1-2. (a) Nĩ kyaũ kĩũtũtetheesya kũelewa nĩkĩ Yesũ wambĩĩisye mũvango ũte maũndũ maingĩ wa kũlilikana kĩkw’ũ kyake? (b) Nĩ nguma syĩva sya Yesũ tũũneenea?

WE NO ũelesye kĩla kĩkawa kĩla mwaka ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkw’ũ kya Klĩsto? Vate nzika, aingĩ maitũ no malilikane maũndũ ala mekawa mũthenyanĩ ũsu. Nĩkĩ? Nũndũ Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi kĩi maũndũ maingĩ. Ĩndĩ ũu ti kwasya kana mũthenya ũsu ti wa vata. Kwoou no twĩkũlye-ĩ, ‘Nĩkĩ kyaũya kĩu kĩte maũndũ maingĩ?’

² Yĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ, nĩwamanyĩasya maũndũ ma vata mũno kwa nzĩa yĩ laisi kũmaelewa. O na yĩla watw’a kũelesya ũndũ, ndawongelaa maũndũ maingĩ ũkethĩa andũ nĩmekũemwa nĩ kũũkwatya. (Mt. 7:28, 29) O ta ũu, nĩwambĩĩisye mũvango wa vata mũno, ĩndĩ ũte maũndũ maingĩ, wa kũlilikana * kĩkw’ũ kyake. Ekai tũsũanĩe nesa ĩũlũ wa kyaũya kĩu kya kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ, vamwe na maũndũ amwe wawetie na eeka mũthenya ũsu. Nĩtũkũelewa nesanga ũndũ Yesũ wĩ wĩnyivyo, ũkũmbaũ, na wendo mwingĩ. O na nĩtũkwona ũndũ tũtonya kũatĩĩa ngelekany’o yake nesanga.

3. Ndeto ila syĩ nthĩnĩ wa Mathayo 26:26-28, syonanasya ata kana mũvango ũla Yesũ wambĩĩisye wa kũlilikana kĩkw’ũ kyake ndwaĩ na maũndũ maingĩ? Syĩndũ ila watũmĩie syoonanasya kyaũ?

³ Yesũ aĩ na ala atũmwa 11 aĩkĩĩku yĩla wambĩĩisye mũvango wa kũlilikana kĩkw’ũ kyake. Atũmĩie syĩndũ ila syatialĩte mamina  kũlilikana Vasaka kwambĩĩsya mũvango ũsu ũte maũndũ maingĩ. (Soma Mathayo 26:26-28.) Atũmĩie o mũkate ũte ĩlawa na mbinyu ĩla yaĩ vo. Yesũ eeie atũmwa make kana syĩndũ isu syelĩ syoonanasya mwĩĩ wake ũte na naĩ na nthakame yake. Na akilyĩ kũthemba mwĩĩ ũsu wake na kwĩtĩkya nthakame yake kwondũ woo. Atũmwa nĩmatonya kwĩthĩwa mataaseng’a moona kyaũya kĩu wambĩĩisye kĩte na maũndũ maingĩ, o na kũtw’ĩka kyaĩ kya vata mũno. Nĩkĩ mataaseng’a?

4. Ũtao ũla Yesũ wanengie Matha wĩtũtetheesya ata kũelewa nĩkĩ wambĩĩsye kyaũya kĩte na maũndũ maingĩ kya kũlilikana kĩkw’ũ kyake?

⁴ Kwasũanĩa kĩla kyeekĩkie mũthenya ũmwe myei kauta Yesũ atanambĩĩsya mũvango ũsu. Waĩ mwaka wa katatũ wa ũtavany’a wake, na mũthenya ũsu aendete kũkethya anyanyae Lasalo, Matha, na Meli. Me vau makwetye o kũea ngewa, Yesũ nĩwambĩĩe kũmamanyĩsya. Matha aĩ o kw’o, ĩndĩ avĩngĩĩsĩkie nũndũ aĩ ikonĩ akwetye kũua lĩu mwingĩ aathĩsye mũeni ũsu wa ndaĩa. Yĩla Yesũ woonie ũu, nĩwatetheeisye Matha nesa aelewe kana ndyaĩ lasima aue syĩndũ mbingĩ. (Luka 10:40-42) Yesũ nĩweekie oou wataie Matha vatiele masaa o manini oawe. Ndaavangĩthya maũndũ maingĩ kwondũ wa kyaũya kya kũlilikana kĩkw’ũ kyake. Kĩu kĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa Yesũ?

5. Kyaũya kĩte na maũndũ maingĩ kĩla Yesũ wambĩĩisye kĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wake, na ũndũ ũsu wosanĩte ata na Avilivi 2:5-8?

⁵ Maũndũ onthe ala Yesũ wawetaa na weekaa moonanasya kana aĩ na wĩnyivyo. Kwoou ti ũsengy’o kwona ayonany’a wĩnyivyo mwingĩ ũtukũnĩ wake wa mũthya e kũũ nthĩ. (Mt. 11:29) Nĩweesĩ kana akilĩlyĩ kumya nthembo ĩla nene vyũ yaaumw’a kuma andũ moombwa, na nĩweesĩ kana Yeova nĩweeteele kũmũthayũũkya amũtw’ĩkĩthye mũsumbĩ ĩtunĩ. Ĩndĩ o na kũtw’ĩka nĩweesĩ ũu, ndaaĩmanthĩa nguma kwa kũvangĩthya kyathĩ kĩnene mũno na kĩ maũndũ maingĩ kya kũlilikanaa kĩkw’ũ kyake. Vandũ va ũu, eeie amanyĩw’a make mamũlilikanae kwa kwĩthĩwa na kyaũya kĩu kĩte maũndũ maingĩ o yĩmwe kwa mwaka. (Yoa. 13:15; 1 Ako. 11:23-25) Kyaũya kĩu kĩte na maũndũ maingĩ, ĩndĩ kya vata, kyoonanisye kana Yesũ nĩweenyivĩtye. Nĩtũtanaa mũno kũmanya kana nguma ĩmwe ya vata mũno ya Mũsumbĩ waitũ wa ĩtunĩ nĩ wĩnyivyo.—Soma Avilivi 2:5-8.

6. Tũtonya kwĩthĩwa na wĩnyivyo ta Yesũ ata yĩla twĩ na mathĩna?

⁶ Tũtonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ ya wĩnyivyo ata? Nĩ kwa kwamba kũsũanĩa mavata ma ala angĩ mbee wa ala maitũ. (Avi. 2:3, 4) Kwasũanĩa ũtukũ wa mũthya wa Yesũ  kũũ nthĩ. Nĩweesĩ kana akilyĩ kũkw’a kĩkw’ũ kĩ woo, ĩndĩ nĩwasũanĩie mũno ĩũlũ wa atũmwa make aĩkĩĩku, aimanya kana ematia na kyeva kingĩ mũno. Kwoou ũtukũ ũsu wa mũthya nĩwoosie ĩvinda amamanyĩsya, amathangaasya, na amekĩa vinya. (Yoa. 14:25-31) Nũndũ Yesũ e wĩnyivyo, nĩwathĩnĩkĩaa mavata ma angĩ mũno kũte ala make. Atũtiĩe ngelekany’o nzeo ta kĩ!

7. Yesũ oonanisye ata kana e ũkũmbaũ mwingĩ ĩtina wa kwambĩĩsya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi?

⁷ Yesũ amina kwambĩĩsya mũvango wa Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, nĩwasyokie oonany’a kana e ũkũmbaũ mwingĩ. Oonanisye ũu ata? Nĩweetĩkĩlile kwĩka kwenda kwa Ĩthe, o na kau nĩweesĩ kana esaa kũawa kĩkw’ũ kĩ nthoni ayĩtwa mũumi wa Ngai. (Mt. 26:65, 66; Luka 22:41, 42) Yesũ ndaaĩka naĩ o na ĩmwe. Ekalile atekwĩka naĩ nĩ kana ataĩe ĩsyĩtwa ya Yeova, atetheesye kũtetewa kwa ũsumbĩki mũnene wa Ngai, na aivingũĩa andũ ala mekwĩlila nzĩa ya kũkwata thayũ ũtathela. O na nĩwatetheeisye aatĩĩi make mekale meyũmbanĩtye kwondũ wa maũndũ ala mesaa kũmakwata.

8. (a) Yesũ eeie atũmwa make aĩkĩĩku ata? (b) Yesũ amina kũkw’a, amanyĩw’a make moonanisye ata kana nĩmaatĩĩe ngelekany’o yake ya ũkũmbaũ?

⁸ O na ĩngĩ Yesũ nĩwoonanisye kana e ũkũmbaũ nũndũ ndaatinda aisũanĩa thĩna ũla waĩ naw’o ngoonĩ. Vandũ va ũu, asũanĩaa mavata ma atũmwa make aĩkĩĩku. Ambĩĩisye kĩla kyaũya kĩte maũndũ maingĩ ĩtina wa kũlũngya Yutasi. Kyaũya kĩu kyesaa kũlilikany’a aatĩĩi make ala mesaa kwĩtĩkĩw’a mauta ĩũlũ wa moathimo ala makwataa nũndũ wa nthakame ya Yesũ ĩla yetĩkiw’e, na ala makwataa me nthĩnĩ wa ũtianĩo mweũ. (1 Ako. 10:16, 17) Yesũ nĩwatavisye aatĩĩi make kĩla we na Ĩthe wake mendaa meanĩsye nĩ kana maendeee kwĩkala me aĩkĩĩku na mũthya mayĩthĩwa nake ĩtunĩ. (Yoa. 15:12-15) O na nĩwatavisye atũmwa make  ĩũlũ wa mathĩna ala mameteele. Nĩwasyokie amekĩa vinya maatĩĩe ngelekany’o yake kwa kũmea: “Ĩthĩwai na ũkũmbaũ!” (Yoa. 16:1-4a, 33) Ĩtina wa myaka mingĩ, amanyĩw’a ma Yesũ no maendeeie kwĩyumya meke kwenda kwa Ngai na kwonany’a ũkũmbaũ take. O na kũtw’ĩka nĩmakwatiwe nĩ mathĩna maingĩ mũno, nĩmatethanasya kĩla ĩvinda.—Aevl. 10:33, 34.

9. Tũtonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ ata ya kwĩthĩwa na ũkũmbaũ?

⁹ O naitũ ũmũnthĩ nĩtũatĩĩaa ngelekany’o ya Yesũ ya ũkũmbaũ. Kwa ngelekany’o, no nginya twĩthĩwe na ũkũmbaũ nĩ kana tũtetheesye ana-a-asa maitũ ala mathĩnaw’a nũndũ wa mũĩkĩĩo woo. Mavinda amwe ana-a-asa maitũ nĩmovawa mate ĩvĩtyo mekĩte. Yĩla moovwa, nĩtwaĩle kwĩka kyonthe kĩla tũtonya tũmatethye, o na kũmatetea. (Avi. 1:14; Aevl. 13:19) Ũndũ ũngĩ tũtonya kwĩka tũatĩĩe ngelekany’o ya Yesũ nĩ kũendeea kũtavany’a “na ũkũmbaũ.” (Meko 14:3) O ta Yesũ, nĩtũtw’ĩte kũendeea kũtavya andũ ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ o na matũvĩnga kana matũthĩny’a. Ĩndĩ mavinda amwe nĩtũtonya kũemwa nĩ kwĩthĩwa na ũkũmbaũ. Twaĩle kwĩka ata?

10. Twaĩle kwĩka ata syumwanĩ ila itiele tũtanalilikana kĩkw’ũ kya Yesũ, na nĩkĩ?

¹⁰ No twongelange ũkũmbaũ witũ twavindĩĩsya wĩkwatyo ũla nthembo ya Klĩsto yatumie twĩthĩwa naw’o. (Yoa. 3:16; Aev. 1:7) Syumwanĩ ila itiele nĩ kana tũlilikane kĩkw’ũ kya Yesũ, twĩ na mwanya mũseo wa kũsũanĩa tũmanye nĩ kyaũ tũtonya kwĩka nesanga twonany’e nĩtũtũngaa mũvea nũndũ wa wovosyo. Kavindanĩ kau, ndũkaeme kũsoma maandĩko ala tũsomaa tweteele kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ, na ũiendeea kũvindĩĩsya na kwosa kwa ũito maũndũ ala meekĩkie mĩthenya ĩla ĩthengeee matukũ ala Yesũ wakwie. Na ĩndĩ yĩla twĩũmbana kwondũ wa Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, tũkaelewa mũnango nĩkĩ mũkate na mbinyu nĩ sya vata, na tũielewa nesanga nthembo ya mwanya ĩla Yesũ waumisye. Twaelewa kĩla  Yesũ na Yeova matwĩkie na twaelewa ũndũ kĩtũtethasya na kĩkatethya endwa maitũ, nĩtũlũlũmĩlasya wĩkwatyo witũ na tũkew’a tweekĩwa vinya tũendeee kũmĩĩsya nginya mũminũkĩlyo.—Aevl. 12:3.

11-12. Tweemanyĩsya kyaũ kũvikĩĩa vau?

¹¹ Kũvikĩĩa vau nĩtwoona kana Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi nĩkĩtũlilikanasya ĩũlũ wa nthembo ya wovosyo. Ti ũu w’oka. Nĩkĩtũlilikanasya kana Yesũ e wĩnyivyo na ũkũmbaũ, na isu nĩ nguma sya vata mũno. Tũtũngaa mũvea mũno nũndũ nĩtwĩsĩ kana nguma isu nosyo wĩthĩawa nasyo e Mũthembi Mũnene, ũla wĩsũvanaa kwondũ witũ. (Aevl. 7:24, 25) Ethĩwa nĩtũkwenda kwonany’a kana nĩtũtũngaa mũvea, no nginya tũendeee kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ o ũndũ watwĩaĩe twĩkae. (Luka 22:19, 20) Twĩkaa ũu matukũ ala mosanĩte na matukũ 14 ma mwei wa Nisani. Ũsu nĩw’o mũthenya ũla wĩthĩawa wĩ wa vata vyũ mwakanĩ.

¹² Ve nguma ĩngĩ yatumie Yesũ akw’a kwondũ witũ. Nguma ĩsu nĩ ĩngĩ tũmyonaa twasũanĩa mũvango ũla Yesũ wambĩĩe ũte maũndũ maingĩ wa Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi. Yĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ, nĩweesĩkĩe na nguma ĩsu. Nĩ nguma yĩva?

13. Ĩandĩko ya Yoana 15:9 na ya 1 Yoana 4:8-10 yĩeleetye ata wendo ũla Yeova na Yesũ moonanisye, na naaũ matethekaa nĩ wendo ũsu?

¹³ Maũndũnĩ onthe ala Yesũ weekie, oonanisye kana nũtwendete mũno o ũndũ Yeova ũtwendete. (Soma Yoana 15:9; 1 Yoana 4:8-10.) Na ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana Yesũ nĩwendie kuma ngoonĩ kumya thayũ wake kwondũ witũ. Wendo ũla Yeova na Mwana wake matwonisye kwĩsĩla nthembo ĩsu nũtũtethasya ithyonthe, twĩthĩwe twĩ etĩkĩw’a mauta kana twĩ “malondu angĩ.” (Yoa. 10:16; 1 Yoa. 2:2) Kwaeka tũsũanĩe ĩngĩ syĩndũ ila itũmĩawa ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ. Syĩndũ isu syonanasya ũndũ Yesũ wendete na ũsũanĩaa amanyĩw’a make. Ata?

14. Yesũ oonisye amanyĩw’a make ata kana nũmendete?

¹⁴ Yesũ nĩwoonisye aatĩĩi make etĩkĩw’a mauta kana nũmendete kwa kwambĩĩsya kyaũya kĩte maũndũ maingĩ vandũ va syĩthĩo mbingĩ. Aatĩĩi make etĩkĩw’a mauta nĩmaaĩlĩte kũendeea kũlilikana kĩkw’ũ kyake kĩla mwaka. Maaĩlĩte kũendeea kwĩka ũu o na maũndũ mavĩndũka, ta kwa ngelekany’o, mũndũ esa kwĩyĩthĩĩla yela. (Ũvu. 2:10) Mo nĩmavotie kũkwata mwĩao wa Yesũ? Ĩĩ, nĩmeekie ũu!

15-16. Amwe mekĩte ata nĩ kana malilikane Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi o na yĩla me thĩnanĩ?

¹⁵ Kuma ĩvindanĩ ya atũmwa kũvika ũmũnthĩ, Aklĩsto ma w’o nĩmatataa ũndũ matonya malilikane kĩkw’ũ kya Yesũ. Maatĩĩaa ũndũ matonya mũtalatala ũla Yesũ watiie wa Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, o na kau mavinda amwe maũndũ methĩawa me metu. Kwoona ngelekany’o ii iatĩĩe. Ĩvinda Mwana-a-asa Harold King woovetwe selinĩ yake e weka, nĩwamanthie ũndũ ũkwĩka alilikane kĩkw’ũ kya Yesũ. Aseũvisye mũkate na mbinyu atenekee atũmĩĩte kĩla waĩ nakyo. O na nĩwatatie ũndũ waĩ atonya atalĩthye matukũ ma kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ. Yĩla ĩvinda ya kwĩka ũu yesie kũvika, o na kũtw’ĩka aĩ weka selinĩ, nĩwainie, avoya, na eeyumĩsya ũvoo wa Maandĩko.

¹⁶ Sũanĩa ngelekany’o ĩngĩ ya eĩtu-a-asa moovewe kambinĩ ya mathĩna ĩvinda ya Kaũ wa Kelĩ wa Nthĩ Yonthe. Nĩmeekie ũndũ maĩ matonya malilikane Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, o na kũtw’ĩka methĩwa mooseiwe ĩtambya keka nĩmeethĩiwe. Ĩndĩ nũndũ syĩndũ ila itũmĩkaa mũthenya ũsu ii vinya kũkwatĩkana, nĩmavotie kũlilikanana kĩkw’ũ kya Yesũ mateũmanyĩka nĩ angĩ. Mawetie ũũ: “Twaũngamie tũthyũlũlũkĩte kavĩla kavw’ĩkĩtwe kĩtambaa kyeũ na kakailĩĩlwa mũkate na mbinyu. Twakwatĩtye  kendoo vandũ va taa wa sitima tũikamanyĩke. . . . Nĩtweeyĩavĩie Ĩthe waitũ ĩngĩ, kana tũkatũmĩaa vinya witũ w’onthe nĩ kana tũtetheesye kũtetewa kwa ĩsyĩtwa yake ĩtheu.” Eĩtu-a-asa asu maĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu mũno! Na we tyo ũkwona kana Yesũ nĩwatwendie mũno nũndũ nĩwavangĩthisye tũkalilikanaa kĩkw’ũ kyake vate maũndũ maingĩ, ũkethĩa o na yĩla maũndũ me vinya no twĩke ũu?

17. Twaĩle kwĩkũlya makũlyo meva?

¹⁷ Nũndũ nĩtũthengeee ũmbano wa kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ, nũseo tũkekũlya makũlyo aa: ‘Ndonya kwĩka ata nĩatĩĩe nesanga ngelekany’o ya Yesũ ya kwenda ala angĩ? Nĩnambaa kũsũanĩa mavata ma ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala angĩ mbee wa ala makwa? Nĩnendaa ana-a-asa na eĩtu-a-asa meanĩsye maũndũ maingĩ kũte ala matonya, kana nĩnĩthĩawa nĩsĩ me na mawonzu ala moo?’ Ekai tũatĩĩae ngelekany’o ya Yesũ kĩla ĩvinda, na ‘tũyĩw’anĩaa tei.’—1 Vet. 3:8.

18-19. (a) Nĩ kyaũ tũtakolwa nĩkyo? (b) We ũtw’ĩte kwĩka ata?

¹⁸ Ũmbano wa mũthya wa kũlilikana kĩkw’ũ kya Klĩsto wĩ vakuvĩ mũno. Yĩla Yesũ “wĩũka” ĩvindanĩ ya ũla thĩna mũnene, akoombany’a “ala anyuve” matiele mathi ĩtunĩ, na ũmbano wa kũlilikana kĩkw’ũ kyake ndũkasyoka kwĩkwa ĩngĩ.—1 Ako. 11:26; Mt. 24:31.

¹⁹ O na yĩla tũkaeka kwĩthĩwa na kyaũya kya kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ, andũ ma Yeova maikolwa nĩ ũndũ kyaũya kĩu kĩte maũndũ maingĩ kyonanasya kana Yesũ e wĩnyivyo, ũkũmbaũ, na wendo kũte mũndũ ũngĩ o na wĩva kũũ nthĩ. Ĩvindanĩ yĩu ala onthe maaĩka ũmbano wa kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ, makatavya ala makethĩwa kw’o ĩũlũ wa ũmbano ũsu nĩ kana o namo matetheke. Ĩndĩ nĩ kana yu tũtetheke nĩ kyaũya kĩu, no nginya twĩthĩwe twĩyũmbanĩtye kũatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ ya wĩnyivyo, ũkũmbaũ, na wendo. Tweeka ũu, no twĩkale twĩ na mũĩkĩĩo kana Yeova akatũnenga ĩtuvi.—2 Vet. 1:10, 11.