Twasye mwana waku nũkũthĩnwʼa e sukulu. Waĩle kwĩka ata? Waĩle kũlasimĩthya ala me na ũkũmũ sukulu mosee ala meũmũthĩnyʼa ĩtambya? Kana wĩka kũmanyĩsya mwana waku ũndũ ũtonya kwĩyũkitĩa? Ũtanamba kũsũanĩa wĩĩka ata, kwavindĩĩsya maũndũ aa amwe.

•  Nĩ kyaũ naĩle kũmanya ĩũlũ wa kũthĩnwʼa?

•  Ndonya kũtetheesya mwana wakwa ata?

 Kũthĩnwʼa nĩ kwĩkwa ata? Mũndũ ũkũthĩnyʼa ũngĩ amũnyamaasya atekũeka na e na kĩeleelo kya kũmũũmĩsya mwĩĩ kana ngoonĩ. Kwoou mavinda amwe mũndũ no athokowe ĩndĩ ũyĩthĩa ndwĩsa kwasya atĩ nũkũthĩnwʼa.

 Nĩkĩ waĩle kũelewa ũndũ ũũ nesa? Kĩtumi nũndũ andũ amwe makilasya kĩla ĩvinda mathokowa, o na ethĩwa mathokowa o vanini, makasya nĩmeũthĩnwʼa. Ĩndĩ wamanyĩsya mwana waku kũtinda aatĩanĩe na tũmaũndũ twʼonthe tũla weekwa, ũtumaa eana atesĩ kũmina mathĩna. Na nĩtwĩsĩ kĩu nĩ kĩndũ waĩle kwĩmanyĩsya, nũndũ kĩkamũtethasya vyũ o na yĩla wĩana.

 Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Ndũkethĩwe wĩ mĩtũkĩ kũthata vevanĩ waku.”—Mũtavanʼya 7:9.

 Ũndũ ũla wa vata: O na kau mavinda amwe nĩwaĩle kũlikĩlĩĩla, mavinda angĩ nĩwaĩle kũnenga mwana waku mwanya wa kwĩmanyĩsya wũmĩĩsyo, na kwĩmanyĩsya kwĩkalanyʼa na andũ.—Akolosai 3:13.

 Ĩndĩ waĩle kwĩka ata mwana waku akwĩa kana ve mũndũ ũkũmũnyamasya atekũeka, e na kĩeleelo kya kũmũũmĩsya?

•   Ĩthukĩĩsye nesa yĩla mwana waku ũkũneena naku. Tata ũelewe (1) kĩla kĩendeee na (2) nĩkĩ ũkũthĩnwʼa. Ndũkatwʼe sila ũtambĩte kũmanya nesa kĩla kĩendeee. Ĩkũlye, ‘Nĩvethĩwa ve ũndũ mũna ndanesa kũmanya?’ Nĩ kana ũmanye ũwʼo, nũseo ũkaneena na mwalimũ wa mwana waku kana asyai ma mwana ũla ũkũnyamasya mwana waku.

   Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Ũla ũsũngĩaa atanamba kwĩwʼa, kwake nĩ ũtumanu na nthoni.”—Nthimo 18:13.

•   Ethĩwa nĩ wʼo mwana waku nũkũthĩnwʼa, mũtetheesye amanye kana ndeto ila ũneenaa kana maũndũ ala wĩkaa yĩla ũkũthĩnwʼa no matume eyingĩvĩĩsya thĩna, kana makatuma aolanga thĩna. Kwa ngelekanyʼo, Mbivilia yaĩtye: “Ũsũngĩo mwololo nũthyũũaa ũthilĩku; ĩndĩ ndeto mbai nĩyũkĩlasya ũthatu.” (Nthimo 15:1) Vate nzika, mũndũ eyĩĩvanĩsya ekaa kwĩyĩetea thĩna; vandũ va kũeka kũthĩnwʼa, atumaa athĩnwʼa mũnango.

   Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Mũikaĩvanĩsye ũthũku kwa ũthũku kana kwĩyĩumĩa mwaumwa.”—1 Vetelo 3:9.

•   Elesya mwana kana ndesa kũtwʼĩka we nĩ mũndũ mwonzu atĩ nĩ kwĩthĩwa ndaneyĩĩvanĩsya. Kĩvathũkanyʼo na ũu, kũlea kwĩyĩĩvanĩsya kũmwongelaa vinya, nũndũ ethĩawa alea kũsumbĩkwa nĩ mũndũ ũngĩ. No twasye ethĩawa asinda ũla ũkũmũthĩnyʼa, ĩndĩ ateũmũthĩnyʼa ũndũ we ũmũthĩnasya.

   Kĩu nĩ kĩndũ kya vata mũno mwana waĩle kũmanya, na mũno mũno ethĩwa andũ metũmĩa isese sya kũea ngewa sya Indaneti kũmũthĩnyʼa. Mwana ambĩĩa kwĩkanĩsya ndeto na angĩ Indanetinĩ, ethĩawa aimanenga vinya wa kũendeea kũmũthĩnyʼa, na nĩ laisi mũno o nake akesa kũsikatĩwa kũthĩnyʼa angĩ nũndũ wa ndeto syake! Nũndũ wa ũu, mavinda amwe kĩla kĩseo nĩ kũvindya. Kũvindya nĩkũtumaa ũla ũkũthĩnanyʼa aaĩwa eĩka ata, na aiekana na mwana waku.

   Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Kũte ngũ mwaki nũvoaa.”—Nthimo 26:20.

•   Mavinda angĩ, mwana waku no atate ndakathi kũndũ wĩsĩ no athĩnĩwʼe kwʼo, kana akatata ndakathengeanĩe na andũ wĩsĩ nĩmatonya kũmũthĩnyʼa. Kwa ngelekanyʼo, ethĩwa nĩwĩsĩ vala mũndũ mũna wĩĩ kana kakundi kana kaĩ, nĩ kavaa akesĩla nzĩa ĩngĩ.

   Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Mũndũ wĩ kĩlĩko nĩwonaa ũthũku, na kwĩvitha; ĩndĩ ala mate ũmanyi nĩmaendeeaa, na kũthĩna.”—Nthimo 22:3.

 TATA ŨNDŨ ŨŨ: Tetheesya mwana waku asũanĩe matambya ala ũtonya kwosa, na aisisya ũseo na ũthũku wamo. Kwa ngelekanyʼo:

•  Vatonya kũthi ata avanga we ndelũngana na ũsu ũkũmũthĩnyʼa?

•  Nata oosa vinya wa kwĩa ũla ũkũmũthĩnyʼa naekane nake?

•  Nata athi kũsikata ũla ũkũmũthĩnyʼa kwa alimũ?

•  Kana maũndũ nĩmatonya kũseũvanga akethĩwa na ũnyanya kana o akaweta ũndũ wa mathekanyʼa yĩla wĩ na ũla ũkũmũthĩnyʼa?

 Ũndũ mwana ũtonya kwĩka yĩla ũkũthĩnwʼa nĩ mũndũ menene, ti wʼo ũtonya kwĩka yĩla ũkũthĩnĩwʼa isesenĩ sya kũea ngewa. Kwoou mũtetheesye amanye ũndũ ũtonya kwosa ĩtambya yĩla yaĩle. Na ũimũĩkĩĩthya kana wĩ nake mũvaka mwone mũthya wa thĩna ũsu.

 Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Mũnyanya nĩwendanaa ĩndĩ yonthe; na mwana-a-ĩthe asyaiwe kwondũ wa kũthĩnũkasya.”—Nthimo 17:17.