1. Nĩ kyaũ kyambĩĩe kwoneka mawĩanĩ ma Ngai kuma tene?

NGWATANĨO yambĩĩe kwoneka tene kuma o ĩla syĩndũ syoombawa. Kwa ngelekany’o, Mwana mũsyawa wa mbee wa Ngai, ũla ũwetetwe tawe ũĩ, aisye atĩĩ: “Naĩ vakuvĩ nake [Yeova], mũthũkũmi mũnene; na naĩ ũtanu wake kĩla mũthenya.” (Nth. 8:30) Ĩvindanĩ ya wũmbi Mwana nĩwathũkũmie na Ĩthe me ngwatanĩo. Ve angĩ maĩ na ngwatanĩo ta ĩsu maitethya wĩa wa Ngai. Kwasũanĩa ngelekany’o ii: Noa ayaka ngalawa amyakie e ngwatanĩo na angĩ. Na ĩla andũ ma Ngai maĩ kyalonĩ mesĩle weũnĩ meethĩawa na ngwatanĩo mayamba yĩla ĩeema na maiyambũa nĩ kana mathame. O na ĩvinda yĩla kwaĩ ĩkalũ andũ maĩ no nginya methĩwe na ngwatanĩo nĩ kana makũne wathi nesa na mayina na mawasya mekwosana nesa maimũtaĩa Yeova. Mawĩa asu onthe mayaĩ mesa kũendeea vate ngwatanĩo.—Mwa. 6:14-16, 22; Mot. 4:4-32; 1 Mav. 25:1-8.

2. (a) Kĩla kĩkundi kya mbee kya Kĩklĩsto kyeesĩkĩe na nguma yĩva? (b) Nĩ makũlyo meva tũũneenea?

² O na kĩkundi kya Kĩklĩsto kya ĩvinda ya atũmwa kyaĩ na ngwatanĩo ta ĩsu kĩtongoew’e nĩ Yesũ Klĩsto. Mũtũmwa Vaulo aisye  kana Aklĩsto asu onthe etĩkĩw’a mauta maĩ “mwĩĩ ũmwe” o na kũtw’ĩka kwaĩ “ivathũkan’yo sya mĩthĩnzĩo,” kwaĩ na “ivathũkan’yo sya mothũkũmi,” na “ivathũkan’yo sya kwĩka [kana, mawĩa].” (Soma 1 Akolintho 12:4-6, 12.) Ĩndĩ nata ũmũnthĩ? Tũtonya kwĩka ata nĩ kana twĩthĩwe na ngwatanĩo wĩanĩ wa kũtavany’a ũvoo mũseo? Na tũtonya kwĩka ata nĩ kana twĩthĩwe na ngwatanĩo kĩkundinĩ na mũsyĩ?

3. Mũtũmwa Yoana ooniw’e woni wĩva?

³ Mũminũkĩlyonĩ wa ĩvinda ya atũmwa, mũtũmwa Yoana nĩwooniw’e woni wa alaĩka mũonza, na kĩla mũlaĩka nĩwavuvie soo. Ĩla mũlaĩka wa katano wavuvie soo wake, Yoana oonie “ndata” yauma ĩtunĩ yavalũka nthĩ. “Ndata” ĩsu yaĩ na ũvungũo yavungũie ĩima yĩte kĩtulu naw’o. Ĩima yavingũwa, vatoie syũki yingĩ na vu syũkinĩ vaumĩla ngie itatalĩka. Ĩndĩ vandũ va ngie isu syanange nthĩ, syaendie kũla kwĩ “ala mate na ũsiĩlo wa Ngai itulyanĩ syoo.” (Ũvu. 9:1-4) Yoana nĩweesĩ ũndũ ngie itonya kwananga vandũ. Ũu nĩw’o syaanangie nthĩ ya Misili ĩvinda ya Mose. (Kuma 10:12-15) Nũndũ ũmũnthĩ Aklĩsto etĩkĩw’a mauta nĩmatavanasya ũvoo mũito wa ũsilĩlo wa Yeova, nĩmo maelekanĩtw’e na ngie ila Yoana woonie. Aklĩsto asu makwetwe mbau nĩ angĩ milioni mbingĩ ala me na wĩkwatyo wa kwĩsa kwĩkala kũũ nthĩ. Nũndũ nĩtwĩthĩĩtwe na ngwatanĩo wĩanĩ wa kũtavany’a, ti ũsengy’o kwona andũ aingĩ matiĩte ndĩni sya ũvũngũ makaeka kũtongoew’a nĩ Satani!

4. Nĩ wĩa wĩva andũ ma Ngai maĩle kwĩka, na nĩ kyaũ kĩtonya kũmatethya mawĩanĩsye?

⁴ Andũ ma Yeova me na wĩa mwingĩ mũno wa kũtavany’a ũla ‘ũvoo mũseo’ nthĩ yonthe mũthya wa nthĩ ĩno ũtanamba kũvika. (Mt. 24:14; 28:19, 20) Ũndũ ũmwe twĩkaa wĩanĩ ũsu nĩ kũthokya “ũla wĩ na waũni” oke anyw’e “manzĩ ma thayũ mana.” (Ũvu. 22:17) Nĩkwĩthĩwa ithyonthe twĩ kĩkundi kya Kĩklĩsto, tũtonya kwĩka ata nĩ kana twĩanĩsye ũndũ ũsu nesa? Kĩla kĩtonya kũtũtethya no kwĩkala ‘tũkomanĩtw’e nesa na tũkwatanĩtw’e,’ kana kwa ndeto ingĩ, kwĩkala twĩ na ngwatanĩo.—Aev. 4:16.

5, 6. Elesya ũndũ twĩthĩawa na ngwatanĩo wĩanĩ wa kũtavany’a ũvoo mũseo.

⁵ Nĩ kana tũvote kũtavya andũ aingĩ vyũ ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ, no nginya wĩa wa kũtavany’a ũtethw’e na mũvango. Kĩu nĩkyo kĩtumi tũnengawe myolooto ya kũtethya wĩa ũsu. Myolooto ĩla ĩnengawe ikundi syonthe nthĩ yonthe nĩtũtetheeasya tũtethye wĩa na ngwatanĩo. Kĩla ĩvinda twamina ũmbano wa ũtavany’a nĩtumaalaa tũthi tũkatavye andũ ũvoo wa Ũsumbĩ. Tũmatavasya ũvoo ũsu kwa kũmaelesya kĩla kĩ Mbivilianĩ na kwa kũmanenga mavuku milioni mbingĩ me na ũvoo wa Mbivilia. We nĩwĩkĩaa kĩthito ũkwatane na ala angĩ ĩla tweewa kwĩ kambeini ya mwanya ya kũtavany’a? Ethĩwa nĩwĩkaa ũu, wĩthĩawa wĩ ngwatanĩo na angĩ milioni mbingĩ mũitavany’a ũla ũtũmane wĩ na ‘mũlaĩka ũũlũkĩle ĩtunĩ katĩ,’ o tondũ vawetetwe ĩvukunĩ ya Ũvuan’yo 14:6.

⁶ Mũyo ũla twĩw’aa nĩ mwingĩ mũno ĩla twasoma ĩvukunĩ ya Kitabu cha Mwaka livoti ya wĩa ũla tũtethetye nthĩ yonthe. O na ĩngĩ, kwasũanĩa ngwatanĩo ĩla twĩthĩawa nayo ĩla tũũnyaĩĩkya tũvalũa twa kũthokya andũ maũmbanonĩ manene ma mwanya, ma mĩthenya ĩtatũ, na ma nthĩ mbingĩ. Maũmbanonĩ asu nĩtwĩthukĩĩasya maũvoo maseo mosanĩte na Maandĩko, o na nĩkwĩthĩawa ndulama na mawonany’o. Kaingĩ maũndũ asu methĩawa maũmbanonĩ asu matũtetheeasya kwona kana Ngai endaa tũmũthũkũme na vinya witũ w’onthe. Kĩndũ kĩngĩ kĩtũkwatanĩtye vamwe nĩ kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ. Nĩkwĩthĩwa  nĩtũtũngaa mũvea nũndũ wa mumo wa Ngai na ĩngĩ twendaa kwĩanĩsya mwĩao wa Yesũ, kĩla mwaka nĩtũmbanaa kwondũ wa kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ, na tũkomanaa matukũ 14 ma mwei wa Nisani syũa yamina kũthũa. (1 Ako. 11:23-26) Na ti Ngũsĩ syoka syaĩlĩte kũthi ũmbanonĩ ũsu. Syumwa siana ũna itiele nĩ kana tũlilikane kĩkw’ũ kya Yesũ, tũthokasya andũ aingĩ kĩsionĩ kĩnene ũndũ vatonyeka nĩ kana twĩthĩwe vamwe namo ũmbanonĩ ũsu.

7. Kũthũkũma twĩ ngwatanĩo kũtethetye ata?

⁷ Ngie ĩmwe ndĩ ĩndĩ yĩsa kwananga vandũ vanene. O ta ũu kĩthito kya mũndũ ũmwe no kĩeme kũtethya vanene. Ĩndĩ kũthũkũma twĩ ngwatanĩo nĩkũtumĩte tũtetheesya andũ milioni mbingĩ mamanye kana kwĩ Ngai wĩtawa Yeova, ũla waĩlĩte nguma na ndaĩa syonthe! O na ũu wĩ o vo, kũtavany’a ti kw’o kwĩ kw’oka kũtumaa andũ ma Ngai mekala me ngwatanĩo.

8, 9. (a) Nĩ ngelekany’o yĩva Vaulo watũmĩie amanyĩsye Aklĩsto kwĩkalaa me ngwatanĩo? (b) Tũtonya kwĩka ata nĩ kana twĩthĩwe na ngwatanĩo kĩkundinĩ?

⁸ Valũanĩ ũla Vaulo waandĩkĩe Aeveso nĩwawetie ũndũ kĩkundi kyaĩle kwĩthĩwa na mĩvango, na aweta vata wa onthe ‘kwĩana maũndũnĩ onthe.’ (Soma Aeveso 4:15, 16.) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya kĩla ũmwe witũ avike vau? Nĩ kana Vaulo onany’e ngwatanĩo ĩla yĩthĩawa kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto kĩtongoew’e nĩ Yesũ Klĩsto, atũmĩie ngelekany’o ya mwĩĩ wa mũndũ. Mũtũmwa ũsu awetie kana mwĩĩ wĩthĩawa wĩ na ngwatanĩo “nũndũ wa ũtethyo wa kĩla ũleenyũ.” Kĩla ũmwe witũ ethĩwe nĩ mũkũũ kana nĩ wa mũika, e na vinya kana nĩ mwonzu, atonya kũtethya kĩkundi ata kĩthĩwe na ngwatanĩo na kĩiendeea nesa kĩ-veva?

⁹ Kĩndũ kĩla kĩtonya kũtũtetheesya vyũ nĩ kĩĩ: kwĩnyivĩsya na kũnenga ndaĩa ala Yesũ ũnyuvĩte matongoesye kĩkundi, namo nĩ atumĩa. (Aevl. 13:7, 17) Mavinda amwe no twĩw’e ũndũ ũsu ũte mũvũthũ kwĩanĩsya. Ĩndĩ no tũmũkũlye Ngai atũtetheesye, na tũyĩka ũu tũte na nzika kana nũkũtũtethya. Veva wake mũtheu no ũtũnenge vinya wa kũkwata mbau mĩvango ĩla yĩ kĩkundinĩ na ngoo yonthe. Kwoou ĩla twesa kwĩw’a tũiemwa nĩ kũatĩĩa mwolooto mũna, nũseo tũkasũanĩa ũndũ kwĩnyivya tũkwatĩanĩe na ala angĩ kũtonya kũete ngwatanĩo kĩkundinĩ. O na eka ũu, kũkwatĩanĩa na ala angĩ maũndũnĩ ta asu no kũtume ithyonthe twendana mũno.

10. Nĩ kĩthito kĩva atetheesya ma kĩkundi mekĩaa nĩ kana kĩkundi kĩkale kĩ ngwatanĩo? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 13.)

¹⁰ Nĩtũtanaa mũno kwona kĩthito kĩla atetheesya ma kĩkundi mekĩaa nĩ kana kĩkundi kĩkale kĩ ngwatanĩo. Ana-a-asa asu, o na methĩwe me na myaka ĩana ata, meyumasya vyũ mathũkũme ala angĩ. Kwa ngelekany’o, nĩmatetheeasya atumĩa kwa kũĩkĩĩthya kana onthe kĩkundinĩ nĩmakwata mavuku ma kũtavany’a. O na ĩngĩ nĩmatheasya na makasũvĩa Nyũmba ya Ũsumbĩ, na no mo mathokasya aeni ala mooka ũmbanonĩ. Tweethĩwa twĩ ngwatanĩo na ana-a-asa asu tũkatumaa mĩvango ĩla yĩ kĩkundinĩ ĩendeea o ũndũ ĩvangĩtwe.—Sianĩsya na Meko ma Atũmwa 6:3-6.

11. Nĩ kyaũ andũ ma mũika matonya kwĩka nĩ kana matetheesye kĩkundi kĩkale kĩ ngwatanĩo?

¹¹ Kwĩ ana-a-asa aingĩ aima me na myaka maikwatĩĩa mawĩa kĩkundinĩ. Na kwoou nũndũ maendeee na kũkũa, no kwĩthĩwa ve maũndũ amwe matatonya kwĩka, na nũndũ wa kĩtumi kĩu ũyĩthĩa moalyũku no mekiwe. Mavindanĩ ta asu ana-a-asa ma mũika methĩawa me ũtethyo mũnene vyũ. O na kau mai na ũmanyi mwingĩ, makamanyĩw’a no makwatĩĩe maũndũ maitango kĩkundinĩ.  Wĩthĩawa wĩ ũseo ta kĩ kwona atetheesya ma kĩkundi mayĩkĩa kĩthito nĩ kana matw’ĩke atumĩa! (1 Tim. 3:1, 10) O na ve atumĩa amwe ma mũika mekĩte maendeeo nginya makalika wĩanĩ wa kũthyũlũlũka, makĩthũkũma ana-a-asa na eĩtu-a-asa ikundinĩ mbingĩ syĩ kĩvathũkany’o. Ĩndĩ tyo tũtanaa kwona wĩa ũla amũika matethasya na ngoo ya kwenda?—Soma Savuli 110:3; Mũtavan’ya 12:1.

12, 13. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya mĩsyĩ yĩkale yĩ ngwatanĩo?

¹² Ekai ngewa ĩno ya ngwatanĩo tũmyamaangye twone ũndũ tũtonya kwĩthĩwa na ngwatanĩo mũsyĩ. Aingĩ nĩmethĩĩte kana kwĩka Ũthaithi wa Mũsyĩ nesa kĩla kyumwa nĩkũlũlũmĩlasya ngwatanĩo katĩ wa asyai na syana. Mavinda asu methĩawa me maseo mũno na mausĩe maũndũ ma kĩ-veva, kwoou nĩmatetheeasya mũsyĩ wĩthĩwe na ngwatanĩo. O na ĩngĩ kwĩyũmbanĩsya ũndũ mũtonya kũthi kũtavany’a no kũmũtetheesye inyw’onthe mwĩthĩwe mũtonya kũtavany’a nesa. O na mavinda maingĩ wĩthĩaa ĩla kĩla ũmwe weew’a ũla ũngĩ aielesya kĩla wemanyĩsya Ndetonĩ ya Ngai, na ĩla inyw’onthe mwoona kana mwendete Ngai ũla ũmwe na kana mwendaa kwĩka kwenda kwake, kyu kĩtumaa mwĩthĩwa na ngwatanĩo.

¹³ Ala matwaanĩte matonya kwĩka ata mekale na ngwatanĩo nĩ kana Yeova ataĩwe? Ethĩwa mũndũ na mũka nĩ athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova, no methĩwe na ngwatanĩo nzeo na kĩu nĩkĩmaeteae ũtanu mwingĩ mũno. Kwa ngelekany’o, andũ aa nĩmoonanasya wendo mĩtwaanonĩ yoo: Avalaamu na Sala, Isaka na Leveka, na Elikana na Aana. O naitũ twaĩlĩte kũtata twĩke o tamo. (Mwa. 26:8; 1 Sam. 1:5, 8; 1 Vet. 3:5, 6) Kwĩka ũu nĩkũtũthengeanĩasya na aũme maitũ kana na iveti sitũ, na kũituma twĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Asa witũ wa ĩtunĩ.—Soma Mũtavan’ya 4:12.

14. Ethĩwa mũemeu kana kĩveti kyaku ti mũthũkũmi wa Yeova, ũtonya kwĩka ata mũtwaano wenyu wĩkale wĩ mũlũmu?

¹⁴ Aklĩsto mayaĩlĩte kwovanĩw’a ĩsoki yĩmwe na andũ mate etĩkĩli. (2 Ako. 6:14) Ĩndĩ nata ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala matwaanĩte na andũ mate Ngũsĩ? Amwe meemanyĩisye ũw’o me atwae kana matwaanĩte, na kwoou yu aũme kana aka moo ti Ngũsĩ. Ĩndĩ o na vailyĩ oou, kũatĩĩa myolooto ya Mbivilia no kũtetheesye mĩsyĩ ta ĩsu ĩkethĩwa na ngwatanĩo. Nĩ kana kyu kĩthĩwe, ũla Ngũsĩ no atate ũndũ ũtonya akwatĩanĩe na ũla ũngĩ maũndũnĩ ĩndĩ aisisya ndakatũle mĩao ya Yeova. Kwĩka ũu no kwĩthĩwe kwĩ vinya ĩndĩ sũanĩa ũathimo ũla wĩ vo. Ũndũ ũngĩ ũtonya kũtuma vethĩwa ve vinya kũatĩĩa myolooto ya Mbivilia nĩ ĩla ũla ũtwaanĩte nake watia kĩkundi. Ũndũ ta ũsu nĩwamũkwatie mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Mary. Mũũme etawa David na nĩmamũthũkũmaa Yeova ĩmwe, ĩndĩ myaka ta 25 mĩvĩtu David nĩwaekie kũthi maũmbanonĩ. Mary we ndaaeka kũthi maũmbanonĩ ma kĩkundi na maũmbanonĩ manene. O na nĩwatataa vyũ aatĩĩe myolooto ya Mbivilia mũsyĩ, ta kũmanyĩsya syana syoo thanthatũ. Ĩla syana syeanie na syauma mũsyĩ, eew’aa ũu ta wĩ weka. Ĩndĩ Mary ailangye, David nĩwambĩĩe kũsoma makaseti ala wamũtiĩaa. Mũthya nĩwesie kwambĩĩa kũthi Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ, na avika eethĩaa mwĩsũkũũe wa myaka thanthatũ amũkwatĩie kĩvĩla. David aelya kũtĩĩa kamwĩsũkũũe kakomana nake kamwĩaa, “Ũmau, keka tyo ũkie ũmbanonĩ ũmũnthĩ.” Ũmũnthĩ ũũ David atanĩaa kũmũthũkũma Yeova mũno, na ũtanu ũla Mary wĩ naw’o nĩ mwingĩ nũndũ yu memũthũkũma Yeova me ĩmwe.

15. Ala akũangũ matonya kũtetheesya ata ala manatwaanie mĩtũkĩ?

¹⁵ Twasũanĩa ũndũ Satani ũvangĩte kwananga  mĩsyĩ, ve vata mũnene wa athũkũmi onthe ma Ngai kũtata methĩwe na ngwatanĩo ndũmu mĩtwaanonĩ yoo. O na mwĩthĩwe mwatwaanie ĩndĩĩ, ĩkala nthĩ ũsũanĩe kĩla we mwene ũtonya kũweta kana kwĩka nĩ kana ũlũlũmĩlye mũtwaano wenyu. Ala akũangũ no matetheesye ala aninangi kĩkundinĩ nĩ kana o namo malũlũmĩlye mĩtwaano yoo. Mavinda kwa mavinda no mũthokye asu aninangi ĩla mwĩ na ũthaithi wa mũsyĩ. Ĩla mwĩ namo vau no methĩe kaĩ wendo na ngwatanĩo nĩ maũndũ ma vata o na andũ matw’ĩke matwaanie ĩndĩĩ!—Tito 2:3-7.

16, 17. Andũ ma Ngai me na mea ma kwona ĩvinda yĩva?

¹⁶ Kwakũna visa Aisilaeli maimũtaĩa Yeova ĩvindanĩ ya sikũkũ me ĩkalũnĩ yake Yelusaleme. Nĩ kana mavike kũu meethĩawa mambie kwĩyũmbany’a, na ĩndĩ makwatya kyalo nĩmatethanasya nzĩanĩ nĩ kana ĩndĩ mese kũvika ĩkalũnĩ mathaithe me ĩmwe. Maũndũ asu onthe mendaa ngwatanĩo. (Luka 2:41-44) O naitũ twaĩlĩte kwĩthĩwa twĩ kĩmwe na twĩ ngwatanĩo nũndũ twĩ kyalonĩ kya kũthi nthĩ nzaũ. Nĩ kana tũvote kwĩka ũu twaĩle kwĩthĩwa na kĩthito kingĩ kĩte kũoleka. We nũkwona ta waĩle kũsũanĩa ũndũ ũsu mũnango?

¹⁷ Kwatata kũsũanĩa moathimo ala tweteele! O na kau nthĩ ĩno yusĩe andũ mate ngwatanĩo na mate mũuo, ithyĩ twĩ kĩvathũkany’o vyũ namo. Ithyĩ nĩtwene nesa kĩla Isaia na Mika mathanie kĩianĩa. Mathanie kana andũ ma Ngai makambata “kĩĩmanĩ kya Yeova” me ngwatanĩo. (Isa. 2:2-4; soma Mika 4:2-4.) Vate nzika, ‘mĩthenyanĩ ĩĩ ya mũminũkĩlyo’ ũthaithi witũ nĩw’o mũseo vyũ. Ĩndĩ ũtanu ũla mwingĩ vyũ tũkaũkwata ĩla twĩvika ĩvinda yĩla andũ onthe makekalaa ‘makomanĩtw’e nesa’ na me na ngwatanĩo!