ENDEEAI KŨSYAĨĨSYA!

Andũ Milioni Mbingĩ Ukraine Nĩmakĩĩe Nthĩ Ingĩ

THAŨKA

Ita sya Russia syambĩĩie kũvithũkĩa Ukraine Matukũ 24, Mwei wa 2, 2022. Kĩu kyaetie thĩna mũnene vyũ, na yu andũ milioni mbingĩ me mũisyonĩ na maendeee kũtata kuma nthĩ ĩsu mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka. a

“Kwaĩ mbomu na syĩndũ ingĩ iũlivũka. O na nditonya kũelesya ũndũ twatelemile. Yĩla twamanyie kana kwĩ ngalĩ sya mwaki iũtetheesya andũ kuma kũu, o naitũ nĩtwatwie kũthi. Mũndũ eetĩkĩlĩtwʼe kwĩkĩa syĩndũ syake syonthe kamũvukonĩ o kanini. Kwoou kĩla twaĩ tũtonya kũkua no mavalũa, ndawa, kĩwʼũ, na tũindo tũnini twa kũya. Twatiie syĩndũ syonthe na twathi kĩsesenĩ kya ngalĩ ya mwaki, o mbomu siendeee kũlivũka.”—Nataliia, kuma Kharkiv, Ukraine.

“Nginya ndatĩka ĩla ya mũthya, twasũanĩaa kũyĩĩsa kwĩthĩwa kaũ. Neewʼaa syĩndũ iũtũĩka isionĩ imwe sya taoni, na ndĩlĩsya nĩsyathingithaa. Nĩnatwie kũkĩĩa kũndũ kũngĩ nĩkuĩte o syĩndũ ila sya vata. Naumie nyũmba saa ilĩ sya kwakya na noosa ngalĩ ya mwaki yandwaa nginya Lviv, na kuma vu noosa mbasi nginya Poland.”—Nadija, kuma Kharkiv, Ukraine.

Ũvoo ũla wĩ kĩlungunĩ kĩĩ

Nĩ kyaũ kwa wʼo kĩetete thĩna ũsu ũtumĩte andũ makĩĩa nthĩ ingĩ?

Thĩna ũsu wĩ Ukraine wambĩĩie yĩla ita sya Russia syavithũkĩie nthĩ ĩsu. Ĩndĩ Mbivilia nĩwetete itumi nenange, ila itumaa thĩna ta ũsu wa andũ kũkĩĩa nthĩ ingĩ wumĩla:

Silikalĩ sya andũ nthĩ yonthe niemetwe nĩ kwĩanĩĩsya andũ mavata moo. Ala me na ũkũmũ silikalĩnĩ makothaa kũtũmĩa ũkũmũ woo kũnyamasya ala angĩ.—Mũtavanʼya 4:1; 8:9.
Satani, ũla nĩwe Ndevili, nĩwe “mũnene wa nthĩ,” na atumaa andũ meka maũndũ mathũku vyũ, nginya o na Mbivilia yaĩtye: “Nthĩ yonthe yĩ ungu wa vinya wa ũla mũthũku.”—Yoana 14:30; 1 Yoana 5:19.
O na kau andũ methĩĩtwe maithĩna kwa myaka maana maingĩ, oyu tũĩ tũtwĩe ĩvindanĩ yĩĩ yathaniwe nĩ Mbivilia: “Mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo kũkeethĩwa mavinda ma mũisyo na momũ.” (2 Timotheo 3:1) Eka ũu, mĩthenya ĩno ya mũminũkĩlyo yathaniwe kana ĩkeethĩwa na makaũ, ũnyivu wa lĩu, mowau ma kũkwatanwʼa, na mĩisyo, ta ithingitho sya nthĩ, na maũndũ asu nĩmo amwe matumaa andũ makĩĩa kũndũ kũngĩ.—Luka 21:10, 11.

Ala makĩĩe nthĩ ingĩ matonya kumya wĩkwatyo va?

Mbivilia yonanĩtye kana Mũmbi witũ, Yeova, b nĩ Ngai wendete mũno ala makĩĩe nthĩ ingĩ kana o malasimĩkĩte kuma mĩsyĩ kwoo, na nũmewʼĩaa ĩnee. (Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 10:18) Athanĩte kana akaminĩa ala makĩĩe nthĩ ingĩ mathĩna moo atũmĩĩte silikalĩ ya ĩtunĩ yĩtawa Ũsumbĩ wa Ngai. Silikalĩ ĩsu ĩkoosa mwanya wa silikalĩ syonthe sya andũ. (Ndanieli 2:44; Mathayo 6:10) Yeova akatũmĩa Ũsumbĩ wake kũmwananga Satani, ũla nĩwe Ndevili. (Alomi 16:20) Ũsumbĩ ũsu ũkasumbĩka nthĩ yonthe, na kwoou kũikethĩawa na ivathũkanyʼo ila syĩthĩawa kwʼo nũndũ wa mĩvaka ya nthĩ. Andũ onthe nthĩ yonthe makekalaa ta andũ ma mũsyĩ ũmwe. Ĩvinda yĩu vai mũndũ o na ũmwe ũkatia mũsyĩ wake akĩĩe kũndũ kũngĩ, nũndũ Mbivilia ĩtwathĩte ũũ: “Makekalaa kĩla mũndũ ĩtina wa mũsavivũ wake na ĩtina wa mũkũyũ wake; na vati ũmwe ũkatuma makĩa: nũndũ kanywʼa wa Yeova wa nguthu nũneenete ũu.”—Mika 4:4.

Vai kĩndũ kĩngĩ kĩtonya kũmina vyũ thĩna ũla wĩ kwʼo wa andũ kũkĩĩa kũngĩ eka Ũsumbĩ wa Ngai. Yeova akatũmĩa Ũsumbĩ wake kũveta mathĩna ala matumaa andũ makĩĩa kũndũ kũngĩ. Kwoona mathĩna aa amwe ũkaveta:

Makaũ. Yeova ‘akatuma makaũ mathela.’ (Savuli 46:9) Nĩ kana ũmanye ũndũ Ngai ũkamina makaũ, soma kĩlungu kĩ na kyongo, “Nĩ Kyaũ Kĩkaete Mũuo Ĩũlũ wa Nthĩ?”
Kũthĩnwʼa na ũngʼendu. “[Yeova] akoovosya mathayũ moo kuma thĩnanĩ na ũngʼendunĩ.” (Savuli 72:14) Nĩ kana ũmanye ũndũ andũ matonya kũalyũka makaekana na mawoni methĩĩtwe namo kwa ĩvinda yĩasa, soma ilungu syĩ na kyongo, “Ũndũ Ũtonya Kũsinda Kĩmena.”
Ũkya. “[Yeova] akavonokasya mũthĩni yĩla wĩkayaa.” (Savuli 72:12) Nĩ kana ũmanye ũndũ Ngai ũkamina maũndũ onthe ala matumaa kwĩthĩwa na ũkya, soma kĩlungu kĩ na kyongo, “Je, Inawezekana Kuwa na Mfumo wa Kiuchumi Wenye Usawa?”
Ũnyivu wa lĩu. “Kũkeethĩwa lĩu mwingĩ mũno wa mbaa ngetha nthĩ.” (Savuli 72:16) Nĩ kana ũmanye Ngai akeeka ata aĩkĩĩthye kana vai mũndũ ũkakwatwa nĩ nzaa, soma kĩlungu kĩ na kyongo, “Ulimwengu Usio na Njaa.”

Yo Mbivilia no ĩtethye ala makĩĩe nthĩ ingĩ?

Ĩĩ. Mbivilia nĩnengete ala makĩĩe nthĩ ingĩ wĩkwatyo mũseo, na nĩsyokete ĩkamatavya kĩla matonya kwĩka momĩanĩsye na mathĩna ala mamakwatĩte ũmũnthĩ.

Mwolooto wa Mbivilia: “Ũla ũte na ũmanyi nĩwĩtĩkĩlaa kĩla ndeto; ĩndĩ ũla wĩ kĩlĩko asiasya ũndũ ũendaa.”—Nthimo 14:15.

Ũndũ ũtonya kũũatĩĩa: Sũanĩa mĩisyo ĩla ĩtonya kũũkwata na ũisũanĩa ũndũ ũtonya kwĩsũvĩana nayo. Ĩthĩwa wĩ metho ndũkakwatwʼe nĩ ingʼendilĩ ila syendaa kũtũmĩa naĩ ala makĩĩe kũndũ kũngĩ nũndũ nĩsyĩsĩ me na mawĩmakĩo maingĩ na maikwĩsĩ nesa.

Mwolooto wa Mbivilia: “Tweethĩwa na lĩu na ngũa tũkeanĩawa nĩ syĩndũ isu.”—1 Timotheo 6:8.

Ũndũ ũtonya kũũatĩĩa: Ndũkasũanĩae mũno ĩũlũ wa syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ. Weanĩwa nĩ syĩndũ ila sya vata, ũkekalaa wĩ mũtanu mũnango.

Mwolooto wa Mbivilia: “Maũndũ onthe ala mũkwenda andũ mamwĩke, o nenyu no nginya mũmeke o ta ũu.”—Mathayo 7:12.

Ũndũ ũtonya kũũatĩĩa: Ĩthĩwa na wũmĩĩsyo na ũyĩkaa ala angĩ nesa. Kwĩthĩwa na nguma isu kũkatuma ala angĩ vau ũthamĩĩie maũnenga ndaĩa na matuma ndũũ naku.

Mwolooto wa Mbivilia: “Mũikeyĩĩvanĩsye ũthũku kwa ũthũku kwa mũndũ o na wĩva.”—Alomi 12:17.

Ũndũ ũtonya kũũatĩĩa: Yĩla wathata nũndũ wa kũkuwa naĩ, ndũkeyĩĩvanĩsye. Wĩĩka kwanangĩĩa maũndũ.

Mwolooto wa Mbivilia: “Nĩndonya maũndũ onthe nũndũ wa vinya wa ũla ũndonyethasya.”—Avilivi 4:13.

Ũndũ ũtonya kũũatĩĩa: Eka Ngai ethĩwe e wa vata mũno thayũnĩ waku na mũvoyae. Akaũnengae vinya wa kũmĩĩsya.

Mwolooto wa Mbivilia: “Mũikemakĩe kwa ũndũ o na wĩva, ĩndĩ kĩla ũndũnĩ mavata menyu nĩmatavanwʼe kwa Ngai kwĩsĩla mboya, o vamwe na kwĩsũvana na kũtũnga mũvea; na mũuo wa Ngai ũla ũvĩtũkĩte ũmanyi wʼonthe ũkasũvĩaa ngoo syenyu na ilĩko syenyu nthĩnĩ wa Klĩsto Yesũ.”—Avilivi 4:6, 7.

Ũndũ ũtonya kũũatĩĩa: Mwĩsũve Ngai aũnenge mũuo wa kĩlĩko na wa ngoo, o na ethĩwa ũkwatĩtwe nĩ ũndũ ũilye ata. Sisya kĩlungu kĩ na kyongo, “Wafilipi 4:6, 7—‘Msihangaike Kuhusiana na Jambo Lolote.’”

a Mũthenya ũla waatĩĩe sua ũsu ita sya Russia syavithũkĩie Ukraine, mũvĩa wa United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) watalile ũsu ta mũisyo mũnene mũno vyũ kwĩ mũisyo ũngĩ o na wĩva. Mĩthenya 12 ĩithela, andũ ma Ukraine mbee wa milioni ilĩ nĩmakĩĩie nthĩ ila syaĩ vakuvĩ, na angĩ milioni ĩmwe makĩĩa isionĩ ingĩ nthĩ o ĩsu.

b Yeova nĩyo ĩsyĩtwa ya Ngai. (Savuli 83:18) Sisya kĩlungu kĩ na kyongo, “We Yeova Nũũ?”