1, 2. Nĩkĩ no nginya tũmanyĩsye angĩ ũndũ matonya kũtethya wĩa wa Ngai?

YESŨ atavanisye ĩũlũ wa Ũsumbĩ na kĩthito kingĩ mũno. Ĩndĩ nĩwoosie ĩvinda amanyĩsya angĩ ũndũ matonya kũmanyĩsya na kũsũvĩa andũ ma Ngai. (Mt. 10:5-7) Nake Vilivu, o na kau aĩ na maũndũ maingĩ wĩanĩ wa kũtavany’a, ndalea kwĩthĩwa oosie ĩvinda atetheesya eĩtu make methĩwe atavany’a aseo ma ũw’o ũla wĩ Maandĩkonĩ. (Meko 21:8, 9) Ĩndĩ kũmanyĩsya angĩ nĩ kwa vata ata ũmũnthĩ?

² Nthĩ yonthe andũ ala makwete kwĩtĩkĩla ũvoo mũseo maendeee kwongeleka. Na kwoou ala matanamba kũvatiswa nĩmaĩle kũmanya vata wa kwĩmanyĩsya Mbivilia ne mo ene. O na ĩngĩ no nginya mamanyĩw’e kũtavany’a na kũmanyĩsya angĩ ũw’o. Nakw’o ikundinĩ, ana-a-asa nĩmaĩlĩte kwĩkĩwa vinya mekĩe kĩthito nĩ kana methĩwe matonya kũnyuvwa ta atetheesya ma kĩkundi na atumĩa. Aklĩsto ala aima kĩ-veva maatĩĩa “ũmanyĩsyo mũseo,” makatetheesya ala eũ meke maendeeo.—Nth. 4:2.

3, 4. (a) Vaulo oonanisye ata kana kwĩmanyĩsya Maandĩko no kũtũtetheesye ũtavany’anĩ? (b) Tũtanamba kwĩkĩa amanyĩw’a maitũ vinya memanyĩsye Mbivilia mo ene, twaĩle kwĩka ata ithyĩ ene?

³ Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata mũno mũndũ akethĩwa na mũvango wake mwene wa kwĩmanyĩsya Maandĩko? Ũsungĩo wa ĩkũlyo yĩu wĩ ndetonĩ ila mũtũmwa Vaulo waandĩkĩe Aklĩsto ma Kolosai. Ameie: “Tũtiekaa kũvoya na kũmũvoyeaa, nĩ kana musũe ũmanyi wa kwenda kwake [Ngai] nthĩnĩ wa ũĩ w’onthe na kũmanya kwa veva, mũkinyae ũndũ waĩle Mwĩaĩi kũvikĩa kũmwendeesya vyũ, mũkĩsyaa ũsyao kĩla wĩanĩ mũseo, na kwongeleka kũmũmanya Ngai.” (Ako. 1:9, 10) Ũmanyi ũsu wa w’o wesaa kũtetheesya Aklĩsto ma Kolosai ‘makinyae ũndũ waĩle Mwĩaĩi kũvikĩa kũmwendeesya vyũ.’ Na nũndũ wa ũu mesaa kũendeea ‘kũsyaa ũsyao kĩla wĩanĩ mũseo,’ na mũno mũno wĩanĩ wa kũtavany’a ũvoo mũseo. O ta ũu, nĩ kana mũthaithi wa Yeova amũthũkũme nesa, no nginya ethĩwe na mũvango mũseo wa kwĩmanyĩsya Mbivilia. Kwoou nĩ ũndũ wa vata vyũ tũtetheesye amanyĩw’a ma Mbivilia makwatye ũndũ ũsu.

⁴ Tũtanesa kwony’a angĩ ũndũ kwĩmanyĩsya Mbivilia kũtonya kũmatethya, no nginya ithyĩ ene twĩthĩwe twĩsĩ nesa vata wa kũmĩsoma na kũmĩvindĩĩsya. O na eka ũu, ithyĩ ene twaĩle kwĩthĩwa twĩ na kĩmanyĩo kĩseo kya kwĩmanyĩsya Mbivilia. Kwoou nũseo ũkekũlya-ĩ, ‘Ĩla ene nyũmba maweta maũndũ matosanĩte na Maandĩko kana mangũlya makũlyo momũ, nyie nĩnĩthĩawa ndonya kũtũmĩa Mbivilia kũmasũngĩa? Na ĩla nasoma ũndũ Yesũ, Vaulo, na angĩ maĩ na wũmĩĩsyo wĩanĩ wa kũtavany’a, nyie nĩnĩsũanĩaa ũndũ ngelekany’o yoo ĩtonya kũndetheesya ĩla ngũmũthũkũma Yeova?’ Ithyonthe twĩ vata wa kũtawa na kũmanyĩw’a nĩ Ndeto ya Ngai. Na ĩndĩ twatavya angĩ ũndũ tũtethekete nũndũ wa kwĩmanyĩsya Mbivilia, kĩu no kĩmekĩe vinya o namo methĩwe me asomi me kĩthito ma Maandĩko nĩ kana matetheke o taitũ.

5. Weta ũndũ ũtonya kwĩka ũtethye ala eũ methĩwe na mũvango woo ene wa kwĩmanyĩasya Mbivilia.

⁵ No kwĩthĩwa ũyĩkũlya-ĩ, ‘Ndonya kũtetheesya ata mũmanyĩw’a wakwa ethĩwe na kĩmanyĩo kya kwĩmanyĩasya Mbivilia?’ Nzĩa nzeo ya kwambĩĩa kwĩka ũu nĩ kũmwony’a ũndũ ũtonya kũseũvya ĩvuku yĩla wĩmanyĩasya nake. O na no ũmwĩe nĩesomee ilungu imwe sya ũvoo wa kwongeleela ũla wĩ ĩvukunĩ Mbivilia Yo Ĩmanyĩasya Ata?, vamwe na maandĩko ala monanĩtw’e vo. Mwony’e ũndũ ũtonya kwĩyũmbanĩsya maũmbano e na kĩeleelo kya kumya maelesyo. Mwĩkĩe vinya asomae kĩla ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya na ya Amkeni! Na ethĩwa no akwate LIBRARY INDANETINĨ kana Watchtower Library na kĩthyomo kyake, no ũmwony’e ũndũ ũtonya kũitũmĩa nĩ kana akwate mosũngĩo ma makũlyo ma Mbivilia. Nũndũ wa ũtethyo ta ũsu ũtonya kũmũnenga, nĩvatonyeka mũmanyĩw’a  waku wa Mbivilia akambĩĩa kũtanĩa mũvango wake wa kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai.

6. (a) Ũtonya kũtetheesya ata mũmanyĩw’a waku wa Mbivilia emanyĩsye kwenda Mbivilia kuma ngoonĩ? (b) Mũmanyĩw’a wa Mbivilia atonya kwĩka ata enda Maandĩko kuma ngoonĩ?

⁶ Tũyaĩle kũlasimĩthya mũndũ asome na kũvindĩĩsya kĩla kĩ Mbivilianĩ. Vandũ va kwĩka ũu, nĩtũtũmĩei syĩndũ ila tũnengetwe nĩ ũseũvyo wa Yeova nĩ kana tũtetheesye mũmanyĩw’a ende Mbivilia mũnango. Mũmanyĩw’a ũsu nũtonya kwĩkala akesa kwĩw’a tondũ mũandĩki ũmwe wa Savuli weew’aa. Mũandĩki ũsu ainie ũũ: “Nĩ ũseo kwakwa kũthengeea Ngai: Nĩnĩtw’ĩte Mwĩaĩi Yeova wĩvitho wakwa.” (Sav. 73:28) Vate nzika, veva wa Yeova ũkatetheesya mũmanyĩw’a ta ũsu wĩ na kĩthito kingĩ na ngoo nzeo.

7. Yesũ amanyĩisye atavany’a ma ũvoo mũseo ata? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 25.)

⁷ Nĩtũsomaa ĩũlũ wa motao Yesũ wanengie atũmwa make 12 ĩandĩkonĩ ya Mathayo kĩlungu kya 10. Vandũ va kũelesya maũndũ o vaa ĩũlũ, aneeneaa ũndũ mũna kwa ũliku. ^[1] Atũmwa asu nĩmamwĩthukĩĩsye Yesũ aimamanyĩsya ũndũ matonya kũtavany’a nesa. Ĩtina wa ũu nĩmambĩĩe kũtavany’a. Na nũndũ nĩmoonete nzĩa ila Yesũ watũmĩaa kũtavany’a, mayaakua ĩvinda ĩasa maitw’ĩka amanyĩsya aseo ma Maandĩko. (Mt. 11:1) O naitũ no tũmanyĩsye amanyĩw’a ma Mbivilia makatw’ĩka atavany’a aseo ma ũvoo mũseo. Ekai yu tũneenee nzĩa ilĩ sya kũmatetheesya.

8, 9. Yesũ aneenaa na andũ ata e ũtavany’a? (b) Nĩ nzĩa yĩva tũtonya kũtũmĩa tũkatetheesya atavany’a eũ makaeaa ngewa na andũ o tondũ Yesũ weekaa?

⁸ Ea ngewa na andũ. Yesũ nĩwakothaa kũneena na andũ ĩũlũ wa Ũsumbĩ. Kwa ngelekany’o, nĩwaeie ngewa nzeo mũno na kĩla kĩveti kyamwĩthĩie kĩthimanĩ kya Yakovo, vakuvĩ na ndũa ya Saikale. (Yoa. 4:5-30) O na nĩwaneenie na mumya ũmwe wa koti weetawa Mathayo, na kwa ĩsyĩtwa yĩngĩ Livai. O na kau ngewa ĩla maeie ndĩeleetw’e mũno nthĩnĩ wa ala Mavuku ma Ũvoo Mũseo, kĩla twĩsĩ nĩ kana Mathayo nĩweetĩkĩlile kũtw’ĩka mũatĩĩi wa Yesũ. Mathayo na angĩ nĩmethukĩĩisye Yesũ ĩvinda waneenie namo o mũnango me mbokanĩ yaĩ mũsyĩ kwa Mathayo.—Mt. 9:9; Luka 5:27-39.

⁹ Ĩvinda yĩngĩ Yesũ nĩwaneenie nesa na Nathanaeli, ũla waĩ na woni ũtaĩle ĩũlũ wa andũ ma kuma Nasaleti. Nathanaeli nĩwakiitiwe nĩ kĩu nginya avĩndũa woni wake. Nĩvo ĩndĩ watwie kwĩmanyĩsya mũnango kĩla Yesũ wamanyĩasya, o na kau Yesũ ũsu aumĩte Nasaleti. (Yoa. 1:46-51) Kwoou twĩ na kĩtumi kĩseo kya kũmanyĩsya atavany’a eũ mamanye kũneena na andũ nesa me athalĩku. ^[2] Nĩvatonyeka atavany’a ala tũũtetheesya kwa nzĩa ĩsu makesa kũtana mũno moona ũndũ andũ ala me ngoo nthalĩku methukĩĩasya nesa ĩla twendeew’a nĩmo na twatũmĩa ndeto nzeo.

10-12. (a) Yesũ atetheeisye ata ala moonanisye nĩmekwendeew’a nĩ ũvoo mũseo? (b) Tũtonya kũtetheesya atavany’a eũ ata matw’ĩke amanyĩsya aseo ma ũw’o wa Mbivilia?

¹⁰ Tetheesya ala moonany’a nĩmekwendeew’a. Yesũ aĩ na wĩa mwingĩ mũno vyũ wa kũtavany’a. Ĩndĩ nĩwoosaa ĩvinda akamanyĩsya ala moonany’a nĩmekwendeew’a nĩ ũvoo mũseo. Kwa ngelekany’o, ĩvinda yĩmwe nĩwamanyĩisye ĩkomano aũngye ĩsiwanĩ. Ĩvinda yĩu atetheeisye Vetelo na nzĩa ya kyama akwatya makũyũ maingĩ mũno, na ĩndĩ amwĩa atĩĩ: “Kuma yu ũkakwatasya andũ.” Ndeto sya Yesũ na maũndũ ala weekie syatetheeisye ata Vetelo na ala waĩ namo? Mbivilia yaĩtye ũũ: “Na maete ngalawa syoo ngũkanĩ, matia syĩndũ syonthe, na mamũvikĩla [Yesũ].”—Luka 5:1-11.

¹¹ O na ĩvinda yĩngĩ mũndũ ũmwe wa ĩla Nzama ya Ayuti weetawa Nikotemo nĩwendeeiw’e nĩ momanyĩsyo ma Yesũ. Ĩndĩ o na kau nĩwendaa kũmanya maũndũ maingĩ,  nĩwasaanĩaw’a ala angĩ measya ata mamwona aineena na Yesũ. Ĩndĩ Yesũ nĩweeyũmbanĩtye kũtũmĩa ĩvinda yake aneene na Nikotemo, na kwoou nĩwoosie ĩvinda kwĩ ũtukũ nĩ kana aneene nake ala angĩ matamwene. (Yoa. 3:1, 2) Ngewa isu twoona syĩtũmanyĩsya kyaũ? Mwana wa Ngai nĩweethĩawa eyũmbanĩtye kũtũmĩa ĩvinda yake alũlũmĩlye mũĩkĩĩo wa ala wakomana namo. O naitũ tyo twaĩle kwĩthĩwa na kĩthito kya kũsyokea ala twaneena namo na kwĩmanyĩsya Mbivilia na ala mekwendeew’a?

¹² Twatavany’a na atavany’a ala eũ, nĩ laisi mũno makethĩwa amanyĩsya aseango ma ũw’o ũla wĩ Mbivilianĩ. No tũmatetheesye malilikanae kũsyokea o na ala mendeew’a o vanini. O na ĩngĩ no tũmathokye tũendany’e namo ĩla tũũsyokea ala mendeew’a na ĩla tũũmanyĩsya angĩ Mbivilia. Twatũmĩa nzĩa ta isu kũmamanyĩsya na kũmekĩa vinya, makeethĩawa na wendi wa kũtetheesya ala moonany’a nĩmekwendeew’a, na makeethĩawa na wendi wa kwĩmanyĩsya Mbivilia na andũ angĩ. O na ĩngĩ makamanya kũmĩĩsya ala angĩ na kũtavany’a mate kũnoa.—Aka. 5:22; sisya ĩsandũkũ yĩĩ, “ Wũmĩĩsyo Nĩ wa Vata.”

13, 14. (a) Ũsũanĩaa ata wasoma ngewa ila syĩ Mbivilianĩ sya ala meeyumisye mũno nĩ kana matetheesye angĩ? (b) Nĩ maũndũ meva ũtonya kwĩka ũkamanyĩsya atavany’a eũ na andũ ma mũika kwenda ana-a-asa na eĩtu-a-asa?

¹³ Ngewa ila syĩ Mbivilianĩ nĩsyonanĩtye nesa kĩanda kĩla tũnengetwe kya “kwenda ana-a-asa” na kũtetheanĩsya namo. (Soma 1 Vetelo 1:22; Luka 22:24-27.) Kwa ngelekany’o, Mwana wa Ngai nĩwanenganie kyonthe kĩla waĩ nakyo vamwe na thayũ wake nĩ kana athũkũme angĩ. (Mt. 20:28) Nake Ndolokasi “ausũĩte meko maseo ala wekaa vamwe na kumya motethyo.” (Meko 9:36, 39) Na ve mwĩĩtu-a-asa ũngĩ waumĩte Lomi weetawa Meli, ũla “watethisye wĩa mwingĩ” kwondũ wa ala maĩ kĩkundinĩ. (Alo. 16:6) Kwoou tũtonya kũtethya ata ala eũ mone vata wa kũtetheesya ana-a-asa na eĩtu-a-asa?

¹⁴ Aklĩsto ala aima no mathokye ala eũ maendany’e namo ĩla maendete kwona ala awau na ala akũũ. O na vatonyeka asyai no mathi na syana syoo kũndũ ta kũu. Namo atumĩa no matetheanĩsye na angĩ kũĩkĩĩthya kana ana-a-asa ala akũũ me na lĩu mũseo na kana mĩsyĩ yoo nĩ mĩsũvĩĩku. Ala anini na ala eũ moona maũndũ ta asu nĩmemanyĩasya kwĩka angĩ maũndũ maseo. Kwoosa ngelekany’o ĩno. Mũtumĩa ũmwe wa kĩkundi aitavany’a kĩsio kĩmwe kĩ nza wa taoni, nĩwakothaa kũthi kwona ana-a-asa ala mekalaa kũu nĩ kana amanye ũndũ maendeee. Mavinda maingĩ aithi kũu eethĩawa na mwana-a-asa ũmwe wa mũika, na kĩu nĩkyatumie mwana-a-asa ũsu wa mũika emanyĩsya kana onthe ala me kĩkundinĩ nĩmaĩle kwendwa.—Alo. 12:10.

15. Nĩkĩ atumĩa ma kĩkundi maĩle kwĩthĩwa na mea ma kũtetheesya aũme meke maendeeo kĩkundinĩ?

¹⁵ Nũndũ aũme nĩmo manengetwe kĩanda kya kũmanyĩsya kĩkundinĩ nĩ Yeova, nĩ ũndũ wa vata mũno ana-a-asa memanyĩsye kumya maũvoo nesa. Ethĩwa wĩ mũtumĩa na ve mũtetheesya wa kĩkundi ũkũseũvya ũvoo wake na eenda mũndũ ethukĩĩsye ũndũ ũkawumya, wĩona ata ũkosa ĩvinda ũkamwĩthukĩĩsya? Wamũtetheesya nũtonya kũtw’ĩka mũmanyĩsya mũseo wa Ndeto ya Ngai.—Nee. 8:8. ^[3]

16, 17. (a) Nĩ kwa nzĩa yĩva Vaulo watetheeisye Timotheo eke maendeeo? (b) Atumĩa matonya ata kũmanyĩsya nesa ala makasũvĩaa ĩĩthya ya Ngai ĩvinda yũkĩte?

¹⁶ Kĩkundi kya Kĩklĩsto kĩ na vata mũnene mũno wa aũme matonya kũsũvĩa ĩĩthya, na kwoou ala matonya kũtethya wĩa ũsu ĩvinda yũkĩte nĩmaĩle kwĩkalaa maimanyĩw’a. Vaulo nĩwaeleisye kwa ũkuvĩ ũndũ andũ maĩle kũmanyĩw’a ĩla waandĩkĩie Timotheo atĩĩ: “We . . . mwana wakwa, ĩthĩwa ũkyongeleelwa vinya mumonĩ ũla wĩ nthĩnĩ wa Klĩsto Yesũ. Na maũndũ ala weewie kwakwa na  ngũsĩ nyingĩ, asu maie kwa andũ me na kĩthito, ala makatonya kũmanyĩsya angĩ nao.” (2 Tim. 2:1, 2) Timotheo nĩweemanyĩisye maũndũ maingĩ ĩla wathũkũmaa ĩmwe na mũtũmwa Vaulo, ũla waĩ mũtumĩa. Na ĩndĩ Timotheo nĩwaatĩĩie nzĩa ila syatũmĩawa nĩ Vaulo ũthũkũminĩ wake na maũndũnĩ angĩ makonetye ũthaithi wa w’o.—2 Tim. 3:10-12.

¹⁷ Vaulo ndamanyĩasya Timotheo o ĩla wesa kũthũlũmũkĩla. Ĩndĩ aendanasya nake syalonĩ syake. (Meko 16:1-5) Atumĩa namo no maatĩĩe ngelekany’o ya Vaulo kwa kũendanasya na atetheesya ala maĩlĩte ma kĩkundi ĩla maendete kwĩkĩa Aklĩsto ala angĩ vinya, ethĩwa nĩmekwona vaĩlĩte. Atumĩa meeka ũu nĩmanengae ana-a-asa mwanya wa kwĩyonea ũmanyĩsyo, mũĩkĩĩo, wũmĩĩsyo, na wendo ũla asyaĩĩsya maĩle kwĩthĩwa naw’o. Nzĩa ĩsu nĩtetheeasya kũmanyĩsya ala makasũvĩaa “ĩĩthya ya Ngai” ĩvinda yũkĩte.—1 Vet. 5:2.

18. Nĩkĩ twaĩlĩte kwona kũmanyĩsya angĩ mamũthũkũme Yeova wĩ ũndũ wa vata mũno?

¹⁸ Kũmanyĩsya angĩ nĩ kwa vata mũno nũndũ ve vata mũnene ũseũvyonĩ wa Yeova, na ve myanya mingĩ ĩendeee kumĩla ya kũmũthũkũma Yeova. Ngelekany’o ĩla Yesũ na Vaulo matiie ya kũmanyĩsya angĩ no ĩtũmĩke o na ũmũnthĩ. Yeova endaa athũkũmi make ũmũnthĩ methĩwe me amanyĩsye nesa vyũ nĩ kana matethye mawĩa ala ũkũmanenga. Ngai nũtũnengete kĩanda kya kũtetheesya ala mate na ũmanyi mwingĩ methĩwe matonya kũtethya nesanga mawĩa ala maĩle kũtethw’a kĩkundinĩ. O ũndũ maũndũ maendeee kũthũkĩĩa nthĩ yonthe, na o ũndũ andũ aingĩ maendeee kũtavw’a ũvoo mũseo, now’o kũmanyĩsya angĩ kwaĩle kwoneka kwĩ kwa vata na kwaĩle kũtethw’a na mĩtũkĩ.

19. Nĩkĩ tũtaĩle kwĩthĩwa na nzika kana kĩthito kitũ kya kũmanyĩsya angĩ mamũthũkũme Yeova kĩkeethĩawa na mosyao maseo?

¹⁹ Vai nzika kana kũmanyĩsya angĩ nĩkũkuaa ĩvinda na nĩkwendaa kĩthito. Ĩndĩ Yeova na Mwana wake maikaleaa kũtũtetheesya na kũtũnenga ũĩ nĩ kana tũmanyĩsye angĩ. Tũkatanaa mũno ĩla twoona ala tũendeee kũtetheesya ‘maitethya wĩa na kwĩthing’ĩĩsya.’ (1 Tim. 4:10) Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, ekai ithyĩ ene tũendeee kwĩka maendeeo ũthaithinĩ mũtheu wa Yeova.