Mbee wa kĩlungu kya 60 ĩũlũ wa 100 kya ikundi sya ũalyũli ithũkũmĩaa movisinĩ ma ũalyũli (kana, RTO), ĩndĩ ti movisinĩ ma ũvonge. Mũvango ũsu ũtethasya ata? Nĩ syĩndũ syĩva aalyũli mendaa nĩ kenda mathũkũmĩe nesa ovisinĩ wa RTO? Na vala ovisi ũsu ũĩ vatonya ata kũtuma wĩa wa ũalyũli waĩlanga?

 Ovisi wa RTO nũtumaa aalyũli mekala vala andũ aingĩ maneenaa kĩthyomo kyoo. Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Karin aalyũlaa kĩthyomo kya Low German, na aĩtye: “Kuma twathamĩĩa RTO ĩla yĩ Cuauhtémoc, Chihuahua, nthĩ ya Mexico, kĩla ĩvinda tũneenaa Low German na aalyũli ala angĩ, yĩla twĩ ũtavanyʼa, o na yĩla tũũthooa syĩndũ. Kĩthyomo kitũ nĩkĩtũlikĩte mũno. Nĩtwĩwʼaa maitũmĩa nthimo tũtela kwĩwʼa iitũmĩwa kwa ĩvinda ĩasa, na nĩtũmanyaa ndeto ila andũ matũmĩaa mũno mũno.”

 Nake James athũkũmanaa na kĩkundi kya ũalyũli kya kĩthyomo kya Frafra, nthĩ ya Ghana, na easya kana mavinda amwe nĩwĩwʼaa aikosa kĩtindo kya ana-a-asa ala me ovisinĩ wa ũvonge. Ĩndĩ ongeleele kwasya: “Nĩnendete mũno kũthũkũmĩa RTO. Nĩnĩtanĩaa mũno kũtavanyʼa na kĩthyomo kĩla kĩneenawa kĩsionĩ na kwona ũndũ andũ meũkiitwa ngoo nĩ ũvoo mũseo.”

 Ana-a-asa maitũ matusaa ata vala RTO yaĩlĩte kwakwa? Joseph, ũla wĩthĩawa Mũvĩanĩ wa Nthĩ Yonthe wa Kũvangĩthya na Kwaka Myako ya Ũsumbĩ ũla wĩ Warwick, New York, Amelika, aĩtye: “Thĩna ũmwe tũkomanaa nawʼo nĩ kana isio imwe iyĩthĩawa na sitima wa kwĩkwatwʼa, kĩwʼũ, kana Indaneti ya kumya syĩndũ ila ĩkwendeka kũalyũlwa. Kwoou yĩla tũkwenda kwaka RTO, nĩtũtonya kũsũanĩa isio iana ũna syĩ vala kĩthyomo kĩu kĩneenawa.”

 No twasye kana nzĩa ĩla yĩ mĩtũkĩ na ĩte ngalama mbingĩ nĩ kwaka RTO vandũ ve Nyũmba ya Maũmbano Manene, Nyũmba ya Ũsumbĩ, kana vala vekalaa amisonalĩ, nũndũ aalyũli no maumae kwoo makoka kũthũkũma. Ĩndĩ ethĩwa vai vandũ ta vau, a-na-asa no metĩkĩlwʼe kũthooa nyũmba yĩ na vandũ va kwĩkala na ovisi, vala aalyũli matonya kwĩkala na kũthũkũmĩa. Ethĩwa vala vathoowa nĩvaeka kũtũmĩka nĩ aalyũli, no vathooswe na mbesa isu iitũmĩwa maũndũnĩ angĩ ma vata.

 Mwakanĩ wa ũthũkũmi wa 2020, tũnatũmĩie ndola sya Amelika milioni 13 kũtwaĩĩsya maũndũ movisinĩ ma RTO. Ikundi sya ũalyũli ila syĩthĩawa RTO nĩsyendaa kombiũta, vulongulamu sya mwanya (software), syĩndũ sya kũlekoti wasya, Indaneti, na syĩndũ ingĩ sya vata ta kĩwʼũ. Nĩ kana mũndũ ũmwe ethĩwe atonya kũtũmĩa kombiũta wĩanĩ, nĩvendekaa ndola sya Amelika vakuvĩ 750. O na ĩngĩ, kombiũta nĩsyendaa kwĩkĩwa vulongulamu sya kũthooa, o vamwe na vulongulamu yĩtawa Watchtower Translation System, ĩla ĩtetheeasya aalyũli kũvanga nesa wĩa woo na kũkwata mavuku ma kwĩka ũkunĩkĩli.

 O na ĩngĩ, aalyũli nĩmanengawe syĩndũ ila imatetheeasya kũlekoti me ovisinĩ. Syĩndũ isu ninamatetheeisye mũno yĩla ũwau wa COVID-19 ũnambĩĩie, nũndũ aingĩ manaĩ matonya kwĩnũka nasyo na maiendeea kũlekoti wĩa ũla maandĩkĩte o vamwe na vitio me o mũsyĩ.

 Ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala me kĩsionĩ nĩmeyumasya kũsoma mavuku ala maalyũlwa, o vamwe na kũtũngĩĩa myako ya RTO. Cirstin athũkũmaa RTO ya kĩthyomo kya Afrikaans, Cape Town, South Africa, na aĩtye: “Atavanyʼa aingĩ na mavainia ma kĩla ĩvinda nĩmakwataa mwanya wa kũtũmĩa inengo syoo.”

 Ala methĩawa meyumĩtye nĩmatanĩaa mũno ianda syoo. Mwĩĩtu-a-asa ũmwe ũtetheeasya RTO aĩtye kana kũthũkũma vau kũmwĩkĩaa vinya mũno na kũkamũthangaasya. O na ana-a-asa na eĩtu-a-asa amwe nĩmeyumasya kũlekotiwa. Nake Juana aalyũlaa kĩthyomo kya Totonac, Veracruz, Mexico, na aĩtye atĩĩ: “Nĩkwĩthĩwa yu twĩ vakuvĩ na taoni ila ineenawa kĩthyomo kitũ, nĩ laisi ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingangĩ kũka kũtũtetheesya kũlekoti mawasya na vitio.”

 Ĩndĩ syo RTO nitumĩte wĩa wa ũalyũli waĩlanga? Andũ milioni mbingĩ ala masomaa mavuku maitũ nĩmonete kana wĩa wa ũalyũli nĩwaĩlangĩte. Cédric, ũla wĩthĩawa kĩkundinĩ kya ũalyũli kya kĩthyomo kya Kĩkongo, kĩla kĩ Democratic Republic of Congo, aĩtye ũũ: “Mbeenĩ ana-a-asa na eĩtu-a-asa amwe metaa nzĩa yitũ ya kũalyũla ‘Kĩkongo kĩla kĩtũmĩawa mavukunĩ ma Watch Tower.’ Maasya ũu nũndũ ũu tiwʼo kĩthyomo kya Kĩkongo kĩneenawa. Ĩndĩ yu maasya kana mavuku maitũ maalyũlĩtwe kwa kĩthyomo kya Kĩkongo kya matukũ aa, kĩla kĩtũmĩawa nĩ andũ kĩla mũthenya.”

 Mwana-a-asa wĩtawa Andile ũthũkũmanaa na kĩkundi kya ũalyũli kya Xhosa, South Africa, nĩwĩwʼĩte andũ kũu maiweta ũndũ ta ũsu. Aĩtye atĩĩ: “Ana-a-asa aingĩ matwĩaa kana nĩmonete ũalyũku nthĩnĩ wa ũalyũli witũ. O na syana ila syasomaa ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya ya Kĩsũngũ yu isomaa ya Xhosa. Na mũno mũno nĩmendete Mbivilia ya Ũalyũlo wa Nthĩ Nzaũ, ĩla yĩkĩtwe moalyũku, nũndũ ĩalyũlĩtwe nesa vyũ ĩtũmĩĩte kĩthyomo kĩ laisi.”

 Ngalama syonthe ila itũmĩkaa kwambĩĩsya ovisi wa RTO, kũũsũvĩa, na kũsũvĩa ala mathũkũmaa vo, iĩvĩawa na mĩvothi ya ngoo ya kwenda ĩla yumawʼa kwondũ wa wĩa wa nthĩ yonthe, o na ĩla yumawʼa kwĩsĩla donate.pr418.com.