1-3. (a) Nĩkĩ Yeova wamwendie Solomoni, na Solomoni akwatie moathimo meva? (b) Twĩsũngĩa makũlyo meva ĩsomonĩ yĩĩ?

SOLOMONI atw’ĩkie mũsumbĩ wa Isilaeli e o kĩmwana. Ambĩĩa kũsumbĩka oou, Yeova nĩwamumĩlĩile ndotonĩ na amwĩa: “Mbĩtya kĩla ũkwenda ngũnenge.” Nake Solomoni asũngĩa asya: “Nĩ o kana kanini; ndyĩsĩ ũndũ numaala kana kũsyoka. . . . Kwondũ wa ũu nenga mũthũkũmi waku ngoo yĩ ũmanyi wa kũsilan’ya andũ maku.” (1 Asu. 3:5-10) Yĩla Solomoni waisye anengwe “ngoo yĩ ũmanyi” oonanisye kana e na wĩnyivyo. Kĩu nĩkyo kĩtumi Yeova wamwendete Solomoni. (2 Sam. 12:24) Ngai witũ nĩwendeeiw’e mũno nĩ ũsũngĩo wa Mũsumbĩ Solomoni na amũnenga “ngoo yĩ na ũĩ na ũmanyi.”—1 Asu. 3:12.

² Solomoni nĩwakwatie moathimo maingĩ nũndũ wa kũendeea kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku. Nĩwakwatie kĩanda kya mwanya kya kwaka ĩkalũ “kwondũ wa syĩtwa ya Yeova, Ngai wa Isilaeli.” (1 Asu. 8:20) Nĩwakwatie nguma mũno nũndũ wa ũĩ ũla wanengiwe nĩ Ngai. Na maũndũ ala waneenie aveveewe nĩ Ngai maandĩkĩtwe mavukunĩ atatũ ma Mbivilia. Ĩvuku yĩmwe yĩandĩkĩtwe maũndũ asu nĩ ĩvuku ya Nthimo.

³ Ngoo ĩwetetwe mavinda vakuvĩ ĩana ĩvukunĩ ya Nthimo. Kwa ngelekany’o, ĩandĩko ya Nthimo 4:23, kwosana na Mbivilia ya Kĩkamba kya ĩvinda yĩĩ, yaĩtye: “Sũvĩa ngoo yaku wĩyumĩtye vyũ.” Mũsoanĩ ũũ, ndeto “ngoo” yĩonany’a kyaũ? Nĩtũũsũngĩa ĩkũlyo yĩu ĩsomonĩ yĩĩ. O na nĩtũũsũngĩa makũlyo aa angĩ elĩ: Satani atataa kwananga ngoo sitũ ata?  Na tũtonya kũsũvĩa ngoo sitũ ata? Nĩ kana tũendeee kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku kwa Ngai, no nginya tũkwate mosũngĩo ma makũlyo asu ma vata.

4-5. (a) Ĩandĩko ya Savuli 51:6 yĩtũtetheesya kũmanya ndeto “ngoo” yonanasya kyaũ? (b) Maũndũ ala twĩkaa tũsũvĩe mĩĩ yitũ monanasya ata vata wa kũsũvĩa ngoo sitũ?

⁴ Ĩandĩkonĩ ya Nthimo 4:23, ndeto “ngoo” ĩtũmĩĩtwe kwonany’a mũndũ wa “nthĩnĩ,” ũla wĩthĩawa “kĩmbithĩnĩ.” (Soma Savuli 51:6.) Kwa ndeto ingĩ, ndeto “ngoo” yonanasya mosũanĩo maitũ, mawendi, na ieleelo sitũ. Ngoo yonanasya ũndũ ithyĩ tũilye, ĩndĩ ti ũndũ twonekaa tũilye.

⁵ Kwasũanĩa ũndũ maũndũ ala twĩkaa tũsũvĩe mĩĩ yitũ matonya kũtũmanyĩsya vata wa kũsũvĩa ngoo sitũ. Ũndũ wa mbee, nĩ kana tũsũvĩe mĩĩ yitũ no nginya tũĩsae nesa na tũyĩkaa masoesi. O ta ũu, nĩ kana tũendeee nesa kĩ-veva, no nginya twĩyĩĩthye nesa kĩ-veva na tũyĩkaa maũndũ mekwonany’a nĩtũmũĩkĩĩe Yeova. Twonanasya kana nĩtũmũĩkĩĩe Yeova kwa kũatĩĩa kĩla tũkwĩmanyĩsya, na kũneena na angĩ ĩũlũ wa mũĩkĩĩo witũ. (Alo. 10:8-10; Yak. 2:26) Ũndũ wa kelĩ, no twoneke ta tũendeee nesa o vaa nza, na kaĩ twĩ awau nthĩnĩ. O ta ũu, no twone ta twĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu nũndũ wa maũndũ ma kĩ-veva ala twĩkaa, ĩndĩ ũkethĩa twĩ na mĩmeo mĩthũku ĩendeee kwĩana nthĩnĩ witũ. (1 Ako. 10:12; Yak. 1:14, 15) Twaĩle kũlilikana kana Satani nĩwendaa mũno kwananga mosũanĩo maitũ. Satani atonya kwĩka ũu ata? Na tũtonya kwĩsũvĩana nake ata?

6. Satani ethĩawa na kĩeleelo kĩva, na ekaa ata nĩ kana akĩanĩsye?

⁶ Satani endaa twĩkale take nũndũ we nĩwaleanile na mĩao ya Yeova na ekaa maũndũ atongoew’e nĩ ĩtomo. Satani ndamba kũtũlasimĩthya tũsũanĩe take kana twĩke maũndũ take. Kwoou atũmĩaa nzĩa ingĩ nĩ kana eanĩsye kĩeleelo kyake. Kwa ngelekany’o, atumaa twĩkala tũthyũlũlũkĩtwe  nĩ andũ ala ũmanangĩte. (1 Yoa. 5:19) Ethĩawa ayenda tũtindany’e namo, o na kau nĩtwĩsĩ itindo nthũku “nĩsyanangaa” ũndũ tũsũanĩaa na kwĩka maũndũ. (1 Ako. 15:33) Nzĩa ĩsu ũtũmĩaa nĩyamũkwatisye Mũsumbĩ Solomoni. Atwaie aka aingĩ mathaithaa ngai sya ũvũngũ, na ĩtina mesa ‘kũthyũũa ngoo yake’ aeka kũmũthaitha Yeova.—1 Asu. 11:3.

7. Satani atũmĩaa nzĩa ĩngĩ yĩva nĩ kana anyaĩĩkye mosũanĩo make, na nĩkĩ twaĩlĩte kwĩthĩwa twĩ metho?

⁷ Satani atũmĩaa sinema na ivĩndĩ sya televiseni nĩ kana atume mosũanĩo make manyaĩĩka. Nĩwĩsĩ kana ngewa ila twĩthukĩĩasya iyĩkaa o kũtũtanĩthya, ĩndĩ nitũmanyĩasya ũndũ tũtonya kũsũanĩa, na kwĩka maũndũ. Yesũ nĩwatũmĩie nzĩa ĩsu ya kũmanyĩsya. Kwa ngelekany’o, nĩwaeleisye andũ ĩla ngewa ya Mũsamalia mũseo na ya ũla mwana waumie mũsyĩ na athi kwananga ũtiĩwa wake. (Mt. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Ĩndĩ ala manangĩtwe nĩ mosũanĩo ma Satani no matũmĩe ngewa kũtwananga. Kwoou nĩtwaĩle kũtũmĩa kĩlĩko. Sinema na ivĩndĩ sya televiseni no itũtanĩthye na ikatũmanyĩsya maũndũ itekwananga mosũanĩo maitũ. Ĩndĩ nĩtwaĩle kwĩthĩwa twĩ metho. Yĩla tũũnyuva kĩndũ kya kwĩtanĩthya nĩtwaĩle kwĩkũlya, ‘Yo sinema ĩno kana kĩvĩndĩ kĩĩ kya televiseni kĩmanyĩsya kana nĩ ũseo kũkĩlw’a vinya nĩ mawendi ma mwĩĩ?’ (Aka. 5:19-21; Aev. 2:1-3) Waĩle kwĩka ata wamanya kana kĩvĩndĩ kĩla ũendeee kwĩloela kĩenda wendeew’e nĩ mosũanĩo ma Satani? Waĩlĩte kwĩvetangana nakyo vyũ ta ũndũ ũtonya kwĩthĩwa wĩ metho ndũkakwatw’e ũwau mũthũku.

8. Asyai matonya kũtetheesya syana syoo ata isũvĩe ngoo syasyo?

⁸ Asyai, mwĩ na kĩanda kya mwanya kya kũsũvĩa syana syenyu nĩ kana Satani ndakese kwananga ngoo syasyo. Vate nzika,  nĩmũtataa ũndũ mũtonya mũsũvĩane syana syenyu na mowau. Kwa ngelekany’o, nĩmũtataa mĩsyĩ yenyu yĩthĩwe yĩ mĩtheu, na nĩmwĩkasya syĩndũ ila itonya kũmũwasya kana ikawasya syana syenyu. O ta ũu, nĩmwaĩlĩte kũsũvĩana syana syenyu na sinema, ivĩndĩ sya televiseni, mathaũ ma kombiũta, na isese sya Indaneti ila itonya kũtuma syana syenyu ilikwa nĩ mosũanĩo ma Satani. Yeova nũmũnengete ũkũmũ wa kũsũvĩa syana syenyu kĩ-veva. (Nth. 1:8; Aev. 6:1, 4) Kwoou, mũikakĩe kũsyĩkĩĩa mĩao ĩla yosanĩte na myolooto ya Mbivilia. Tavya syana syaku kĩla syaĩle kwĩloela na kĩla itaĩle kwĩloela, na ũiitetheesya imanye nĩkĩ waitavya ũu. (Mt. 5:37) O ũndũ iendeee kwĩana, imanyĩsye imanye kũvathũkany’a ũla ũseo na ũla ũthũku kwosana na myolooto ya Yeova. (Aevl. 5:14) Ĩndĩ lilikana ũndũ ũũ: O na kau syana no syĩmanyĩsye maũndũ maingĩ nũndũ wa kĩla ũkũitavya, iatĩĩaa mũno kĩla ũkwĩka.—Kũt. 6:6, 7; Alo. 2:21.

9. Nĩ ũndũ ũmwe wĩva Satani ũtataa ũlike ilĩkonĩ sya andũ, na nĩkĩ ũndũ ũsu nĩ mũthũku mũno?

⁹ O na ĩngĩ, Satani nĩwendaa kwananga ngoo sitũ nĩ kana twĩkwatye ũĩ wa mũndũ vandũ va kwĩkwatya mosũanĩo ma Yeova. (Ako. 2:8) Ũndũ ũmwe Satani ũtataa mũno kwĩkĩa ilĩkonĩ sya andũ nĩ kana, kũsembany’a na ũthwii nĩkw’o kwa vata vyũ. Ala masũanĩaa ũu no matw’ĩke athwii kana makalea kũtw’ĩka. Ĩndĩ o na matw’ĩke athwii kana malee kũtw’ĩka, methĩawa me mũisyonĩ. Nĩkĩ? Nũndũ nĩmatonya kũsembany’a mũno na kũmantha mbesa nginya makolwa nĩ ũima woo wa mwĩĩ, mĩsyĩ yoo, na ũnyanya woo na Ngai. (1 Tim. 6:10) Tũtũngaa mũvea mũno nũndũ Ĩthe witũ wa ĩtunĩ nũtũtetheeasya twĩthĩwe na woni ũla waĩlĩte ĩũlũ wa mbesa.—Mũta. 7:12; Luka 12:15.

10-11. (a) Twaĩlĩte kwĩka ata nĩ kana twĩsũvĩe? (b) Asungi ma tene mathũkũmaa wĩa mwaũ, na wasya witũ wa ngoo ũtonya kũthũkũma ata ta mũsungi?

¹⁰ Nĩ kana tũsũvĩe ngoo sitũ, no nginya twĩthĩwe tũtonya kũmanya mĩisyo ĩla ĩtonya kũtũkwata, na tũyosa ĩtambya na mĩtũkĩ nĩ kana twĩsũvĩe. Ndeto ĩla ĩalyũlĩtwe “sũvĩa” ĩandĩkonĩ ya Nthimo 4:23 ĩtũlilikanasya wĩa ũla asungi matethasya ĩvinda ya tene. Ĩvindanĩ ya Mũsumbĩ Solomoni, asungi mekalaa ngũtanĩ sya ndũa na maitangaasĩa andũ yĩla moona mũisyo. Kĩu kĩtũtetheesya kũelewa kĩla twaĩle kwĩka nĩ kana tũsiĩĩe Satani ndakanange mosũanĩo maitũ.

¹¹ Ĩvinda ya tene, asungi mathũkũmaa me ngwatanĩo na asũvĩi ma mbingĩlo sya ndũa. (2 Sam. 18:24-26) Andũ asu nĩmatetheanĩasya kũsunga ndũa kwa kũĩkĩĩthya kana mbingĩlo nĩsyavingwa moona mũmaitha okĩte. (Nee. 7:1-3) Wasya witũ wa ngoo ũla ũmanyĩĩtwe nĩ Mbivilia * no ũthũkũme ta mũsungi na ũkatũtavya yĩla Satani ũkwenda kũvithũkĩa ngoo yitũ, na ũu nĩ kwasya yĩla Satani ũkwenda kwananga mosũanĩo maitũ, ĩeleelo, kana mawendi maitũ. Yĩla wasya witũ wa ngoo watũkany’a ĩũlũ wa mũisyo mũna, twaĩlĩte kũwĩthukĩĩsya na tũisiĩĩa mũisyo ũsu.

12-13. Tũtonya kũtatwa twĩke ata, ĩndĩ twaĩlĩte kwosa ĩtambya yĩva?

¹² Kwasũanĩa ngelekany’o ĩmwe ĩkonetye ũndũ tũtonya kwĩsũvĩa tũikanangwe nĩ mosũanĩo ma Satani. Yeova atwĩĩte  “ũlaalai na ũvuku wa kĩla mũthemba . . . iikawetwe katĩ [witũ].” (Aev. 5:3) Ĩndĩ tũtonya kwĩka ata ethĩwa ala tũthũkũmaa namo kana ala tũsomaa namo nĩmambĩĩa kũneenea maũndũ makonetye ũlaalai? Nĩtwĩsĩ kana twaĩle “kũlea maũndũ ala matamwendeeasya Ngai na mawendi ma nthĩ.” (Tito 2:12) Wasya witũ wa ngoo nũtonya kũtũkany’a ĩũlũ wa mũisyo ũkĩte. (Alo. 2:15) Ĩndĩ ithyĩ tũkawĩthukĩĩasya? Andũ ala twĩ yĩika namo nĩmatonya kũtũtata nĩ kana tũmethukĩĩsye, kana twĩloele visa ila meũtwony’a. Ũu weethĩwa, twaĩle kwĩthĩwa twĩ metho twĩvetangane na mũisyo kwa kũvĩndũa ngewa ĩsu, kana kũthi.

¹³ Yĩla tũũtatwa nĩ andũ ma yĩika yitũ tũsũanĩe kana twĩke maũndũ mathũku, nĩtwendaa ũkũmbaũ nĩ kana tũikatatĩke. Twĩ na mũĩkĩĩo kana Yeova nĩwonaa kĩthito kitũ, na akatũnenga vinya na ũĩ ũla ũtonya kũtũtetheesya twĩsiĩĩanĩe na mosũanĩo ma Satani. (2 Mav. 16:9; Isa. 40:29; Yak. 1:5) Ĩndĩ nĩ ũndũ ũngĩ mwaũ tũtonya kwĩka tũkasũvĩa ngoo sitũ?

14-15. (a) Nĩkĩ twaĩlĩte kũvingũa ngoo sitũ, na tũtonya kwĩka ũu ata? (b) Ĩandĩko ya Nthimo 4:20-22 yĩtũtetheeasya ata kũmanya ũndũ tũtonya kwĩka nĩ kana tũtetheke yĩla tũũsoma Mbivilia? (O na ĩngĩ sisya ĩsandũkũ, “ Ũndũ Ũtonya Kũvindĩĩsya Kĩla Wasoma.”)

¹⁴ Nĩ kana tũsũvĩe ngoo sitũ, twaĩle kũsiĩĩa maũndũ mathũku maikalike ngoonĩ sitũ, na tũyĩtĩkĩlya maũndũ ala maseo malike ngoonĩ sitũ. Kwasũanĩa ĩla ngelekany’o ya ndũa ĩthyũlũlũkĩtwe nĩ ngũta. Asũvĩi ma mbingĩlo nĩmaivingaa nĩ kana mũmaitha ndakalike ndũanĩ, ĩndĩ mavinda angĩ nĩmavingũaa mbingĩlo nĩ kana lĩu na syĩndũ ingĩ ilikw’e ndũanĩ. Keka mbingĩlo isu iyavingũawa, ekali ma ndũa meka kũawa nĩ nzaa. O ta ũu, twaĩlĩte kũvingũaa ngoo sitũ kĩla ĩvinda nĩ kana mosũanĩo ma Ngai malike ngoonĩ sitũ.

¹⁵ Mbivilia yĩ na mosũanĩo ma Yeova, na kwoou kĩla ĩvinda twamĩsoma twĩthĩawa tũyĩtĩkĩlya mosũanĩo ma Yeova matongoesye mosũanĩo maitũ, ũndũ tũkwĩw’a, na meko maitũ. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũtetheke yĩla tũũsoma Mbivilia? Kĩndũ kĩmwe kĩtonya kũtũtetheesya nĩ mboya. Mwĩĩtu-a-asa ũmwe aĩtye: “Ndanamba kũsoma Mbivilia nĩnĩmũvoyaa Yeova, na ndimũkũlya andetheesye ‘nĩ kana none maũndũ ma ũseng’ya’ Ndetonĩ yake.” (Sav. 119:18) O na nĩtwaĩlĩte kũvindĩĩsya kĩla tũũsoma. Yĩla twavoya, twasoma, na twavindĩĩsya kĩla tũũsoma, Ndeto ya Ngai ĩlikaa “ngoonĩ [sitũ] nthĩnĩ,” na ũu ũituma twenda mosũanĩo ma Yeova.—Soma Nthimo 4:20-22; Sav. 119:97.

16. Andũ aingĩ matethekete ata nĩ kwĩloela JW Broadcasting?

¹⁶ Ũndũ ũngĩ tũtonya kwĩka nĩ kana twĩtĩkĩlye mosũanĩo ma Ngai matũtongoesye nĩ kwĩloela JW Broadcasting^®. Mũndũũme ũmwe na mũka maĩtye: “Vitio isu sya kĩla mwei syĩthĩĩtwe ta ũsũngĩo wa mboya sitũ! Nitũlũlũmĩĩlasya na ikatwĩkĩa vinya yĩla tũkwĩw’a tũkw’ĩte ngoo. Na kĩla ĩvinda nĩtwĩthukĩĩasya mbathi ila syĩthĩawa nthĩnĩ wa JW Broadcasting^®. Tũsyĩthukĩĩasya yĩla tũendeee kũua, yĩla tũũthesya nyũmba, kana yĩla tũũnyw’a kyai.” Vitio isu nitũtetheeasya kũsũvĩa ngoo. O na nitũmanyĩasya kũsũanĩa ta Yeova na kwĩsiĩĩanĩa na mosũanĩo ma Satani.

17-18. (a) Kwosana na 1 Asumbĩ 8:61, nĩ kyaũ kĩthĩawa yĩla twaatĩĩa kĩla tweemanyĩsya kuma kwa Yeova? (b) Ngelekany’o ya Mũsumbĩ Esekia yĩtũmanyĩsya kyaũ? (c) Tũtonya kũvoya ĩũlũ wa kyaũ twavindĩĩsya mboya ya Ndaviti ĩla yĩ nthĩnĩ wa Savuli 139:23, 24?

¹⁷ Kĩla ĩvinda twoona ũseo wa kwĩka kĩla kyaĩle, mũĩkĩĩo witũ nũendeeaa kwĩthĩwa  wĩ mũlũmu. (Yak. 1:2, 3) Nĩtwĩw’aa mũyo nũndũ nĩtũmũtanĩthasya Yeova na wendi witũ wa kũmwendeesya nĩwongelekaa. (Nth. 27:11) Yĩla twatatwa, twĩthĩawa twakwata mwanya wa kwonany’a kana twĩthĩawa twĩyumĩtye vyũ kũmũthũkũma Ĩthe witũ wĩ wendo. (Sav. 119:113) Tũĩkĩĩthasya kana nĩtũmwendete Yeova na ngoo yonthe, na ũu nĩ kwasya twĩthĩawa twĩyumĩtye kũatĩĩa mĩao yake na kwĩka kwenda kwake.—Soma 1 Asumbĩ 8:61.

¹⁸ Ũu nĩ kwasya tũikavĩtya? Aiee, tũilea kũvĩtya nũndũ twĩ ene naĩ. Yĩla twalulutĩka twaĩle kũlilikana ngelekany’o ya Mũsumbĩ Esekia. Nĩwavĩtisye. Ĩndĩ avĩtya nĩweelilile, na aendeea kũmũthũkũma Yeova “na ngoo mbĩanĩu.” (Isa. 38:3-6; 2 Mav. 29:1, 2; 32:25, 26) Ekai tũtw’e vyũ kũsiĩĩa Satani ndakatwanange na mosũanĩo make. Tũvoye nĩ kana twĩthĩwe na “ngoo yĩ ũmanyi.” (1 Asu. 3:9; soma Savuli 139:23, 24.) No tũendeee kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku ethĩwa tũkasũvĩaa ngoo sitũ vyũ.