Mũtũmwa Vaulo aandĩkie atĩĩ: “Yĩla ngwenda kwĩka ũla ũseo, ũla ũthũku wĩthĩawa vamwe nakwa.” (Alomi 7:21) We waaĩwʼa ũu Vaulo weewʼaa? Ethĩwa waaĩwʼa ũu, kĩlungu kĩĩ nĩkĩũkũtetheesya ũmanye ũndũ ũtonya kwĩka nĩ kana ũkĩlye vinya motato.

•  Kĩla waĩle kũmanya

•  Ũndũ ũtonya kwĩka

•  Kĩla andũ angĩ ma mũika maasya

 Motato na kĩtindo nikonanĩtye. Ũu nĩ wʼo nũndũ Mbivilia yaĩtye kana “itindo nthũku nĩsyanangaa mwĩkalĩle mũseo.” (1 Akolintho 15:33) Kũthingʼĩĩwʼa nĩ andũ angĩ kana kwenda kũatĩĩa maũndũ ala me isesenĩ sya maũvoo no kũtume wambĩĩa kwĩthĩwa na mawendi mathũku ngoonĩ yaku, na ũu no ũtume wĩka maũndũ mataĩle kana ‘ũkaatĩanĩa na wingĩ wa andũ wĩke naĩ.’—Kuma 23:2.

 “Kwĩwʼa ũyenda wĩtĩkĩlwe nĩ angĩ na makwende no kũtume wĩka ũndũ mekwenda nĩ kana makwĩtĩkĩle.”—Jeremy.

 Sũanĩa ũndũ ũũ: Nĩkĩ nĩ laisi mũno kũkĩlwʼa vinya nĩ motato ethĩwa ũthĩnĩkĩaa mũno ũndũ andũ ala angĩ makwonaa?—Nthimo 29:25.

 Ũwʼo wa maũndũ: Ndũketĩkĩle kwĩka ũndũ ũte mũseo nũndũ wa kũthingʼĩĩwʼa nĩ andũ angĩ.

 Manya kĩla ũĩkĩĩaa. Kũlea kũmanya kĩla ũĩkĩĩaa no kũtume andũ ala angĩ maũtũmĩa ũndũ mekwenda. Kwoou nũseo ũkaatĩĩa ũtao ũũ wĩ Mbivilianĩ: “Osyai maũndũ onthe; lũmyai vyũ ala maseo.” (1 Athesalonika 5:21) Weethĩwa wĩsĩ nesa maũndũ ala ũĩkĩĩaa, ũkethĩa nĩ laisi kwaku kũlũmanyʼa namo na kũleana na maũndũ ala mataĩle.

 Sũanĩa ũndũ ũũ: Nĩkĩ ũĩkĩĩaa kana myolooto ya Ngai no ĩkũtethye we mwene?

 “Nonete kana yĩla nalũmanyʼa na maũndũ ala nĩĩkĩĩte na nakĩlya vinya motato, andũ ala angĩ nĩmanengae ndaĩa.”—Kimberly.

 Ngelekanyʼo yĩ Mbivilianĩ: Ndanieli. Nĩvatonyeka yĩla Ndanieli waĩ wa mũika akethĩwa ‘eetwʼĩĩe ngoonĩ yake’ kana akakwataa mĩao ya Ngai.—Ndanieli 1:8.

 Manya mawonzu maku. Mbivilia nĩwetete ĩũlũ wa “mawendi ma ĩvinda ya ũika” ala methĩawa me na vinya mwingĩ, na mũno mũno yĩla mũndũ mũninangi. (2 Timotheo 2:22) Mawendi asu methĩawa ne kwenda kũmanyana kĩ-mwĩĩ, kwenda kwĩtĩkĩlwa nĩ andũ ala angĩ, na kwenda kwĩyĩũngamĩa o na kũtwʼĩka wĩ o mũndũ mũnini.

 Sũanĩa ũndũ ũũ: Mbivilia yaĩtye kana “kĩla mũndũ atatawa kwa kũkuswʼa na kũkengwa nĩ ĩtomo yake mwene.” (Yakovo 1:14) Nĩ wendi wĩva ũkũthĩnasya mũno?

 “Ĩthĩwa wĩsĩ nesa nĩ ĩtatwa yĩva wĩwʼaa yĩ vinya kũsinda. Ĩka ũkunĩkĩli wone ũndũ ũtonya kũsinda ĩtatwa yĩu na ũiandĩka maũndũ ala matonya kũũtethya. Kwĩka ũu kũkaũtetheesya ũsinde ĩtatwa yĩu wakomana nayo ĩngĩ.”—Sylvia.

 Ngelekanyʼo yĩ Mbivilianĩ: Ndaviti. Mavinda amwe Ndaviti nĩweetĩkĩlanaa na maũndũ ala andũ angĩ mekwenda eke, o na mavinda angĩ nĩwakĩlawʼa vinya nĩ mawendi make mwene. Ĩndĩ nĩweemanyĩisye kumana na mavĩtyo make na eemanyĩsya kwĩkaa ũla waĩlĩte. Amũvoyie Yeova amwĩa atĩĩ: “Mbũmbĩa ngoo ntheu; na tũnga ĩngĩ veva wa wʼo nthĩnĩ wakwa.”—Savuli 51:10.

 Ĩsiĩĩe. Mbivilia yaĩtye: “Mũiketĩkĩle mũkĩlwʼe vinya nĩ ũthũku.” (Alomi 12:21) Ũu nĩ kwasya kana ti nginya ũkakĩlwʼa vinya nĩ motato. No ũnyuve kwĩka ũla waĩle.

 Sũanĩa ũndũ ũũ: Kũsũanĩa kĩla ũtonya kwĩka vaumĩla kĩndũ kĩtonya kũtuma wĩka kĩla kĩtaĩle kũtonya kũũtethya ata?

 “Nĩnĩsũanĩaa ũndũ vatonya kwĩthĩwa nakĩlwʼa vinya no ĩtatwa yĩla yaumĩla. Nĩkũlasya neeka ũu nĩngwĩwʼa nĩ mwĩanĩe? Noĩthwa, ĩndĩ o kwa kavinda kanini. Ĩtina wa ĩvinda ngewʼaa nĩ mwĩanĩe? Aiee, ĩndĩ maũndũ makeka kũthũkĩĩa. Kwoou nĩnaĩle kwĩka ũu? Aiee!”—Sophia.

 Ngelekanyʼo yĩ Mbivilianĩ: Vaulo. O na kau Vaulo nĩweesĩ kana nĩweethĩawa na mosũanĩo mataĩle, nĩweesiĩĩaa. Aandĩkie ũũ: “Nĩkũnaa mwĩĩ wakwa na kũũtongoesya ta ngombo.”—1 Akolintho 9:27.

 Ũwʼo wa maũndũ: No we mwene ũtonya kũtwʼa ũndũ waĩle kwĩka yĩla wakomana na motato.

 Ndũkolwe kana motato no ma kavinda kanini. Mwĩĩtu ũmwe wĩtawa Melissa, ũla wĩ na myaka 20, aĩtye atĩĩ: “Maũndũ ala noonaa me matatwa manene nĩ sekondalĩ yu nonaa twaĩ o tũmaũndũ tũnini. Yĩla nasũanĩa maũndũ asu, ũu ũtumaa nĩmanya kana matatwa ala nĩkomanaa namo ũmũnthĩ mai ndĩi ya kũthela, na kana ĩvinda yũkĩte ngatana kũmanya nĩ kavaa ũu namakĩlilye vinya.”