We ‘Nũsũvĩaa Ũĩ Mwĩanĩu’?
VE WANO ũmwe wanawa ĩũlũ wa kamwana kamwe kakya katwĩe ndũanĩ ĩmwe yĩ vaasa vyũ. Andũ ma ndũa ĩsu masũanĩaa kamwana kau kayaĩ kakye vyũ na kwoou nĩmakathekeeaa. Aeni mesa kũka, atũi amwe makosaa makakavũĩa ngũĩ mbee wa anyanyae moo. Makonasya mĩthemba ĩlĩ ya koini. Koini ĩmwe yeethĩawa yĩ ya vetha na yĩ nene. Nayo ĩla ĩngĩ yeethĩawa yĩ ya thaavu na yĩ ninangi, o na kũtw’ĩka thooa wayo waĩ kũndũ kwĩlĩ kwa ĩsu ya vetha. Makony’a koini isu makeaa atĩĩ: “Kwanyuva ĩla ũkwenda.” Kamwana kau koosaa koini ĩla ya vetha na kaisemba kaithi.
Mũthenya ũmwe mũeni ũmwe akũlilye kamwana kau atĩĩ: “No wĩsĩ kana thooa wa koini ya thaavu nĩ kũndũ kwĩlĩ kwa ĩla ya vetha?” Kamwana kau kathekie na kamwĩa, “Ĩĩ, nĩnĩsĩ.” Mũeni ũsu asyokie akakũlya: “Nayu nĩkĩ wosaa ĩla ya vetha? Woosa ĩla ya thaavu wĩĩthĩwa na mbesa kũndũ kwĩlĩ!” Ĩndĩ kamwana kau kamũsũngĩie: “Ngaelya kwosa koini ya thaavu, andũ asu maisyoka kũthaũka ĩthaũ yĩu nakwa. Nĩwĩsĩ nũmbanĩtye koini iana ata sya vetha?” Kamwana kau kaĩ na nguma ĩtonya kũtethya andũ aima mũno. Nguma ĩsu nĩ ũĩ mwĩanĩu.
Mbivilia yaĩtye ũũ: “Sũvĩa ũĩ mwĩanĩu na kĩlĩko. Nĩvo ĩndĩ wĩendaa mĩendelenĩ yaku wĩyelele [kana, wĩ mũsũvĩĩku], na kũũ kwaku kũtikalulutĩka.” (Nth. 3:21, 23) Kwoou kũmanya “ũĩ mwĩanĩu” nĩ kyaũ, na kũmanya ũndũ tũtonya kũũtũmĩa nĩ ũsũvĩo kwitũ. Kũtũtethasya tũikasyoke ĩtina kĩ-veva nĩ kana “kũũ” kwitũ kũikalulutĩke.
ŨĨ MWĨANĨU NĨ ŨĨ ŨILYĨ ATA?
Kwĩthĩwa na ũĩ mwĩanĩu kwĩ kĩvathũkany’o na kwĩthĩwa na ũmanyi na kũelewa maũndũ. Mũndũ wĩ ũmanyi ekaa kwĩthĩwa esĩ maũndũ maingĩ. Nake mũndũ ũeleawa maũndũ nĩwonaa nata ũndũ ũmwe ũkonanĩtye na ũla ũngĩ. Ĩndĩ mũndũ ũla mũĩ nĩwĩthĩawa atonya kũtũmĩa ũmanyi ũla wĩ naw’o vamwe na maũndũ ala ũeleetwe kwa nzĩa ĩtonya kũmũtethya.
Kwa ngelekany’o, mũndũ no asome na akaelewa ĩvuku Mbivilia Yo Ĩmanyĩasya Ata? o kwa kavinda kakuvĩ. Aendeee kũmanyĩw’a nũtonya kũsũngĩa makũlyo o nesa. O na nũtonya kwambĩĩa kũthi maũmbanonĩ na kumya maelesyo maseo. Maũndũ asu onthe nĩmatonya kwonany’a nũendeee kwĩka maendeeo ma kĩ-veva. Ĩndĩ ũu nĩ kwasya kana nũkwatĩte ũĩ? Ti lasima ethĩwe akwatĩte ũĩ. No kwĩthĩwa mũndũ ũsu ekĩte kwĩthĩwa na ũtonyi wa kũkwatya maũndũ na mĩtũkĩ. Ĩndĩ ĩla wambĩĩa kũatĩĩa ũw’o ũla wĩ Mbivilianĩ kwa kũtũmĩa nesa ũmanyi ũla ũkwatĩte vamwe na maũndũ ala ũeleetwe, no twasye yu nĩwambĩĩa kũkwata ũĩ. Na ĩndĩ ethĩwa motwi ala ũkwĩka me na mosyao maseo, kwonany’a kana nĩeeambĩte kũsũanĩa nesa, no twasye kana kũvika vau nĩwonanĩtye e na ũĩ mwĩanĩu.
Ĩandĩko ya Mathayo 7:24-27 nĩyĩeleetye ngelekany’o ĩla yanenganiwe nĩ Yesũ ya andũ elĩ meyakĩie kĩla mũndũ nyũmba yake. Ũmwe woo eĩtwe aĩ “mũĩ.” Mũndũ ũsu nĩwambie kũsũanĩa kĩla kĩtonya kwĩsa kumĩla na kwoou aaka nyũmba yake ĩvianĩ. Nĩweene vaasa na nĩweesĩ atonya kwĩka ata akatetheka. Ndaasya eaka nyũmba yake kĩthangathĩnĩ nũndũ vau nĩvo ĩtekua ĩvinda ĩasa kũmyaka na ndĩlikya ngalama nene. Vandũ va ũu nĩwatũmĩie ũĩ asũanĩa kũkeethĩwa ata ĩvinda yũkĩte eeka ũndũ ũkwĩka. Kwoou ĩla kĩuutani kyesie kũka, nyũmba yake yatiiwe o ĩũngye. Yu ĩkũlyo nĩ, Tũtonya kwĩka ata twĩthĩwe na nguma ĩsu nzeo ya ũĩ mwĩanĩu, na tũtonya kũmĩsũvĩa ata?
NDONYA KWĨKA ATA NĨTHĨWE NA ŨĨ MWĨANĨU?
Mbee, kwasisya ĩandĩko ya Mika 6:9. Kwosana na Mbivilia ya New World Translation of the Holy Scriptures ĩandĩko yĩu yaĩtye: “Ala me na ũĩ mwĩanĩu makakĩa ĩsyĩtwa [ya Ngai].” Kũkĩa ĩsyĩtwa ya Yeova kwonanasya kana nũmũnengete ndaĩa. Kũkĩa kũu nĩ kũnenga ndaĩa nene kĩla ĩsyĩtwa yĩu yĩũngamĩe vamwe na myolooto yake. Ĩndĩ nĩ kana ũnenge mũndũ ndaĩa nĩwaĩle kwĩthĩwa wĩsĩ asũanĩaa ata. Ĩtina wa ũu nĩwĩthĩawa ũtonya kũmũĩkĩĩa na kwĩmanyĩsya kuma kwake, na kũendeea nesa o ũndũ we ũendeeaa. Ethĩwa nĩtũsũanĩaa ũndũ meko maitũ matonya kwĩsa kũseũvya kana kwananga ngwatanĩo yitũ na Yeova, na ethĩwa nĩtwĩkaa motwi tũsũanĩĩte myolooto yake, no twasye kana nĩtũendeee kũkwata ũĩ mwĩanĩu.
Kelĩ, ĩandĩko ya Nthimo 18:1 yaĩtye: “Ũla wĩvathaa amanthaa kwenda kwake mwene, na alonzanĩlasya ũĩ w’onthe mwĩanĩu.” Tũkaema kwĩsũvĩa no twĩse kwĩvatha na Yeova na andũ make. Na kwoou nĩ kana tũikevathe, nĩtwaĩle kũtũmĩa ĩvinda na ala makĩaa ĩsyĩtwa ya Ngai na manengae ndaĩa myolooto yake. Ethĩwa vai ũndũ ũũtũsiĩĩa, nĩtwaĩle kũendaa Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ nĩ kana wĩthĩe tũinatĩĩa kwĩthĩwa vamwe na Aklĩsto ala angĩ kĩkundinĩ. Na ĩndĩ ĩla twĩ maũmbanonĩ nĩtwaĩle kũvingũa ilĩko sitũ na ngoo sitũ na tũyĩtĩkĩla kĩla kĩũmanyĩw’a kĩtũtethye.
Ũndũ ũngĩ nĩ kana twamũtulũĩla Yeova ngoo sitũ ĩla tũũmũvoya, tũikalea kũmũthengeea mũnango. (Nth. 3:5, 6) Na eka ũu, twavingũa ilĩko sitũ na ngoo sitũ ĩla tũũsoma Mbivilia na mavuku ala tũnengawe nĩ ũseũvyo wa Yeova, nĩtũmanyaa meko maitũ matonya kwĩsa kũtũetee mosyao meva, na kwoou kĩu no kĩtũtethye twĩke ũla waĩle. O na ĩngĩ nĩtwaĩle kwĩtĩkĩlya ũtao ũla twanengwa nĩ ana-a-asa aima ũlike ngoonĩ. (Nth. 19:20) Tweeka ũu tũikethĩwa ‘tũilonzanĩlya ũĩ w’onthe mwĩanĩu,’ ĩndĩ tũkeethĩwa tũisũvĩa nguma ĩsu ya vata.
ŨĨ MWĨANĨU ŨTONYA KŨTETHYA MŨSYĨ WAKWA ATA?
Ũĩ mwĩanĩu nũtonya kũsũvĩa mĩsyĩ. Kwa ngelekany’o, Mbivilia nĩtavĩtye kĩveti “nĩkĩmũkĩe” mũũme. (Aev. 5:33) Mũndũũme atonya kwĩka ata nĩ kana mũka amũkĩe, kana kwa ndeto ingĩ, amũnenge ndaĩa nene? Akeyĩtĩsya ndaĩa ĩsu na vinya amĩnengwa o kwa kavinda kakuvĩ. Mũka wa mũndũ ta ũsu akamũnengae o ndaĩa ĩla wĩ vo nĩ kana maikatindĩe kũkita. Ĩndĩ we nũkwona ta ũkamũnengae ndaĩa ĩla ũte vo? No twasye ndakekaa ũu. Kwoou mũndũũme nĩwaĩle kũsũanĩa kĩla ũtonya kwĩka akanengawe ndaĩa mavinda onthe. Eethĩwa na nguma ta wendo na ũseo, ila nĩ ilungu sya ũsyao wa veva, mũka akamũnenga ndaĩa nene o na ateyĩtĩsye. Ĩndĩ o na vethĩwe vailyĩ ata, kĩveti nĩkyaĩle kũnenga mũũme ndaĩa, ethĩwe nĩwaĩlĩte kana ndaĩlĩte.—Aka. 5:22, 23.
Mbivilia nĩsyokete ĩkasya kana mũndũũme nĩwaĩle kwenda kĩveti kyake. (Aev. 5:28, 33) Ĩndĩ kĩveti kĩyenda kyendwe nĩ mũũme nĩkĩtonya kũsũanĩa kana nĩ kavaa kĩkamũvitha maũndũ amwe mate maseo o na kau nĩwaĩle kũmamanya. Ĩndĩ kĩveti kĩkwĩka ũu kĩ na ũĩ mwĩanĩu? Mũndũũme akesa kũmanya maũndũ ala mũka ũvithĩte vethĩwa vailyĩ ata? Nũmwenda mũno kwĩ ũndũ ũtwĩe amwendete? Ũsu ũtonya kwĩthĩwa wĩ ũndũ wĩ vinya mũno kwĩka. Vandũ va kĩveti kĩke ũu, nĩkyaĩle kũmantha ĩvinda ĩseo kĩelesye mũũme maũndũ asu mate maseo kĩuĩtye. Kyeeka ũu nĩvatonyeka mũũme akew’a endeew’a nĩkyo nũndũ kĩimũvithaa maũndũ. Kyu kĩkatuma mũũme enda kĩveti kyake mũnango.
Ve ũndũ ũtonya kũkany’a mwana ũkethĩa ndakeyĩelesya ĩngĩ nesa
Syana nĩsyaĩle kũmew’a asyai moo na syaĩle kũkanw’a kwosana na myolooto ya Yeova. (Aev. 6:1, 4) Ĩndĩ ũu nĩ kwasya kana kĩla asyai maĩle kwĩka nĩ kwĩkĩĩa syana syoo mĩao mingĩ? Mũsyai ndaĩle kwĩka o kũtavya mwana mĩao ya mũsyĩ ũsu tũ, kana ũndũ ũkwĩkwa aema kũmĩatĩĩa. Kĩvathũkany’o na ũu, mũsyai wĩ na ũĩ mwĩanĩu nũtetheeasya mwana wake aelewe nĩkĩ waĩle kwĩthĩwa e mwĩwi.
Kwa ngelekany’o, twasye mwana nĩwaneeny’a mũsyai naĩ. Kũmũkandĩa kana kũmũkũna vu kwa vu nĩkũtonya kũmwĩkĩĩthya nthoni kana kũkatuma ekũnza. Ĩndĩ mwana ũsu nũtonya kwoveea ũthatu ngoonĩ na kĩu kĩituma ambĩĩa kwĩvathana na asyai make.
Asyai ala mekũtata methĩwe na ũĩ mwĩanĩu nĩmambaa kũsũanĩa ũndũ meũkany’a syana syoo, na ũndũ ũkany’o ũsu ũtonya kũtuma syana isu syĩthĩwa iilyĩ ĩvinda yũkĩte. Asyai mayaĩle kwosa ĩtambya mĩtũkĩ aĩ nũndũ meĩw’a kĩko kya mwana woo kyamekĩĩthya nthoni. Ĩndĩ no mose mwana makamũtwaa vandũ ũtee, na maimũelesya o nesa kwa nzĩa ya wendo kana Yeova nĩwendaa syana syĩw’e asyai nĩ kana maũndũ masiendee nesa tene na tene. Ĩla mwana ũsu wesa kwonany’a nũnengete asyai make ndaĩa, akamanyaa kana emũtaĩa Yeova. (Aev. 6:2, 3) Mũsyai atũmĩa nzĩa ĩsu kũtetheesya mwana wake, mwana ũsu akeew’aa e mwĩanĩe. Akamanyaa kana asyai make nĩmamũthĩnĩkĩaa na kwoou akamanengae ndaĩa nenange. Veethĩwa vailyĩ ũu, mwana akeew’aa e na ũthasyo wa kũkũlya ũtethyo ĩla wakomana na maũndũ momũ.
Asyai amwe nĩmatonya kũlea kũlũnga mwana mayona meeka ũu nĩmeũtuma aũmĩa. Ĩndĩ malea kũlũnga mwana, eana ailyĩ ata? We akamũkĩa Yeova na akamanya kana kũatĩĩa myolooto ya Ngai nĩkw’o ũĩ? We akeethĩawa ayenda kũvingũa ngoo na kĩlĩko kyake amanyĩw’e nĩ Yeova, kana akeevatha aeke kũatĩanĩa na maũndũ ma kĩ-veva?—Nth. 13:1; 29:15.
Mũndũ ũla wĩsĩ kwasa mavisa nesa nũvangĩĩaa nesa kĩla ũkwenda kũseũvya. Ndasaa oou kĩtumbo na ayĩkwatya kĩla ũkwenda kũseũvya nĩkyo kĩkwasĩka. Asyai ala me ũĩ mwĩanĩu matũmĩaa ĩvinda yingĩ mayĩmanyĩsya na maitũmĩa myolooto ya Yeova. Kwa nzĩa ĩsu monanasya nĩmakĩaa ĩsyĩtwa yake. Kwoou kwa ũkuvĩ, ĩla asyai malea kwĩvathana na Yeova na ũseũvyo wake, nĩmameasya ũĩ mwĩanĩu na nĩmamanyaa ũndũ matonya kũũtũmĩa make mĩsyĩ yoo.
Kĩla mũthenya nĩtwĩkaa motwi matonya kũseũvya kana o kwananga thayũ witũ kwa ĩvinda ya myaka mingĩ. Kwoou vandũ va kwĩka ũndũ na mĩtũkĩ, nũseo ũkamba kwosa ĩvinda ũsũanĩe. Sũanĩa nesa ũndũ ũsu ũtonya kwĩsa kũtuma maũndũ mekala ata ĩvinda yũkĩte. Voya Yeova aũtongoesye na ũitũmĩa ũĩ wake. Tweeka maũndũ asu, tũkeethĩwa tũisũvĩa ũĩ mwĩanĩu, naw’o ũkatũnenga thayũ.—Nth. 3:21, 22.
