•  Ngũsĩ sya Yeova imanyaa ata kana sikũkũ ndyaĩlĩte kũtanĩwa?

•  Syo Ngũsĩ sya Yeova nĩsyendete andũ moo ma mũsyĩ o na kau iitanĩaa sikũkũ imwe?

•  Syo Ngũsĩ sya Yeova nitavasya andũ ala angĩ maikatanĩe sikũkũ imwe?

 Ngũsĩ sya Yeova nĩsyĩkaa ũkunĩkĩli Mbivilianĩ itanamba kũtwʼa ethĩwa sikũkũ nĩyaĩlĩte kũtanĩwa kana ndyaĩlĩte. Sikũkũ imwe syĩthĩawa na maũndũ maleanĩte ũtheinĩ na myolooto ya Mbivilia. Ethĩwa vailye ũu, Ngũsĩ sya Yeova iitanĩaa sikũkũ ta isu. Nthĩnĩ wa sikũkũ ila ingĩ, kĩla Ngũsĩ nĩyo yaĩle kwĩtwʼĩĩa ũndũ ĩkwĩka, na ĩitata “kwĩthĩwa na wasya mũtheu wa ngoo mbee wa Ngai na mbee wa andũ.”—Meko ma Atũmwa 24:16.

 Makũlyo aa maatĩĩe nĩ amwe Ngũsĩ sya Yeova syĩkũlasya yĩla ikũtwʼa ethĩwa niũtanĩa sikũkũ. a

•   Yo sikũkũ ĩno yumanĩte na ũmanyĩsyo ũte Mbivilianĩ?

   Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “‘Umai katĩ woo, na mũyĩvathana namo,’ easya ũu Yeova, ‘na mũyĩeka kũkiita kĩndũ kĩte kĩtheu.’”—2 Akolintho 6:15-17.

   Nĩ kana syĩvathane vyũ na momanyĩsyo ma ndĩni mate matheu, kana matosanĩte na kĩla Mbivilia yaĩtye, Ngũsĩ sya Yeova iitanĩaa sikũkũ syĩ na maũndũ aa maatĩĩe.

   Sikũkũ syumanĩte na kũĩkĩĩa kana kũthaitha ngai ingĩ. Yesũ aisye atĩĩ: “No Yeova Ngai waku waĩle kũmũthaitha, na nowe e weka waĩle kũmũthũkũma ũthũkũmi mũtheu.” (Mathayo 4:10) Kwosana na ũtao ũsu, Ngũsĩ sya Yeova iitanĩaa Kĩlisimasi, Isita, kana May Day, nũndũ sikũkũ isu syumanĩte na ũthaithi wa ngai ingĩ eka Yeova. O na ĩngĩ, maitanĩaa sikũkũ ta ii iatĩĩe.

  •  Kwanzaa. Ĩsyĩtwa Kwanzaa “yumanĩte na ndeto sya Kĩswaili, matunda ya kwanza, kana ‘matunda ma mbee,’ na ũu wĩonanyʼa sikũkũ ĩsu yambĩĩie yĩla andũ ma Africa matanĩie ya mbee sikũkũ ya ngetha ya mbee.” (Encyclopedia of Black Studies) O na kau andũ amwe mayonaa sikũkũ ya Kwanzaa ta ya kĩ-ndĩni, ĩvuku, Encyclopedia of African Religion yĩelekanĩtye sikũkũ ĩsu na sikũkũ ya Africa vala matunda ma mbee “mathembeawa ngai na aa-ũmae ala makwie ta nzĩa ya kũmatũngĩa mũvea.” Ĩvuku yĩu yĩsyokete yĩkasya: “Veva ũsu wa kũtũnga mũvea kwondũ wa ũathimo wa thayũ kuma kwa aa-ũmae ala makwie nowʼo ũtumaa andũ me na wumo wa Africa, ala me Amelika, matanĩa sikũkũ ya Kwanzaa.”

  •  Mid-Autumn. Kwosana na ĩvuku, Holidays, Festivals, and Celebrations of the World Dictionary, ĩĩ nĩ “sikũkũ ya kũnenga ndaĩa ngai nga ya mwai.” Kwosana na ĩvuku Religions of the World—A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices, ĩvinda ya sikũkũ ĩsu “aka nĩmakumanĩaa ngai nga, na nthĩnĩ wa kĩthyomo kya Chinese kwĩka ũu kwĩtawa kowtow.”

  •  Nauruz (Nowruz). Kwosana na United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization “Syĩthĩo imwe sya sikũkũ ĩsu syambĩĩiwʼe nĩ ndĩni ya Zoroastrian, na ĩvinda yĩu yoonekaa neyo ĩvinda yĩla ĩtheu vyũ nthĩnĩ wa kalenda ka ndĩni ĩsu. . . . Na mũno mũno ndaimoni ya katambanga ĩla yĩtawa [Rapithwin], ĩla yawetawa ta yasukumawa nthĩ nĩ Veva wa Ĩvinda ya Myei Mĩthithu (Spirit of Winter), nĩyathokawʼa ĩngĩ kwa kũtana saa sita sya mũthenya ĩvindanĩ ya sikũkũ ya Nowruz, kwosana na kĩthĩo kya Zoroastrian.”

  •  Shab-e Yalda. Sikũkũ ĩno ĩtanĩawa ĩvinda ya mbevo, “nĩkonanĩtye na kũthaitha Mithra,” ngai ya kyeni, kwosana na ĩvuku, Sufism in the Secret History of Persia. O na ĩngĩ, andũ maasya kana no yĩthĩwe ĩkonanĩtye na ũthaithi wa ngai sya syũa sya Alomi na Akiliki. b

  •  Kũtũnga Mũvea. O ta Kwanzaa, sikũkũ ĩno yumanĩte na syĩthĩo sya tene sya kũtanĩa ngetha ila syakumasya ngai syĩ kĩvathũkanyʼo. Ĩtina wa ĩvinda, “syĩthĩo ii nĩsyalikilwʼe nthĩnĩ wa kanisa wa Kĩklĩsto.”—A Great and Godly Adventure—The Pilgrims and the Myth of the First Thanksgiving.

   Sikũkũ ikonanĩtye na kũneenanyʼa na ndaimoni kana kũĩkĩĩa ĩvuso kana vaati. Mbivilia yaĩtye ala ‘malanasya mesa kwondũ wa ngai yĩtawa Ũthwii [kana, Ĩvuso]’ nĩ amwe katĩ wa ala ‘mamũtiaa Yeova.’ (Isaia 65:11) Kwondũ wa ũu, Ngũsĩ sya Yeova iitanĩaa sikũkũ ii iatĩĩe:

  •  Ivan Kupala. Ĩvuku The A to Z of Belarus yaĩtye: “Kwosana na ũndũ andũ aingĩ maĩkĩĩaa, ĩvinda ya [Ivan Kupala] wũmbi nĩwumasya vinya wa kyama, na ala me na ũkũmbaũ na vaati no makwate vinya ũsu.” Mbeenĩ, sikũkũ ĩsu yaĩ ya andũ ala matamũthaithaa Ngai na yaĩ ya kũtanĩa mũthenya ũla wĩthĩawa na kyeni kya syũa kwa masaa maingĩ vyũ. Ĩndĩ, kwosana na ĩvuku Encyclopedia of Contemporary Russian Culture, “sikũkũ ĩsu nĩyakwataniwʼe na sikũkũ ya Kanisa [“mũthenya wa mũtheu” Yoana Mũvatisi] ĩtina wa andũ asu meetĩkĩla Ũklĩsto.”

  •  Lunar New Year (Chinese New Year kana Korean New Year). “Ĩvindanĩ yĩu ya mwaka, kwĩ ĩvinda yĩngĩ o na yĩva, ũndũ ũla wa vata mĩsyĩ, anyanya na andũ ala angĩ ma mũsyĩ mathĩnĩkĩaa nĩ kwĩthĩwa na vaati nzeo, kũnenga ndaĩa ngai na maveva, na kwendeana mwaka mũseo ũla ũatĩĩe.” (Mooncakes and Hungry Ghosts—Festivals of China) O ta ũu, ĩvinda ya sikũkũ ya Korean New Year, andũ “nĩmathaithaa aa-ũmae moo ala makwie, makethĩwa na syĩthĩo sya kũlũngya maveva mathũku na kũĩkĩĩthya nĩveethĩwa vaati nzeo kwondũ wa Mwaka Mweũ, na maikũlya ngai nĩ kenda mamanye ũndũ Mwaka Mweũ ũkwĩthĩwa ũilyĩ.”—Encyclopedia of New Year’s Holidays Worldwide.

   Sikũkũ ikwataa mbau woni wa kana thayũ ndũkusaa. Mbivilia nĩwetete ũtheinĩ kana thayũ nũkusaa. (Esekieli 18:4) Kwondũ wa ũu, Ngũsĩ sya Yeova iitanĩaa sikũkũ ii iatĩĩe, ila itumaa andũ maĩkĩĩa kana thayũ ndũkusaa:

  •  Mũthenya wa Mathayũ Onthe (Mũthenya wa Ala Akwʼũ). Kwosana na New Catholic Encyclopedia, ũũ wĩthĩawa wĩ mũthenya wa “kũlilikana aĩkĩĩku onthe ala makwie.” Ĩvuku yĩu yĩendeee kwasya: “Kuma ta mwaka wa 500 nginya wa 1500, andũ aingĩ maĩkĩĩaa kana mathayũ ma andũ ala me tũalanĩ nĩmaumĩlaa mũthenya ũsu ta maimũ, aoi, syoa, kana syĩndũ ingĩ, na iimokĩa andũ ala mamavĩtĩisye yĩla maĩ thayũ.”

  •  Qingming Festival (Ch’ing Ming) na Hungry Ghost Festival. Sikũkũ ii syelĩ itanĩawa nĩ kenda andũ manenge ndaĩa aa-ũmae moo ala makwie. Ĩvuku Celebrating Life Customs Around the World—From Baby Showers to Funerals, yaĩtye kana ĩvindanĩ ya sikũkũ ya Ch’ing Ming “lĩu, syĩndũ sya kũnywʼa, na mbesa sya mathangũ, nivĩvawʼa nĩ kenda akwʼũ maikewʼe nzaa kana waũni na maikaĩwe nĩ mbesa.” O na ĩngĩ, ĩvuku yĩu yaĩtye kana “ĩvindanĩ ya Mwei wa Hungry Ghost, na mũno mũno ũtukũ yĩla mwai mũima, [ala matanĩaa sikũkũ ĩsu maĩkĩĩaa] kana ũtukũ ũsu vethĩawa na ngwatanĩo nene katĩ wa akwʼũ na ala me thayũ na kwoou nĩ ũndũ wa vata mũndũ kwĩthĩwa e metho nĩ kana avoovye akwʼũ na ainenga ndaĩa aa-ũmae ala makwie.”

  •  Chuseok. Ĩvuku The Korean Tradition of Religion, Society, and Ethics, yaĩtye kana sikũkũnĩ ĩsu andũ “nĩmathembaa lĩu na mbinyu kwondũ wa mathayũ ma akwʼũ.” Nthembo isu syonanasya kana mũndũ “nũĩkĩĩaa thayũ ũendeeaa kwĩthĩwa vo o na yĩla mwĩĩ wamina kũkwʼa.”

   Sikũkũ ikonanĩtye na ũwe. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ũla ũaũasya, kana ũla ũingasya nyũnyi kana mũndũ mũe, kana mũoi, kana mwĩki wa syama, kana ũla ũkũlasya ala mesene na maveva, kana ũla ũmbasya ithitũ, kana ũla ũkũlasya akwʼũ . . . nũmũthatasya Yeova.” (Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 18:10-12) Nĩ kana syĩvathane vyũ na ũwe o na wĩva, ũla nĩ vamwe na kũsoma ndata (nzĩa ĩmwe ya kũaũsya), Ngũsĩ sya Yeova iitanĩaa sikũkũ ya Halloween kana sikũkũ ii iatĩĩe:

  •  Sinhala na Tamil New Year. Ĩvuku Encyclopedia of Sri Lanka yaĩtye, “Maũndũ ma syĩthĩo ala mekawa ĩvinda ya sikũkũ ĩsu . . . nĩ vamwe na kwĩka maũndũ amwe ĩvindanĩ yĩla ala masomaa ndata mawetete kũkwĩthĩwa moseo.”

  •  Songkran. Ĩsyĩtwa yĩu ya sikũkũ ĩĩ ya Asia “yumĩte kĩthyomonĩ kya Sanskrit . . . na yonanasya ‘kũthi’ kana ‘ũalyũku,’ na [sikũkũ] ĩsu yĩthĩawa ĩvinda yĩla syũa yathi kũlika kĩkundinĩ kya ndata kĩtawa Aries.”—Food, Feasts, and Faith—An Encyclopedia of Food Culture in World Religions.

   Sikũkũ ila syanenganĩtwe Mĩaonĩ ya Mose, na syathela yĩla Yesũ waumisye nthembo. Mbivilia yaĩtye: “Klĩsto nĩwe mũthya wa ĩla Mĩao.” (Alomi 10:4) O na ũmũnthĩ Aklĩsto nĩmatethekaa nĩ myolooto ĩla yĩ nthĩnĩ wa Mĩao ya Mose ĩla yanengiwe Aisilaeli ma tene. O na vailye ũu, maitanĩaa sikũkũ ila syĩ mĩaonĩ ĩsu, na mũno mũno ila syoonanasya kũka kwa Masia, ũla Aklĩsto maĩkĩĩaa kana nĩwookie. Mbivilia yaĩtye, “Maũndũ asu maĩ kyuu kya maũndũ ala makoka, ĩndĩ kĩla kya wʼo nĩ Klĩsto.” (Akolosai 2:17) Kwosana na maũndũ asu mawetwa, na tũililikana kana sikũkũ imwe syĩthĩawa na syĩthĩo itosanĩte na maandĩko, sikũkũ ii iatĩĩe nĩ imwe katĩ wa ila Ngũsĩ sya Yeova itatanĩaa:

  •  Hanukkah. Sikũkũ ĩno nĩ ya kũlilikana kũnenganwe ĩngĩ kwa Ngai kwa ĩkalũ ya Ayuti yĩla yaĩ Yelusaleme. Ĩndĩ Mbivilia yaĩtye kana Yesũ nĩwatwʼĩkie Mũthembi Mũnene wa “ĩeemanĩ [kana, ĩkalũ] ĩnene na ĩseo vyũ yĩtaseũvĩtwʼe na moko, na ũu nĩ kwasya, ti ya kũũ nthĩ.” (Aevelania 9:11) Aklĩsto maĩkĩĩaa kana ĩkalũ yĩu ya kĩ-veva nĩyoosie mwanya wa yĩla yaakĩtwe Yelusaleme.

  •  Rosh Hashanah. Ũũ nĩ mũthenya wa mbee wa mwaka wa Ayuti. Ĩvinda ya tene, nthembo sya mwanya nĩsyaumĩawʼa Ngai sikũkũnĩ ĩsu. (Motalo 29:1-6) Ĩndĩ, Yesũ Klĩsto, ũla nĩwe Masia, ‘nĩwaminie nthembo ya kũtonywa na nthembo ya mũtu’ na atuma syĩthĩwa ite vata methonĩ ma Ngai.—Ndanieli 9:26, 27.

•   Yo sikũkũ ĩĩ nĩvulanasya mĩĩkĩĩo?

   Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Mwĩtĩkĩli e mũamba mwaũ na mũndũ ũte mwĩtĩkĩli? Na ve ngwatanĩo myaũ katĩ wa ĩkalũ ya Ngai na mĩvwʼanano?”—2 Akolintho 6:15-17.

   O na kau Ngũsĩ sya Yeova nitataa syĩkale na mũuo na atũi masyo na ninengete ndaĩa ũthasyo wa kĩla ũmwe kũĩkĩĩa kĩla ũkwenda, nĩsyĩvathanaa na sikũkũ ila ivulanasya mĩĩkĩĩo kwa nzĩa ii iatĩĩe.

   Sikũkũ sya kũkumya mũndũ wa ndĩni wĩ nguma kana syathĩ ila ikomanasya andũ ma ndĩni syĩ kĩvathũkanyʼo mathaithe me vamwe. Yĩla Ngai watongoeisye andũ make ma tene kũlika nthĩ nzaũ vala ekali ma kũu mathaithaa ndĩninĩ ingĩ, ameie atĩĩ: “Ndũkatianĩe ũtianĩo namo, kana na ngai syoo. . . . Ethĩwa ũkaithũkũma ngai syoo, ũndũ ũsu ndũkatĩa kwĩthĩwa kĩtei kwaku.” (Kuma 23:32, 33) Kwoou, Ngũsĩ sya Yeova iitanĩaa sikũkũ ta ii iatĩĩe.

  •  Loy Krathong. Ĩvinda ya sikũkũ ĩno ya Thailand, “andũ nĩmatũmĩaa matũ kũseũvya mbakũli, makekĩa kendoo kana tũmĩtĩ twa ũvani mbakũlinĩ isu, na ĩndĩ mayĩeka ilele kĩwʼũnĩ. Mbakũli isu itwʼĩkaa syĩthĩawa syakua na kũvetanga vaati nthũku. Sikũkũ ĩsu ĩtũmĩawa kũlilikana ũnyaaĩ mũtheu ũla watiiwe nĩ Buddha.”—Encyclopedia of Buddhism.

  •  Mũthenya wa Kwĩlila (National Repentance Day). Ovisa ũmwe wa silikalĩ nĩwawetie ndeto syĩ ĩkasetinĩ ya ũvoo ya Papua New Guinea yĩtawa The National, asya kana ala matanĩaa sikũkũ ĩsu “nĩmetĩkĩlanaa na momanyĩsyo ma mũsingi ma mũĩkĩĩo wa Aklĩsto.” Aĩtye kana kũtanĩa mũthenya ũsu “kũtetheeasya kũkwata mbau myolooto ya Kĩklĩsto nthĩ ĩsu.”

  •  Vesak. “Ũũ nĩwʼo mũthenya ũla mũtheu vyũ kwĩ mĩthenya yonthe ya andũ ma Buddha, nũndũ nĩwʼo vatanĩawa kũsyawa kwa Buddha, ũndũ wakwatie ũmanyi, na kũkwʼa kwake, kana ũndũ wakwatie Nirvana.”—Holidays, Festivals, and Celebrations of the World Dictionary.

   Sikũkũ syumanĩte na syĩthĩo sya kĩ-ndĩni itosanĩte na Mbivilia. Yesũ ameie ũũ atongoi ma ndĩni: “Nĩmwanangĩte mĩao ya Ngai nũndũ wa syĩthĩo syenyu.” O na nĩwasyokie amea kana ũthaithi woo waĩ wa mana nũndũ “mamanyĩasya mĩao ya andũ tayo momanyĩsyo [make].” (Mathayo 15:6, 9) Nĩkwĩthĩwa Ngũsĩ sya Yeova nĩmosaa ũkanyʼo ũsu kwa ũito, ve sikũkũ mbingĩ sya kĩ-ndĩni matatanĩaa.

  •  Epiphany (Three Kings’ Day, Timkat , kana Los Reyes Magos). Ala matanĩaa sikũkũ ĩno malilikanaa ĩvinda yĩla asomi ma ndata mamũthokeie Yesũ kana ũvatiso wake. Sikũkũ ĩsu “nĩyoosie maũndũ amwe ma sikũkũ sya ala matamũthaithaa Ngai, ila syakumasya ngai sya kĩwʼũ kĩvĩtĩte, mbũsĩ kana tũlũsĩ, na mamĩtwʼĩkĩthya ya Kĩklĩsto.” (The Christmas Encyclopedia) Nayo sikũkũ ĩngĩ ĩvwʼanene na ĩsu yĩtawa Timkat, “yĩthĩawa na maũndũ maingĩ maumanĩte na syĩthĩo.”—Encyclopedia of Society and Culture in the Ancient World.

  •  Sikũkũ ya Kũtanĩa Kwambatwʼa Ĩtunĩ kwa Mũtheu Meli (Feast of the Assumption of the Virgin Mary). Ala matanĩaa sikũkũ ĩno maĩkĩĩa kana inyia wa Yesũ ambatie ĩtunĩ e na mwĩĩ wa nyama. Ĩvuku Religion and Society—Encyclopedia of Fundamentalism yaĩtye, “Ũmanyĩsyo ũsu ndweesĩkĩe ĩvindanĩ ya Aklĩsto ma mbee na ndũwetetwe Maandĩkonĩ.”

  •  Sikũkũ ya Kũtanĩa Kũthawʼa Kumana na Naĩ (Feast of the Immaculate Conception). Ĩvuku New Catholic Encyclopedia yaĩtye: “Mũĩkĩĩo wa kana Meli ndaĩ na naĩ kuma yĩla waitaviwe ndũwetetwe Mbivilianĩ . . . Ũsu nĩ ũmanyĩsyo umanĩte na ndĩni.”

  •  Lent. Kwosana na New Catholic Encyclopedia, ĩvinda yĩu ya kwĩlila na kũtĩĩa kũya, yambĩĩiwʼe “myakanĩ ya 300,” mbee wa myaka 200 ĩtina wa Mbivilia yamina kũandĩkwa. Ĩvuku yĩu ya encyclopedia yaĩtye atĩĩ: “Kĩthĩo kya kũvaka aĩkĩĩi mũu, ĩvinda ya Wakatatũ wa Mũu, kĩthĩĩtwe kĩyĩatĩĩwa nthĩ yonthe kuma yĩla ũmbano wa atongoi ma ndĩni [Synod of Benevento] weekiwe mwaka wa 1091.”

  •  Meskel (kana, Maskal). Kwosana na ĩvuku Encyclopedia of Society and Culture in the Medieval World, sikũkũ ĩĩ ya kuma Ethiopia yonanasya “kwoneka kwa Ngelanyʼo ya Wʼo (ngelanyʼo ĩla yatũmĩiwe kũmwamba Klĩsto), na ĩvindanĩ yĩu andũ nĩmavuvaa myaki na maisũnga mathyũlũlũkĩte myaki ĩsu.” Ĩndĩ, Ngũsĩ sya Yeova maitũmĩaa ngelanyʼo ũthaithinĩ woo.

•   Yo sikũkũ ĩsu ĩkumasya mũndũ, ngwatanĩo ya andũ, kana mũvwʼano wa nthĩ?

   Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: Mbivilia yaĩtye, “Ũũ nĩwʼo Yeova ũnũkwasya: Nũumanĩwe mũndũ ũla ũĩkĩĩaa mũndũ, na kwĩkwatya mwĩĩ wĩthĩwe kwʼoko kwake, na ngoo yake ĩimũeka Yeova.”—Yelemia 17:5.

   O na kau Ngũsĩ sya Yeova maivũthasya andũ na nĩmamavoyeaa, mayĩlikasya kana kũtanĩa sikũkũ ii iatĩĩe:

   Sikũkũ sya kũkumya mũtongoi mũna kana mũndũ mũna wĩ nguma. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Taanĩsyai na mũndũ, ũla mĩthũmũ yake yĩ manyiũũnĩ make; nũndũ we atalawa kĩndũ ũndũnĩ wĩva?” (Isaia 2:22) Kwoou, Ngũsĩ sya Yeova maitanĩaa kũsyawa kwa mũsumbĩ mũna.

   Sikũkũ ya kũkumya kĩvendela kya nthĩ. Ngũsĩ sya Yeova maitanĩaa Mũthenya wa Kĩvendela. Nĩkĩ? Nũndũ Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “ĩvathanei na mĩvwʼanano.” (1 Yoana 5:21) Andũ amwe ũmũnthĩ mayonaa kĩvendela ta mũvwʼanano, kana kĩndũ kya kũtũmĩa ũthaithinĩ, ĩndĩ mũsomi ũmwe wa maũndũ ma tene wĩtawa Carlton J. H. Hayes aandĩkie ũũ: “Ũmũnthĩ kĩndũ kĩla kyonanasya kana mũndũ nĩwĩyumĩsye nthĩ yake vyũ, na kĩthaithawa mũno, nĩ kĩvendela.”

   Sikũkũ ila ikumasya atheu. Kweethĩiwe ata yĩla mũndũ ũmwe wamũkĩaa Ngai wamũkumanĩie mũtũmwa Vetelo? Mbivilia yaĩtye: “Vetelo amũkĩlya, na amwĩa: ‘Ũkĩla; nyie nĩ mũndũ o taku.’” (Meko ma Atũmwa 10:25, 26) Nĩkwĩthĩwa Vetelo kana mũtũmwa o na wĩva ndaaĩtĩkĩla kũnewa ndaĩa ya mwanya kana kũthaithwa, Ngũsĩ sya Yeova mayĩlikasya sikũkũnĩ sya kũnenga ndaĩa ala monekaa ta atheu, ta sikũkũ ii iatĩĩe:

  •  Mũthenya wa Atheu Onthe (All Saints’ Day). Ĩvuku New Catholic Encyclopedia yaĩtye: “Sikũkũ ya kũnenga ndaĩa atheu onthe . . . Wumo wa sikũkũ ĩĩ ndwĩsĩkĩe.”

  •  Sikũkũ ya kũtanĩa kumĩla kwa Mũtheu wa Guadalupe (Fiesta of Our Lady of Guadalupe). Sikũkũ ĩno nĩ ya kũnenga ndaĩa “mũtheu [mũndũ mũka] wa Mexico,” ũla amwe maĩkĩĩaa nĩ Meli, inyia wa Yesũ. Atwʼĩkaa amumĩlĩĩle kwa nzĩa ya kyama mũĩmi ũmwe mwaka wa 1531.—The Greenwood Encyclopedia of Latino Literature.

  •  Mũthenya wa Ĩsyĩtwa (Name Day). Ĩvuku Celebrating Life Customs Around the World—From Baby Showers to Funerals, yaĩtye atĩĩ: “Mũthenya wa ĩsyĩtwa nĩ mũthenya wa mũtheu ũla kana keetiwe take kaivatiswa, kana ĩtina kesa kũĩkĩĩthya mũĩkĩĩo wako kanisanĩ.” Ĩvuku yĩu yongelete kwasya kana mũthenya ũsu “nũkonanĩtye mũno na maũndũ ma ũthaithi.”

   Sikũkũ sya kũtanĩa syama sya siasa kana ikundi sya andũ. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Nĩ kavaa kwĩvitha nthĩnĩ wa Yeova kwĩ kwĩkwatya mũndũ.” (Savuli 118:8, 9) Nĩ kana Ngũsĩ sya Yeova iikoneke ta syĩkwatasya andũ mamine mathĩna ĩũlũ wa nthĩ vandũ va kũmwĩkwatya Ngai, iitanĩaa sikũkũ sya Mũthenya wa Andũ ma Mũika kana Mũthenya wa Aka, ila ikwataa mbau siasa kana kambeini sya kũtetea andũ. Na kwa kĩtumi kĩu, maitanĩaa Mũthenya wa Kũmina Ũkombo (Emancipation Day) kana sikũkũ ingĩ ta isu. Vandũ va ũu, mekwatasya Ũsumbĩ wa Ngai ũkamina vyũ thĩna wa kũmena andũ ma kĩkonde kĩngĩ na andũ onthe mayĩthĩwa meanene.—Alomi 2:11; 8:21.

•   Yo sikũkũ ĩsu nĩtumaa nthĩ kana mbaĩ ĩmwe yoneka yĩ ya vata kwĩ ila ingĩ?

   Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Ngai nde kyende, ĩndĩ mbaĩnĩ syonthe mũndũ ũla ũmũkĩaa na wĩkaa ũla waĩle nĩwĩtĩkĩlawa nĩwe.”—Meko ma Atũmwa 10:34, 35.

   O na kau aingĩ ma Ngũsĩ sya Yeova nĩmendete nthĩ yoo, nĩmevathanaa na sikũkũ ila ikumasya nthĩ kana mbaĩ ĩmwe kwĩ ila ingĩ ta sikũkũ ii iatĩĩe.

   Syathĩ sya kũkumya ita sya kaũ. Vandũ va kũkwata mbau kaũ, Yesũ eeie aatĩĩi make atĩĩ: “Endeeai kũmenda amaitha menyu na kũmavoyea ala meũmũthĩnyʼa.” (Mathayo 5:44) Kwoou, Ngũsĩ sya Yeova iitanĩaa sikũkũ sya kũmakumya asikalĩ, ta ii iatĩĩe:

  •  Mũthenya wa Anzac (Anzac Day). Ĩvuku Historical Dictionary of Australia yaĩtye, “Ndeto Anzac yonanasya Australian and New Zealand Army Corps,” na “Mũthenya wa Anzac nĩwavĩndũkie kavola kwa kavola watwʼĩka mũthenya wa kũlilikana ala mooaĩiwe kaũnĩ.”

  •  Veterans Day (Remembrance Day, Remembrance Sunday, kana Memorial Day). Sikũkũ isu nĩ sya kũnenga ndaĩa “asikalĩ ma tene ma ita sya kaũ o vamwe na ala makwʼĩĩie kaũnĩ nthĩ iyũkita.”—Encyclopædia Britannica.

   Sikũkũ sya kũtanĩa isitolia ya nthĩ kana mũthenya wa kũkwata wĩyathi. Yesũ aisye ũũ aineena ĩũlũ wa aatĩĩi make: “Mo ti ma nthĩ o tondũ nyie nde wa nthĩ.” (Yoana 17:16) O na kau Ngũsĩ sya Yeova nĩsyendeeawʼa nĩ kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa isitolia ya nthĩ yoo, nĩmevathanaa na kũtanĩa mĩthenya ta ĩno ĩatĩĩe:

  •  Mũthenya wa Australia (Australia Day). Kwosana na ĩvuku Worldmark Encyclopedia of Cultures and Daily Life, sikũkũ ĩĩ nĩ ya kũlilikana “mũthenya ũla asikalĩ ma England mambatisye kĩvendela na matwʼa kana nĩmasumbĩka nthĩ ya Australia, mwaka wa 1788.”

  •  Guy Fawkes Day. Ĩno “nĩ sikũkũ ya nthĩ na mũthenya ũsu nĩ wa kũlilikana ĩvinda yĩla Guy Fawkes na andũ angĩ ala makwataa mbau Katholeki maemiwe nĩ kũmũvetanga Mũsumbĩ James I na kũvetanga Mbunge ya England mwaka wa 1605.”—A Dictionary of English Folklore.

  •  Mũthenya wa Wĩyathi. Nthĩnĩ wa nthĩ kauta “mũthenya ũsu wĩthĩawa ũvathĩtwe andũ onthe matanĩe ĩvinda yĩla nthĩ yoo yakwatie wĩyathi.”—Merriam-Webster’s Unabridged Dictionary.

•   Mo andũ methĩawa na mwĩkalĩle mũvuku yĩla meũtanĩa sikũkũ ĩsu?

   Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Ĩvinda yĩla ĩvĩtu nĩyamwĩanĩtye kwĩka kwenda kwa andũ ma mbaĩ ingĩ, yĩla mwekaa maũndũ mavuku na ngũlũ, mwaĩ na mawendi matasiĩĩka, mwanyusaa mũno, mweethĩawa na mboka itaĩle, mweethĩawa na syathĩ sya kũnywʼa, na mweelikĩtye ũthaithinĩ mũthũku mũno wa mĩvwʼanano.”—1 Vetelo 4:3.

   Kwosana na mwolooto ũsu, Ngũsĩ sya Yeova nĩsyĩvathanaa na sikũkũ ila syĩthĩawa na ũnywi na mboka itaĩle. Ngũsĩ sya Yeova nitanĩaa kwĩtanĩthya vamwe na anyanya masyo, na ethĩwa nĩmatwʼa vethĩwe na ũkĩ, manyusaa na kĩthimo. Nĩmekĩaa kĩthito maatĩĩe ũtao ũũ wa Mbivilia: “Ethĩwa nĩmũũya kana nĩmũũnywʼa kana mwĩĩka ũndũ ũngĩ o na wĩva, ĩkai maũndũ onthe kwondũ wa kũmũtaĩa Ngai.”—1 Akolintho 10:31.

   Kwoou, Ngũsĩ sya Yeova iyĩendaa syathĩnĩ sya kwĩtanĩthya (carnivals) kana syathĩ ingĩ ta isu ila ikwataa mbau mwĩkalĩle mũthũku ũla Mbivilia ĩleete. Sikũkũ isu nĩ vamwe na sikũkũ ya Ayuti yĩtawa Purim. O na kau kwa ĩvinda yĩasa sikũkũ ya Purim yaĩ ya kũlilikana kũtangĩĩwa kwa Ayuti myakanĩ ya 400 mbee wa Klĩsto, yu no “ĩelewʼe ta sikũkũ ya Ayuti ya Mardi Gras kana Carnival,” kwosana na ĩvuku Essential Judaism. Kaingĩ, “ĩvinda ya sikũkũ ĩsu aũme mekĩaa ngũa sya aka, na andũ methĩawa na mwĩkalĩle mũthũku, ũnywi, na kũkũna kelele mũno.”

 Ĩĩ. Mbivilia ĩmanyĩasya kana andũ nĩmaĩle kwenda na kũnenga ndaĩa andũ onthe ma mũsyĩ, o na ethĩwa nĩ ma ndĩni yĩva. (1 Vetelo 3:1, 2, 7) Nĩ wʼo kana, yĩla ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova waeka kũtanĩa sikũkũ imwe, andũ amwe ma mũsyĩ nĩmatonya kwĩwʼa woo, makaũmĩa ngoonĩ, kana makewʼa ta mavũnyanĩiwe. Veethĩwa vailye ũu, aingĩ ma Ngũsĩ sya Yeova nĩmosaa ĩtambya ya kũĩkĩĩthya andũ moo ma mũsyĩ kana nĩmamendete, makamaelesya nesa itumi sya kũeka kũtanĩa sikũkũ, na mavinda kwa mavinda maimathokea mĩsyĩnĩ kwoo.

 Aiee. Maĩkĩĩaa kana kĩla mũndũ no nginya eke ũtwi wake mwene. (Yosua 24:15) Ngũsĩ sya Yeova ‘ninengae andũ ma mĩthemba yonthe ndaĩa,’ o na ethĩwa nĩ ma ndĩni yĩva.—1 Vetelo 2:17.