“Nanhte Shada Da Tsaw Ra Nga Mu”

“Nanhte shada da tsaw ra nga mu, ngu nna tara ningnan ngai nanhte hpe jaw da ma de ai: ngai nanhte hpe tsaw ra ma de ai zawn, nanhte mung shada da tsaw ra nga na rai myit dai. Shing rai nanhte shada tsaw ra ai myit rawng nga myit yang gaw, nanhte nye a sape ni rai nga myit dai gaw, masha yawng mayawng chye lu na ma ra ai.”​—YAWHAN 13:34, 35.

Hpa Lachyum Kun?: Yesu gaw sape ni hpe shi shanhte hpe tsawra wa ai hte maren, shada da tsawra na matu tsun wa ai. Sape ni hpe Yesu gara hku tsawra dan wa ai kun? Yesu aten hta Yuda masha ni gaw kaga amyu masha ni hte anum ni hpe ginhka nna kanawn mazum tim, Yesu chyawm gaw yawng hpe tsawra wa ai. (Yawhan 4:7-10) Dai zawn tsawra myit Yesu hta nga ai majaw, kaga ni hpe karum shingtau na matu shi a aten n-gun atsam ni hpe sak jaw wa ai. Dai sha n-ga, hkring sa la na aten hta pyi n hkring la ai sha, masha ni hpe karum ya wa ai. (Marku 6:30-34) “Ngai gaw sagu rem wa kaja rai nngai: sagu rem wa kaja gaw, sagu ni a matu tinang a asak nawng ya kau lu ai” ngu nna Yesu tsun wa ai. (Yawhan 10:11) Sagu rem kaja gaw sagu ni a matu shi a asak hpe pyi jaw ai zawn, Yesu mung shinggyim masha ni a matu shi a asak hpe sak jaw ai du hkra, tsawra myit hpe grau htum ai lam hte madun dan wa ai.

Tsaban Langai Na Hkristan Ni Gara Hku Galaw Wa Ai Kun?: Tsaban langai na Hkristan ni gaw hpunau nauna ni zawn, tsawra hku hkau ma ai majaw langai hte langai “hpunau” (sh) “kajan” ngu shaga ma ai. (Hpilemon 1, 2) Amyu baw shagu na masha ni gaw, Hkristan nawku hpung de shang wa na matu saw shaga hkrum wa ai. Hpa majaw nga yang, “Yuda ni hte Heleni masha ni hpe lachyen lahka n nga ai sha, dai Madu gaw yawng mayawng a ntsa na Madu langai sha rai nga ai” ngu ai ga hpe shanhte hkap la ai majaw re. (Roma 10:11, 12) A.D. 33 Pentekoti ngut ai hpang, Yerusalem mare hta nga ai sape ni gaw, “arai yawng mayawng hpe jawm lang ma ai; tinang a sut rai ni hpe mung, shanhte dut kau nna, kadai wa hpe mung n nga ai, ra ai shagu hpe karan jaw mu ai.” Hpa majaw dai hku galaw wa ai kun? Hkalup hkam ai nau n na shi ai ni hpe Yerusalem hta matut nga nna “kasa ni a sharin shaga ai lam” hpe hkam la lu na matu re. (Kasa 2:41-45) Dai zawn galaw na matu shanhte hpe hpa gaw shadut ya wa ai kun? Kasa ni si mat ai hpang shaning 200 daram hta, chyum hpaji du Tatulen gaw Hkristan ni hte seng nna, kaga ni a ningmu hpe ndai hku lakap nna ka wa ai: “Shanhte shada da kade daram tsawra ai nga yang, asak hpe pyi jaw na matu jin jin re.”

Dai Ni Aten Hta Kadai Ni Gaw Dai Hte Maren Galaw Nga Ai Kun? Tsaban shaning ni laman, Hkristan ni ngu na hkam la da ai ni gaw “shada da laja lana zingri hkat wa ma ai. Shanhte a zingri zingrat ai lam ni gaw [n kamsham ai ni] galaw ai htan grau sawng ai” ngu nna laika buk langai (The History of hte Decline and Fall of hte Roman Empire [1837]) hta tsun da ai. Kade n na shi yang na, Amerika mung hta galaw wa ai sawk sagawn lam langai hku nga yang, nawku kamsham ai ni, laksan hku na Hkristan ngu hkam la da ai law malawng hta, amyu rusai myiman lata ai baw nga ai hpe mu lu ai. Mungdan langai hte langai kaw na Hkristan nawku hpung masha ni gaw, kaga mungdan kaw na hpung bung ai Hkristan langai hte kanawn mazum ai lam n nga ai majaw, karum shingtau ra wa ai shaloi n karum ya lu ai (sh) karum ya mayu ai myit n nga ma ai.

2004 shaning hta, Hpalawrida kaw shata lahkawng laman Harikin laru mali lang byin ai hpang, Hpalawrida Hkyak Hkyak Lajang Ya Ai Komiti a tingnyang up gaw, shanhte madi shadaw da ai arai ni hpe atsawm lang n lang hpe chye na matu jep wa ai. Yehowa Sakse ni daram atsawm hpawng de da ai uhpung, gara kaw mung n nga ai ngu shi tsun nna, Sakse Hkam ni ra ai arai ni hpe madi shadaw ya wa ai. 1997 shaning nnan maga hta, tsi mawan, malu masha hte bu hpun palawng ni lawm ai Yehowa Sakse ni a hkye mawai hpung langai gaw, Kungo mung kaw na Sakse Hkam ni hte ra kadawn nga ai kaga masha ni hpe karum ya na matu hkrun lam hkawm wa ma ai. Urawpa kaw na Sakse Hkam ni gaw Amerikan dawla wan mi dan ai madi shadaw ai arai ni hpe karum ya wa ai.