1. Tũtonya kũmwĩw’a Ngai ata na ĩvinda o yĩu tũyĩw’a silikalĩ sya nthĩ?

NDETO YA NGAI ĩtwĩĩte kana nĩtwaĩle kwĩw’a silikalĩ, ĩndĩ Ndeto o ĩsu ĩsyokete ĩkatwĩa kana no nginya tũmwĩw’e Ngai mbee wa kũmew’a andũ. (Meko 5:29; Tito 3:1) Vau Mbivilia ko yĩvĩngĩĩsĩte? Aiee! Yesũ nĩwanenganie mwolooto mũseo ũtonya kũtũtetheesya tũelewe mĩao ĩsu ĩlĩ nesa. Aisye atĩĩ: “Mũnengei Kaisali syĩndũ sya Kaisali; na Ngai syĩndũ sya Ngai.” (Mt. 22:21) Mwolooto ũsu wa Yesũ tũtonya kũũatĩĩa ata? Nĩtwĩnyivĩasya silikalĩ ĩla ĩtũũngamĩe kwa kũatĩĩa mĩao yayo, kũnenge ndaĩa anene mayo, na kũĩva koti ũla yatwĩtya. (Alo. 13:7) Ĩndĩ silikalĩ ĩsu yesa kũtwĩaĩa tũtũle mĩao ya Ngai, nĩtũleaa ĩndĩ tũte na kĩvũthya.

2. Tũtonya kwonany’a ata kana tũikwataa mbau ngalĩko o na yĩva ya maũndũ ma siasa?

² Nzĩa ĩmwe tũtonya kũnenga Ngai ĩ kyake nĩ kwa kũtata tũikaaĩse kwĩlikya siasanĩ. (Isa. 2:4) Nĩkyo kĩtumi tũtavĩngaa silikalĩ ii Yeova ũekanĩte nasyo, o na nokyo kĩtumi tũtateteaa nthĩ ĩ yitũ kana kũmĩkumya. (Alo. 13:1, 2) Tũithing’ĩĩasya silikalĩ yĩke maũndũ mana ma siasa, tũyĩtasya kĩvĩla, kana kwenda kũvĩndũa silikalĩ.

3. Nĩkĩ no nginya tũtate tũikaaĩse kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno?

³ Mbivilia yĩ na itumi syonanĩtye nĩkĩ Ngai ũtwĩĩte tũikelikye  maũndũnĩ ma nthĩ ĩno. Kwa ngelekany’o, ithyĩ tũatĩĩaa momanyĩsyo ma Mwana wake, Yesũ Klĩsto, vamwe na ngelekany’o yake. Twĩkaa ũu kwa kwĩthĩwa ‘tũte ma nthĩ,’ na kwoou tũyĩlikasya siasanĩ na makaũnĩ ma nthĩ ĩno. (Yoa. 6:15; 17:16) Ethĩwa nĩtũkwenda kwĩkala tũlũmanĩtye na Ũsumbĩ wa Ngai, no nginya tũlee vyũ kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno. Na nengĩ tũkelikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno we nũkwona ta twĩthĩwa na wasya mũseo wa ngoo ĩla tũũtavya andũ kana no Ũsumbĩ wa Ngai wĩ w’oka ũkavetea andũ mathĩna? Ũndũ ũngĩ nĩ kana o na kau ndĩni sya ũvũngũ nitumĩte athaithi masyo maaanĩka nũndũ wa kwĩlikya siasanĩ, ithyĩ twĩkalaa twendene nthĩ yonthe nũndũ tũyĩlikasya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno.—1 Vet. 2:17.

4. (a) Twĩsĩ ata kana o ũndũ ĩvinda yĩendeee kũvĩta now’o matatwa ma kũtũlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno mekũendeea kwongeleka? (b) Nĩkĩ yĩĩ nĩyo ĩvinda ya kwĩyũmbanĩsya ũndũ tũtonya kwĩkala tũte kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno?

⁴ No kwĩthĩwa vala twĩkalaa vatethĩawa na nduuthĩ mbingĩ sya siasa, na no kwĩthĩwa vate andũ ma siasa malikĩlĩĩlaa ũthaithi witũ. Ĩndĩ o ũndũ mũthya wa nthĩ ĩno ya Satani ũthengeee, now’o ngusanĩsyo sya nthĩ ĩno syĩkũendeea kwongelekeela. Andũ ala me nthĩ ĩno nĩ andũ “mate na wĩw’ano” na “me na ngũlũ,” na kwoou vate nzika nthĩ ĩendeea kũaanĩka na kũtilĩkangana. (2 Tim. 3:3, 4) Oyu tũĩ maũndũ ma siasa nthĩ imwe nĩmavĩndũkĩte ana-a-asa maitũ matataĩĩe na kwoou ndwĩthĩĩtwe wĩ ũndũ mũvũthũ kwoo kwĩkala me kĩvathũkany’o. Yu no wone nĩkĩ yĩĩ nĩyo ĩvinda ya kũlũlũmĩlya ũtwi witũ wa kwĩkala tũte kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno. Tũkatw’ĩka twĩeteela nginya ĩla twĩĩyĩthĩĩla ngusanĩsyonĩ, nĩ laisi tũkakusw’a twĩlikye maũndũnĩ asu. Kwoou kyo nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩyũmbany’e nĩ kana tũikaaĩse kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno? Kwaekai twone maũndũ ana matonya kũtũtetheesya.

5. Yeova ethĩawa na woni wĩva ĩũlũ wa silikalĩ sya andũ?

⁵ Kĩndũ kya mbee kĩtonya kũtũtetheesya nĩ kwĩthĩwa na woni ta wa Yeova ĩũlũ wa silikalĩ sya andũ. O na kau silikalĩ imwe no syoneke ta isumbĩkĩte andũ nesa, kĩyaĩ kĩeleelo kya Yeova mũndũ asumbĩke ũla ũngĩ. (Yel. 10:23) Silikalĩ ila syĩ kw’o itumaa andũ mona nthĩ yoo noyo nzeo na kĩu kĩtumaa andũ maaanĩka. Na eka ũu, o na mũsumbĩ ũla mũseo vyũ ndatonya kũveta mathĩna onthe vala mavika. Ũndũ ũngĩ nĩ kana kuma mwaka wa 1914, silikalĩ isu syeetw’ĩkĩthisye amaitha ma Ũsumbĩ wa Ngai. Ĩndĩ o mĩtũkĩ Ũsumbĩ ũsu ũkilyĩ ũnaananga silikalĩ isu syonthe sya andũ.—Soma Savuli 2:2, 7-9.

6. Twaĩle kwona ata ala me na ũkũmũ silikalĩnĩ?

⁶ Ngai aekete silikalĩ ila syĩ kw’o iendeee kũsumbĩka nĩkwĩthĩwa ve vandũ itethasya. Nitumaa kwĩthĩwa kũte na ithokoo mbingĩ, na kyu nĩkĩtũnengae mwanya mũseo wa kũtavany’a ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ. (Alo. 13:3, 4) O na kĩu nĩkyo kĩtumĩte Ngai atwĩa no tũvoyee ala me silikalĩnĩ, na mũno mũno ethĩwa motwi ala mekwenda kwĩka nĩmatonya kũvĩngĩĩsa ũthaithi witũ. (1 Tim. 2:1, 2) Na o tondũ ĩvinda yĩmwe mũtũmwa Vaulo weekie, ĩla tũũthĩnw’a nĩtwĩkaĩlaa silikalĩ ĩtũtetheesye. (Meko 25:11) Ĩndĩ o na kau Mbivilia ĩmanyĩasya kana ũla mũmaitha wa Ngai e ũkũmũ ĩũlũ wa silikalĩ sya nthĩ, vai vandũ ĩwetete kana we mwene atongoeasya mũnene w’onthe ũla wĩ kĩvĩlanĩ. (Luka 4:5, 6) Nũndũ wa ũu nũseo tũkesũvĩa mũno tũikese kwasya mũnene mũna nũtongoew’e nĩ Ndevili. Ĩla tũũneena ĩũlũ wa “ala me na ũkũmũ” tũyaĩle ‘kũneenea mũndũ o na wĩva naĩ.’—Tito 3:1, 2.

7. Nĩ woni wĩva tũtaĩle kwĩsa kwĩthĩwa naw’o?

⁷ Tũikwataa mbau mũndũ mũna ũkwĩtya kĩvĩla kana kyama kĩna kya siasa, twĩthĩwe  twĩona nĩtũũtetheka kana tũitetheka. Kwĩka ũu kwonanasya kana nĩtũũmwĩw’a Ngai. Ĩndĩ ĩkũlyo nĩ atĩĩ, Ũtwi witũ wa kwĩkala tũte kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ũtonya kũtatĩka ata maũndũnĩ ta asu? Twasye nĩvaumĩla nduuthĩ sya kũvetanga ũsumbĩki mũna wĩthĩĩtwe ũithĩny’a andũ mũno, o na Ngũsĩ sya Yeova. O na kau tũyĩsa kumaala tũandamane na asu me na nduuthĩ, no twĩthĩwe twĩ namo ngoonĩ? (Aev. 2:2) Tũyaĩle kwĩkwatany’a namo na tũyaĩle kwĩtĩkĩlana namo, o na ethĩwa nĩ ngoonĩ sitũ.

8. Ĩla tweyĩthĩĩla maũndũnĩ matonya kũtũlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno, tũtonya kwonany’a ata twĩ “oĩ” na twĩ “auu”?

⁸ Kĩndũ kya kelĩ kĩla kĩtonya kũtũtetheesya tũikelikye ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno nĩ kĩĩ: ‘Kwĩthĩwa twĩ oĩ ta nzoka, na auu ta mavũĩ.’ (Soma Mathayo 10:16, 17.) Twonanasya twĩ oĩ ĩla twoonea thĩna vaasa. Na ĩndĩ ĩla tweekĩa kĩthito tũikalike thĩnanĩ ũsu twonanasya twĩ auu, kana kwa ndeto ingĩ, tũyĩilĩĩlĩka ĩvĩtyo. Kwaekai twone mathĩna amwe tũtonya kũkomana namo na ũndũ tũtonya kwĩka tũikese kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ.

9. Twaĩle kwĩsũvĩa maũndũnĩ meva ĩla tũkũea ngewa na angĩ?

⁹ Ngewa. Twaĩle kwĩthĩwa twĩ oĩ ĩla vaumĩla ngewa sya siasa. Kwa ngelekany’o, ĩla ũũtavany’a ũvoo wa Ũsumbĩ, ndũkatate kũkatha kana kumany’a mĩvango ya kyama kĩna kana mũtongoi mũna. Vandũ va kũneenea nzĩa ila andũ ma siasa mavangĩte kũtũmĩa mamine thĩna mũna, tata kũneenea ũ thĩna. Ĩtina wa ũu mwony’e Mbivilianĩ ũndũ silikalĩ ya Ngai ĩkaveta thĩna ũsu vyũ. Ethĩwa ngewa itonya kũete ngusanĩsyo nĩsyaumĩla, ta mĩtwaano ya aũme na aũme kana aka na aka, kana kumya mavu, tetea myolooto ya Ngai na ũielesya ũndũ ithyĩ tũmĩatĩĩaa. Ũendeee kũelesya tata mũno ndũkendeesye woni o na ũmwe wa andũ ma siasa. O na tũyaĩle kũweta nĩ mĩao yĩva tũkwona yaĩle kwongelwa, kana kũvetwa, kana kũvĩndũwa, na tũyaĩle kũthing’ĩĩsya andũ ala angĩ metĩkĩlane naitũ.

10. Ĩla tũũsoma kana ĩla tũũsisya maũvoo mana mĩvĩanĩ ya kũnyaĩĩkya maũvoo, tũtonya kwĩka ata tũikese kwĩthĩa twĩlikilye maũndũnĩ ma nthĩ?

¹⁰ Mĩvĩa ya kũnyaĩĩkya maũvoo. Mavinda maingĩ matangaso matangaasawa kwa nzĩa ĩkũkwata mbau woni mũna wa siasa. O na mavinda amwe syama sya siasa itũmĩaa mĩvĩa ya kũnyaĩĩkya maũvoo kwĩanĩsya wendi wasyo. Kũla mĩvĩa ya kũnyaĩĩkya maũvoo yĩthĩawa ĩũngamĩwe nĩ silikalĩ, ũvoo nũtonya kwĩthĩwa wĩ mũkote vyũ, ĩndĩ o na ethĩwa Aklĩsto mekalaa nthĩ ila syĩawa syĩ na ũthasyo, no nginya methĩwe me metho maikese kũkwata mbau ngalĩko o na ĩmwe. Kwekũlye-ĩ, ‘Nĩnĩthĩwa nendete kwĩthukĩĩsya mũtangaasi mũna nũndũ nonaa e na mawoni maseo ma siasa?’ Ethĩwa ve ũmwe wendete kũmwĩthukĩĩsya, nũseo ũkamantha kĩsese kĩteũkwata mbau ngalĩko ĩmwe. O na vethĩwe vailyĩ ata, nũseo ũkethĩwa wĩ metho ĩũlũ wa ĩvinda yĩla ũtũmĩaa ũyĩthukĩĩsya kana ũisoma maũvoo maumĩte mũvĩanĩ mũna wendete mũno kũneenea maũndũ ma siasa. O na nũseo ũkasiasya ethĩwa kĩla ũkwĩthukĩĩsya nĩkyosanĩte na “kĩeleelo kya ndeto ila syaĩle,” ila syĩ Mbivilianĩ.—2 Tim. 1:13.

11. Kwenda malĩ yitũ kũtonya kũtuma ata tũtatĩka twĩlikye ngusanĩsyonĩ sya nthĩ?

¹¹ Wendi wa malĩ. Ethĩwa twĩw’aa tũtatiana na malĩ yitũ, nĩ laisi mũno tũkalika thĩnanĩ ĩla kwesa kumĩla ngusanĩsyo sya siasa. Kwa ngelekany’o, ĩla Ngũsĩ syathĩnaw’a myakanĩ ya 1970 nthĩ ya Malawi, Ruth kuma kũu nĩweeyoneie Ngũsĩ imwe iyĩlikya maũndũnĩ ma siasa. Aĩtye ũũ: “Meew’aa matekala mate na syĩndũ ila maĩ nasyo. Amwe twathamiw’e namo, ĩndĩ nĩmesie kwĩtĩkĩla kũlika kyamanĩ kya siasa nĩ kana masyoke mũsyĩ  nũndũ mayendaa kũthĩnĩa kambinĩ.” Ĩndĩ kĩvathũkany’o na Ngũsĩ isu, athũkũmi ala aingĩ ma Ngai mayĩtĩkĩlaa kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ o na ethĩwa kũmĩte ata kana o na ethĩwa measya kyonthe kĩla me nakyo.—Aevl. 10:34.

12, 13. (a) Yeova onaa mbaa andũ ata? (b) Tũtonya kũmanya ata nĩtwambĩĩe kwenda nthĩ yitũ mũno?

¹² Mĩtũlyo. Mavinda maingĩ andũ nĩmakathĩĩaa mũno ũko woo, mbaĩ yoo, kĩthĩo kyoo, taoni ya kwoo, kana nthĩ yoo. Ĩndĩ nĩtwĩsĩ kana tweetũlya mũno nũndũ wa mbaĩ yitũ, kana kĩthĩo kitũ, kana o nthĩ yitũ, twĩthĩawa twambĩĩa kwĩthĩwa twĩ na woni wĩ kĩvathũkany’o na ũla wa Yeova ĩũlũ wa andũ na silikalĩ sya andũ. Ĩndĩ ũu ti kwasya kana Ngai endaa twĩw’ĩe nthoni syĩthĩo sitũ. Ndũkolwe kana Yeova atũmbie twĩ kĩvathũkany’o, na kĩu nĩ kĩndũ kĩtũtanĩthasya. Ĩndĩ o na vailyĩ oou, twaĩle kũlilikana kana andũ onthe kwa Ngai nĩmeanene.—Alo. 10:12.

¹³ Nĩ laisi mũno mũndũ wĩtũlasya nũndũ wa vala ũsyaĩwe akambĩĩa kwona nthĩ yoo yĩ nzeo kwĩ ila ingĩ, na nũndũ wa ũu ayĩsa kwĩyĩthĩa alikile ngusanĩsyonĩ sya nthĩ. O namo Aklĩsto no makwatwe nĩ mĩtũlyo ta ĩsu, nĩkwĩthĩwa o na amwe maĩ kĩla kĩkundinĩ kya ĩvinda ya atũmwa nĩmavathie Aklĩsto angĩ nũndũ wa wumo woo. (Meko 6:1) Ĩndĩ ũtonya kũmanya ata kana nĩwambĩĩe kũkwatwa nĩ mĩtũlyo ĩsu? Twasye mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa wumĩte nthĩ ĩngĩ nĩwooka aũtaa. We no wasye ngoonĩ, ‘Kũũ twĩkaa maũndũ nesanga,’ na kwoou ũilea kũmwĩthukĩĩsya? Vandũ va kwĩka ũu, ithyonthe twaĩle kũatĩĩa ũtao ũũ mũveveee: “Na wĩnyivyo kĩla mũndũ namũtale ũla ũngĩ mũseo kwĩ we mwene.”—Avi. 2:3.

14. Mboya ĩtonya kũtũtetheesya ata, na nĩ ngelekany’o yĩva yĩ Mbivilianĩ ĩkwonany’a kana ũu nũtonyeka?

¹⁴ Kĩndũ kya katatũ kĩtonya kũtũtetheesya tũikelikye ngusanĩsyonĩ sya nthĩ nĩ kũmwĩkwatya Yeova atũnenge vinya. Kwoou voya ũnengwe veva mũtheu nĩ kana ũmanye kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo na wĩting’o. Nguma isu ilĩ no iũtetheesye mũno ethĩwa vala ũtwĩe silikalĩ yĩ na ũlũsani kana ndĩkwĩka maũndũ ũndũ vaĩle. O na no ũmũvoye Yeova aũnenge ũĩ wa kwoneaa mathĩna vaasa, vamwe na ũĩ wa kũmanya ũndũ ũkwĩka ethĩwa mathĩna asu no matume wĩsa kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ. (Yak. 1:5) Na ĩndĩ ethĩwa wĩ mwove kana nũũthĩnw’a nũndũ wa ũtwi waku wa kũlũmany’a na ũthaithi wa w’o, voya ũkwate vinya wa kũtetea mũĩkĩĩo waku wĩ na ũkũmbaũ. O na voya ũnengwe vinya wa kũmĩĩsya kũthĩnw’a kw’onthe kũla ũtonya kwĩsa kũthĩnw’a.—Soma Meko ma Atũmwa 4:27-31.

15. Mbivilia ĩtonya kũtũtetheesya ata tũikaaĩse kwĩlikya ngusanĩsyo sya nthĩ? (O na ĩngĩ sisya ĩsandũkũ “Ndeto ya Ngai Nĩyamanengie Ũkũmbaũ.”)

¹⁵ O na ĩngĩ, Yeova no akwĩkĩe vinya atũmĩĩte Ndeto yake. Kwoou vindĩĩsya mũno mĩsoa ĩla ĩtonya kũũtetheesya ndũkavalũke ĩla kwaumĩla ngusanĩsyo sya nthĩ. Mĩkĩe kĩlĩkonĩ nĩ kana ĩũtethya ĩla wĩĩyĩthĩĩla vandũ ũtakwata Mbivilia. Ũndũ ũngĩ nĩ kana Ndeto ya Ngai no ĩũtetheesye wĩthĩwe na wĩkwatyo mũlũmu wa kwĩsa kwona ala moathimo Ũsumbĩ ũkatũetee. Tũyĩsa kũmĩĩsya mathĩna tũte na wĩkwatyo ũsu. (Alo. 8:25) Kwoou mantha maandĩko ala mawetete moathimo ala we mwene wĩenda kũtanĩa ĩvinda yũkĩte. Na ĩndĩ ũitata mũno wĩsũanĩe wĩ Nthĩ Nzaũ ũitanĩa moathimo asu.

16, 17. Twĩĩmanyĩsya kyaũ twasũanĩa ĩũlũ wa ala athũkũmi aĩkĩĩku ma Ngai mataaĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 27.)

¹⁶ Kĩndũ kya kana kĩtonya kũtũtetheesya vyũ tũikaaĩse kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ nĩ kũsũanĩa ngelekany’o ya athũkũmi aĩkĩĩku  ma Yeova. Kũsũanĩa ĩũlũ wa andũ ta asu no kũtume tũkwata ũĩ wa kũmanya ũndũ tũtonya kũmĩĩsya, na no kũtume tũkwata vinya wa kũmĩĩsya. Kwa ngelekany’o, Satalaki, Mesaki, na Aveti-neko, nĩmaleile kũthaitha ũla mũvw’anano waũngamĩtw’e vandũ va Ũsumbĩ wa Mbaviloni. (Soma Ndanieli 3:16-18.) Ngũsĩ ila isomete ĩũlũ wa ngewa ĩsu yoo nikwatĩte ũkũmbaũ wa kũlea kũthaitha kĩvendela kya nthĩ ila syĩkalaa. Mũndũ ũngĩ ũtaaĩlikya siasanĩ na ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno nĩ Yesũ. Nũndũ nĩweesĩ ngelekany’o yake ĩkatethya angĩ, eekĩie vinya amanyĩw’a make na ndeto ii: “Ĩthĩwai na ũnyiau; nyie, nĩngĩlĩtye nthĩ vinya.”—Yoa. 16:33.

¹⁷ O na ĩvindanĩ yĩĩ tũĩ kwĩ Ngũsĩ mbingĩ ileete vyũ kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ. Amwe nĩmathĩnĩtw’e mũno na makovwa, na ve angĩ makw’ĩte nũndũ wa mũĩkĩĩo woo. Kũsũanĩa ngelekany’o yoo no kũũtetheesye o tondũ kwatetheeisye Barış kuma Turkey. Ĩvinda yĩmwe aisye atĩĩ: “Ve mwanake weetawa Franz Reiter wooaiwe nũndũ wa kũlea kũlika itanĩ sya Hitler. Ũtukũ wa kũamũkĩa mũthenya ũla wooaawa, nĩwaandĩkĩie inyia valũa woonanisye ũndũ waĩ na mũĩkĩĩo ũlũmĩte na ũndũ wamwĩkwatĩtye Yeova mũno wĩana. Nĩnendie mũno kũatĩĩa ngelekany’o yake mũthenya ũla ngakwatwa nĩ thĩna ta ũsu wamũkwatie.”

18, 19. (a) Ala me kĩkundinĩ matonya ũkũtetheesya ata ndũkelikye ngusanĩsyonĩ sya nthĩ? (b) Ũtw’ĩte kwĩka ata?

¹⁸ Angĩ matonya kũũtetheesya nĩ Aklĩsto ala me kĩkundinĩ kyenyu. Kwoou neena na atumĩa ethĩwa nũũtatwa wĩlikye ngusanĩsyonĩ sya nthĩ. Asu nĩ Aklĩsto aima matonya ũkũnenga ũtao umĩte Mbivilianĩ. Aklĩsto kĩkundinĩ no makwĩkĩe vinya mamanya matatwa ala maũkwatĩte. Makũlye maũvoyee. Na nengĩ ethĩwa nĩtũkwenda ana-a-asa matũtw’ĩĩke na maitũvoyea, o naitũ twaĩle kũmeka o ũu. (Mt. 7:12) Walika Kĩsesenĩ kya jw.org no wone masyĩtwa ma Ngũsĩ ila syovetwe. Nyuva masyĩtwa amwe, na ũimũvoya Yeova amanenge ũkũmbaũ wa kũmĩĩsya.—Aev. 6:18-20.

¹⁹ Nĩtwĩsĩ kana o ũndũ kavinda kala silikalĩ sya andũ itielye kaendeee kũoleka, now’o syĩkũendeea kũtũthĩny’a mũno tũeke kũlũmany’a na Yeova na Ũsumbĩ wake. Kwoou nĩtũtw’ei vyũ kũlũlũmĩlya ũtwi witũ wa kũlea kwĩsa kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno.