KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA 4
“Veva W’o Mwene Nĩwumasya Ũkũsĩ”
“Veva w’o mwene nĩwumasya ũkũsĩ vamwe na veva witũ kana twĩ syana sya Ngai.”—ALO. 8:16.
WATHI 25 Malĩ yĩ Mwanya
KWA ŨKUVĨ *
Mũthenyanĩ wa Vendekosito Yeova nĩwetĩkĩisye kĩkundi kya Aklĩsto ta 120 veva wake mũtheu kwa nzĩa ya ũsengy’o (Sisya kalungu ka 1-2)
1-2. Nĩ ũndũ wĩva wa ũsengy’o weekĩkie mũthenyanĩ wa Vendekosito ya mwaka wa 33?
VE ŨNDŨ wa mwanya weekĩkie Wakyumwa ũmwe kwakya ndũanĩ ya Yelusaleme. Twaĩ mũthenya wa Vendekosito, mwaka wa 33 ĩtina wa Klĩsto. Mũthenya ũsu vaĩ amanyĩw’a ta 120 moombanĩe vandũ nyũmbanĩ ya ĩũlũ. (Meko 1:13-15; 2:1) Vayaĩ vavĩtu mĩthenya mingĩ kuma Yesũ ameaĩa mekale Yelusaleme nũndũ ve mũthĩnzĩo wa mwanya makilyĩ kũkwata. (Meko 1:4, 5) Kweethĩiwe ata me vau?
2 “O mĩtũkĩ [nĩkweew’ĩkie] kelele kuma ĩtunĩ, ta wa kĩseve kĩkũuutana na vinya.” Wasya wa kĩseve kĩu nĩwausũie nyũmbanĩ ĩsu. Na ĩndĩ “nĩmĩ iilye ta sya mwaki” syavũĩla kĩla ũmwe wa amanyĩw’a, na onthe “mausũwa nĩ veva mũtheu.” (Meko 2:2-4) Yeova atũmĩie nzĩa ĩsu ya ũsengy’o kwĩtĩkĩsya kĩkundi kĩu veva wake mũtheu. (Meko 1:8) Asu nĩmo maĩ ma mbee kwĩtĩkĩw’a mauta kwĩsĩla veva mũtheu, * na kũnengwa wĩkwatyo wa kũsumbĩka na Yesũ ĩtunĩ.
KWĨTHĨAWA ATA MŨNDŨ AYĨTĨKĨW’A MAUTA?
3. Nĩkĩ ala maĩ vo mũthenyanĩ wa Vendekosito mamanyie nesa vyũ kana nĩmetĩkĩw’a mauta kwĩsĩla veva mũtheu?
3 Keka waĩ ũmwe wa amanyĩw’a ala moombanĩe nyũmbanĩ ĩsu ya ĩũlũ, ndwĩsa kũlwa nĩ mũthenya ũsu. Kwasũanĩa kĩndũ kĩilye ta nĩmĩ sya mwaki kĩivũĩla mũtwenĩ waku, na ũyambĩĩa kũneena na ithyomo! (Meko 2:5-12) Woona ũu, ndwĩthĩwa na nzika kana nĩwetĩkĩw’a mauta kwĩsĩla veva mũtheu. Ĩndĩ ũu nĩ kwasya kana etĩkĩw’a mauta onthe metĩkĩaw’a mauta ũndũ ũmwe? Aiee. Nĩkĩ tũkwasya ũu?
4. Mo etĩkĩw’a mauta onthe ma ĩvindanĩ ya atũmwa metĩkĩiw’e mauta ĩvindanĩ yĩmwe? Elesya.
4 Mbee, kwatũneenee ĩvinda yĩla mũndũ ũtonya kwĩtĩkĩw’a mauta. Ala Aklĩsto ta 120 twaweta ti mo metĩkĩiw’e mauta me oka mũthenyanĩ ũsu wa Vendekosito, mwaka wa 33. Mũthenya ũsu ũte mũthelu ve angĩ ta 3,000 metĩkĩiw’e veva mũtheu ũla mathĩtwe. Asu metĩkĩiw’e mauta yĩla mavatisiwe. (Meko 2:37, 38, 41) Ĩndĩ myakanĩ ĩla yaatĩĩe ti Aklĩsto onthe metĩkĩaw’a mauta maivatiswa. Kwa ngelekany’o, Asamalia metĩkĩiw’e mauta ĩvinda yĩana ũna ĩtina wa kũvatiswa. (Meko 8:14-17) Nake Kolinelio na andũ make metĩkĩiw’e mauta kwa nzĩa yĩ kĩvathũkany’o vyũ na ũndũ andũ meesĩ nũndũ metĩkĩiw’e veva mũtheu o na mate avatise.—Meko 10:44-48.
5. Kwosana na ĩandĩko ya 2 Akolintho 1:21, 22, nĩ kyaũ kĩkĩkaa mũndũ etĩkĩw’a veva mũtheu?
5 Ũndũ wa kelĩ tũkwenda kũneenea nĩ kĩla kĩkĩkaa mũndũ etĩkĩw’a mauta kwĩsĩla veva mũtheu. Amwe mamina kwĩtĩkĩw’a mauta oou no mew’e wĩ ũndũ wĩ vinya kwĩtĩkĩla kana Yeova nũmanyuvie. No mambĩĩe kwĩkũlya atĩĩ, ‘Nĩkĩ no inyie Ngai ũnyuvie?’ Angĩ no maeme kwĩw’a ũu. Ĩndĩ o na makaema kwĩw’a ũndũ ũmwe, mũtũmwa Vaulo nĩwawetie ũndũ ũũ ũkonetye etĩkĩw’a mauta onthe: “Ĩtina wa kũĩkĩĩa, nĩwamwĩkĩie ũsiĩlo * kwĩsĩla veva mũtheu ũla wathanĩtwe, naw’o nĩ ũĩkĩĩthyo wa kana tũkakwata ũtiĩwa witũ.” (Aev. 1:13, 14) Kwoou Yeova atũmĩaa veva wake mũtheu nĩ kana amanyĩthye Aklĩsto asu nesa vyũ kana nĩwamanyuva. Kwa nzĩa ĩsu, no twasye kana veva mũtheu wĩthĩawa wĩ “ũĩkĩĩthyo” manengwa nĩ kana mekale mesĩ kana me na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene ĩtunĩ, na ti vaa ĩũlũ wa nthĩ.—Soma 2 Akolintho 1:21, 22.
6. Mũklĩsto mwĩtĩkĩw’a mauta aĩle kwĩka ata nĩ kana akwate ĩtuvi yake ya kũthi ĩtunĩ?
6 We Mũklĩsto amina kwĩtĩkĩw’a mauta ũu nĩ kwasya ndatĩa kũthi ĩtunĩ? Aiee. Nĩ w’o, nĩwĩthĩawa esĩ nesa ki kana nũnyuvĩtwe eĩkala ĩtunĩ. Ĩndĩ no nginya alilikane ũtao ũũ: “Ana-a-asa, ĩthĩwai na kĩthito kingĩ nĩ kana mwĩyĩĩkĩĩthye kwĩtwa na kũnyuvwa kwenyu, nĩkwĩthĩwa mwaendeea kwĩka maũndũ asu mũikasindwa nongi.” (2 Vet. 1:10) Kwoou o na kau Mũklĩsto mwĩtĩkĩw’a mauta ethĩawa e mũnyuve, kana e mwĩte, athi ĩtunĩ, ndesa kũkwata ĩtuvi yake aema kwĩkala e mũĩkĩĩku.—Avi. 3:12-14; Aevl. 3:1; Ũvu. 2:10.
MŨNDŨ AMANYAA ATA KANA NĨWETĨKĨW’A MAŨTA?
7. Etĩkĩw’a mauta mamanyaa ata kana me na wĩto wa kũthi ĩtunĩ?
7 We mũndũ amanyaa ata kana e na wĩto wa kũthi ĩtunĩ? Ũsũngĩo wĩ ndetonĩ ila Vaulo watavisye Aklĩsto ma Lomi ala ‘meetiwe methĩwe atheu.’ Ameie: “Mũyaakwata veva wa ũkombo ũla ũtonya kũete wia ĩngĩ, ĩndĩ mwakwatie veva wa kũtuwa ana, na kwĩsĩla veva ũsu nĩtwĩtanaa na wasya mũnene: ‘Abba, Asa!’ Veva w’o mwene nĩwumasya ũkũsĩ vamwe na veva witũ kana twĩ syana sya Ngai.” (Alo. 1:7; 8:15, 16) Kwoou Ngai atũmĩaa veva wake mũtheu aĩkĩĩthye etĩkĩw’a mauta kana me na wĩto wa kũthi ĩtunĩ.—1 Ath. 2:12.
8. Ĩandĩko ya 1 Yoana 2:20, 27 yonanĩtye ata kana Aklĩsto etĩkĩw’a mauta mayĩthĩawa na vata wa kũĩkĩĩthw’a nĩ mũndũ kana mo nĩ etĩkĩw’a mauta?
8 Yeova amina kũnyuva mũndũ athi ĩtunĩ, ndamũtiaa e na nzika o na vanini kĩlĩkonĩ kana ngoonĩ yake. (Soma 1 Yoana 2:20, 27.) Nĩ w’o kana Aklĩsto etĩkĩw’a mauta nĩmaĩle kũmanyĩw’a nĩ Yeova me kĩkundinĩ o ta andũ ala angĩ. Ĩndĩ mayĩthĩawa na vata wa kũĩkĩĩthw’a nĩ mũndũ o na ethĩwa nũũ kana nĩ etĩkĩsye mauta. Yeova ethĩawa atũmĩĩte veva wake mũtheu kũmaĩkĩĩthya ũndũ ũsu vyũ, na vai kĩndũ kĩngĩ ĩũlũ wa nthĩ kĩany’a ũtonyi ta veva ũsu!
METHĨAWA ‘MASYAWA ĨNGĨ’
9. O tondũ ĩandĩko ya Aeveso 1:18 yonanĩtye, nĩ ũalyũku wĩva wĩkĩkaa mũndũ etĩkĩw’a mauta?
9 Athũkũmi aingĩ ma Ngai ũmũnthĩ no maeme kũelewa nesa kĩla kĩkĩkaa mũndũ etĩkĩw’a mauta. Ũsu ti ũndũ wa ũsengy’o nũndũ mo ene mayaaĩtĩkĩw’a mauta. O na eka ũu, Ngai oombĩte andũ mekale tene na tene ĩũlũ wa nthĩ, ti ĩtunĩ. (Mwa. 1:28; Sav. 37:29) Ĩndĩ Yeova nũnyuvĩte amwe mathi ĩtunĩ. Kwoou yĩla wamanyuva, nũvĩndũaa vyũ wĩkwatyo woo na mosũanĩo moo, na nũndũ wa ũu, mayambĩĩa kwĩthĩwa na mea ma kwĩkala ĩtunĩ.—Soma Aeveso 1:18.
10. Mũndũ ‘asyaawa ĩngĩ’ ata? (O na ĩngĩ, sisya maelesyo ma kwongeleela.)
10 Aklĩsto metĩkĩw’a mauta kwĩsĩla veva mũtheu methĩawa ‘masyawa ĩngĩ,’ kana ‘masyawa kuma ĩũlũ.’ * Nake Yesũ nĩwawetie kana mwĩtĩkĩw’a mauta no aemwe nĩ kũelesya mũndũ ũte mwĩtĩkĩsye mauta ũndũ mũndũ wĩw’aa ‘asyawa ĩngĩ,’ kana ‘asyawa kwĩsĩla veva.’—Yoa. 3:3-8; maelesyo ma kwongeleela.
11. Elesya ũndũ mosũanĩo ma mũndũ mavĩndũkaa etĩkĩw’a mauta.
11 Aklĩsto metĩkĩw’a mauta mosũanĩo moo maalyũkaa ata? Yeova atanamba kũmanyuva, methĩawa na mea ma kwĩkala tene na tene ĩũlũ wa nthĩ. Methĩawa meteele mũno ĩvinda yĩla Yeova ũkavetanga ũthũku w’onthe na aitw’ĩkĩthya nthĩ ĩno nzaũ. O na no kwĩthĩwa mavindĩĩasya ũndũ makatanĩa kũthokya andũ ma mũsyĩ na anyanya moo mathayũũkw’a. Ĩndĩ metĩkĩw’a mauta, mosũanĩo moo nĩmavĩndũkaa. Nĩkĩ? Ti atĩ methĩawa meeka kũkola wĩkwatyo ũsu. O na ti atĩ maekaa kũsũanĩa ĩũlũ wa wĩkwatyo ũsu nũndũ meĩw’a manoetw’e vyũ nĩ mathĩna ma nthĩ ĩno. Mayĩkaa o kũamũka makambĩĩa kwona kwĩkala ĩũlũ wa nthĩ tene na tene ta kũtonya kwĩthĩwa na mĩnoo kana ũtulu. Vandũ va ũu, Yeova ethĩawa atũmĩa veva wake mũtheu kũalyũla mosũanĩo moo na wĩkwatyo woo, o na kau nĩmawendete.
12. Kwosana na ĩandĩko ya 1 Vetelo 1:3, 4, Aklĩsto etĩkĩw’a mauta mew’aa ata masũanĩa wĩkwatyo woo?
12 Mũndũ nũtonya kwĩtĩkĩw’a mauta na ayĩw’a ta ũtaĩle kũkwata kĩanda kĩu kya mwanya. Ĩndĩ ndesaa kwĩthĩwa na nzika o na vanini kana Yeova nũmũnyuvĩte. Vandũ va ũu, ngoo yake nĩyusũawa nĩ ũtanu mwingĩ asũanĩa wĩkwatyo ũsu mũseo wĩ naw’o wa ĩvinda yũkĩte.—Soma 1 Vetelo 1:3, 4.
13. Mo etĩkĩw’a mauta mew’aa ata ĩũlũ wa kwĩkala thayũ vaa ĩũlũ wa nthĩ?
13 Ĩndĩ ĩkũlyo nĩ, Nĩtwaĩle kwona etĩkĩw’a mauta ta mendaa mũno kũkw’a? Mũtũmwa Vaulo nũsũngĩĩte ĩkũlyo yĩu. Aelekanĩtye mwĩĩ woo na ĩeema akasya atĩĩ: “Nĩ w’o kana ithyĩ ala twĩ ĩeemanĩ yĩĩ nĩtũlumaa, twĩ aitavĩe, nũndũ tũikwenda kwĩvw’ĩkũa ĩeema yĩĩ, ĩndĩ twĩenda kwĩvw’ĩka nyũmba ĩsu ĩngĩ, nĩ kana kĩla kĩtonya kũkw’a kĩmelw’e nĩ thayũ.” (2 Ako. 5:4) Kwoou mayĩthĩawa manoetw’e nĩ kwĩkala kũũ nthĩ, ũkethĩa nĩ ta mekwenda makw’e mĩtũkĩ. Kĩvathũkany’o na ũu, nĩmendaa mũno kũtũmĩa kĩla mũthenya me kũũ nthĩ maimũthũkũma Yeova me vamwe na anyanyae moo na andũ ma mũsyĩ. Ĩndĩ o na ethĩwa makwetye ata, mayĩsaa kũlwa nĩ wĩkwatyo mũseo ki ũla me naw’o wa ĩvinda yũkĩte.—1 Ako. 15:53; 2 Vet. 1:4; 1 Yoa. 3:2, 3; Ũvu. 20:6.
YEOVA NŨKWĨTĨKĨSYE MAŨTA?
14. Nĩ maũndũ meva matatũmĩwa kũthima kana mũndũ nĩmwĩtĩkĩsye veva mũtheu?
14 We nĩwĩthĩwa wĩkũlasya kana wĩmwĩtĩkĩsye mauta kwĩsĩla veva mũtheu? Ethĩwa nĩwĩthĩawa na yĩsilya yĩu, kwasũanĩa makũlyo aa ma vata: We nĩwĩw’aa wendete mũno kwĩka kwenda kwa Yeova? Nĩwĩthĩawa na kĩthito kingĩ mũno ũtavany’anĩ? We nĩwĩthĩawa na kĩthito kingĩ kya kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai, na nĩwendete kwĩka ũkunĩkĩli ĩũlũ wa “maũndũ maliku ma Ngai”? (1 Ako. 2:10) Nĩwonete Yeova aikũathima kwa nzĩa ya mwanya ũtavany’anĩ? Nĩwĩw’aa wĩ na kĩanda kĩnene kya kũtetheesya ala angĩ mamũmanye Yeova mũnango? Na nĩwĩyoneete Yeova aikũtetheesya maũndũnĩ maingĩ? Ethĩwa wasũngĩa makũlyo asu ũte na nzika wasya, “Ĩĩ,” kw’o kũu nĩ kwonany’a kana wĩ na wĩto wa kũthi ĩtunĩ? Aiee, ti w’o. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Nũndũ athũkũmi onthe ma Ngai no mew’e oou, methĩwe nĩ etĩkĩsye mauta kana ti etĩkĩsye. Na Yeova no atũmĩe veva wake mũtheu akatetheesya athũkũmi onthe make meke maũndũ asu mawetwa, o na ethĩwa me na wĩkwatyo wĩva. Na eka ũu, ethĩwa nĩwĩthĩawa na nzika kana wĩ na wĩto wa kũthi ĩtunĩ, kĩu kĩ kyoka kĩonany’a kana ndwĩ na wĩto ũsu. Ala manyuvĩtwe nĩ Yeova mayĩthĩawa na nzika kana nũmanyuvĩte! Methĩawa mesĩ nesa ki!
Yeova nĩwatũmĩaa veva wake mũtheu kũnenga Avalaamu, Ndaviti, na Yoana Mũvatisi ũtonyi wa kwĩka maũndũ manene, ĩndĩ ndaatũmĩa veva ũsu kũmanyuva meĩkala ĩtunĩ (Sisya kalungu ka 15-16) *
15. Twĩsĩ ata kana ti onthe ala makwatie veva mũtheu wa Ngai manyuvĩtwe mathi ĩtunĩ?
15 Mbivilianĩ ve na ngelekany’o mbingĩ sya aũme maĩ na mũĩkĩĩo makwatie veva mũtheu, ĩndĩ mayaĩ na wĩkwatyo wa kwĩkala ĩtunĩ. Kwa ngelekany’o, Ndaviti nĩwatongoew’e nĩ veva mũtheu. (1 Sam. 16:13) Veva mũtheu nĩwamũtetheeisye kũmanya maũndũ maliku ĩũlũ wa Yeova na wamũtongoesya kũandĩka ilungu imwe Mbivilianĩ. (Mko. 12:36) O na vailye ũu, mũtũmwa Vetelo nĩwaisye kana Ndaviti “ndaambata ĩtunĩ.” (Meko 2:34) O nake Yoana Mũvatisi ‘nĩwausũiwe nĩ veva mũtheu.’ (Luka 1:13-16) Yesũ aisye kana vayaĩ mũndũ mũnene kwĩ Yoana, ĩndĩ asyokie asya kana Yoana ndakethĩwa ũmwe katĩ wa ala makethĩwa Ũsumbĩnĩ wa ĩtunĩ. (Mt. 11:10, 11) Yeova nĩwatũmĩaa veva wake mũtheu kũnenga aũme asu ũtonyi wa kwĩka maũndũ manene, ĩndĩ ndaamanyuva meĩkala ĩtunĩ. Ũu nĩ kwonany’a kana mayaĩ aĩkĩĩku ta ala manyuvĩtwe mesumbĩka ĩtunĩ? Aiee. Kwa ũkuvĩ, ũu wĩonany’a kana Yeova akamathayũũkya mekale ĩũlũ wa Nthĩ Nzaũ.—Yoa. 5:28, 29; Meko 24:15.
16. Nĩ mũthĩnzĩo wĩva athũkũmi aingĩ ma Ngai mekalaa meteele?
16 Athũkũmi aingĩ ma Ngai ũmũnthĩ mayĩthĩawa na wĩkwatyo wa kwĩkala ĩtunĩ. O ta Avalaamu, Sala, Ndaviti, Yoana Mũvatisi, na aũme na aka angĩ aingĩ ma tene, mo methĩawa na mea ma kwĩsa kwĩkala ĩũlũ wa nthĩ masumbĩkĩtwe nĩ Ũsumbĩ wa Ngai.—Aevl. 11:10.
17. Nĩ makũlyo meva tũũsũngĩa ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe?
17 Nũndũ andũ amwe ma Ngai ũmũnthĩ nĩ etĩkĩw’a mauta, kĩu no kĩtume twĩkũlya makũlyo mana. (Ũvu. 12:17) Kwa ngelekany’o, etĩkĩw’a mauta maĩle kwĩkua ata? Ethĩwa ũmwe kĩkundinĩ nĩwambĩĩa kũya mũkate na kũnyw’a mbinyu ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ, twaĩle kũmũkua ata? Nao nata ethĩwa ũtalo wa ala mekwasya nĩ etĩkĩw’a mauta ũendeee kwongeleka? Ũndũ ũsu nĩwaĩle kũtuma ũmaka? Nĩtũũsũngĩa makũlyo asu ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe.
^ kal. 5 Kuma ĩvindanĩ ya Vendekosito ya mwaka wa 33 ĩtina wa Klĩsto, Yeova nĩwĩthĩĩtwe ainenga Aklĩsto amwe wĩkwatyo wa mwanya wa kũsumbĩka vamwe na Mwana wake ĩtunĩ. Ĩndĩ mo Aklĩsto asu mamanyaa ata kana nĩmanyuvwa manengwe kĩanda kĩu? Kwĩthĩawa ata yĩla Yeova wanyuva mũndũ amũnenge kĩanda kĩu? Ĩsomo yĩĩ yĩneeneete maũndũ ala maneeneiwe ĩsomonĩ yĩngĩ yaĩ ĩkasetinĩ ya Mũsyaĩĩsya ya Mwei wa 1, 2016. Na nĩyĩũtũtetheesya kũkwata mosũngĩo ma makũlyo asu.
^ kal. 2 MAELESYO MA NDETO IMWE: Kwĩtĩkĩw’a mauta kwĩsĩla veva mũtheu: Yeova atũmĩaa veva wake mũtheu kũnyuva mũndũ esumbĩka vamwe na Yesũ ĩtunĩ. Aitũmĩa veva ũsu, nũmũnengae “ũĩkĩĩthyo” wa kĩla ũmwathĩte. (Aev. 1:13, 14) Aklĩsto asu no masye kana veva mũtheu “nĩwumasya ũkũsĩ,” kana nũmavuanĩasya vyũ, kana makakwata ĩtuvi ya kũthi ĩtunĩ.—Alo. 8:16.
^ kal. 5 MAELESYO MA NDETO IMWE: Ũsiĩlo. Ũũ tiw’o ũsiĩlo wa mũthya. Mwĩtĩkĩw’a mauta ekĩawa ũsiĩlo wa mũthya kavinda kanini atanamba kũkw’a ethĩwa nĩ mũĩkĩĩku, kana ethĩwa ti ũu akeekĩwa kavinda kanini mbee wa ũla thĩna mũnene kwambĩĩa.—Aev. 4:30; Ũvu. 7:2-4; sisya “Makũlyo Kuma kwa Asomi Maitũ,” ĩkasetinĩ ya Mũsyaĩĩsya ya Mwei wa 4, 2016.
^ kal. 10 Nĩ kana ũkwate maelesyo maingangĩ ĩũlũ wa ũndũ mũndũ ‘ũsyaawa ĩngĩ,’ sisya Mũsyaĩĩsya (Kĩswaili) wa 01/04/2009, ĩth. 3-12.
WATHI 27 Kũvuanw’a kwa Ana ma Ngai
^ kal. 57 MAELESYO MA VISA: Twĩthĩwe twĩ ove nũndũ wa mũĩkĩĩo witũ kana twĩ na ũthasyo wa kũtavany’a na kũmanyĩsya angĩ ũw’o, no twĩkale twĩkwatĩtye kwĩsa kwĩkala ĩũlũ wa nthĩ tũsumbĩkĩtwe nĩ Ũsumbĩ wa Ngai.
