1, 2. (a) Ngewa ya ũndũ Ngiteoni na aũme make 300 moomĩĩsye yĩtũmanyĩsya kyaũ? (Sisya visa ĩthangũnĩ yĩĩ.) (b) Kwosana na ĩandĩko ya Luka 21:19, nĩkĩ wũmĩĩsyo nĩ wa vata mũno?

VE ĨVINDA Mũsili Ngiteoni na ita syake mokitie kaũ waĩ mũvyũ mũno. Ũtukũ w’onthe masembie ũasa wa maili 20 (kĩlomita 32) makũkanĩtye ita sya Amitiani vamwe na ita ila syookanĩtye namo! Mbivilia nĩeleetye kĩla kyaendeeie ĩtina wa vau. Yaĩtye atĩĩ: “Na Ngiteoni avika Yolotani, na ainga, we, na ala andũ maana atatũ ala maĩ nake, me anyalu.” Ĩndĩ o na manoete oou no maaĩlĩte kũendeea kũkita nũndũ vaĩ asikalĩ amaitha ta 15,000 ala matialĩte. Aisilaeli nĩmeesĩ kana yĩu yĩyaĩ ĩvinda ya kũkola kaũ ũsu nĩkwĩthĩwa maminĩte myaka mingĩ mũno maithĩnw’a nĩ Amitiani. Kwoou nĩ kana masinde amaitha asu moo, Mbivilia yaĩtye ‘no mamaatĩĩe.’ Meekie ũu nginya matia masinda Mitiani.—Asi. 7:22; 8:4, 10, 28.

² O naitũ tũendeee kũkita kaũ wĩ vinya mũno na wĩ mĩnoo. Amaitha ala tũkitaa namo nĩ Satani, nthĩ yake, na mawonzu maitũ. Amwe maitũ tũkitĩte myaka mingĩ, na kwa vinya wa Yeova nĩtũsindĩte makaũ maingĩ. Ĩndĩ no kwĩthĩwa mavinda angĩ twĩsaa kwĩw’a twanow’a nĩ kũtũa tũkitaa na amaitha maitũ vamwe na kũtũa tweteele mũthya wa nthĩ ĩno ũvike. Vate nzika, tũitonya  kwasya nĩtũsindĩte kaũ ũsu vyũ. Yesũ nĩwaisye kana ithyĩ ala tũtwĩe mĩthenyanĩ ĩĩ ya mũminũkĩlyo tũkakwatawa nĩ maũndũ me vinya mũno na tũkathĩnaw’a mũno. Ĩndĩ nĩwasyokie ongela kwasya kana nĩ kenda tũsinde, no nginya twĩthĩwe na wũmĩĩsyo. (Soma Luka 21:19.) Kwoou we mũndũ wĩ wũmĩĩsyo ekaa ata? Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũmĩĩsye? Ala moomĩĩsye matonya kũtũmanyĩsya maũndũ meva? Na tũtonya ata kũeka wũmĩĩsyo wĩke “wĩa waw’o mwĩanĩũ” ngalĩkonĩ ĩ yitũ?—Yak. 1:4.

3. Mũndũ wĩ na wũmĩĩsyo ethĩawa ailyĩ ata?

³ Kwosana na Mbivilia, mũndũ wĩ wũmĩĩsyo ndekaa o kũmĩĩsya mathĩna tũ. Ethĩawa na woni waĩle ĩũlũ wa matatwa asu. Mũndũ ta ũsu e ũkũmbaũ, ndathingithangaw’a nĩ matatwa, na ndekasya ngoo mĩtũkĩ. Ĩvuku yĩmwe yaĩtye kana mũndũ wĩ wũmĩĩsyo akwatwa nĩ mathĩna “amomĩĩasya e na wĩkwatyo mũseo, na ndekaa ũu aĩ nũndũ nde na ũndũ ũngĩ wĩka.” O na yaĩtye kana wũmĩĩsyo “nĩ nguma ĩla ĩtumaa mũndũ aũngama elũmĩtye o na ethĩwa akũnĩtwe nĩ kĩseve kĩana ata [kya mathĩna]. Nĩyo nguma ĩla ĩtumaa o na mathĩna ala momũ vyũ moneka ta kĩndũ kĩseo nũndũ ĩtumaa mũndũ amanya kana o na ethĩwa nũkũthĩna, mbee wake ve ũseo.”

4. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana wendo nĩw’o ũtumaa tũmĩĩsya?

⁴ Wendo nĩw’o ũtumaa Aklĩsto momĩĩsya. (Soma 1 Akolintho 13:4, 7.) Nũndũ nĩtũmwendete Yeova, nĩtũmĩĩasya maũndũ onthe ala wĩtĩkĩlasya matũkwate. (Luka 22:41, 42) Na ĩngĩ, nũndũ nĩtwendete ana-a-asa maitũ, nĩtũmomĩĩasya. (1 Vet. 4:8) Na ĩndĩ, kwenda ũla tũtwaanĩte nake nĩkũtũtetheeasya kũmĩĩsya “mathĩna” ala makwataa onthe ala matwaanĩte, o na ala me na mĩtwaano mĩseo, na nĩkũtumaa tũlũlũmĩlya mũtwaano witũ.—1 Ako. 7:28.

5. Nĩkĩ no Yeova e weka ũtonya kũtũtetheesya nesa vyũ tũmĩĩsye mathĩna?

⁵ Mwĩkwatye Yeova akũnenge vinya. Yeova nĩwe “Ngai wa wũmĩĩsyo na wa ũkiakisyo.” (Alo. 15:5) Nowe e weka ũeleawa nesa vyũ mathĩna maitũ na ũeleawa ũndũ tũmbĩtwe. Na nowe wĩsĩ nesa vyũ ũndũ ngoo sitũ iilyĩ, ũndũ twaeiwe, na vala twĩanĩe. Kwoou eka we, vai ũngĩ ũtonya kũtũtetheesya nesa vyũ tũmĩĩsye mathĩna. Mbivilia yaĩtye kana “akeanĩasya kwenda kwa ala mamũkĩaa; o na akeew’a kũkaya kwoo, na kũmatangĩĩa.” (Sav. 145:19) Ĩndĩ Ngai atũsũngĩaa ata ĩla twamũvoya atũnenge vinya wa kũmĩĩsya?

6. O tondũ Yeova ũtwathĩte Mbivilianĩ, nĩ kwa nzĩa yĩva ‘ũtũmanthĩaa nzĩa ya kũthonoka’?

⁶ Soma 1 Akolintho 10:13. Ĩla twamũvoya Yeova atũtetheesye tũmĩanĩsye na mathĩna, ‘nũtũmanthĩaa nzĩa ya kũthonoka.’ We Yeova nũmanthaa nzĩa ya kũtũvetea ĩtatwa? Ĩĩ, mavinda amwe nĩwĩkaa ũu. Ĩndĩ kaingĩ ekaa kũtũmanthĩa nzĩa ya kũthonoka ‘nĩ kana tũtonye kũmĩĩsya’ ĩtatwa yĩla yĩtũkwatĩte. Kwoou Yeova nũtũnengae vinya nĩ kana tũvikĩe ‘kwĩlũlũmĩlya kw’onthe na kũmĩĩsya tũtanĩte.’ (Ako. 1:11) Na nũndũ nĩwĩsĩ vinya witũ wĩana ata, kĩlĩko kitũ kĩana ata, na ngoo yitũ ĩilyĩ ata, ndaketĩkĩla tũvinyĩĩwe nginya wĩse kwĩthĩa tũitonya kwĩkala twĩ aĩkĩĩku.

7. Nengane ngelekany’o ĩkwonany’a nĩkĩ twaĩle kwĩyĩĩthya kĩ-veva ethĩwa nĩtũkwenda tũmĩĩsye.

⁷ Lũlũmĩlya mũĩkĩĩo waku na lĩu wa kĩ-veva. Nĩ kana mũndũ avote kũlĩsa kĩla kĩĩma kĩtũlu vyũ ĩũlũ wa nthĩ kĩtawa Mount Everest, kwa mũthenya aĩle kũya lĩu ũla ũĩsaa mĩthenya ĩtatũ kana ĩna. Kwoou nĩ kana ala meũlĩsa kĩĩma kĩu momĩĩsye kwambata na maivika mũthya, maĩle kũya lĩu mwingĩ vyũ ũndũ matonya. O ta ũu, nĩ kana tũmĩĩsye kyalo kĩĩ kya Ũklĩsto na tũivika kũla tũendete, twaĩle kwĩyĩĩthya kĩ-veva ũndũ vatonyeka, na tũyĩkaa ũu tũteũtĩĩa. No nginya twĩvate maũndũ amwe nĩ kana tũkwate ĩvinda ya kũsoma,  kwĩmanyĩsya, na kũthi maũmbanonĩ maitũ. Tweeka maũndũ asu twĩthĩawa tũinenga mũĩkĩĩo witũ “lĩu ũla wĩkalaa kũvika thayũ ũtathela.”—Yoa. 6:27.

8, 9. (a) Kwosana na ĩandĩko ya Yovu 2:4, 5, twaĩle kũlilikana ũndũ wĩva ĩla twatatwa? (b) Nĩ ũndũ wĩva tũtonya kũsũanĩa ĩla twĩ thĩnanĩ mũna?

⁸ Lilikana vata wa kwĩkala wĩ mũĩkĩĩku. Ĩla mũthũkũmi wa Yeova wakwatwa nĩ thĩna mũna, thĩna ũsu ndwĩthĩawa wĩ wake e weka. Ũndũ twĩkaa ĩla twakwatwa nĩ mathĩna nĩkũvuanasya ethĩwa nĩtwĩtĩkĩlĩte Yeova ta we Mũsumbĩ Ũla Mũnene Vyũ kana tũyĩtĩkĩlĩte. Satani nũmenete kwona Yeova e mũsumbĩki ũla mũnene vyũ. Nĩkyo kĩtumi wavũthĩĩisye Yeova na ndeto ii: “Kyonthe kĩla mũndũ wĩ nakyo nũnenganae kwondũ wa thayũ wake. Ĩndĩ tambũũkya kw’oko kwaku yu, ũkiite ĩvĩndĩ yake [Yovu] na nyama ya mwĩĩ wake, na akakũuma ũthyũnĩ waku.” (Yovu 2:4, 5) Kwosana na Satani, vai mũndũ ũmũthũkũmaa Yeova nũndũ atĩ nũmwendete kuma ngoonĩ. We Satani nĩwavĩndũkie kuma ĩvinda yĩla waisye ũu? Ndaavĩndũka o na vanini! Nĩkwĩthĩwa o na ĩtina wa myaka mingĩ vyũ ĩla wesie kwĩkw’a kuma ĩtunĩ, no waendeeie kwĩthĩwa e “mũvinganĩsya wa ana-a-asa maitũ . . . , ũla ũmavinganĩasya mbee wa Ngai waitũ mũthenya na ũtukũ.” (Ũvu. 12:10) Satani ndaaeka kũmũkananĩsya Ngai. Kũvika ũmũnthĩ ũũ endaa mũno kwona tũisindwa nĩ matatwa na tũieka kũkwata mbau ũla ũsumbĩki mũnene vyũ wa Ngai.

⁹ Kwoou ĩla wĩ thĩnanĩ mũna tata ũsũanĩe ũndũ ta ũũ. Sũanĩa Satani na ndaimoni syake maũngye ngalĩko ĩmwe makwolootele mathĩna maku mayasya ndwĩũmĩĩsya, wĩvalũka oyu. Nayo ngalĩko ĩsu ĩngĩ ve Yeova, Mwana wake ũla ũsumbĩkĩte, etĩkĩw’a mauta ala mathayũũkiw’e, na nguthu sya alaĩka. Asu maendeee kũũkathĩĩa maikwĩkĩa vinya nũndũ nĩwũmĩĩasya kĩla mũthenya na nũkwataa mbau ũla ũsumbĩki mũnene vyũ wa Yeova. No twasye ĩvindanĩ ta yĩu Yeova eneena naku aikwĩa atĩĩ: “Mwana wakwa, ĩthĩwa mũĩ, noitanĩthya ngoo yakwa, nĩ kana nĩmũsũngĩe ũla ũmbũthasya.”—Nth. 27:11.

10. Ũtonya kũatĩĩa ata ngelekany’o ya Yesũ ya kũvindĩĩsya ũseo wa kũmĩĩsya?

¹⁰ Vindĩĩsya ũseo wa kũmĩĩsya. Twasye wĩ kyalonĩ kĩasa. Nĩ kana ũvike vala ũendete no nginya wĩsĩle ngunganĩ ĩmwe ndaasa. Wĩ vau ngunganĩ ĩsu wasisya mbee na ĩtina no kĩvindu. Ĩndĩ nĩwĩsĩ ki waendeea na kyalo nũkwĩsa kumaala na ũyona kyeni. O ta ũu, mavinda amwe nũtonya kwĩw’a ũnoetw’e vyũ nĩ mathĩna ala wĩ namo. O na no kwĩthĩwa Yesũ eew’aa o taku. Nĩwoomĩĩsye ‘mosiĩĩo ma ala athe,’ omĩĩsya kũvũthw’a, o na nĩwoomĩĩsye kĩkw’ũ kĩ woo e mũtĩnĩ wa mathĩna. Vate nzika, yĩu nĩyo ĩvinda yĩla yũmũ vyũ waaona e kũũ nthĩ! Ĩndĩ Yesũ oomĩĩsye maũndũ asu onthe “kwondũ wa ũtanu ũla waiiwe mbee wake.” (Aevl. 12:2, 3) Avindĩĩasya ũseo wa kũmĩĩsya kwake, na mũno mũno ũndũ wesaa kũtetheesya kũthew’a kwa ĩsyĩtwa ya Ngai na kũtetea ũla ũsumbĩki mũnene vyũ wa Yeova. Kĩvindu kĩla woonie ĩvinda yĩu watatawa kyaĩ o kya kavinda, ĩndĩ kyeni kĩla woonie amina kũkwata mũthĩnzĩo wake wa ĩtunĩ nĩ kya tene na tene. Ũmũnthĩ mathĩna ala we mwene ũkwataa nĩmatonya kwĩthĩwa me woo, o na nĩmatonya ũkũvinyĩĩa mũno. Ĩndĩ lilikana kana mathĩna ala ũkomanaa namo kyalonĩ kĩĩ kya kũthi thayũnĩ ũtathela no ma kavinda.

11. Nĩkĩ twaĩle kũsũanĩa ĩũlũ wa “ala moomĩĩsye”?

¹¹ Ti ithyĩ twĩ ithyoka tũkwatawa nĩ mathĩna. Nĩkyo kĩtumi mũtũmwa Vetelo wawetie ũndũ ta ũsu ĩla weekĩaa vinya Aklĩsto momĩĩsye mathĩna ala maeteawe nĩ Satani. Ameie: “Mũsiĩĩei mũlũmite mũĩkĩĩonĩ wenyu mũkĩmanya kana mathĩna o asu meanĩaw’a nthĩnĩ wa ana-a-ĩthe menyu ala me kũũ nthĩ.” (1 Vet. 5:9) Kũsũanĩa ĩũlũ wa “ala moomĩĩsye” no kũtũtetheesye tũmanye ũndũ tũtonya kũũngama twĩlũmĩtye, o na nĩkũtumaa tũmanya kana o naitũ no tũmĩĩsye mathĩna,  na kũtũlilikanasya kana twekala twĩ aĩkĩĩku tũikalea kũathimwa. (Yak. 5:11) Kwaekai tũsũanĩe ĩũlũ wa amwe ma asu. ^[1]

12. Ngewa ya ala akeluvi maiiwe mũũndanĩ wa Eteni yĩtũmanyĩsya kyaũ?

¹² Akeluvi. Kũsũanĩa ĩũlũ wa ila syũmbe sya veva syaĩ sya mbee kumĩlĩĩla andũ no kũtũtetheesye o naitũ tũkomĩĩsya ĩla twanengwa wĩa mũmũ. Ĩvinda yĩu Yeova Ngai aiie “ngalĩ ya wumĩlonĩ wa syũa ya mũũnda wa Eteni Akeluvi, na ũlĩlĩnzĩku wa ũvyũ ũla weethyũũaa ngalĩko syonthe, kũsũvĩaa nzĩa ya mũtĩ wa thayũ.” ^[2] (Mwa. 3:24) Akeluvi asu mayoombĩtwe mathũkũmae wĩa ũsu! Nĩkĩ? Kĩtumi nũndũ kĩeleelo kya Yeova kuma mwambĩĩonĩ kĩyaĩ andũ meke naĩ kana malee kũmwĩw’a. Ĩndĩ o na kau wĩa ũla akeluvi manengetwe ĩtunĩ nĩ mũnene, vai vandũ twaaona vawetete atĩ akeluvi asu nĩmanyungunyĩisye mayasya wĩa ũla manengiwe kũũ nthĩ ndwaĩ wa kĩlasi kyoo. O na mayaakwatwa nĩ ũtulu me wĩanĩ ũsu kana makawĩkĩsya ngoo. Ĩndĩ mathũkũmie wĩa woo menyivĩtye, na nĩmeeyũmĩĩisye nginya ĩla wĩa ũsu wathelile. Na nũndũ wĩa ũsu no kwĩthĩwa wathelile ĩvindanĩ ya ĩla mbua ya Noa, nĩvatonyeka makethĩwa maũthũkũmie mbee wa myaka 1,600!

13. Nĩ kyaũ kyatetheeisye Yovu omĩĩsya mathĩna make?

¹³ Ũla mũndũ mũĩkĩĩku weetawa Yovu. Ngewa ya Yovu no ĩũkiakisye mũno ethĩwa ũwaĩte ũwau mũnene, ethĩwa nũkw’ĩĩwe, kana ethĩwa mũnyanyau kana mũndũ wa mũsyĩ nũkũtavĩtye ndeto ĩtumĩte ũkw’a ngoo. (Yovu 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3) O na kũtw’ĩka Yovu ndeesĩ ethĩnw’a nũũ, ndaakw’a ngoo vyũ na akaeka kũmĩĩsya. Nĩkĩ ũtaakw’a ngoo vyũ? Kĩtumi kĩmwe nũndũ we aĩ mũndũ “wamũkĩaa Ngai.” (Yovu 1:1) Yovu nĩwatw’ĩte kana akeekaa kwenda kwa Yeova ĩvinda yonthe, kwĩ kũseo na kwĩ kũthũku. Yovu nĩwaekie Yeova amũtetheesya kũvindĩĩsya maũndũ maũsengy’a ala ũ Yeova weekĩte atũmĩĩte veva wake mũtheu. Kũvindĩĩsya kũu nĩkwamwongeleeile kĩtumi kya kũĩkĩĩa kana ĩvinda yavika, Yeova ndalea kũmũvetea mathĩna make. (Yovu 42:1, 2) Na ũu nĩw’o kwesie kũthi. Mbivilia yaĩtye ũũ: “Na Yeova amũtũngĩa Yovu kũtavĩwa kwake, . . . na Yeova amũnenga Yovu kũndũ kwĩlĩ kwa ila waĩ nasyo mbee.” Yovu ekalile nginya esa kũkw’a “e mũkũu na wa matukũ maingĩ.”—Yovu 42:10, 17.

14. Kwosana na 2 Akolintho 1:6, wũmĩĩsyo wa Vaulo watethisye ala angĩ ata?

¹⁴ Mũtũmwa Vaulo. We wĩ andũ maũvĩngaa mũno, kana nĩvethĩwa ve amaitha ma Yeova maũthĩnasya? Nĩwĩthĩwa wĩ mũtumĩa wa kĩkundi kana mũsyaĩĩsya wa mũthyũlũlũko na nĩwĩthĩwa wĩw’aa ũiemeewa nĩ wĩa ũla ũnengetwe? Kwatata ũsũanĩe mũno ĩũlũ wa ngelekany’o  ya Vaulo. Mũtũmwa Vaulo nĩwathĩniw’e mavinda maingĩ nĩ avĩnganĩsya athũku, na kĩla mũthenya nĩwathĩnĩkaa mũno asũanĩa ikundi. (2 Ako. 11:23-29) Ĩndĩ o na vailyĩ oou ndaakw’a ngoo, na nũndũ wa ũu ngelekany’o yake nĩyeekĩie angĩ vinya. (Soma 2 Akolintho 1:6.) Kwoou lilikana kana ĩla we mwene womĩĩsya, ngelekany’o yaku no ĩtume ala angĩ mosa vinya wa kũmĩĩsya.

15, 16. (a) Wũmĩĩsyo ũtumaa “wĩa” wĩva wĩthĩwa wĩ mwĩanĩu? (b) Nengane ngelekany’o ikwonany’a ũndũ tũtonya kũeka wũmĩĩsyo wĩke “wĩa waw’o mwĩanĩũ.”

¹⁵ Yakovo aveveeiwe aandĩka ũũ: “Wũmĩĩsyo nĩwĩthĩwe na wĩa waw’o mwĩanĩũ.” Wũmĩĩsyo ũtumaa “wĩa” wĩva wĩthĩwa wĩ mwĩanĩu? Ũtumaa twĩthĩwa twĩ ‘eanĩu na aima, tũtatielye ũndũnĩ o na wĩva.’ (Yak. 1:4) Matatwa nĩmonanasya nĩ wonzu wĩva twĩ naw’o ũla twaĩle kũtata tũũmine. Na kwoou ĩla twomĩĩsya matatwa asu tũtiawa twĩ andũ eanĩu, kana kwa ndeto ingĩ, andũ aima. Kwa ngelekany’o, nĩtwambĩĩaa kũmĩĩsya andũ angĩ mũno kwĩ ũndũ tũnamomĩĩasya, tũkatw’ĩka andũ me mũvea, na mendete angĩ mũno.

¹⁶ Nĩkwĩthĩwa wũmĩĩsyo nĩwĩanĩasya ũla wĩa wa kũtũlũnga tũtw’ĩke Aklĩsto aseango, ndũketĩkĩle kũtũla mĩao ya Ngai atĩ nĩ kana ĩtatwa yĩla yĩũkwatĩte yĩvĩte. Kwa ngelekany’o, sũanĩa ĩkũlyo yĩĩ: Nũkwatawa nĩ mesilya mathũku? Ethĩwa nĩmaũkwataa, vandũ va kwĩka ũndũ ũkwĩsilya, voya mesilya asu mathele. Kwĩka ũu nĩkũũmanyĩasya kwĩthĩwa na wĩting’o. Ĩkũlyo yĩngĩ: Mũsyĩ ve andũ mate Ngũsĩ maũvĩngaa? Vandũ va kwĩka ũndũ mo mekwenda, atĩĩa mĩvango ĩla wĩkĩte ya kũmũthaitha Yeova na ngoo yonthe. Kwĩka ũu nĩkũtumaa wĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmangu vala ve Yeova. Lilikana ũndũ ũũ: No nginya wũmĩĩsye ethĩwa nũkwenda kwendwa nĩ Ngai.—Alo. 5:3-5; Yak. 1:12.

17, 18. (a) Nengane ngelekany’o ĩkwonany’a nĩkĩ no nginya tũmĩĩsye kũvika mũminũkĩlyo. (b) Twĩ na mũĩkĩĩo wĩva kavindanĩ kaa tweteele mũminũkĩlyo?

¹⁷ No nginya tũmĩĩsye kũvika mũminũkĩlyo, ĩndĩ ti kwa kavinda. Nĩkĩ kĩtumi? Kwasũanĩa ngelekany’o ĩno: Twasye ve meli yĩ vandũ yambĩĩa kũthelekelya kĩw’ũnĩ. Ethĩwa ala me vau melinĩ nĩmekwenda kũvonoka, no nginya mathambĩe nginya ũtee wa ũkanga. Mũndũ ũkola kũthambĩa atielye o matambya maũtala aumĩle, akw’a o ta ũla ũkoleile katĩ. Kwoou ithyĩ nĩtũtw’ĩte kũmĩĩsya nginya ĩla tũkaumĩla nthĩ nzaũ. Wũmĩĩsyo nĩw’o ũkatuma tũkwata thayũ. Woni witũ no ta ũla waĩ na mũtũmwa Vaulo ũla kelĩ waisye atĩĩ: “Tũtiũteva.”—2 Ako. 4:1, 16.

¹⁸ Tũi na nzika o na imwe kana Yeova nũkũtũtetheesya tũmĩĩsye kũvika mũminũkĩlyo. Twĩ na mũĩkĩĩo ta ũla Vaulo waĩ naw’o ĩla waandĩkie ndeto ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Alomi 8:37-39. Ĩandĩko yĩu yaĩtye ũũ: “Nĩtũkĩlya vinya mũno kwondũ wa ũla watwendie. Nũndũ nĩnĩsĩ vyũ, kana kĩkw’ũ, o na thayũ, o na alaĩka, o na monene, o na maũndũ ma yu, o na ala makoka, o na mavinya, o na ũtũlu, o na ũliku, o na kĩla kyoombiwe kyonthe, kĩtitonya kũtũtaan’ya na wendo wa Ngai, ũla wĩ nthĩnĩ wa Klĩsto Yesũ Mwĩaĩi waitũ.” Kũneena ũla w’o, mavinda amwe nĩtwĩw’aa twanoa. Ĩndĩ mwa ekai tũmĩĩsye kũvika mũminũkĩlyo nĩ kana twĩĩthĩwa tũilyĩ ta Ngiteoni na aũme make, nũndũ o na kau maĩ anou, “no maatĩĩe” amaitha moo.—Asi. 8:4.