Ũmũnthĩ maũvoo makonetye andũ maneenaa ndeto nthũku, makeka meko ma ũngʼendu, na kũkita nũndũ wa kĩmena, mausĩe kĩla vandũ.

•    “Nũndũ wa kaũ katĩ wa Israel na Gaza, o vamwe na andũ ala mekĩaa angĩ vinya methĩwe me angʼendu na maimena angĩ, ũmũnthĩ ngewa sya kĩmena syongelekete mũno isesenĩ sya kũea ngewa.”—The New York Times, Matukũ 15, Mwei wa 11, 2023.

•    “Kuma Matukũ 7, Mwei wa 10, ĩũlũ wa nthĩ kwĩthĩĩtwe na wongeleku wĩ ĩũlũ mũno wa ũngʼendu na ndeto syumanĩte na kĩmena.”—Dennis Francis, ũla ũtongoesye United Nations General Assembly, Matukũ 3, Mwei wa 11, 2023.

 Ndeto sya kĩmena, ũngʼendu, na kaũ ũla wumanĩte na kĩmena, nĩ maũndũ mambĩĩe tene. O na Mbivilia ĩyĩelesya ĩũlũ wa andũ amwe ĩvindanĩ ya tene yaĩtye atĩĩ: “Nĩmaeleelye mĩsyĩ yoo, nayo nĩ ndeto syĩ ũũ,” na ala mendete kaũ na ũngʼendu. (Savuli 64:3; 120:7; 140:1) Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, Mbivilia yonanĩtye kana kĩmena kĩla kĩkwʼo ũmũnthĩ, kyonanasya ũndũ wa vata.

 Mbivilia nĩwetete itumi ilĩ syonanĩtye nĩkĩ kwĩ kĩmena kingĩ ũmũnthĩ.

1.  1. Nĩyathanie ĩvinda “wendo wa aingĩ ũkavoa.” (Mathayo 24:12) Vandũ va kwendana, andũ aingĩ maĩ monanyʼe nguma itonya kũtuma kwĩthĩwa na kĩmena.—2 Timotheo 3:1-5.

2.  2. Kĩmena kingĩ kĩla kĩkwʼo kĩonanyʼa ũndũ Satani, ũla Ndevili, ũkwatĩtye andũ na maũĩ make. Mbivilia yaĩtye kana “nthĩ yonthe yĩ ungu wa vinya wa ũla mũthũku.”—1 Yoana 5:19; Ũvuanyʼo 12:9, 12.

 Ĩndĩ o na vailye ũu, Mbivilia nĩvuanĩtye kana o mĩtũkĩ Ngai nũkũmina maũndũ ala matumaa kwĩthĩwa na kĩmena. O na eka ũu, akamina vyũ mathĩna na woo ũla ũetetwe nĩ kĩmena. Mbivilia yathanĩte atĩĩ:

•    Ngai “akavangũla methoi onthe methonĩ moo, na kĩkwʼũ kĩikethĩwa vo ĩngĩ, o na kũikethĩwa ĩngĩ kĩmeto kana kĩĩo kana woo. Maũndũ ma mbee nĩ mavĩtu”—Ũvuanyʼo 21:4.