1, 2. Mbivilia yathanie ata kana kũkeethĩwa wongeleku wa andũ ma Yeova?

VAA ĩũlũ wa nthĩ ve ũseũvyo wa mwanya mũno. Ala me ũseũvyonĩ ũsu nĩ athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova, na nĩ Ngũsĩ syake. Ĩndĩ asu me ũseũvyonĩ ũsu no andũ me na naĩ na nĩmakothaa kũvĩtya. O na ũu wĩ o vo, veva mũtheu wa Ngai nũtetheesye kĩkundi kĩu kya nthĩ yonthe kĩendeee kwĩana na kwaĩla. Kwasũanĩa maũndũ amwe ma ũsengy’o Yeova ũtetheesye andũ asu make meanĩsye, o na kau me na naĩ.

² Ĩla mĩthenya ya mũminũkĩlyo yambĩĩe mwakanĩ wa 1914, athũkũmi ma Ngai kũũ ĩũlũ wa nthĩ maĩ avũthũ. Ĩndĩ Yeova nĩwamaathimie wĩanĩ wa kũtavany’a. Myakanĩ ĩla yaatĩĩe, angĩ milioni mbingĩ nĩmeemanyĩisye ũw’o na matw’ĩka Ngũsĩ sya Yeova. Yeova nĩwathanĩte kana wongeleku ta ũsu ũkeethĩwa kw’o ĩla waisye: “Ũla mũnini akatw’ĩka ngili, na ũla mũnini akeethĩwa mbaĩ yĩ vinya: Nyie, Yeova, ngakalaata ũndũ ũsu ĩvinda yaw’o.” (Isa. 60:22) Vai nzika kana wathani ũsu nĩwĩanĩĩte ĩvindanĩ yĩĩ ya mũminũkĩlyo. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Nũndũ o na ũmũnthĩ kwĩ nthĩ mbingĩ ila ũtalo wa andũ masyo ũtesa kũvika ũtalo w’onthe wa andũ ma Ngai.

3. Athũkũmi ma Ngai monanĩtye ata kana me wendo?

 ³ Ĩvindanĩ yĩĩ tũĩ Yeova nũtetheesye andũ make memanyĩsye kwĩthĩwa na wendo mwingĩ, ũla nĩw’o nguma yake ĩla nene. (1 Yoa. 4:8) Yesũ nĩweethĩawa na wendo ta wa Ngai, na kwondũ wa ũu, ũũ nĩw’o watavisye aatĩĩi make: “Nĩngũmũnenga mwĩao mweũ, atĩ mwendane inyw’ĩ kwa inyw’ĩ . . . Na kwondũ wa ũu andũ onthe makamanya kana mwĩ amanyĩw’a makwa, ethĩwa mwĩthĩwa na wendo ĩnyw’ĩ kwa inyw’ĩ.” (Yoa. 13:34, 35) Wendo ũsu waĩ wa vata mũno, na mũno mũno ĩvindanĩ yĩla nthĩ mbingĩ syakwetye kũaana makaũnĩ mathũku mũno. Kwa ngelekany’o, andũ ta milioni 55 nĩmoaaiwe ĩvindanĩ ya ũla Kaũ wa Kelĩ wa Nthĩ Yonthe. Ĩndĩ Ngũsĩ sya Yeova iyaaũaa mũndũ o na ũmwe kaũnĩ ũsu. (Soma Mika 4:1, 3.) Kyu nĩkĩtumĩte syĩthĩwa ‘itakũlw’a nthakame ya mũndũ o na wĩva.’—Meko 20:26.

4. Nĩkĩ wongeleku wa andũ ma Yeova nĩ ũndũ wa mwanya?

⁴ Andũ ma Ngai nĩmongelekete mũno o na kau matwĩe nthĩ nthũku vyũ, ĩla Mbivilia yaĩtye kana ĩtongoew’e nĩ Satani, nake nĩwe “ngai ya nthĩ ĩno.” (2 Ako. 4:4) Atũmĩaa silikalĩ sya nthĩ ĩno na isese sya maũvoo ũndũ we ũkwenda. Ĩndĩ ndesa kũũngamya wĩa wa kũtavany’a ũvoo mũseo. Ĩndĩ nũndũ Satani nĩwĩsĩ kavinda kake kala katiele nĩ kanini, nũtataa kũvĩndũa andũ maekane na ũthaithi wa w’o, na atũmĩaa nzĩa mbingĩ kwĩka ũu.—Ũvu. 12:12.

5. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma angĩ matũũmĩsya? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 23.)

⁵ Kĩkundi kya Kĩklĩsto nĩkyonanasya vata wa kwenda Ngai na mũtũi. O na Yesũ aisye vaĩle kwĩthĩwa vailyĩ ũu. Ĩla wakũlilw’e mwĩao ũla mũnene nĩ wĩva, asũngĩie ũũ: “Mwende Mwĩaĩi Ngai waku na ngoo yaku yonthe, na thayũ waku w’onthe, na kĩlĩko kyaku kyonthe. Ũu nĩw’o mwĩao ũla mũnene na wa mbee. Na wa kelĩ ũvw’anene naw’o, nĩw’o ũũ, Mwende mũtũi waku o tondũ wĩyendete.” (Mt. 22:35-39) Ĩndĩ Mbivilia yaĩtye kana ĩla Atamu weekie naĩ, atumie ithyonthe tũsyawa twĩ na naĩ. (Soma Alomi 5:12, 19.) Nũndũ wa kĩtumi kyu, mavinda amwe kĩkundinĩ andũ nĩmatonya kwĩka ũndũ kana kũneena ũndũ ũkatũũmĩsya. Kĩu no kĩtate ũndũ tũmwendete Yeova na andũ make. Twaĩle kwĩka ata ũndũ ta ũsu weekĩka? Mbivilia nĩwetete ngelekany’o itonya kũtũtetheesya sya athũkũmi aĩkĩĩku ma Ngai ma tene. Nĩkĩ? Nũndũ o namo nĩmeekaa maũndũ kana makaweta ndeto ikaũmĩsya angĩ.

6. Nĩ kwa nzĩa yĩva Eli waemie kũkany’a ana make?

⁶ Kwa ngelekany’o, Mũthembi Mũnene Eli aĩ na imwana ilĩ itaatĩĩaa mĩao ya Yeova. Tũsomaa ũũ Mbivilianĩ: “Ana ma Eli maĩ andũ athe; matyamwĩsĩ Yeova [kana, mayamũnengete ndaĩa].” (1 Sam. 2:12) O na kau ĩthe woo akwatĩĩe vandũ vanene mũno ũthaithinĩ wa w’o, ana asu elĩ meekaa naĩ ngito mũno. Eli nĩweesĩ kyu na aaĩle kwĩthĩwa amakanisye, ĩndĩ eekie kũmalekeleelya. Nũndũ wa kĩtumi kyu, Ngai nĩwaeteie nyũmba ya Eli ũsilĩlo mũnene mũno. (1 Sam. 3:10-14) Ĩtina wa ĩvinda, nzyawa syake iyaaĩtĩkĩlw’a kwĩthĩwa athembi anene. Keka waĩ kw’o ĩvinda ya Eli, wĩthĩwa weekie ata wamwona ailekeleelya ana make meke naĩ? Wĩthĩwa weetĩkĩlilye kyu kĩkũlulutĩkye nginya wĩse kũeka kũmũthũkũma Ngai?

7. Ndaviti eekie naĩ yĩva ngito, na Ngai eekie ata nũndũ wa ũu?

⁷ Yeova nĩwendete Ndaviti, na amwonaa  e “mũndũ wendeeasya ngoo yake.” (1 Sam. 13:13, 14; Meko 13:22) Ĩndĩ ĩtina wa ĩvinda Ndaviti nĩweekie ũlaalai na Mbathi-sieva, na ũ Mbathi-sieva akua ĩvu. Maũndũ asu meekĩkie ĩvinda yĩla mũũme wa mũndũ mũka ũsu, ũla weetawa Ulia, waĩ vaasa kaũnĩ. Ĩla Ulia watũmaniwe nĩ Ndaviti ambe kwĩnũka, Ndaviti atatie kũmũthing’ĩĩsya athi kwĩ mũka ayĩkwatya nũkũkoma nake nĩ kana oneke nĩwe ũmwĩkĩĩte ĩvu. Na nũndũ Ulia nĩwaleile kwĩka kĩu Ndaviti wendaa, Ndaviti nĩwavangie oaĩwe kaũnĩ. Ndaviti na mũsyĩ wake nĩmakwatiwe nĩ mathĩna nũndũ wa kĩko kyu kyake kĩthũku. (2 Sam. 12:9-12) O na ũu wĩ o vo, Ngai nĩwamwĩw’ĩie tei nũndũ mavinda maingĩ aendaa “wĩanĩunĩ wa ngoo” methonĩ ma Yeova. (1 Asu. 9:4) Keka waĩ ũmwe wa athũkũmi ma Ngai ĩvinda yĩu wĩthĩwa weekie ata? Nĩwĩthĩwa walulutĩkie nũndũ wa mavĩtyo ma Ndaviti?

8. (a) Mũtũmwa Vetelo aleile ata kwĩanĩsya kĩla wawetete? (b) Nĩkĩ Yeova waendeeie kũmũtũmĩa Vetelo o na ĩtina wa kũvĩtya?

⁸ Ngelekany’o ĩngĩ nĩ ĩla ya mũtũmwa Vetelo. O na kau Yesũ nĩwanyuvie Vetelo ethĩwe mũtũmwa, ve mavinda ũ Vetelo weekaa maũndũ kana akaneena ũndũ akesa kwĩlila. Kwa ngelekany’o, atũmwa ma Yesũ nĩmamũtiie ĩla waĩ thĩnanĩ mũnene mũno vyũ. Nake Vetelo aaĩtye kana o na ala angĩ mamũtia we ndakeka ũu. (Mko. 14:27-31, 50) Ĩndĩ ĩla Yesũ wakwatiwe, atũmwa onthe vamwe na ũ Vetelo nĩmamũtiie. O na Vetelo nĩwatũngĩlĩile mavinda kauta kana ndesĩ Yesũ. (Mko. 14:53, 54, 66-72) Ĩndĩ Vetelo nĩweelilile na Yeova aendeea kũmũtũmĩa. Keka we waĩ mũmanyĩw’a ĩvinda yĩu, meko ma Vetelo nĩmethĩwa matumie ũeka kũlũmany’a na Yeova?

9. Nĩkĩ ũĩkĩĩaa vyũ kana Ngai asilaa katĩ?

⁹ Twaneenea o ngelekany’o mbũthũ sya andũ meekie maũndũ maũmĩsya angĩ. Twĩĩ o tũtonya kũweta andũ angĩ ma tene na ma mĩtũkĩ, ala meekie maũndũ mathũku na maũmĩsya angĩ o na kau maĩ o athũkũmi ma Yeova. Ĩndĩ kĩla tũũweta nĩ atĩĩ: Kĩu kĩkaelya kwĩkĩka ĩngĩ ũmũnthĩ, we wĩka ata? We no wĩtĩkĩlye  mavĩtyo moo makũlulutĩkye ũtie Yeova na andũ make, vamwe na ala ma kĩkundi kĩla wĩthĩawa? Kana ũtonya kũmanya kana Yeova no ambe kũnenga asu mavĩtĩtye ĩvinda nĩ kana melile, na kana ndalea kũlũnga kũla kwanangĩkĩte atũmĩĩte ũsili wa katĩ? Mavinda angĩ namo ala mekĩte naĩ ngito nĩmaleaa kũlũngwa nĩ Yeova na makalea kwĩlila. Vakekĩka ũu we no ũĩkĩĩe kana Yeova akasilĩla asu mekĩte naĩ, na o na nũtonya kũmavetanga kĩkundinĩ?

10. Yesũ aĩ na woni mwaũ ĩũlũ wa mavĩtyo ma Yutasi Isikalioti na Vetelo?

¹⁰ Mbivilia yĩ na ngewa mbingĩ sya athũkũmi ma Ngai ala maendeeie kwĩkala malũmanĩtye na Yeova na andũ make, o na kau vaĩ andũ amwe katĩ woo meekie mavĩtyo manene. Kwa ngelekany’o, Yesũ anyuvie atũmwa make 12 ĩtina wa kũmina ũtukũ mũima aivoya Ĩthe wake. Ũmwe wa atũmwa asu aĩ Yutasi Isikalioti. Ĩndĩ ĩla Yutasi wesie kũvũnyanĩa Klĩsto, we Klĩsto ndaaĩtĩkĩlya ũndũ ũsu wanange ngwatanĩo yake na Ĩthe wake, Yeova, o na ndaaĩka ũu ĩla Vetelo wamũkananĩie. (Luka 6:12-16; 22:2-6, 31, 32) Yesũ nĩweesĩ kana asu mayaĩ mavĩtyo ma Yeova kana ma andũ make onthe. Na kwoou nĩwaendeeie na wĩa wake o na kũtw’ĩka amwe ma aatĩĩi make nĩmatumĩte akw’a ngoo. Nake Yeova nĩwamũnengie ĩtuvi kwa kũmũthayũũkya, naw’o ũthayũũkyo ũsu nĩwamũvingũĩie Yesũ nzĩa ya kũtw’ĩka Mũsumbĩ wa Ũsumbĩ wa ĩtunĩ.—Mt. 28:7, 18-20.

11. Mbivilia yathanie ata ĩũlũ wa andũ ma Yeova ĩvindanĩ yĩĩ?

¹¹ Kuma tene kũvika o na ũmũnthĩ Yesũ ethĩĩtwe na kĩtumi kĩseo mũno kya kũĩkĩĩa Yeova na andũ make. O na twasisya maũndũ ala Yeova ũendeee kwĩanĩsya aitũmĩa andũ make ĩvindanĩ yĩĩ ya mũminũkĩlyo twĩkaa kũseng’a. Kwa ngelekany’o, vai andũ angĩ matavanasya ũla w’o nthĩ yonthe nũndũ mo maitongoew’e nĩ Yeova tondũ kĩkundi kyake kĩtongoew’e nĩwe. Ĩandĩko ya Isaia 65:14 nĩyĩeleetye ũndũ andũ ma Ngai maendeee kĩ-veva. Yaĩtye: “Sisya, athũkũmi makwa makainaa ũndũ wa ũtanu wa ngoo.”

12. Twaĩle kwĩthĩwa na woni mwaũ ĩũlũ wa mavĩtyo ma angĩ?

¹² Athũkũmi ma Yeova matanaa nũndũ wa maũndũ maseo ala meanĩasya nĩkwĩthĩwa nĩmatongoew’e nĩ Yeova. Ĩndĩ nthĩ ĩĩ ya Satani ĩendeee kũmeta o ũndũ maũndũ maendeee kũthũka. Nĩ ũndũ ũte wa ũĩ na ũte waĩlu kũtũla Yeova na kĩkundi kyake mũtĩ nũndũ wa mavĩtyo ma athũkũmi amwe make. Twaĩlĩte kũlũmany’a na Yeova na kũatĩĩaa myolooto yake, na tũyĩmanyĩsya ũndũ twaĩlĩte kwĩthĩwa na woni ũilyĩ ĩũlũ wa mavĩtyo ma ala angĩ kana ũndũ twaĩle kwĩka ĩla angĩ mavĩtya.

13, 14. (a) Nĩkĩ twaĩlĩte kũmĩanĩsya? (b) Nĩ watho wĩva twaĩle kwĩkala tũlilikene?

¹³ Na ĩndĩ tũtonya kwĩka ata ĩla ũmwe wa athũkũmi ma Ngai wesa kũneena ũndũ kana wesa kwĩka ũndũ watũũmĩsya? Kwasũanĩa mwolooto ũũ mũseo wĩ Mbivilianĩ: “Ndũkethĩwe wĩ mĩtũkĩ kũthata vevanĩ waku; nũndũ ũthatu wĩkalaa kĩthũinĩ kya ndia.” (Mũta. 7:9) Twaĩle kũlilikana kana kuma andũ malika naĩnĩ kũvika yu nĩ myaka ta 6,000, na kwoou twĩ vaasa mũno vyũ na wĩanĩu ũla waĩ mũũndanĩ wa Eteni. Andũ me na naĩ maileaa kwĩka mavĩtyo. Kwoou ti ũseo kwendaa ala angĩ meke maũndũ matatonya, na ĩla meeka mavĩtyo tũyaĩlĩte kũeka mavĩtyo asu matume twasya ũtanu ũla tũkwataa nũndũ wa kwĩthĩwa twĩ athũkũmi ma  Ngai ĩvindanĩ yĩĩ ya mũminũkĩlyo. Na ĩvĩtyo yĩla ĩnene tũtonya kwĩka nĩ kwĩtĩkĩlya mavĩtyo ma angĩ matũlulutĩkye na tũitia ũseũvyo wa Yeova. Tũketĩkĩlya kĩu kĩtũkwate, twĩthĩwa twaasya ndaĩa ĩla twĩ nayo ya kũmũthũkũma Ngai vamwe na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene twĩ nthĩ nzaũ.

¹⁴ Nĩ kana tũendeee kwĩthĩwa na ũtanu mwingĩ na wĩkwatyo mũlũmu, twaĩlĩte kwĩkala tũsũanĩĩte watho ũũ wa Yeova: “Sisya, nĩngũmba matu meũ na nthĩ nzaũ; na maũndũ ma mbee matikalilikanwa, o na matikalika kĩlilikanonĩ.” (Isa. 65:17; 2 Vet. 3:13) Ndũketĩkĩlye mavĩtyo ma angĩ matume ũlea kũkwata moathimo ta asu.

15. Yesũ aisye twaĩle kwĩka ata ĩla angĩ mavĩtya?

¹⁵ Ĩndĩ nũndũ tũinamba kũlika nthĩ nzaũ, ĩla angĩ maneena kana meeka ũndũ ũtonya kũtũũmĩsya twaĩle kwĩkũlasya we Ngai eenda twĩke ata. Kwa ngelekany’o, mwolooto ũmwe twaĩle kũlilikana nĩ ũla Yesũ wawetie. Aisye atĩĩ: “Nũndũ ethĩwa inyw’ĩ mũkamaekea andũ mavĩtyo moo, Ĩthe wenyu wa ĩtunĩ akamũekea inyw’ĩ. Ĩndĩ mwalea kũmaekea andũ mavĩtyo moo, o na Ĩthe wenyu ndakamũekea inyw’ĩ mavĩtyo menyu.” Lilikana ĩla Vetelo wakũlilye kana twaĩlĩte kũekea “kũvika ya mũonza,” Yesũ asũngĩie ũũ: “Ndiũkũtavya kũvika ya mũonza; ĩndĩ kũvika mũonza kũndũ mĩongo mũonza.” Vate nzika, Yesũ oonanasya kana twaĩlĩte kwĩkalaa twĩyũmbanĩtye kũekea. Ũsu nĩw’o waĩle kwĩthĩwa wĩ ũndũ wa mbee kũka kĩlĩkonĩ ĩla angĩ mavĩtya.—Mt. 6:14, 15; 18:21, 22.

16. Yosevu atiie ngelekany’o yĩva nzeo?

¹⁶ Ngelekany’o nzeo ya kũtũtetheesya ĩla twavĩtĩw’a nĩ ĩla ya mwana mũkũũ wa ũla Lakeli watwaĩtwe nĩ Yakovo. Ana-a-ĩthe ma Yosevu me ĩkũmi nĩmamwĩw’ĩaa kĩwĩu nũndũ nĩwendetwe nĩ ĩthe. Nũndũ wa ũu nĩmamũthooisye atw’ĩke ngombo. Ĩtina wa myaka mingĩ, wĩa mũseo ũla watethetw’e nĩ Yosevu nthĩ ya Misili nĩwatumie atw’ĩkĩthw’a wa kelĩ ũnenenĩ nthĩ ĩsu. Ĩla kwaumĩlile yũa kĩsionĩ kĩla ana-a-ĩthe mekalaa, nĩmookie Misili mathooe lĩu ĩndĩ mayaamũmanya Yosevu. Keka Yosevu nĩwendaa, ethĩwa atũmĩie ũkũmũ ũla waĩ naw’o eyĩĩvanĩsye kũla kwĩ ana-a-ĩthe nũndũ wa ũthũku ũla mamwĩkĩte. Vandũ va ũu, eekie kũmatata nĩ kana amanye nĩmaalyũlĩte ngoo kana mayaalyũlĩte. Ĩla wamanyie nĩmaalyũlĩte ngoo nĩwamaumbũkie nĩwe ũũ. Ĩtina esie kũmea atĩĩ: “Mũikakĩe: ngamũĩthya inyw’ĩ, na syana syenyu nini.” Mbivilia ĩminĩĩe na kwasya ũũ: “Na amakiakisya, na aneena nesa nao.”—Mwa. 50:21.

17. We wenda kwĩka ata ĩla angĩ meeka mavĩtyo?

¹⁷ O na ĩngĩ, nĩ ũndũ ũseo kũlilikana kana nũndũ ithyonthe twĩ ene naĩ, nĩtũtonya kwĩthĩwa tũvĩtĩasya angĩ. Twesa kwĩthĩa nĩtũvĩtĩsye angĩ, twaĩle kũatĩĩa ũndũ Mbivilia yaĩtye kwa kũthi kwona ũla tũmũvĩtĩsye na tũitata kwĩw’ana nake. (Soma Mathayo 5:23, 24.) Nĩtwĩw’aa mũyo ĩla angĩ matũekea, kwoou o naitũ twaĩle kwĩkaa oou. Ĩandĩko ya Akolosai 3:13 yĩtwĩĩte ũũ: “[Endeeai] kũmĩĩasya ũmwe kwa ũla ũngĩ, na kũekeanĩa ene kwa ene, ethĩwa mũndũ o na wĩva e na ũndũ na ũngĩ; o tondu Mwĩaĩi wamũekeie, inyw’ĩ nenyu ĩkaai o ta ũu.” Ĩvuku ya 1 Akolintho 13:5 yaĩtye kana wendo ũla Aklĩsto methĩawa naw’o “ndũtalĩlaa ũthũku.” Tweemanyĩsya kũekea ala angĩ, Yeova akatũekeaa. Kwoou ĩla angĩ meeka mavĩtyo, twaĩle kwĩka ũndũ Ĩthe witũ wĩ tei wĩkaa ĩla twamũvĩtĩsya. Ũsu nĩw’o mwĩkalĩle wa Kĩklĩsto.—Soma Savuli 103:12-14.