YESŨ atanamba kwambata ĩtunĩ eeie amanyĩw’a make atĩĩ: “Mũkeethĩwa mwĩ ngũsĩ syakwa . . . kũvika itulu sya nthĩ.” (Meko 1:8) Aklĩsto asu ma ĩvinda yĩu maĩ matonya ata kwĩanĩsya wĩa ũsu?

Mũsomi ũmwe wĩtawa Martin Goodman wa Oxford University aisye kana “wendi mwingĩ [wa kũtavany’a] nĩw’o watumaa Aklĩsto methĩwa me kĩvathũkany’o na ndĩni ya Ayuti, vamwe na ndĩni ila ingĩ syeethĩawa mwambĩĩonĩ wa ũsumbĩki wa Lomi.” Ĩvinda yĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ aendaa kũndũ na kũndũ aitavany’a. Aklĩsto ala ma w’o nĩmeesĩ kana ethĩwa nĩmekwenda kũnyaĩĩkya “ũvoo mũseo wa ũsumbĩ wa Ngai,” maĩ no nginya mamanthe andũ ala mekwenda kũmanya ũw’o ũla wĩ Mbivilianĩ. Kwa kwĩka ũu meethĩawa maiatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ. (Luka 4:43) Kyu nĩ kĩtumi kĩmwe kyatumaa kĩkundi kya ĩvinda ya atũmwa kĩthĩwa na ‘atũmwa,’ kana kwa ndeto ingĩ, andũ ala matũmawa mathi kũndũ kũngĩ. (Mko. 3:14) Yesũ anengie atĩĩ make mwĩao ũũ: “Endai ĩndĩ mũkatw’ĩkĩthye mbaĩ syonthe amanyĩw’a.”—Mt. 28:18-20.

Ũmũnthĩ tũi na ala atũmwa ma Yesũ 12, ĩndĩ kwĩ athũkũmi aingĩ ma Yeova methĩawa na veva wa ũmisonalĩ. Na nũndũ nĩmathoketw’e matũmĩe ĩvinda yingangĩ ũtavany’anĩ, mo metĩkĩlĩte makasya, “Ninyioo; ndũma nyie.” (Isa. 6:8) Amwe nĩmathamĩĩe nthĩ ingĩ, ta kwa ngelekany’o, ala methĩawa masomee Sukulu ya Ngileati. Ve angĩ namo mathamĩĩe isionĩ ingĩ sya nthĩ yoo. Aingĩ nĩmemanyĩĩtye ithyomo ingĩ nĩ kana matetheesye ikundi na tũkundi twa ithyomo isu. Ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala mathamĩĩe kũndũ ta kũu na memanyĩĩtye ithyomo ingĩ nĩmatonya kwĩthĩwa maĩ na maũndũ mana meũmathĩny’a, na no kwĩthĩwa ũtaĩ ũndũ wĩ laisi kwoo kwĩka ũu. Kwoou nĩ kana meke maũndũ asu maĩ no nginya methĩwe na veva wa kwĩyumya nĩ  kenda monany’e nĩmamwendete Yeova na nĩmendete atũi. Na nũndũ wa ũu nĩmeekie masavu na meeyumya. (Luka 14:28-30) Ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala mekaa ũu methĩawa meanĩsya ũndũ wa vata mũno.

O na ũu wĩ o vo, andũ maivw’ananaa. Ti kĩla Ngũsĩ yĩthĩawa ĩtonya kũthamĩĩa kũla kwĩ na vata mũnene wa atavany’a kana kwĩmanyĩsya kĩthyomo kĩngĩ. Kwoou wĩ o kĩkundinĩ kyenyu, we no wĩthĩwe na veva ũla wĩthĩawa na amisonalĩ?

Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa maĩ na veva ũla wĩthĩawa na amisonalĩ, ĩndĩ nĩ laisi mũno ũkethĩa aingĩ mayaathamĩĩa kũndũ kũngĩ. Ĩndĩ ũtao ũla wanengiwe Timotheo nĩwamaĩlĩte vyũ, o na nĩwaĩle athũkũmi onthe ma Ngai. Eeiwe atĩĩ: “Tethya wĩa wa mũtavan’ya wa ũvoo mũseo ĩanĩsya ũthũkũmi waku.” (2 Tim. 4:5) Mwĩao wa kũtavany’a ũvoo wa Ũsumbĩ na kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a ũnengetwe Aklĩsto onthe o na ethĩwa mekalaa va. O na eka ũu, maũndũ ala amisonalĩ meanĩasya no ũmeke kĩkundinĩ kĩla wĩthĩawa.

Kwa ngelekany’o, no nginya amisonalĩ ala me nthĩ sya ũeninĩ memanyĩsye mĩkalĩle ya kũla maĩ. Makomanaa na maũndũ me kĩvathũkany’o vyũ na ala mamanyĩie. Naitũ tũtonya kwĩka ata ethĩwa tũi na ũtonyi wa kũthamĩĩa kũla kwĩ na vata mũnene wa atavany’a? Nĩtwaĩlĩte kũsũanĩa atĩ nĩtwĩsĩ kĩsio kya kĩkundi kitũ nesa? Kana kĩla kyaĩle nĩ kũtũmĩa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o sya kũtavya andũ ũvoo mũseo? Kwa ngelekany’o, mwakanĩ wa 1940, ana-a-asa nĩmakũlilw’e mevangĩĩe kũtavanasya valavalanĩ mũthenya ũmwe kĩla kyumwa. We naku no wĩke tamo? Kana wĩona ata ũkatata kũtũmĩa tũla tũkalĩ twa kũtavany’a? Kwa ũkuvĩ twĩkũlya atĩĩ: We nũtatĩte kũtavany’a ũvoo mũseo ũitũmĩa nzĩa ila ũtatũaa ũtũmĩaa?

Kwĩthĩwa na woni ũla waĩle kũkaũtetheeasya wĩthĩwe na kĩthito na ũthangaau ũtavany’anĩ. Mavinda maingĩ atavany’a ala aseo vyũ nĩmo makothaa kwĩyumya makatavany’e kũla kwĩ na vata mũnene wa atavany’a kana makemanyĩsya kĩthyomo kĩngĩ nĩ kana matavye andũ ma kĩthyomo kyu ũvoo mũseo. Kwoou ĩla matavany’a na kĩthito methĩawa me ũathimo kwa andũ aingĩ. Ũndũ ũngĩ nĩ kana mũno mũno amisonalĩ nĩmo matongoeasya ikundi nginya ĩla ana-a-asa ma kĩsio kĩu makethĩwa maĩle kũkwatĩĩa maũndũ. Ethĩwa wĩ mwana-a-asa mũvatise, we  ‘nĩwendaa’ kwĩka maendeeo nĩ kana wĩthĩwe ũtonya kũthũkũma ala angĩ kĩkundinĩ?—1 Tim. 3:1.

Ve maũndũ angĩ ũtonya kwĩka kĩkundinĩ kĩla wĩthĩawa eka kũtavany’a na kĩthito na kũkwatĩĩa maũndũ. Kĩla ũmwe kĩkundinĩ, ethĩwe nĩ wa mũika kana nĩ mũkũũ, ethĩwe nĩ mũndũũme kana nĩ mũndũ mũka, no ethĩwe “ũtethyo mũnene.”—Akol. 4:11, The Holy Bible in Current Kikamba Language.

Nĩ kana tũtetheesye ala angĩ kĩkundinĩ twaĩle kwĩthĩwa tũmesĩ nesa. Mbivilia ĩtũthangaaĩtye “[tũlilikanane] ithyĩ kwa ithyĩ” ĩla twakomana tũthaithe. (Aevl. 10:24) Ndeto isu syĩonany’a kana o na kau tũyĩlikasya maũndũnĩ meene, nĩtwaĩlĩte kũtata tũmanye mathĩna ma ana-a-asa na tũimaelewa. No kwĩthĩwa ana-a-asa asu mayenda kũtetheew’a kĩ-mwĩĩ, kana makethĩwa me na mavata ma ngoonĩ, kana o makethĩwa mayenda kũlũlũmĩlw’a na Maandĩko. Atumĩa na atetheesya ma kĩkundi mayaĩle kũekewa wĩa wa kũtetheesya ana-a-asa. Kũneena ũla w’o, mavinda amwe wĩthĩaa no mo maĩlĩte kũtetheesya. (Aka. 6:1) Ĩndĩ ĩla ve na vata, kĩla ũmwe witũ no atetheesye ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala akũũ, kana ala me na mĩsyĩ vamwe na mĩsyĩ yoo.

Kwa ngelekany’o, ve ĩvinda mwana-a-asa wĩtawa Salvatore wasaanĩaw’a akaumya mũthya nata e na andũ make. Ĩvinda yĩu atheleilwe vyũ weethĩa no atesaa viasala wake, na aita vala mekalaa vamwe na syĩndũ imwe maĩ nasyo. Ĩndĩ ve mũsyĩ ũngĩ wa Ngũsĩ kĩkundinĩ kĩla maĩ woonie thĩna ũla wamakwatie. Mũsyĩ ũsu nĩwamatetheeisye kĩ-mbesa na watetheesya Salvatore na mũka makwate wĩa. O na mavinda maingĩ wĩoo andũ ma mũsyĩ ũsu nĩmaeaa ngewa na Salvatore na andũ make nĩ kana mamekĩe vinya. Mĩsyĩ ĩsu yelĩ yatumie ndũũ ngamu ĩminĩte myaka. Ĩvinda yĩu yaĩ ya thĩna mũthei, ĩndĩ ũmũnthĩ mĩsyĩ ĩsu yelĩ yalilikana ĩvinda yĩu ĩlilikanaa moseo ala yatanĩie yĩ vamwe.

Mũklĩsto wa w’o nĩwĩsĩ kana ũthaithi ti kĩndũ kya mũndũ ũmwe. O tondũ Yesũ weekaa, o naitũ nĩtwaĩlĩte kũtavya kĩla mũndũ mawatho maseo ki ala me Mbivilianĩ. Twĩthĩwe nĩtũtonya kũthama kana tũitonya, no tũtate a vaitũ twĩke onthe nesa. Na vandũ vamwe tũtonya kwambĩĩa kwĩka angĩ nesa nĩ kĩkundinĩ kĩla twĩthĩawa. (Aka. 6:10) Tweeka ũu tũkeew’aa mũyo nũndũ wa kũtetheesya, naitũ ene tũkasyaaa “ũsyao kĩla wĩanĩ mũseo.”—Ako. 1:10; Meko 20:35.