Mũthenya ũla Yesũ wooaiwe, Meli Makatalene aĩ vo asyaaĩsye Mwĩaĩi wake mwendwa athĩĩwe mũtĩnĩ. Kwasũanĩa aimũsisya etĩkĩtye methoi, na ĩndĩ aimavangũla na aisisya matunĩ. O na kau kwaĩ ta saa sita sya mũthenya, nĩkweethĩiwe na “kĩvindu nthĩ ĩsu yonthe.”(Luka 23:44, 45) Kĩvindu kĩu kyekalile masaa atatũ. Na kwoou kĩyĩsa kwĩthĩwa ne kĩla kyũkaa yĩla syũa yavw’ĩkwa nĩ mwei, nũndũ kĩu kĩthĩawa o kya ndatĩka nini. Kwakũna visa Meli aikusĩĩsya ngũa yake ituonĩ na aithengeangĩa vala ve aka ala angĩ. O na kwasũanĩa e na ala angĩ maĩ vakuvĩ mayĩw’a mawasya ma nyamũ sya ũtukũ, ila syaumĩlangile iyona ta kwatuka. O na andũ amwe makwatiwe “nĩ wia mwingĩ mũno nginya masya: ‘Nĩ w’o ũũ eĩ Mwana wa Ngai.’” (Mathayo 27:54) Aatĩĩi amwe ma Yesũ na andũ angĩ nĩmatonya kwĩthĩwa masũanĩie kana Yeova eekie ũu nĩ kana onany’e ũndũ maũndũ ala Mwana wake weekiwe mamũũmĩsya.

Meli Makatalene nĩwathĩnĩkaa mũno asyaĩĩsye kĩla kĩendeee, ĩndĩ ndeew’aa auma vau. (Yoana 19:25, 26) O na tũitonya kũsũanĩa woo na thĩna ũla Yesũ weewie. O nake inyia aĩ na vata wa kũkiakiw’a.

Ũtethyo ũla Yesũ wanengie Meli Makatalene waĩ mũnene. Kĩu nĩkyo kĩtumi Meli weew’aa aĩle kwĩka kyonthe kĩla ũtonya ethĩwe vo kwondũ wake. Meli Makatalene atanamba kũkomana na Yesũ aĩ mũndũ mũka ũvũthĩtw’e na wa kwĩw’ĩwa tei. Ĩndĩ Yesũ nĩwamũtetheeisye enenga ndaĩa na ambĩĩa kwĩkala e mũtanu. Nĩwamũtetheeisye aaka mũĩkĩĩo wake. Meli oonanisye ata kana aĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu? Na tũtonya kwĩka ata twĩthĩwe na mũĩkĩĩo ta wake?

Ngewa ya Meli Makatalene Mbivilianĩ yambĩĩe na kũelesya ũndũ wakwatie ũtethyo wa mwanya. Yambĩĩe na kũweta ũndũ Yesũ wamumisye ũkombonĩ mũthũku mũno vyũ wa ndaimoni. Ĩvindanĩ ya Yesũ, ndaimoni syathĩnasya andũ mũno, na andũ aingĩ nĩmalikawa nĩsyo mũno na ũyĩthĩa vai ũndũ mesa kwĩka eka ũndũ iũmatavya. Ndaimoni nĩ syũmbe nthũku mũno vyũ na ng’endu, na kwoou o na kau tũyĩsĩ syathĩnisye Meli Makatalene mũno ata, nĩtwĩsĩ kana alikĩtwe nĩ ndaimoni mũonza. Ĩndĩ Yesũ Klĩsto nĩwailũngilye vyũ syamũtia!—Luka 8:2.

Yesũ anengie Meli ũthasyo mũnene na amũthũmũsya kwa nzĩa o na tũtamba kũelewa. Yu aĩ na mwanya wa kwambĩĩa kwĩkala nesa. Nĩ kyaũ Meli weekie onany’e nĩwatũnga mũvea? Atwie kũtw’ĩka mũatĩĩi wa Yesũ. O na nĩwoonie ũndũ mũna ũtonya kwĩka akatetheesya. Nĩwamanyie kana Yesũ na atũmwa make maĩ na vata wa lĩu, ngũa, na ũkomo. Mayaĩ na malĩ mbingĩ, na ĩvindanĩ yĩu mayathũkũmaa ũndũ makwata mbesa. Kwoou nĩ kenda mavote kũtũnga ilĩko wĩanĩ wa kũtavany’a na kũmanyĩsya, nĩmaaĩle kũtetheew’a na syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ.

Meli na aka angĩ meana ũna nĩmooseleeile vata ũsu. Aka asu “mamathũkũmaa maitũmĩa syĩndũ syoo.” (Luka 8:1, 3) Aka amwe nĩmatonya kwĩthĩwa maĩ na malĩ. Mbivilia ndĩwetete matwie kũuĩaa Yesũ na aatĩĩi make lĩu, kũmavũĩaa ngũa, kana meekaa kũmamanthĩa ũkomo kĩla ndũa mathi. Kĩla twĩsĩ nĩ kana aka asu meeyumisye na ngenda matw’ĩĩke aũme asu matonya kwĩthĩwa maĩ ta 20. Kĩthito kyoo nĩkyatumie Yesũ na atũmwa make makwata mwanya wa kũtũnga kĩlĩko kyonthe wĩanĩ wa kũtavany’a. Kwa w’o, Meli nĩweesĩ ndaĩvĩkya Yesũ ũseo ũla wamwĩkĩte. Ĩndĩ nĩwatanĩaa vyũ kũmũnenga ũtethyo ũla wona!

Andũ aingĩ ũmũnthĩ nĩmatonya kũvũthĩĩsya ala meyumasya meke angĩ tũmaũndũ tũla tũvũthĩtw’e. Ĩndĩ ũu tiw’o Ngai ũilye. We wĩona ta weewie ata yĩla woonie Meli ayĩka kyonthe kĩla ũtonya atetheesye Yesũ na atũmwa make? O ta Meli, ũmũnthĩ kwĩ Aklĩsto aingĩ aĩkĩĩku mathũkũmaa angĩ. Mavinda amwe kũnenga mũndũ ũtethyo mũna kana kũmũtavya ndeto nzeo no kũmũtethye mũno. Yeova nũtanaw’a nĩ nthembo ta isu.—Nthimo 19:17; Aevelania 13:16.

Meli Makatalene na aka angĩ aingĩ maendanisye na Yesũ Yelusaleme kwondũ wa Vasaka ya mwaka wa 33. (Mathayo 27:55, 56) Kwoou yĩla Meli weewie kana Yesũ nĩwakwatwa, ndalea kwĩthĩwa atelemile mũno. Ĩtina wa vau, maũndũ maendeeie kũthũkĩĩa. Ngavana Vondio Vilato nĩwaekie athing’ĩĩw’a nĩ ĩkomano na atongoi ma ndĩni ya Kĩyuti amũtw’ĩĩa Yesũ kũathĩĩwa mũtĩnĩ. Kĩu kyaĩ kĩkw’ũ kĩ woo mũno. Meli nũtonya kwĩthĩwa e ũmwe wasyaĩĩsye Vwana wake aing’ang’ana kũkusĩthya mũtĩ ũla ũkũthi kũathĩĩwa, e mũnou ki na e na nthakame kĩla vandũ.—Yoana 19:6, 12, 15-17.

Yu kwatũsyoke ĩngĩ kũsũanĩa kĩla kyaendeee Yesũ amina kũathĩĩwa mũtĩnĩ. Kĩvindu kĩitulya saa sita sya mũthenya, Meli Makatalene na aka angĩ maĩ vau “ũtee wa mũtĩ wa mathĩna wa Yesũ.” (Yoana 19:25) Meli aũngamie vau nginya mũthya, na kwoou nĩweewie Yesũ ainengane inyia mokonĩ ma ũla mũtũmwa wendete weetawa Yoana. O na nĩweewie Yesũ aimwĩkaĩla Ĩthe na kĩĩo kĩ woo. Na nĩweewie ndeto ii sya mũthya Yesũ waneenie ate na nzika o na vanini: “Nĩmeanĩa!” Meli Makatalene aĩ na thĩna mwingĩ ngoonĩ. Ĩndĩ veonekana ndaauma vau o na ĩtina wa Yesũ kũkw’a. Aendeeie kwĩkala mbũanĩ ĩla ũla mũthwii weetawa Yosevu wa Alimathia wathikie Yesũ.—Yoana 19:30; Mathayo 27:45, 46, 57-61.

Ngewa ya Meli ĩtũmanyĩasya kĩla twaĩle kwĩka yĩla mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa wakwatwa nĩ ĩtatwa ĩnene. No kwĩthĩwa tũteĩ tũtonya kũmũsũvĩa ndakakwatwe nĩ ĩtatwa yĩu, kana no kwĩthĩwa tũtesa kũmina woo ũla ũkwĩw’a. Ĩndĩ no tũlũmany’e nake na ũkũmbaũ na tũimũĩkĩĩthya kana nĩtũũmwĩw’ĩa ĩnee. Kwĩkala na mũndũ yĩla wĩ na ĩvinda yũmũ no kũmũtetheesye vanene. Kũlũmany’a na mũnyanya wĩ thĩnanĩ kwonanasya nũlũmanĩtye na Ngai na ana-a-asa maku, na kĩu no kĩmũkiakisye mũno.—Nthimo 17:17.

Yesũ amina kwiwa mbũanĩ, Meli aĩ ũmwe wa aka ala maendie kũseũvya syĩndũ syĩ mũuke mũseo nĩ kana syĩse kũvakwa mwĩĩ wake. (Maliko 16:1, 2; Luka 23:54-56) Kwakũna visa Savato yathela aiamũka kwakya tene. Sũanĩa e nzĩanĩ na aka angĩ kwĩ kaũmololi maendete mbũanĩ ya Yesũ. Na meneena maiseng’a nũũ ũkũthi kũvingilitya ĩvia yĩla yĩkunĩkĩte mbũa. (Mathayo 28:1; Maliko 16:1-3) Ĩndĩ kĩu kĩyaamatulya. Mũĩkĩĩo ũla maĩ naw’o nĩwamasukumie meke kĩla matonya na maiekea Yeova vala matatonya.

No kwĩthĩwa Meli newe wavikie mbũanĩ wa mbee. Ĩndĩ avika, kĩla woonie kyamũtelemilye aũngama ta mũtĩ. Ĩvia yaĩ ĩvingilitye, na mbũa yaĩ nthei. Meli aĩ mũndũ mũka wĩkasĩte, na kwoou oona ũu asembie athi kũtavya Vetelo na Yoana kĩla woona. Kwakũna visa aivika vala maĩ avevete na aimea: “Nĩmamwosie Mwĩaĩi kuma mbũanĩ, na tũyĩsĩ vala mamwiie”! Nake Vetelo na Yoana meew’a ũu, masembie maendete mbũanĩ. Yĩla meethĩie nĩ w’o nĩ nthei, masyokie mũsyĩ. *—Yoana 20:1-10.

Meli asyoka mbũanĩ atiiwe vau e weka. Nũndũ kwaĩ o kwakya tene, nĩkwavindĩtye. Na kwoou no nginya kĩu vamwe na kwona mbũa yĩ nthei kwatumie aemeewa nĩ kĩĩo na kyeva. Nĩwaendie akunĩkĩle mbũa ĩngĩ nũndũ ndaĩkĩĩaa kana Mwĩaĩi nde vo. Ĩndĩ akunĩkĩla oonie ũndũ ũngĩ wa kũtelemya. Akomanisye metho na alaĩka elĩ mekĩĩte ngũa nzaũ na makekala nthĩ! Mamwona mamũkũlilye: “Nĩkĩ ũkũĩa?” Nake amasũngĩa ũũ e mũsaanĩsye: “Nĩmamwosie Mwĩaĩi wakwa, na ndyĩsĩ vala mamwiĩte.”—Yoana 20:11-13.

Nĩvo ĩndĩ weethyũũie na oona mũndũũme aũngye ĩtina wake. Ndaamũmanya, na kwoou asũanĩaa nĩwe mũsũvĩi wa mũũnda ũsu waĩ na mbũa. Ĩndĩ mũndũũme ũsu amũneenisye nesa amũkũlya: “Mũndũ mũka, nĩkĩ ũkũĩa? Wĩmantha ũũ?” Nake Meli amũsũngĩa amwĩa: “Vwana, ethĩwa nue ũmwosie ndavye vala ũmwiĩte na nĩngũmwosa.” (Yoana 20:11-15) Kwamba kũsũanĩa o vanini ndeto isu sya Meli. We wĩona Meli ta waĩ okĩlya mwĩĩ wa Yesũ Klĩsto na aiũkua, o twĩsĩ nesa kana Yesũ aikw’a aĩ mũndũ mũlũmu na wĩ vinya? Ĩndĩ we Meli ndaasũanĩa kĩu. Kĩlĩko kyake kyamwathĩte kwĩka kĩla ũtonya.

Wĩona ata ũkatataa mũno kũatĩĩa ngelekany’o ya Meli Makatalene yĩla wakwatwa nĩ thĩna ũkwona ta ũtesa kũmĩĩsya? Mũndũ atũnga kĩlĩko mawonzunĩ make na maũndũnĩ ala ũtatonya, no ateleme na aiemwa nĩ kwĩka ũndũ o na ũmwe. Ĩndĩ twatw’a kwĩka kyonthe kĩla tũtonya na tũimwĩkwatya Ngai aminĩĩe vala tũtetonya, no twĩanĩsye maũndũ maingĩ o na kwĩ ũndũ tũũsũanĩaa. (2 Akolintho 12:10; Avilivi 4:13) Na kĩla kya vata nĩ kana, kwĩka ũu nĩkũmũtanĩthasya Yeova. Ũu nĩw’o Meli weekie, na Yeova nĩwamũathimie kwa nzĩa ya mwanya.

Nũũlilikana ũla mũndũ Meli weethĩie aũngye ĩtina wake? Mũndũ ũsu ndaĩ mũsũvĩi wa mũũnda. Ĩndĩ ve ĩvinda waĩ vundi wa mbwaũ, na asyoka atw’ĩka mũmanyĩsya, na ĩtina esa kũtw’ĩka Vwana wa Meli. Ĩndĩ Meli ethyũũa ndaamũmanya, na kwoou Meli amina kũmũsũngĩa ĩkũlyo yake nĩwambĩĩie kũthi. Meli o na ndaĩ asũanĩa kana Yesũ nĩwĩthĩwa athayũũkiw’e e na mwĩĩ wa veva. Yesũ amina kũthayũũkw’a aĩ atonya kumĩlĩĩla andũ e na mwĩĩ wa nyama, ĩndĩ ndeevw’ĩkaa mwĩĩ ũla waĩ anathemba. Nĩkyo kĩtumi mĩthenyanĩ ĩla yaatĩĩe wakothaa kumĩlĩĩla andũ matwĩe mamwĩsĩ nesa, ĩndĩ mailea kũmũmanya.—Luka 24:13-16; Yoana 21:4.

Yesũ eekie ata nĩ kana Meli amũmanye? Amwĩtie: “Meli!” Nake Meli eew’a o ũndũ watamũkie ĩsyĩtwa yake, amanyie ũsu nĩ Yesũ. Nĩvo ĩndĩ weethyũũie ĩngĩ amũsisya, na amwĩta ũũ na wasya mũnene: “Lavoni!” Vate nzika, Meli nĩwatũmĩĩte ndeto ĩsu ya Kĩevelania mavinda matatalĩka aineena na Yesũ. Atanie ta kĩ kwona ĩngĩ Mũmanyĩsya wake! Amwendete mũno. Na kwoou atambũũkisye moko amwĩkwatĩla amũlũmĩtye ki.—Yoana 20:16.

Yesũ nĩweesĩ nesa mosũanĩo ma Meli. Amwĩie: “Eka kũmbĩkwatĩlĩĩla.” Amũtavisye ũu auĩtye na e na ũthyũ mũtanu, na ethalũkany’a nake o kavola na kwa nzĩa nzeo. Na ĩndĩ amwĩa: “Ndinamba kwambata kwa Asa.” Ĩvinda yake ya kwambata ĩtunĩ yĩyaĩ yĩnavika. Ve wĩa watialĩtye kũũ nthĩ, na endaa Meli amũtetheesye kũwĩanĩsya. Nake Meli nĩwateete kũtũ nesa ew’e. Yesũ amwĩie: “Enda kwa ana-a-asa makwa na ũimea, ‘Nyie nĩngwambata kwa Asa wakwa na Asa wenyu, na kwa Ngai wakwa, na Ngai wenyu.’”—Yoana 20:17.

Wĩa ũsu Vwana wake wamũnengie waĩ wa ndaĩa mũno! Meli aĩ ũmwe katĩ wa amanyĩw’a ma mbee kũmwona Yesũ amina kũthayũũkw’a, na eka ũu, yu Yesũ nĩwamũnengie kĩanda kya mwanya kya kũtavya angĩ ũvoo ũsu mũseo. Ndalea kwĩthĩwa atanie mũno, na aĩ na mea ma kũsemba amanthe amanyĩw’a ala angĩ. Kwakũna visa aivika vala maĩ avevete na aimatavya atĩĩ: “Nĩnamwona Mwĩaĩi!” Ndesa kwĩthĩwa aaũlwa nĩ ndeto isu wamatavisye; o namo amanyĩw’a mekalile maililikene kwa ĩvinda yĩasa. Meli nĩwaneenie namo e mũsanzamũku amatavya kyonthe kĩla Yesũ wamũtavisye. (Yoana 20:18) O na kau amanyĩw’a maĩ manavikiw’a ũvoo mũna nĩ aka ala angĩ meethĩĩte mbũa ya Yesũ yĩ nthei, yu Meli nĩwamaeteie ũvoo mwingangĩ.—Luka 24:1-3, 10.

Aũme asu moosie ũvoo ũsu ata? Mambie kũwosa naĩ. Mbivilia yaĩtye: “Mayaĩkĩĩaa aka asu nũndũ moonaa ndeto syoo ta ite sya w’o.” (Luka 24:11) Ĩvinda yĩu aka mayaĩkĩĩawa. O na kwosana na kĩthĩo kya Ayuti, ũkũsĩ wa mũndũ mũka ndwaĩ wĩtĩkĩlĩka kotinĩ. Kwoou o na kau mo atũmwa mayeesĩ, kĩthĩo kĩu kyaĩ kyamakwatie nũndũ nĩkyo meanie nakyo. Ĩndĩ Yesũ na Ĩthe wake mai kĩmena kĩu. Nĩkyo kĩtumi manengie Meli ndaĩa ĩsu ĩnenevete ũu.

Ĩndĩ Meli ndaathatw’a nĩ mawoni ma atũmwa asu. Nĩweesĩ nesa ki kana Vwana wake nũmũĩkĩĩe. Kwoou ndamakaa o na ala angĩ maema kũmũĩkĩĩa. O ta ũu, ala onthe ũmũnthĩ maatĩĩaa Yesũ manengetwe ũtũmane maĩle kũtavya andũ. Mbivilia yĩtĩte ũtũmane ũsu “ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ wa Ngai.” (Luka 8:1) Ĩndĩ Yesũ ndaatha aatĩĩi make kana kĩla mũndũ akaĩkĩĩa ũvoo woo kana akatanĩthw’a nĩ wĩa woo. Ameie andũ makeekaa kĩvathũkany’o na ũu. (Yoana 15:20, 21) Kwoou nũseo Aklĩsto makekalaa malilikene ngelekany’o ya Meli Makatalene. O na kau ana-a-asa make mayaamũĩkĩĩa ya mbee amavikĩsya ũvoo, ndaathata kana akakola kũmatavya mũnango ĩũlũ wa Yesũ!

Ĩtina wa kavinda, Yesũ nĩwaumĩlĩĩile atũmwa make, na aendeea kumĩlĩĩla amanyĩw’a make onthe. Ĩvinda yĩmwe aumĩlĩĩile andũ mbee wa 500! (1 Akolintho 15:3-8) Tũi na nzika kana mũĩkĩĩo wa Meli nĩwalũlũmĩlaa kĩla ĩvinda Yesũ waumĩlĩĩla amanyĩw’a make, ũ Meli ethĩwe e vo kana eeka kwĩw’a nĩwĩkie ũu. O na no kwĩthĩwa Meli Makatalene aĩ ũmwe wa aka ala maĩ ũla ũmbanonĩ waĩ Yelusaleme ĩvinda ya Vendekosito, yĩla aatĩĩi ma Yesũ metĩkĩiw’e veva mũtheu.—Meko ma Atũmwa 1:14, 15; 2:1-4.

Twĩ na kĩtumi kĩseo mũno kya kũĩkĩĩa kana Meli Makatalene alũmilye mũĩkĩĩo wake nginya mũthya. Ekai ĩndĩ kĩla ũmwe witũ atw’e kwĩka o take! No twĩthĩwe na mũĩkĩĩo ta wa Meli Makatalene ethĩwa nĩtũkũendeea kũtũnga mũvea kwondũ wa maũndũ onthe ala Yesũ ũtwĩkĩte, na ethĩwa tũkeenyivasya tũthũkũme angĩ na tũimwĩkwatya Ngai atũtetheesye vala tũtatonya.