1-2. Athaithi aingĩ ma Yeova makwatĩtwe nĩ mathĩna ta meva, na mathĩna asu matonya kũtuma maũndũ moo mekala ata?

KWAVINDĨĨSYA ĩũlũ wa andũ aa atatũ me kĩvathũkany’o: Mwana-a-asa wa mũika weethĩwa na ũwau mũthũku ũũtuma onza mwĩĩ kavola kwa kavola. Mwana-a-asa wĩ na myaka 50 na kĩndũ ũvutĩtwe wĩanĩ na akamantha wĩa ũngĩ ũkaa. Na mwĩĩtu-a-asa mũkũũ wĩthĩĩtwe e mũĩkĩĩku, ĩndĩ yu ndatonya kwĩka maũndũ maingĩ ũthũkũminĩ wa Yeova ta tene.

² Ethĩwa ve thĩna ũmwe wekala ũla wĩ naw’o, no kwĩthĩwa wĩw’aa ta watw’ĩkie mũndũ ũtesa kũtethya. Mathĩna ta asu no makwaĩsye ũtanu, makatuma wĩvũthya, na makatuma ndũũ yaku na andũ ala angĩ ĩlika thĩna.

3. Satani na ala mailye take monaa andũ ata?

³ Nthĩ ĩno ĩilye o ũndũ Satani ũilye. Kuma tene Satani ethĩĩtwe aikua andũ ta mate ma vata. Ndaĩ na tei o na vanini yĩla wakengaa Eva no akwate ũthasyo aema kũmwĩw’a Ngai, o na kau nĩweesĩ nesa vyũ kana Eva eeka ũu ndalea kũkw’a. Mavinda onthe maũndũ ma nthĩ ĩno ma viasala, ma siasa, na ma ndĩni methĩawa mokonĩ ma Satani. Kwoou ti ũndũ wa kũsengy’a kwona akũni aingĩ ma viasala, andũ ma siasa, na atongoi ma ndĩni matanengete andũ ndaĩa na matakũlasya ũndũ mekwĩw’a.

4. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

⁴ Yeova e kĩvathũkany’o vyũ nũndũ endaa twĩsũanĩe kwa  nzĩa ĩla yaĩle, na nũtũtw’ĩĩkaa yĩla twakomana na mathĩna meũtuma twona tũte ma vata. (Sav. 136:23; Alo. 12:3) Ĩsomonĩ yĩĩ twĩenda kwona ũndũ Yeova ũtũtetheeasya yĩla twĩ na maũndũ aa: (1) Ũwau ũũtũthĩny’a, (2) thĩna wa mbesa, na (3) ũkũũ ũũtuma twĩw’a ta tũtesa kwĩanĩsya ũndũ o na ũmwe ũthũkũminĩ wa Yeova. Ĩndĩ ekai twambe kũmanya nĩkĩ tũtonya kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo vyũ kana kĩla ũmwe witũ nĩ wa vata methonĩ ma Yeova.

5. Nĩ kyaũ kĩkũĩkĩĩthasya kana Yeova onaa andũ me ma vata?

⁵ O na kau twoombiwe na kĩtoo kya nthĩ, twĩ ma vata mũno vyũ kwĩ kĩtoo kĩu. (Mwa. 2:7) Ekai twone maũndũ amwe matũĩkĩĩthasya kana Yeova nũtwonaa twĩ ma vata. Mbee, oombie andũ me na ũtonyi wa kwĩthĩwa na nguma ta syake. (Mwa. 1:27) Kwĩka ũu kwoonanisye kana onaa twĩ ma vata kwĩ syĩndũ ila ingĩ waaũmba ĩũlũ wa nthĩ, na nũndũ wa ũu atũnyuva tũũngamĩe nthĩ na nyamũ.—Sav. 8:4-8.

6. Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva ũtũĩkĩĩthasya kana Yeova nĩwonaa twĩ ma vata o na kau twĩ ene naĩ?

⁶ O na yĩla Atamu wavĩtisye, Yeova ndaaeka kwona andũ me ma vata. Onaa twĩ ma vata vyũ, na nĩkyo kĩtumi wanenganie Yesũ, Mwana wake mwendwa, ethĩwe wovosyo kwondũ wa naĩ sitũ. (1 Yoa. 4:9, 10) Nũndũ wa wovosyo ũsu, Yeova akathayũũkya ala makwie nũndũ wa naĩ ya Atamu, “ala alũngalu na ala mate alũngalu.” (Meko 24:15) Ndeto yake nĩtũtetheeasya kwona kana twĩ ma vata o na twĩthĩwe twĩ awau, twĩ ngya, kana twĩ akũũ.—Meko 10:34, 35.

7. Athũkũmi ma Yeova me na itumi ingĩ syĩva sya kũmaĩkĩĩthya kana nĩwonaa me ma vata?

⁷ Ve maũndũ angĩ matũĩkĩĩthasya kana Yeova nĩwonaa twĩ ma vata. Kwa ngelekany’o, nĩwatũkusisye kwake na oona ũndũ twendeeiw’e nĩ ũvoo mũseo. (Yoa. 6:44) Yĩla twambĩĩie kũmũthengeea Yeova, o nake nĩwatũthengeeie. (Yak. 4:8) Eka ũu, nũtũmĩaa ĩvinda yake na vinya wake nĩ kana atũmanyĩsye, kwonany’a kana twĩ ma vata kwake. Nĩwĩsĩ ũndũ tũilye na nĩwĩsĩ tũtonya kwĩka maendeeo tũkavika va. Na nũndũ nũtwendete, nũtũkanasya. (Nth. 3:11, 12) We ndũkwona asu nĩ maũndũ matũĩkĩĩthasya vyũ kana Yeova nũtwonaa twĩ ma vata?

8. Ĩandĩko ya Savuli 18:27-29 yĩtonya kũtũtetheesya ata twĩthĩwe na woni mũseo yĩla twakwatwa nĩ mathĩna?

⁸ O na kau andũ amwe moonaa Mũsumbĩ Ndaviti ate wa vata, we nĩweesĩ kana Yeova nũmwendete na e vamwe nake. Kũmanya ũu nĩkwamũtetheeisye eethĩwa na woni mũseo o na yĩla maũndũ make maĩ metu. (2 Sam. 16:5-7) Yĩla tũkw’ĩte ngoo kana twakwatwa nĩ mathĩna, Yeova no atũtetheesye tũkethĩwa na woni mũseo na no atũnenge vinya wa kũsinda thĩna o na wĩva. (Soma Savuli 18:27-29.) Yeova e ngalĩ ĩla yitũ, vai kĩndũ kĩsa kũtũvata kũmũthũkũma na ũtanu. (Alo. 8:31) Ĩndĩ ve maũndũ mana matonya kũtũkwata ũkethĩa yĩu nĩyo ĩvinda twaĩle kwĩlilikany’a vyũ kana Yeova nũtwendete na nũtwonaa twĩ ma vata. Ekai tũneenee maũndũ atatũ katĩ wa asu.

9. Ũwau ũtonya kũtuma twĩw’a ata?

⁹ Ũwau no ũtume tũthĩnĩka mũno ngoonĩ, na nũndũ wa ũu tũyambĩĩa kwĩw’a ta twĩ andũ matatethya. No twĩw’e nthoni twamanya kana andũ nĩmesĩ kathĩna twĩ nako vandũ, kana twesa kwĩthĩa tũyĩkala tũtakũlĩtye angĩ ũtethyo. O na ethĩwa angĩ mayĩsĩ kana  twĩ awau, no tũkwatwe nĩ nthoni twamanya ũwau ũsu nũtũvatĩte kwĩka maũndũ tũnekaa. Mavindanĩ ta asu tũtũlĩkĩte ngoo, Yeova nũtwĩkĩaa vinya. Ata?

10. Ĩandĩko ya Nthimo 12:25 yonanĩtye nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya yĩla twĩ awau?

¹⁰ Yĩla twĩ awau, “ndeto nzeo” no itwĩkĩe vinya. (Soma Nthimo 12:25.) Yeova nĩwĩkĩĩte ndeto nzeo Mbivilianĩ ila itũlilikanasya kana twĩ ma vata kwake, o na ethĩwa twĩ awau. (Sav. 31:19; 41:3) Twasoma ĩngĩ na ĩngĩ ndeto isu Yeova waveveeie, no atũtetheesye tũkomĩanĩsya na kyeva kĩla kĩ ngoonĩ nũndũ wa ũwau witũ.

11. Mwana-a-asa ũmwe akwatie ũtethyo wa Yeova ata?

¹¹ Kwasũanĩa ngewa ya mwana-a-asa wĩtawa Jorge. Jorge nĩwakwatiwe nĩ ũwau wamwonzisye na mĩtũkĩ e o wa mũika, na watuma ambĩĩa kwona ate wa vata. Easya atĩĩ: “Ndyeesĩ kana ũwau ũsu ũkandetea mosũanĩo ala naĩ namo, kana ũkatuma nĩw’a nthoni noona andũ mainzisya. Ũwau wakwa nĩwaingĩvie na nambĩĩa kwĩmakĩa nasũanĩa ũndũ maũndũ makwa meũvĩndũka. Nĩnakwie ngoo na namwĩsũva Yeova andetheesye.” Yeova amũtw’ĩĩkie ata? Jorge easya: “Nũndũ kĩlĩko kyakwa nĩkyaemawa nĩ kũlũma vandũ vamwe, neekĩiwe vinya nĩsomae o mĩsoa mĩnini ĩvukunĩ ya Savuli ĩla yonanĩtye ũndũ Yeova ũthĩnĩkĩaa athũkũmi make. Kĩla mũthenya nasomaa mĩsoa ĩsu ĩngĩ na ĩngĩ, na nĩyangiakĩisye na yambĩkĩa vinya. Ĩtina wa kavinda andũ nĩmambĩĩe kwona kana ũthyũ wakwa nĩ mũtanu mũnango. O na mambĩie kana ũtanu wakwa nũũmekĩa vinya. Kĩu nĩkyatumie nĩmanya kaĩ Yeova nũsũngĩie mboya syakwa! Nĩwandetheetye ngambĩĩa kwĩsũanĩa kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte. Nĩnambĩĩie kũsũanĩa kĩla Ndeto yake ĩwetete ĩũlũ wa ũndũ ũmbonaa, o na ethĩwa nĩ mũwau.”

12. Ethĩwa wĩ na ũwau ũũkũthĩny’a, ũtonya kwĩka ata nĩ kana Yeova aũtw’ĩĩke?

 ¹² Ethĩwa wĩ na ũwau ũũkũthĩny’a, ĩkala wĩsĩ ki kana Yeova nĩwĩsĩ ũndũ ũũthĩnĩka. Kwoou mwĩkaĩle aũtetheesye nĩ kana wĩmanyĩsye kwĩthĩwa na woni mũseo ĩũlũ wa ũndũ ũla ũũkwatĩte. Na ĩndĩ ũimantha Mbivilianĩ ndeto nzeo ila Yeova ũkũandĩkĩe ikwĩkĩe vinya. Manthana mũno mũno na mĩsoa ĩla yonanĩtye ũndũ Yeova wonaa athũkũmi make me ma vata. Weeka ũu, ũkeethĩa Yeova nĩ mũseo kwa onthe ala mamũthũkũmaa me aĩkĩĩku.—Sav. 84:11.

13. Mũndũ wĩ na mũsyĩ ew’aa ata avutwa wĩa?

¹³ Kĩla mũndũ wĩ na mũsyĩ nĩwendete kwĩanĩsya mavata ma andũ make. Ĩndĩ nata mwana-a-asa akavutwa wĩa, na ũyĩthĩa ndanavutwa nũndũ wa mavĩtyo wĩkie? Nũtonya kũmantha wĩa ũngĩ na kĩthito kingĩ ĩndĩ ayaĩwa. Maũndũ mekala ũu, no ambĩĩe kwĩw’a ta ũte wa vata. Kũsũanĩa ĩũlũ wa mawatho ma Yeova kũtonya kũmũtethya ata?

14. Nĩkĩ Yeova wĩanĩasya kĩla wathana?

¹⁴ Vaiĩ mũthenya Yeova ũleaa kwĩanĩsya kĩla watwatha. (Yos. 21:45; 23:14) Nĩkĩ? Nũndũ mbee akalea kwĩanĩsya kĩla wathana, eyanangĩa ĩsyĩtwa. Yeova nĩwathanie kana akasũvĩaa ala malũmanĩtye nake, na nĩwĩw’aa aĩle kwĩanĩsya kĩu wathanie. (Sav. 31:1-3) Kelĩ, Yeova nĩwĩsĩ kana nũndũ twĩ andũ make, akalea kũtũsũvĩa kĩu no kĩtume tũkw’a ngoo. Nũtwathĩte kana akatwĩanĩasya mavata maitũ ma kĩ-mwĩĩ na ma kĩ-veva, na vaiĩ kĩndũ kĩsa kũmũsiĩĩa ndakeanĩsye watho ũsu!—Mt. 6:30-33; 24:45.

15. (a) Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa makwatiwe nĩ thĩna wĩva? (b) Ĩandĩko ya Savuli 37:18, 19 yĩtũĩkĩĩthĩtye ata?

¹⁵ Kwĩkala tũlilikene nĩkĩ Yeova wĩanĩasya  mawatho make no kũtũnenge vinya wa kũmĩanĩsya na mathĩna ma mbesa. Kwasũanĩa Aklĩsto ala matwĩe ĩvinda ya atũmwa. Yĩla kĩkundi kĩla kyaĩ Yelusaleme kyambĩĩie kũthĩnw’a mũno, ‘onthe nĩmanyaĩĩkiw’e, ate o atũmwa.’ (Meko 8:1) Nĩwĩsĩ kĩu kyatumie Aklĩsto asu makwatwa nĩ kyaũ? Thĩna wa mbesa! Na kĩtumi nũndũ nĩmatonya kwĩthĩwa maaisye malĩ yoo na mawĩa moo. Ĩndĩ Yeova ndaamatia, namo mayaaasya ũtanu woo. (Meko 8:4; Aevl. 13:5, 6; Yak. 1:2, 3) Yeova ndakaleaa kũtũtw’ĩĩka o ũndũ watw’ĩĩkie Aklĩsto asu aĩkĩĩku.—Soma Savuli 37:18, 19.

16. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũsũanĩa Yeova ta ũtonaa ũthaithi witũ wĩ wa vata?

¹⁶ O ũndũ tũendeee kũkũa, now’o tũtonya kwambĩĩa kwona ta vate kĩndũ kya vata tũtonya kũnenga Yeova. No kwĩthĩwa Mũsumbĩ Ndaviti eew’aa ũu yĩla wambĩĩie kũkũa. (Sav. 71:9) Kwoou Yeova atonya kũtũtetheesya ata?

17. Ngewa ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Jheri yĩtũmanyĩsya kyaũ?

¹⁷ Kwasũanĩa ngelekany’o ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Jheri. Ĩvinda yĩmwe nĩwathokiw’e athi ũmbano waĩ Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ nĩ kana e na ala angĩ mamanyĩw’e ũndũ matonya kũmĩsũvĩa, ĩndĩ ndendaa kũthi. Aisye: “Nĩ mũkũũ, nĩ ndiwa, na ndi ũtũĩka o na ũmwe Yeova ũtonya kũtũmĩa. Nditethya.” Ĩndĩ ũtukũ wa kũamũkĩa ũmbano ũsu, nĩwamũvoyie Yeova na amũtavya kyonthe kĩla kyaĩ ngoonĩ. Avika Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ ũnĩ wake, no weekũlasya okĩte kĩ. Ĩndĩ ũmbano ũsu ũendeee, mwana-a-asa ũmwe nĩwakindĩlĩĩle kana ũtũĩka ũla wa vata twaĩle kwĩthĩwa  naw’o nĩ wendi wa kũmanyĩw’a nĩ Yeova. Jheri easya atĩĩ: “Nĩvo naisye ngoonĩ, ‘Na mbona ũtũĩka ũsu nĩ naw’o!’ Nĩnetĩkisye methoi nũndũ nĩnamanyie kana Yeova nĩwasũngĩa mboya yakwa. Aendeee kũndĩkĩĩthya kana nĩ na kĩndũ kya vata ndonya kũmũnenga, na we nĩwĩyũmbanĩtye kũmanyĩsya!” Jheri alilikana mũthenya ũsu aasya: “Nalikile ũmbanonĩ ũsu nĩ na wia, nĩtũlĩkĩte ngoo, na ndyĩw’a nde wa vata. Ĩndĩ naumaalile nde na nzika, nĩ mũthangaau, na ndyĩw’a nĩ wa vata!”

18. Mbivilia yonanĩtye ata kana Yeova nĩwonaa ũthaithi witũ wĩ wa vata o na twakũa?

¹⁸ No twĩkale tũte na nzika kana Yeova e na wĩa ũkwenda tũtethye o na ethĩwa tũendeee kũkũa. (Sav. 92:12-15) Yesũ atũmanyĩisye kana o na twĩthĩwe twĩ na ũtonyi wĩana ata, kana twĩthĩwe twĩona vala twatethya ta vanini mũno, Yeova nĩwonaa kĩla tweeka ũthũkũminĩ wake kĩ kya vata. (Luka 21:2-4) Kwoou ĩka kĩla ũtonya. Maũndũ amwe ũtonya kwĩka nĩ kũneena ĩũlũ wa Yeova, kũvoyea ana-a-asa maku, na kwĩkĩa angĩ vinya mekale me aĩkĩĩku. Methonĩ ma Yeova wĩ mũtethya wa wĩa vamwe nake, na ndakwonaa ũu nũndũ wa kĩla wĩanĩasya, ĩndĩ nũndũ wĩthĩawa na wendi wa kũmwĩw’a.—1 Ako. 3:5-9.

19. Ĩandĩko ya Alomi 8:38, 39 yĩtũĩkĩĩthĩtye ata?

¹⁹ Tũtanaa ta kĩ kwĩthĩwa tũthaithaa Yeova, Ngai ũla wonaa ala mamũthaithaa me ma vata vyũ! Atũmbie twĩkae kwenda kwake, na ũthaithi wa w’o nĩw’o ũtumaa tũtanĩa kwĩkala thayũ. (Ũvu. 4:11) O na kau nthĩ no yone ta tũte ma vata, Yeova ndatwĩw’ĩaa nthoni. (Aevl. 11:16, 38) Yĩla twaemeewa nĩ ũwau, thĩna wa mbesa, kana ũkũũ, ekai tũkalilikanaa kana vaiĩ kĩndũ o na kĩmwe kĩtonya kũtũvathana na wendo wa Asa witũ wa ĩtunĩ.—Soma Alomi 8:38, 39.