“Na noona ĩtu yeũ na nthĩ nzaũ; nũndũ ĩtu ya mbee nĩ ĩvĩtu na nthĩ ya mbee nĩ mbĩtu, na ũkanga ndwĩ vo ĩngĩ.”—Ũvuanyʼo 21:1, Ũalyũlo wa Nthĩ Nzaũ wa Maandĩko ma Kĩkiliki ma Kĩklĩsto.

 “Na ĩndĩ noona ‘ĩtu yeũ na nthĩ nzaũ,’ nũndũ ĩtu yĩla ya mbee na nthĩ ĩla ya mbee syaĩ mbĩtu, na vayaĩ ũkanga o na ũmwe.”—Ũvuanyʼo 21:1, New International Version.

 Mũsoa ũũ ũtũmĩĩte kĩthyomo kya ngelekanyʼo kwonanyʼa kana Ũsumbĩ wa Ngai wa ĩtunĩ ũkasumbĩka vandũ va silikalĩ sya andũ. Ũsumbĩ ũsu ũkavetanga vyũ ala athũku na ũisumbĩka ũseũvyo mweũ wa andũ ala menyivĩasya na ngenda ũkũmũ wa wʼo.

 Ĩvuku ya Ũvuanyʼo yĩandĩkĩtwe kwa “nzĩa ya mawonanyʼo,” kana ngelekanyʼo. (Ũvuanyʼo 1:1) Kwoou nĩ ũndũ ũkwosana na kĩlĩko kũtwʼa kana ĩtu na nthĩ ila iwetetwe mũsoanĩ ũũ nĩ sya ngelekanyʼo, ĩndĩ ti sya wʼo. Kwongela ũu, ve mĩsoa ĩngĩ Mbivilianĩ ĩwetete “matu meũ” na“nthĩ nzaũ” kwa nzĩa ya ngelekanyʼo. (Isaia 65:17; 66:22; 2 Vetelo 3:13) Kũkunĩkĩla ngewa ii na ingĩ syĩ Maandĩkonĩ nĩkũtũtetheeasya kũelewa kĩla syonanasya.

 “Ĩtu yeũ.” Mavinda amwe Mbivilia nĩtũmĩaa ndeto “ĩtu” kwonanyʼa ũsumbĩki kana silikalĩ. (Isaia 14:12-14; Ndanieli 4:25, 26) Kwoou, ũvoo ũmwe wonanĩtye kana nthĩnĩ wa mawoni ma wathani, “ĩtu nĩyĩtũmĩawa kwa nzĩa ya ngelekanyʼo kwonanyʼa ũsumbĩ ũla ũsumbĩkĩte kana silikalĩ.” a Nthĩnĩ wa Ũvuanyʼo 21:1, nĩ ũndũ wĩ ũtheinĩ kana “ĩtu yeũ” yonanasya Ũsumbĩ wa Ngai. Silikalĩ ĩĩ ya ĩtunĩ, ĩla mavinda amwe yĩtawa “Ũsumbĩ wa ĩtu,” nĩwetetwe kaingĩ ĩvukunĩ ya Ũvuanyʼo na mavukunĩ angĩ ma Mbivilia. (Mathayo 4:17; Meko ma Atũmwa 19:8; 2 Timotheo 4:18; Ũvuanyʼo 1:9; 5:10; 11:15; 12:10) Mũthya, Ũsumbĩ wa Ngai, ũla Mũsumbĩ wa wʼo nĩ Yesũ, ũkasumbĩka vandũ va “ĩtu ya mbee,” yĩla yonanasya silikalĩ syonthe ila iseũvĩtwʼe nĩ andũ me na naĩ.—Ndanieli 2:44; Luka 1:31-33; Ũvuanyʼo 19:11-18.

 “Nthĩ nzaũ.” Mbivilia yonanasya kana nthĩ ĩno tũtwĩe ndĩkaaĩsa kwanangwa kana kũvetangwa. (Savuli 104:5; Mũtavanʼya 1:4) Kwoou, nthĩ ya ngelekanyʼo nĩ kyaũ? Mavinda maingĩ, Mbivilia ĩtũmĩaa ndeto “nthĩ” yĩla ĩkũweta andũ. (Mwambĩlĩlyo 11:1; 1 Mavinda 16:31; Savuli 66:4; 96:1) Kwoou, no nginya ndeto “nthĩ nzaũ,” syĩthĩwe iyonanyʼa ũseũvyo mweũ wa andũ ala menyivĩasya na ngenda silikalĩ ya Ngai ya ĩtunĩ. “Nthĩ ya mbee,” kana andũ ala mavĩngaa Ũsumbĩ wa Ngai, ĩkavĩta.

 “Ũkanga ndwĩ vo ĩngĩ.” Kwosana na ndeto ila ingĩ iwetetwe nthĩnĩ wa Ũvuanyʼo 21:1, o nawʼo “ũkanga” nĩ wa ngelekanyʼo. Mavinda maingĩ ũkanga nũthokoanaa na ũkethĩwa na iuutani. Kwoou ũtũmĩĩtwe kwa nzĩa ya ngelekanyʼo kwonanyʼa andũ aingĩ ala matumaa kwĩthĩwa na mathĩna na ithokoo nũndũ mayendaa kũmũmanya Ngai na kwĩkala kwosana na mĩao yake. (Isaia 17:12, 13; 57:20; Ũvuanyʼo 17:1, 15) O namo maikethĩwa vo ĩngĩ. Savuli 37:10 yaĩtye: “Vatiele ĩvinda ĩnini, na mũthũku ndakethĩwa: ĩĩ, ũkaketeea mũno vandũ vake, na ndakethĩwa.”

 Ĩvuku ya Ũvuanyʼo nĩyathanĩte kĩla kyaĩ kĩkĩke “mũthenyanĩ wa Mwĩaĩi.” (Ũvuanyʼo 1:10) Kwosana na wathani wa Mbivilia, mũthenya ũsu wambĩĩie mwaka wa 1914 yĩla Yesũ wambĩĩie kũsumbĩka e Mũsumbĩ wa Ũsumbĩ wa Ngai. b Ĩndĩ ndaĩ aũngamĩe maũndũ onthe ĩũlũ wa nthĩ vau kwa vau. O na ĩngĩ, mawathani angĩ monanĩtye kana maũndũ ĩũlũ wa nthĩ maĩ maendeee kũthũkĩĩa kĩlungunĩ kya mbee kya ‘mũthenya wa Mwĩaĩi.’ Kĩlungu kĩu kĩtawa ‘mĩthenya ya mũminũkĩlyo.’ (2 Timotheo 3:1-5, 13; Mathayo 24:3, 7; Ũvuanyʼo 6:1-8; 12:12) Yĩla mĩthenya ĩsu myũmũ na yusĩe mathĩna ĩkathela, Ũsumbĩ wa Ngai ũkavetanga ĩtu ya mbee na nthĩ ya mbee sya ngelekanyʼo na ũiete mũuo na ngwatanĩo. Ala makasumbĩkwa nĩ Ũsumbĩ ũsu—ĩla “nthĩ nzaũ”—ĩvinda yĩu makatanĩa kwĩkala kwĩ kũseo vyũ na me na ũima wa mwĩĩ.—Ũvuanyʼo 21:3, 4.

 Ĩloele vitio ĩĩ nguvĩ wone maelesyo makuvĩ ma ĩvuku ya Ũvuanyʼo.