Ĩsandũkũ ya ũtianĩo yaĩ ĩsandũkũ ĩtheu yaseũvĩtwʼe nĩ Aisilaeli kwosana na mwĩao na ũndũ meeyĩaĩwe nĩ Ngai. Ĩsandũkũnĩ yĩu vaiawa “ũla Ũkũsĩ,” kana ĩla Mĩao Ĩkumi yaandĩkĩtwe masengeanĩ elĩ ma mavia nĩ kana ĩsũvĩĩke.​—Kuma 25:​8-​10, 16; 31:18.

•   Ũndũ Yaseũvĩtwʼe. Ĩsandũkũ yu yaĩ na ũasa wa mĩkono ĩlĩ na nusu, ũthanthau wa mũkono ũmwe na nusu, na ũtũlu wa mũkono ũmwe na nusu (111 x 67 x 67 cm; 44 x 26 x 26 in.). Yaseũvĩtwʼe na mũtĩ wa mũea, na yoombĩĩwe thaavu nthĩnĩ na nza, na ndee syayo syaĩ mbanakavye. Ngunĩkonĩ yayo ya thaavu vaĩ na akelũvi elĩ maseũvĩtwʼe na thaavu, ũmwe kĩla ngalĩko. Maseũvĩtwʼe masianĩtye, mothyũ moo melekele ngunĩkonĩ, na nthwau syoo itambũũkĩte na ĩũlũ ikavwʼĩka ĩ ngunĩko. Ĩsandũkũ yĩu yaĩ na ngome inya sya thaavu syĩkĩĩtwe ĩũlũ wa maaũ mayo. Mĩtĩ ya mũea ĩla yavwʼĩkĩtwe na thaavu yeekĩĩtwe ngomenĩ isu na nĩyo yatũmĩawa kũkua ĩsandũkũ.​—Kuma 25:10-​21; 37:​6-9

•   Vala yaiawa. Mwambĩĩonĩ, Ĩsandũkũ yĩu yekalaa vala Vandũ Vatheu Mbee ĩeemanĩ ya kũmbanĩa, yĩla yaseũvĩtwʼe ĩvinda yĩmwe na ĩsandũkũ yĩu ya ũtianĩo, na yaĩ ĩtonya kũthamwʼa. Vaĩ na tũtũ kana vasia ũla waanĩtye vala Vandũ Vatheu Mbee vaikoneke nĩ athembi na andũ ala angĩ. (Kuma 40:​3, 21) No mũthembi mũnene e weka waĩle kũlika vala Vandũ Vatheu Mbee o ĩmwe kwa mwaka Mũthenyanĩ wa Wĩwʼanĩthyo, na ayona ĩsandũkũ. Ĩtina ĩsandũkũ yĩu ya ũtianĩo nĩyesie kũthamĩĩwʼa vala Vandũ Vatheu Mbee ĩkalũnĩ yĩla yaakiwe nĩ Solomoni.​—1 Asumbĩ 6:​14, 19.

•   Kĩeleelo kya kũseũvwʼa kwayo Ĩsandũkũ yĩu yaĩ ya kũia syĩndũ sya vata ila syaĩ ililikanasye Aisilaeli ĩũlũ wa ũtianĩo, kana wĩwʼano, ũla Ngai watianĩĩte namo kĩĩmanĩ kya Sinai. O na ĩngĩ, nĩyeanĩasya ũndũ wa vata mũno Mũthenyanĩ wa Wĩwʼanĩthyo.​—Alivai 16:​3, 13-17.

•   Syĩndũ ila syaĩ Ĩsandũkũnĩ. Ala masengea elĩ maandĩkĩtwe ĩla Mĩao Ĩkũmi nĩmo maĩ ma mbee kwĩkĩwa ĩsandũkũnĩ ya ũtianĩo. (Kuma 40:20) Ĩtina, kavisũ ka thaavu kaĩ na mana, na “ndata ya Aluni ĩla yathongooie” nĩsyeekĩiwe ĩsandũkũnĩ yĩu. (Aevelania 9:4; Kuma 16:33, 34; Motalo 17:10) Ĩndĩ veonekana ve ĩvinda ndata ĩsu na kavisũ kau syaumiwʼe ĩsandũkũnĩ ya ũtianĩo, nũndũ iyaĩ vo ĩla yathamĩĩawʼa ĩkalũnĩ.​—1 Asumbĩ 8:9.

•   Ũndũ yakuawa. Ĩsandũkũ yĩu yakuawa nĩ Alivai ituonĩ syoo maitũmĩa mĩtĩ ya mũea ĩla yeekĩĩtwe ngomenĩ syayo. (Motalo 7:9; 1 Mavinda 15:15) Mĩtĩ ĩsu ndyaumawʼa, na kwoou Alivai mayaaĩlĩte kwĩsa kũyĩkwata na moko. (Kuma 25:12-​16) “Tũtũ” kana vasia ũla waanĩtye vala Vandũ Vatheu na vala Vandũ Vatheu Mbee nĩwʼo watũmĩawa kũvwʼĩka ĩsandũkũ yĩu ĩla yĩkuĩtwe.​—Motalo 4:​5, 6. a

•   Kĩla yoonanasya. Ĩsandũkũ yĩu yoonanasya kwĩthĩwa vo kwa Ngai. Kwa ngelekanyʼo, mũumbĩ ũla woonekaa ĩũlũ wa ĩsandũkũ yĩu nthĩnĩ wa vala Vandũ Vatheu Mbee na ĩũlũ wa vala Aisilaeli maaka kambi, woonanasya kana Yeova e vamwe namo na nũmaathimĩte. (Alivai 16:2; Motalo 10:33-​36) O na ĩngĩ, Mbivilia yaĩtye kana Yeova ‘ekalaa ĩũlũ wa akeluvi,’ ĩiweta ala akelũvi elĩ maĩ ngunĩkonĩ ya ĩsandũkũ yĩu ya ũtianĩo. (1 Samueli 4:4; Savuli 80:1) Kwoou akeluvi asu maĩ “ngelekanyʼo ya ĩkasya” ya Yeova. (1 Mavinda 28:18) Nũndũ wa kĩla ĩsandũkũ yĩu yoonanasya, Mũsumbĩ Ndaviti aandĩkie kana Yeova ‘atwĩe Saioni’ ĩtina wa ĩsandũkũ yĩu kũthamĩĩwʼa kũu.​—Savuli 9:​11.

•   Masyĩtwa mayo. Mbivilia ĩtũmĩaa masyĩtwa me kĩvathũkanyʼo kũweta ĩsandũkũ yĩu ĩtheu. Masyĩtwa asu nĩ ta, “Ĩsandũkũ ya ũkũsĩ,” “ĩsandũkũ ya ũtianĩo,” na “ĩsandũkũ ya vinya waku [Yeova].”​—Motalo 7:​89; Yosua 3:​6, 13; 2 Mavinda 6:​41.

   Ngunĩko ya ĩsandũkũ ya ũtianĩo yeetawa “wĩkalo wa tei.” (1 Mavinda 28:11) Ĩsyĩtwa yĩu yonanasya kĩla ngunĩko ĩsu yeanĩasya Mũthenyanĩ wa Wĩwʼanĩthyo, ĩla mũthembi mũnene wa Isilaeli waminzangasya nthakame ya nyamũ ila syaumwʼa nthembo ngunĩkonĩ ĩsu na mbee wayo. Maũndũ asu mũthembi mũnene weekaa nĩmo meewʼanĩthasya, kana makavwʼĩka naĩ “kwondũ wake mwene, na kwondũ wa andũ ma nyũmba yake, na kwondũ wa ũmbano wʼonthe wa Isilaeli.”​—Alivai 16:14-​17.

Ĩsandũkũ ya ũtianĩo yĩ kwʼo ũmũnthĩ?

 Vaiĩ ũndũ ũtonya kũĩkĩĩthya kana yĩ kwʼo ũmũnthĩ. Mbivilia yonanasya kana ũmũnthĩ tũi na vata wa ĩsandũkũ ya ũtianĩo nũndũ ũtianĩo ũla wakonanawʼa nayo nĩwathelile, na vandũ vawʼo veethĩwa “ũtianĩo mweũ,” ũla mũsingi wawʼo nĩ nthembo ya Yesũ Klĩsto. (Yelemia 31:31-​33; Aevelania 8:​13; 12:24) Mbivilia nĩyaathanĩte ĩvinda yĩla ĩsandũkũ ya ũtianĩo yĩtakethĩwa vo, na andũ ma Ngai matakayĩlilikana.​—Yelemia 3:​16.

 Nthĩnĩ wa woni ũla mũtũmwa Yoana wooniwʼe ĩtina wa kwambĩlĩĩlwʼa kwa ũtianĩo mweũ, ĩsandũkũ ya ũtianĩo yoonekie yĩ ĩtunĩ. (Ũvuanʼyo 11:15, 19) Ĩsandũkũ yĩu ya ũtianĩo yoonanasya kwĩthĩwa vo kwa Ngai, na ĩngĩ yoonanasya nũathimĩte ũtianĩo ũsu mweũ.

Kwĩthĩwa na ĩsandũkũ ya ũtianĩo kwaĩ kũtonya kũtetheesya andũ kana kũkatuma matakwatwa nĩ ũthũku?

 Aiee. Kwĩthĩwa na ĩsandũkũ yĩu ya ũtianĩo kũyoonanasya kana ala me nayo maikakwatawa nĩ mĩisyo. Kwa ngelekanyʼo, ĩla Aisilaeli mokitaa na ndũa ya Ai, maĩ na ĩsandũkũ yĩu kambinĩ yoo, ĩndĩ nĩmasindiwe nũndũ wa ĩvĩtyo ya Mũisilaeli ũmwe. (Yosua 7:​1-6) Ĩtina wa ĩvinda, Aisilaeli nĩmokitie na Avilisiti na masindwa o na kau nĩmakuĩte ĩsandũkũ ya ũtianĩo. Masindiwe nũndũ wa naĩ ya athembi elĩ, Ovini na Vineasi. (1 Samueli 2:​12; 4:​1-​11) Avilisiti masinda Aisilaeli nĩmamavenie ĩsandũkũ ya ũtianĩo, ĩndĩ Ngai amakũna na mowau kũvikĩĩa mayĩtũnga Isilaeli.​—1 Samueli 5:11–6:​5.