Hpan Wa Ningsang hpe mung a dum nga u” ngu nna hpaji jaw da ai. (Hpaji 12:1) Dai hku galaw na matu ayan na gaw n loi tim, n mai byin ai lam gaw n re. Karai Kasang a karum shingtau lam hte ramma aten hta mung, asak kaba wa yang mung, awng dang ai aprat lu la na re. Dai hte seng nna grau chye na lu hkra, Ga Sadi Tawn Da Ai Mungdan hpe Israela ni awng padang dip lu na matu hpa gaw karum ya ai lam hte Goliat hpe Dawi awng dang lu na matu n-gun atsam gara hku lu la wa ai lam ni hpe hkaja mat ga.

4, 5. Hkanani masha ni hpe Israela ni awng dang ai lam hte Goliat hpe Dawi awng dang ai lam kaw nna, gara lam ni hpe sharin la lu ai kun? (Sumhpa shawng na sumla ni hpe yu u.)

⁴ Ga Sadi Tawn Da Ai Mungdan de shang lu na matu, Israela ni hpe Yehowa gara lam matsun ni jaw wa ai kun? Grau ningtawn ai hpyen la ni byin wa na matu (sh) majan a matu shanhte hpe shaman shakyang shangun ai kun? N re! (Tara Jahprang 28:1, 2) Shi a ga madat na matu hte shi hpe kamhpa na matu tsun ai. (Yawshu 1:7-9) Dai hpaji jaw ga gaw, shinggyim masha ni a matu lachyum n nga tim, Israela ni a matu gaw kaja htum hpaji jaw ga re. Hkanani masha ni hpe awng dang lu hkra, Yehowa ayan na karum ya wa ai. (Yawshu 24:11-13) Karai Kasang a ga madat na matu, makam masham ra ai. Makam masham gaw, awng dang na matu galoi mung karum ya ai. Dai lam gaw, lai wa sai aten hta mung, ya aten hta mung teng nga ai.

⁵ Goliat gaw share ninghkrin langai re. Shi gaw pe 9 hte lekma 6 daram galu nna, shoihpa nga ai laknak ni hpe lang ai. (1 Samuela 17:4-7) Raitim, Dawi gaw Yehowa hpe kamhpa ai myit hte lakli langai sha lang ai. Makam masham n nga ai masha langai a matu, Goliat hpe Dawi gasat ai gaw, grai angawk ai ngu myit na re. Gaja wa nga yang Goliat she angawk ai wa re.​—⁠1 Samuela 17:48-51.

6. Ndai sumhpa hta hpa lam hkaja mat na kun?

⁶ Shawng na sumhpa hta, anhte hpe pyaw shangun nna awng dang ai aprat lu shangun ai lam mali hpe bawng ban wa sai. Wenyi lam hpe lanu lahku na matu, Karai Kasang hpe tsawra ai ni hte manang galaw na matu, lachyum nga ai bandung ni jahkrat na matu hte Karai jaw da ai lawt lu lam hpe manu shadan na matu anhte chye wa sai. Ndai sumhpa hta, kaja ai lam ni hpe galaw ai kaw nna lu la ai akyu ni hpe grau nna hkaja mat na re. Dai hku galaw lu na matu, Shakawn Kungdawn 16 hta lawm ai npawt tara nkau hpe bawng ban mat wa ga.

7. (a) Wenyi myit rawng ai wa hpe nang gara hku hkrang shapraw na kun? (b) Dawi a “sali wunli” gaw hpa ni rai kun? Shi hpe gara hku akyu shabyin ya ai kun?

⁷ Wenyi myit rawng ai wa gaw, Karai hpe kamhpa nna, Karai mu mada ai hku mu na matu shakut ai. Prat hpe lam matsun ya na matu Yehowa hpe ahkang jaw nna, shi a ga madat na matu dawdan da ai. (1 Korinhtu 2:12, 13) Dawi gaw kaja ai kasi ningli madun wa  ai. “Yehowa gaw nye a sali wunli” rai nga ai ngu shi tsun ai. (Shakawn 16:5) Karai Kasang hte hku hkau lam, Karai Kasang hta shingbyi lu ai lam ni re ai shi a “sali wunli” a matu, Dawi chyeju dum wa ai. (Shakawn 16:1) Dai majaw, “nye a myit masin kabu nga ai” ngu shi lu tsun ai. Yehowa hte shi a hku hkau lam hta grau nna shi hpe pyaw shangun ai lam n nga sai!​—⁠Shakawn 16:9, 11 hpe hti u.

8. Prat hta jet ai myit dik lam lu shangun ai lam nkau gaw hpa ni rai na kun?

⁸ Ja gumhpraw hpe sha myit maju jung ai ni gaw, Dawi daram kabu gara lu na n re. (1 Timohti 6:9, 10) Kaneda mungdan kaw nna hpunau langai ndai hku tsun ai: “Jet ai myit dik lam gaw, prat hta anhte lu la ai kaw nna sa ai n re ai sha, kaja ai kumhpa hpe jaw ai Karai Kasang Yehowa hpe anhte sak jaw ai lam kaw nna lu la ai re.” (Yaku 1:17) Yehowa hpe kamhpa ai myit rawt jet hkra galaw nna shi a magam gun na nga yang, na a prat gaw lachyum nga nna myit dik lam lu la na re. Dai majaw, makam masham grau nna ngang kang nga na matu hpa galaw mai na kun? Chyum Laika hti ai, hpan da ai lam ni hpe myit sawn sumru ai, nang hpe tsawra ai shi a tsawra myit hte hpawn, kaga atsam ningja yawng hpe myit sumru ai hku nna, Yehowa a matu aten jaw ra ai.​—⁠Roma 1:20; 5:8.

9. Karai a Mungga nang hpe shingkang ka-up na matu gara hku ahkang jaw mai na kun?

⁹ Kalang lang rai yang, tsawra myit nga ai kawa langai zawn, Karai Kasang gaw anhte hpe shading sharai ya ai. Dai lam hpe Dawi gaw grai manu shadan let ndai hku tsun ai: “Ngai hpe hpaji daw ya ai Yehowa hpe ngai shaa na nngai, Shana e pyi nye a myit masin ngai hpe sharin ya nga ai.” (Shakawn 16:7) Karai Kasang a myit mang lam hpe Dawi myit sumru nna, shi a myit mang lam byin wa hkra galaw wa ai. Karai a myit mang lam hpe shingkang ka-up na matu ahkang jaw ai majaw, grau nna kaja ai masha langai byin wa hkra shi hpe karum ya wa ai. Nang mung dai hte maren galaw na nga yang, Karai hpe tsawra ai myit hte shi hpe myit pyaw shangun mayu ai myit ni rawt jat wa nna, kung hpan ai Hkristan langai tai wa na re. Nauna Hkristin ndai hku tsun ai: “Tam sawk sagawn ai lam ni galaw nna, ngai hti ai lam ni hpe myit sumru ai shaloi, Yehowa gaw ngai na matu ka da ya ai ngu hkamsha ai.”

10. Esaia 26:3 kaw nna anhte chye lu ai hte maren wenyi myit rawng ai gaw nang hpe gara hku karum ya ai kun?

¹⁰ Nang gaw wenyi myit rawng ai wa rai yang, mungkan hte mungkan a htawm hpang hpe Karai Kasang zawn sha mu mada na re. Yehowa gaw, nang hpe laklai ai hpaji byeng-ya jaw da ai. Hpa majaw kun? Prat hta ahkyak htum lam hpe chye na matu, kaja ai dawdan lam ni jahkrat lu na matu hte htawm hpang hte seng nna hkrit tsang myit n nga na matu re. (Esaia 26:3 hpe hti u.) Nang gaw Yehowa hte ni htep hkra galaw yang, gara gaw ahkyak nna gara gaw n ahkyak ai hpe chye wa na ngu Amerikan mungdan kaw nna hpunau Jawshawa tsun ai.

11. Dawi gaw manang ni hpe gara hku lata wa ai kun?

¹¹ Shakawn 16:3, NW hpe hti u. * Manang kaja gara hku tam na hpe Dawi chye ai. Shi gaw Yehowa hpe tsawra ai ni hte manang galaw wa ai. Dai lam gaw shi hpe “kabu gara” shangun ai. Shi a manang ni hpe “chyoi pra ai ni” ngu nna mung shi tsun wa ai. Hpa majaw nga yang, Yehowa a san seng ai tsang madang ni hpe shanhte hkan sa na matu shakut ai majaw re. Shakawn Kungdawn sara kaga langai mung, manang lata ai hte seng nna shi a hkamsha lam hpe ndai hku tsun ai: “Nang hpe hkrit kamyin ai ni mahkra hte, Na a ga matsun hpe hkan ai ni a manang, ngai rai nga nngai.” (Shakawn 119:63) Shawng na sumhpa hta  hkaja wa sai hte maren, Yehowa hpe tsawra nna shi a ga madat ai masha ni a lapran hta kaja ai manang ni hpe, nang mung tam mai ai. Na a kanawn manang ni hta asak kaji kaba yawng lawm na re.

12. Dawi hte Yonahtan gaw hpa majaw kaja ai manang ni byin lu ai kun?

¹² Dawi gaw kanawn manang lata ai shaloi, asak bung ai shada hpe sha n lata wa ai. Dawi a manang ni kaw nna langai a amying hpe nang chye ai kun? Yonahtan hpe nang myit hkrup na re. Shan yan a hku hkau lam gaw, Chyum Laika hta na kaja htum hku hkau lam langai re. Yonahtan gaw, Dawi hta na asak 30 ning daram kaba ai hpe nang chye ai kun? Shan yan hpa majaw jet ai manang byin lu ai kun? Shan yan a hku hkau lam gaw, Karai Kasang hpe kam sham ai hta madung tawn ai. Karai a hpyen ni hpe gasat ai shaloi madun wa ai nden marai zawn re ai atsam ningja ni hpe shada da manu shadan nna, shada da mung hkungga ai lam madun ma ai.​—⁠1 Samuela 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1.

13. Kanawn manang grau nna law hkra gara hku galaw mai na kun? Ga shadawn langai jaw u.

¹³ Dawi hte Yonahtan zawn sha, anhte mung Yehowa hpe tsawra nna shi hpe kamhpa ai ni hte manang galaw ai nga yang, “kabu gara” lam hkamsha lu na re. Shaning law law Karai a magam gun nga ai Kiera ndai hku tsun ai: “Shingdu labau hte htung lailen n bung ai mungkan ting kaw nna hpunau nauna ni hte ngai manang galaw wa ai.” Nang mung dai hku galaw yang, Chyum Laika hte chyoi pra ai wenyi gaw, Karai hpe nawku ai masha ni hpe, kun dinghku langai zawn byin hkra karum ya nga ai lam mu wa na re.

14. (a) Lachyum nga ai bandung ni hpe gara hku nna jahkrat mai na kun? (b) Ramma nkau gaw shanhte jahkrat da ai bandung ni hte seng nna hpa tsun ai kun?

¹⁴ Shakawn 16:8 hpe hti u. Karai Kasang a magam gun ai gaw, Dawi a matu ahkyak htum lam re. Dawi hpe kasi la nna Yehowa myit shangun mayu ai hku myit na, bandung ni jahkrat na nga yang, na a prat hta myit dik lam lu la na re. Hpunau Stibin ndai hku tsun ai: “Bandung tawn nna, du lu hkra shakut ai. Rawt jat wa ai lam ni hpe bai myit ai shaloi, ngai myit dik lam lu ai.” Kaga mungdan hta magam gun nga ai Jamani kaw nna hpunau langai ndai hku tsun ai: “Ngai asak kaba wa  nna, nye prat hpe bai nhtang yu ai shaloi, ngai gaw tinang akyu a matu sha galaw wa ai masha re ngu nna n kam mu mayu ai.” Nang mung dai zawn hkamsha na re. Dai majaw, na a atsam ningja ni hte kungkyang ai lam ni hpe, Karai Kasang hpe shagrau na matu hte kaga ni hpe karum ya na matu akyu jashawn u. (Galati 6:10) Yehowa a magam gun ai hta bandung tawn nna, dai bandung ni de du lu hkra Yehowa kaw karum hpyi u. Na a akyu hpyi ga ni hpe shi teng sha mahtai jaw na re.​—⁠1 Yawhan 3:22; 5:14, 15.

15. Gara bandung ni hpe nang jahkrat mai ai kun? (“ Tatut Galaw Lu Ai Bandung Nkau” ngu ai lawk hpe yu u.)

¹⁵ Gara bandung ni hpe nang jahkrat mai na kun? Zuphpawng hta mahtai jaw ai shaloi, ga shaga ai zawn mahtai jaw na matu, ningshawng galaw na matu (sh) Behtela hta magam gun na matu bandung ni jahkrat mai ai. Kaga amyu ga langai hpe sharin la nna, maigan amyu ga shaga ai hkaw tsun lawk hta shang lawm na matu mung shakut mai ai. Aten hpring magam gun nga ai ramma hpunau Brak ndai hku tsun ai: “Nye a n-gun atsam mahkra hpe Yehowa a matu sak jaw da ai ngu hkamsha nna yup rawt wa ai hta grau kaja ai hkamsha lam n nga sai.”

16. Karai a npawt tara ni hte seng nna Dawi gara hku hkamsha ai kun? Hpa majaw kun?

¹⁶ Shakawn 16:2, 4 hpe hti u. Karai a npawt tara ni hte maren anhte asak hkrung na nga yang, teng sha lawt lu na hpe shawng na sumhpa hta hkaja lu wa sai. Kaja ai hpe tsawra nna n kaja ai hpe nju na matu, sharin la lu wa sai. (Amo 5:15) Yehowa gaw shi a matu nga mu “nga mai na lam” re ngu shakawn kungdawn sara Dawi tsun wa ai. “Nga mai na lam” ngu ai a madung Chyum Laika ga si gaw, lailen kaja ai, san seng chyoi pra ai ngu nna mung lachyum nga ai. Dai majaw Yehowa galaw ai lam yawng gaw kaja nna, anhte kaw nga ai kaja ai lam yawng gaw shi kaw nna sha re. Yehowa hpe kasi la na matu hte Yehowa tsawra ai hpe tsawra na matu, Dawi shakut wa ai. Nhkru n kaja ai ngu nna Karai tsun ai hpe mung nju na matu sharin la wa ai. Dai lam hta gawngngu sumla nawku ai mung lawm ai. Gawngngu sumla nawku ai gaw, masha ni hpe grit nem mat shangun nna, Yehowa sha lu ging ai shakawn shagrau hkrum ai lam hpe kaga lama ma (sh) marai langai ngai hpe jaw kau ai re.​—⁠Esaia 2:8, 9; Shingran 4:11.

17, 18. (a) Shut shai ai nawku htung ni a n kaja ai akyu hte seng nna Dawi hpa tsun wa ai kun? (b) “Tsin-yam law” law hkrum na matu masha ni gaw hpa ni galaw nga ai kun?

¹⁷ Chyum Laika prat hta, hpye ai amu galaw ai gaw shut shai ai nawku htung a adaw achyen hta lawm ai. (Hosea 4:13, 14) Masha law law gaw, akyang hten za ai lam hta pyaw nga ai majaw, shut shai ai nawku htung hpe ra sharawng ma ai. Raitim, dai nawku dawjau ai lam gaw shanhte hpe teng sha pyaw shangun ai kun? N pyaw shangun ai. Shut shai ai hpara ni hpe nawku ai ni gaw, “tsin-yam law” nga ai ngu Dawi tsun wa ai. Tinang a ma ni hpe pyi, shut shai ai hpara a matu hkungga nawng ma ai. (Esaia 57:5) Shanhte a nhkru ai lam ni hpe Yehowa nju ai. (Yeremia 7:31) Dai aten hta nang asak hkrung wa yang, kanu kawa ni gaw Yehowa hpe nawku ai majaw, nang chyeju dum nga na re.

¹⁸ Dai ni aten hta, num shada la shada nga sha ai hte hpawn, hpye ai amu galaw ai hpe shut shai ai nawku htung law law gaw hkap la nga ma ai. Akyang hten za ai prat gaw, shanhte hpe lawt lam lu shangun ai ngu shanhte hkamsha ma tim, gaja nga yang “tsin-yam law” law hkrum shangun nga ai. (1 Korinhtu 6:18, 19) Dai lam hpe sadi hkrup ai kun? Ramma ni e, sumsing lamu na nanhte a Kawa a ga hpe madat mara u. Karai a ga madat ai gaw, kaja ai hpe nang nan sakse madun  dan u. Akyang hten za ai lam a majaw, lu la ai n kaja ai lam ni hpe myit yu u. Chyahkring chyahkra lu la ai ngwi pyaw lam gaw, shoihpa byin shangun ai hpe nang chye wa na re. (Galati 6:8) Jawshawa ndai hku mung tsun ai: “Lawt lu lam hpe tinang kam ai hku akyu jashawn mai ai. Raitim, shut ai hku akyu jashawn hkrup yang, myit dik lam lu na n re.”

19, 20. Yehowa hpe kamhpa nna shi a ga madat ai ramma ni a matu gara shaman chyeju ni lu la na kun?

¹⁹ Yesu ndai hku tsun ai: “Nanhte nye a ga hta agrin nga myit yang gaw, nye a sape teng teng nanhte rai nga myit dai: teng man ai lam mung nanhte chye lu na ma rin dai rai nna, dai teng man ai gaw, nanhte hpe shalawt dat na ra ai.” (Yawhan 8:31, 32) Shajan shalai kam sham ai lam, angawk angak lam hte shut shai ai nawku htung ni kaw nna anhte hpe shalawt ya ai majaw, Yehowa hpe chyeju dum u. Htawm hpang hta, “Karai Kasang a kashu kasha ni a pru lawt wa ngu ai hpung shingkang hta shang lu na” lam hpe myit mada nga ga ai. (Roma 8:21) Hkristu a sharin achyin ai lam hpe nang hkan sa na nga yang, ya aten hta pyi dai lawt lu lam nkau hpe hkamsha lu na re. Teng man lam hpe sharin la ai sha n-ga, tatut hkan sa ai hku nna, teng man lam hpe chye wa na re.

²⁰ Ramma ni e, Karai Kasang jaw da ai lawt lu lam hpe manu shadan u. Dai hpe hpaji rawng let akyu jashawn u. Rai yang, ya aten hta nang jahkrat ai dawdan lam gaw, kaja htum htawm hpang hpe lu shangun na re. Ramma hpunau langai ndai hku tsun ai: “Ramma langai hku nna lawt lu lam hpe hpaji rawng ai hku akyu jashawn na nga yang, htap htuk ai bungli lu tam na matu, dinghku de na, n de shi na ngu ai dawdan lam ni jahkrat ra ai shaloi nang hpe karum ya na re.”

21. “Asak majing” hpe gara hku nna lu la mai na kun?

²¹ Ndai prat ding sa hta, kaja ai aprat lu la ai ngu tsun tim, chyahkring chyahkra sha re. Hpawt ni hpa byin na hpe kadai mung n chye ga ai. (Yaku 4:13, 14) Karai a mungkan nnan hta htani htana asak ngu ai “asak majing” hpe lu la na matu, nang galaw lu ai kaja htum lam gaw lata ai lam re. (1 Timohti 6:19) Yehowa gaw shi hpe nawku na matu, kadai hpe mung atik anang n shadut ai. Hpa galaw na ngu ai hte seng nna tinang nan dawdan ra na re. Dai majaw, Yehowa gaw na a “sali wunli” byin na matu, Yehowa hte ni htep hkra shani shagu galaw nna, shi jaw da ai “kaja ai” yawng hpe manu shadan u. (Shakawn 103:5) Nhtum nwai kabu gara lam hte htani htana ngwi pyaw na lam hpe Yehowa jaw na re.​—⁠Shakawn 16:11.