ŨTETHYO KWONDŨ WA ANDŨ MA MŨSYĨ
Ũndũ Ũtonya Kũtetheesya Mwana Waku Wĩthĩe Ndeũvalũka Mũtiani
Kwasũanĩa ũndũ ũũ: Mwana waku ti ta wĩthĩawa akwetye ũu wa sukulu, ndekaa wĩa wa sukulu, na ndemanyĩasya. Nũndũ wa ũu, ayambĩĩa kũvalũka mũtiani na aithũka. Ũtonya kwĩka ata nĩ kana ũtetheesye mwana waku wĩthĩe ndeũvalũka mũtiani?
Kĩla waĩle kũmanya
Kũthingʼĩĩsya mwana waku nĩ kana avĩte mũtiani kwĩkaa kwongeleela thĩna. Kũthingʼĩĩsya mwana waku nĩ kana avĩte kwĩkaa kũtuma athĩnĩka mũno e sukulu vamwe na mũsyĩ. Nĩ kana aeke kwĩwʼa aithĩnĩka, no ambĩĩe kũkengana, akavitha mĩtiani ĩla ũvalũkĩte, akekĩa saii waku valũanĩ wake wa mũtiani nĩ kana akenge alimũ mamanye mũsyai nĩwonie livoti yake, kana akaema kũthi sukulu. Vandũ va kũmina thĩna, kũthingʼĩĩsya mwana waku nĩ kana avĩte mũtiani kwĩkaa kwongeleela thĩna.
Kũmũnenga mĩthĩnzĩo no kũeme kũmina thĩna ũsu. Mũsyai ũmwe mũndũũme wĩtawa Andrew aĩtye atĩĩ: “Nĩ kana twĩkĩe mwĩĩtu witũ vinya avĩte mũtiani, nĩtwamũnengae mĩthĩnzĩo nũndũ wa masomo ala ũvĩtĩte. Ĩndĩ ũndũ ũsu watumie ambĩĩa kũsũanĩa o mĩthĩnzĩo ĩla ũkwataa avĩta. Yĩla wavalũka masomo amwe, vandũ va kũtũlĩka ngoo nũndũ wa ũu, atũlĩkaa ngoo nũndũ nĩweesĩ ndekwata mũthĩnzĩo.
Kũtũla alimũ mũti kũyĩsa kũtethya. Mwana waku no ambĩĩe kũsũanĩa atĩ nĩ kana mũndũ avĩte, ti lasima ekĩe kĩthito. O na ĩngĩ, no ambĩĩe kũtũla angĩ mũtĩ aisũanĩa aĩ andũ angĩ nĩmo me na kĩanda kya kũmina mathĩna make. Kwa ũkuvĩ, mwana waku no aeme kũelewa ũndũ wa vata mũno ũla ũkamũtetheesya atwʼĩka mũndũ mũima, nawʼo nĩ kwĩtĩkĩla mavĩtyo make.
Kĩla waĩle kwĩka.
Ĩsiĩĩe. Ethĩwa wĩĩwʼa ũthatĩte nũndũ mwana waku ndavĩtĩte nesa, ndũkaneene nake wĩwʼĩte ũu. Mũsyai ũmwe wĩtawa Brett aĩtye atĩĩ: “Nĩ na kĩveti kyakwa nĩtwonete maũndũ maithi nesa nũndũ wa kwĩthĩwa twĩ auu na twĩ na tei.
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ” “Ĩthĩwa wĩ mĩtũkĩ ya kwĩthukĩĩsya, ũte na mĩtũkĩ ya kũneena.”—Yakovo 1:19.
Manya vala ve thĩna. Maũndũ amwe matumaa syana ivalũka nĩ kũthĩnwʼa nĩ syana ingĩ sukulu, kũtwawa sukulu syĩ kĩvathũkanyʼo, kũkwatwa nĩ wia mwingĩ mũtiani wathengeea kana ĩla ũendeee, kũema kũkoma nesa, kũema kwĩthĩwa na mũvango mũseo wa kũsoma, kana kũlea kwĩthukĩĩsya nesa. Ndũkatwʼe na mĩtũkĩ atĩ mwana waku nĩ mũtulu.
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Ũla wĩthukĩĩasya ndeto akona ũseo.”—Nthimo 16:20.
Ĩka maũndũ matonya kũtetheesya mwana waku emanyĩasye. Ĩka mũvango wa ũndũ mwana waku ũkekaa wĩa wa sukulu na kwĩmanyĩsya. Mũmanthĩe vandũ vauĩtye na vate syĩndũ itonya kũmwelelũkya vala ũtonya kwĩkĩa wĩa wa sukulu (syĩndũ ta televiseni, na simũ). Mwĩtĩkĩlye akasomaa ĩvinda ĩnini na ayamba kũthyũmũa atanamba kũendeea ĩngĩ nĩ kana wĩthĩe nũkũkwatya. Mũsyai ũmwe wa mũndũũme wĩtawa Hector kuma Germany aĩtye atĩĩ: “Ethĩwa ve mũtiani wĩ vakuvĩ, tũtetheeasya mwana witũ kĩla mũthenya vandũ va kweteela ndatĩka ya mũthya.”
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Kwondũ wa kĩla kĩndũ ve ĩvinda.”—Mũtavanʼya 3:1.
Ĩkĩa mwana waku vinya endeewʼe nĩ kwĩmanyĩasya. O ũndũ mwana waku waelewa nesa ũseo wa kũthi sukulu yu, nowʼo kĩu kĩkamwĩkĩa vinya mũno endeewʼe nĩ kwĩmanyĩasya. Kwa ngelekanyʼo, ĩsomo ya ĩsavu no yĩmũtetheesye amanye ũndũ ũtonya kũtũmĩa mbesa ila wamũnenga sya kũtũmĩa.
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Ĩyosee ũĩ, ĩyosee ũmanyi. . . . Ũnenevye.”—Nthimo 4:5, 8.
Ũndũ wa kwĩka: Tetheesya mwana waku eke wĩa wa sukulu, ĩndĩ ndũkamwĩkĩe. Andrew aĩtye, “Mwĩĩtu witũ eteelaa tũmũmanthĩe mosũngĩo vandũ va kwĩmanthĩa we mwene.” Kwoou tetheesya mwana waku amanye ũndũ ũtonya kwĩka wĩa wa sukulu e weka.