1. Nĩ ũndũ wĩva mũmũ Ndaviti wakomanie naw’o?

ĨVINDA yĩmwe Ndaviti nĩwasembie akĩĩte kũawa. Mũsumbĩ wa Isilaeli weetawa Saulo na waĩ vinya mũno nĩwe wendaa kũmũaa. Ndaviti e nzĩanĩ nĩwaũngamĩile ndũanĩ ya Novu, vala wakũlilye anengwe o imũtũ itano nũndũ ndaĩ na lĩu. (1 Sam. 21:1, 3) Ĩtina, e na aũme make nĩmamanthie wĩvitho ngunganĩ. (1 Sam. 22:1) We Ndaviti eeyĩthĩile thĩnanĩ ũsu ata?

2. Saulo eelikilye mũisyonĩ ata? (1 Samueli 23:16, 17)

² Saulo nĩwamwĩw’ĩaa Ndaviti kĩwĩu kingĩ nũndũ andũ aingĩ nĩmamwendete na nĩwasindĩte makaũ maingĩ. O na ĩngĩ, Saulo nĩweesĩ kana Yeova nĩwamũleete aeke kwĩthĩwa mũsumbĩ wa Isilaeli nũndũ wa kũlea kũmwĩw’a, na kana Yeova nĩwanyuvĩte Ndaviti esumbĩka vandũ vake. (Soma 1 Samueli 23:16, 17.) Ĩndĩ nũndũ ĩvindanĩ yĩu nĩwe waĩ mũsumbĩ wa Isilaeli, aĩ na ita nene na aatĩĩi aingĩ, na kwoou yaĩ no nginya Ndaviti akĩĩe kũndũ kũngĩ ndakoawe. We Saulo oonaa no asiĩĩe Ngai kũtw’ĩkĩthya Ndaviti mũsumbĩ? (Isa. 55:11) Mbivilia ndĩwetete, ĩndĩ kĩla twĩsĩ nĩ kana Saulo nĩweelikilye mũisyonĩ nũndũ wa kĩu weekie. Vai ĩvinda ala mamũvĩngaa Ngai makasinda o na ĩndĩĩ!

3. Ndaviti eew’aa ata ĩvindanĩ yĩla wakwatĩtwe nĩ maũndũ momũ?

³ Ndaviti ndaĩ mĩtũlyo. Ti we weenyuvie etw’ĩka mũsumbĩ  wa Isilaeli. Yeova nĩwe wamũnyuvie. (1 Sam. 16:1, 12, 13) Ĩndĩ Saulo nĩwamũmenie Ndaviti vyũ. O na vailye ũu, Ndaviti ndaamũtũla Yeova mũtĩ nũndũ thayũ wake waĩ mũisyonĩ, o na ndaalalamĩka nĩ kwĩthĩwa ate na lĩu ũtoetye kana nũndũ wa kwĩkala ngunganĩ. Kĩvathũkany’o na ũu, ĩvindanĩ yĩu waĩ ngunganĩ ĩsu nũtonya kwĩthĩwa new’o watilile wathi wa kũmũtaĩa Ngai, ũla wĩ na ndeto sya ĩandĩko yitũ ya mũsingi, yĩla yaĩtye: “Ala mamũmanthaa Yeova matikaĩwa nĩ kĩndũ kĩseo o na kĩva.”—Sav. 34:10.

4. Twĩenda kũneenea makũlyo meva, na nĩkĩ nĩ ma vata?

⁴ Mavinda kwa mavinda, athũkũmi aingĩ ma Yeova nĩmanyivĩawa nĩ lĩu na syĩndũ ingĩ sya vata. * Ũndũ ũsu nũkwatĩte andũ aingĩ, na mũno mũno ĩvindanĩ ya ũwau wa COVID-19. Na nũndũ ũla “thĩna mũnene” wĩ vakuvĩ vyũ, nĩtwĩsĩ kana nĩtũũkomana na maũndũ metangu. (Mt. 24:21) Tũsũanĩĩte maũndũ asu, ekai tũsũngĩe makũlyo aa ana: Nĩ kwa nzĩa yĩva Ndaviti ‘ũtaaaĩwa nĩ kĩndũ kĩseo o na kĩva’? Nĩkĩ twaĩle kwĩmanyĩsya kwĩanĩawa nĩ syĩndũ ila twĩ nasyo? Nĩkĩ twaĩle kũĩkĩĩa vyũ kana Yeova akatũsũvĩaa? Na tũtonya kwĩka ata oyu twĩyũmbanĩsye ĩvinda yĩla yũkĩte?

5-6. Ĩandĩko ya Savuli 23:1-6 yĩtũtetheeasya ata kũelewa kĩla Ndaviti woonanasya yĩla waisye kana athũkũmi ma Ngai “matikaĩwa nĩ kĩndũ kĩseo o na kĩva”?

⁵ Ndaviti oonanasya ata yĩla waisye kana athũkũmi ma Yeova “matikaĩwa nĩ kĩndũ kĩseo o na kĩva”? No tũelewe kĩla woonanasya twasũanĩa ndeto iilye ta isu ila waandĩkie nthĩnĩ wa Savuli ya 23. (Soma Savuli 23:1-6.) Ndaviti ambĩĩe savuli ĩsu na kwasya: ‘Yeova nĩwe mũĩthi wakwa; ndikaĩwa nĩ kĩndũ.’ Na mĩsoanĩ ĩla ĩngĩ ya savuli ĩsu, nũwetete syĩndũ ila sya vata vyũ, ta moseo ala wakwatĩte nũndũ wa kũmwĩtĩkĩla Yeova ethĩwe Mũĩthi wake. Mĩsoa ĩsu nĩyonanĩtye  kana Yeova nĩwamũtongoesye Ndaviti “nzĩanĩ sya ũlũngalu,” na nĩwamũtw’ĩĩkĩte mavindanĩ maseo na ala mathũku. Nake Ndaviti nĩweesĩ nesa kana kwĩthĩwa e “isesinĩ syĩ nyeki ya vuvĩ” sya Yeova ti kwonany’a kana ndakakwatawa nĩ mathĩna. Nĩweesĩ akeethĩawa na amaitha. O na nĩweesĩ kana mavinda amwe akakusaa ngoo, na aelekanilye ũndũ ũsu na kũvĩtĩla “kyandanĩ kya kyuu kya kĩkw’ũ.” Ĩndĩ nũndũ Yeova nĩwe waĩ Mũĩthi wake, ndaĩ na vata wa ‘kũkĩa ũndũ ũthũku.’

⁶ Kwoou nĩtwakwata ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩĩ: Nĩ kwa nzĩa yĩva Ndaviti ‘ũtaaaĩwa nĩ kĩndũ kĩseo o na kĩva’? Aĩ na kyonthe kĩla wendaa nĩ kana aendeee kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Yeova. Ũtanu wake ndwaumanaa na syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ. Nĩweanĩĩtwe nĩ kĩla Yeova wamũnengete. Kĩla woonaa kĩ kya vata vyũ nĩ kũathimwa nĩ Ngai na kũsũvĩwa nĩwe.

7. Kwosana na Luka 21:20-24, Aklĩsto ala matwĩe Yutia ĩvindanĩ ya atũmwa makomanie na mawetu meva?

⁷ Ndeto sya Ndaviti syĩtũtetheesya kwona kana nĩ ũndũ wa vata vyũ twĩthĩwe na woni ũla waĩle ĩũlũ wa syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ. No tũtanĩe syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ ila twĩ nasyo, ĩndĩ tũyaĩle kũsyona tasyo sya vata vyũ thayũnĩ witũ. Ũsu waĩ ũndũ wa vata mũno Aklĩsto ala matwĩe Yutia ĩvinda ya atũmwa mesie kũelewa. (Soma Luka 21:20-24.) Yesũ nĩwamakanĩtye akamea kana ve ĩvinda yĩkavika ndũa ya Yelusaleme ‘ĩthyũlũlũkwe nĩ ita.’ Ũndũ ũsu weekĩka, maaĩle ‘kwambĩĩa kũkĩĩa iĩmanĩ.’ Kwĩka ũu nĩkw’o kwesaa kũmavonokya, o na kau nĩmaaĩlĩte kwĩyĩima syĩndũ mbingĩ. Ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yaisye ũũ myaka mĩna mĩvĩtu: “Nĩmatiie mĩũnda yoo na mĩsyĩ yoo, o na mayaaũmbany’a syĩndũ ila maĩ nasyo. Nĩmaĩkĩĩe vyũ kana Yeova nũkũmasũvĩa na aimatetheesya, na nũndũ wa ũu, nĩmavĩtisye ũthaithi wake mbee wa maũndũ angĩ o na meva maĩ matonya kwoneka me ma vata.”

8. Nĩ ũndũ wĩva wa vata tũkwĩmanyĩsya twasũanĩa kĩla kyakwatie Aklĩsto ala matwĩe Yutia ĩvinda ya atũmwa?

⁸ Nĩ ũndũ wĩva wa vata tũkwĩmanyĩsya twasũanĩa kĩla kyakwatie Aklĩsto ala matwĩe Yutia ĩvinda ya atũmwa? Ĩkaseti yĩu ya Mũsyaĩĩsya twaweta yaisye: “Ĩvinda yũkĩte nĩtũtonya kũkomana na matatwa makatuma tũmanya ũndũ twonaa syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ. Ithyĩ twonaa syĩndũ isu nesyo sya vata vyũ-ĩ, kana kĩla twonaa kĩ kya vata vyũ nĩ kũtangĩĩwa nĩ Ngai aitangĩĩa onthe ala malũmanĩtye nake? Nĩ w’o kana mũthya wavika nĩtũtonya kũkwatwa nĩ mawetu mana kana tũkendeka twĩyĩime maũndũ mana. O ta Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa ala masembie mauma Yutia, tũkendeka twĩthĩwe twĩyũmbanĩtye kwĩka kyonthe kĩla kĩkwendeka.” *

9. Ũtao ũla mũtũmwa Vaulo wanengie Aevelania wakwĩkĩa vinya ata?

⁹ We no ũsũanĩe ũndũ vaĩ vinya kwa Aklĩsto asu kũtia vakuvĩ syĩndũ syonthe ila maĩ nasyo na maithi kwambĩĩa maũndũ moo ĩngĩ? Yaĩ no nginya maĩkĩĩe vyũ kana Yeova nũkũmeanĩĩsya mavata moo. Ĩndĩ o na vailye ũu, ve ũndũ waĩ ũtonya kũmatethya. Myaka ĩtano mbee wa Alomi kũthyũlũlũka Yelusaleme, mũtũmwa Vaulo nĩwanengie Aevelania ũtao wa vata mũno amea: “Ĩthĩwai mũte na wendi wa mbesa thayũnĩ wenyu, ĩndĩ ĩanĩwai nĩ syĩndũ ila mwĩ nasyo. Nũndũ aĩtye: ‘Ndikakũtia nongi, na ndikakũeka nongi.’ Nĩ kana twĩthĩwe na ũkũmbaũ mũnene, na kwasya: ‘Yeova nĩwe mũtetheesya wakwa; ndikakĩa kĩndũ. Mũndũ atonya kũmbĩka ata?’” (Aevl. 13:5, 6) Vate nzika,  yaĩ laisi kwa ala maatĩĩie ũtao ũsu wa Vaulo Alomi matanamba kũmavithũkĩa kwĩanĩwa nĩ syĩndũ nini ila maĩ nasyo mavika kũu makĩĩie. Mayaĩ na nzika kana Yeova nũkũmeanĩĩsya mavata moo. Na ndeto sya Vaulo nitũĩkĩĩthĩtye kana o naitũ no tũĩkĩĩe kana Yeova akeanĩasya mavata maitũ.

10. Vaulo atũtavĩtye ũndũ wĩva weemanyĩĩtye kwĩka?

¹⁰ Vaulo nĩwanengie Timotheo ũtao ta ũsu, na ũtao ũsu o naitũ nũtũkonetye. Aandĩkie: “Tweethĩwa na lĩu na ngũa tũkeanĩawa nĩ syĩndũ isu.” (1 Tim. 6:8) Ĩndĩ ũu nĩ kwonany’a kana tũyaĩle kũtanĩa lĩu wĩ mũyo, kwĩkala vandũ vaseo, kana kũthooaa ngũa ĩvinda kwa ĩvinda? Kĩu ti kyo Vaulo wawetaa. Kĩla waasya nĩ kana twaĩle kwĩanĩwa nĩ syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ ila twĩ nasyo. (Avi. 4:12) Ũsu nĩw’o ũndũ ũla Vaulo weemanyĩĩtye kwĩka. Ngwatanĩo yitũ na Ngai nĩyo kĩndũ kĩla kya vata vyũ tũtonya kwĩthĩwa nakyo, ĩndĩ ti syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ ila twĩ nasyo.—Ava. 3:17, 18.

11. Ndeto ila Mose watavisye Aisilaeli syĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa kwĩanĩwa nĩ kĩla twĩ nakyo?

¹¹ Kĩla tũkwona twĩ na vata nakyo no kĩthĩwe kĩ kĩvathũkany’o na kĩla Yeova ũkwona twĩ na vata nakyo. Kwasũanĩa kĩĩ Mose watavisye Aisilaeli ĩtina wa kwĩkala weũnĩ myaka 40: ‘Yeova Ngai waku nũkũathimĩte wĩanĩ w’onthe wa moko maku; nũmanyĩte kwanganga kwaku weũnĩ ũũ mũnene: myaka ĩno mĩongo ĩna Yeova Ngai waku nĩwĩkalĩte naku;  ndwaanyivĩwa nĩ kĩndũ.’ (Kũt. 2:7) Myakanĩ ĩsu 40, Yeova nĩwanengae Aisilaeli lĩu weetawa mana. Na ngũa ila maumie nasyo Misili iyaakũa. (Kũt. 8:3, 4) O na kau Aisilaeli amwe nĩmatonya kwĩthĩwa moonaa syĩndũ isu itatoetye, Mose amalilikanilye kana maĩ na kyonthe kĩla mendaa. Tweemanyĩsya kwĩanĩawa nĩ kĩla twĩ nakyo, Yeova nũtanaa mũno. Endaa tũtũngae mũvea nũndũ wa syĩndũ ila ũtũnengae o na ethĩwa ininĩvĩte ata, na tũisyonaa ta mĩthĩnzĩo ũtũnengete.

12. Nĩ kyaũ kyonanasya kana Ndaviti amwĩkwatĩtye Yeova na ti ũtonyi wake mwene?

¹² Ndaviti nĩweesĩ kana Yeova nũlũmanasya na ala mamwendete, na nũmathĩnĩkĩaa vyũ. O na kau ĩvinda yĩu waandĩkaa Savuli ya 34 thayũ wake waĩ mũisyonĩ, aĩ na mũĩkĩĩo vyũ kana “mũlaĩka wa Yeova” nĩwamũthyũlũlũkĩte “ngalĩ syonthe.” (Sav. 34:7) Ndaviti nũtonya kwĩthĩwa aelekanasya mũlaĩka wa Yeova na mũsikalĩ wambĩte kambi vandũ ũtheinĩ. Mavinda onthe ekalaa etũĩĩe one vala mũmaitha ũkumĩlĩĩla. O na kau Ndaviti aĩ ngũmbaũ ya kaũ na Yeova nĩwamwathĩte ũsumbĩ, ndaaĩkwatya ũtonyi wake wa kũtũmĩa kĩkũtha kana ũvyũ kũsinda amaitha. (1 Sam. 16:13; 24:12) Amwĩkwatĩtye Ngai vyũ ate na nzika kana mũlaĩka wake ‘nũmavonokasya ala mamũkĩaa.’ Nĩ w’o kana tũyĩkwatasya Yeova atũsũvĩe kwa nzĩa ya kyama ũmũnthĩ. Ĩndĩ nĩtwĩsĩ kana ala mamwĩkwatasya Yeova mayĩsa kũkwatwa nĩ kĩndũ kĩtonya kũmaũmĩsya tene na tene.

13. Nĩkĩ Ngoki wa Makoki ũkona tũilye andũ matonya kũvithũkĩwa na mĩtũkĩ, ĩndĩ nĩkĩ tũtaĩle kũkĩa? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

¹³ O mĩtũkĩ, mũĩkĩĩo witũ nthĩnĩ wa ũtonyi wa Yeova wa kũtũvonokya nũũtatwa. Yĩla Ngoki wa Makoki, ũla nĩ mbaĩ ikethĩwa syĩ ngwatanĩo, ũkavithũkĩa andũ ma Ngai, tũkoona ta ũtonya kũtũmina. Kwoou tũkeethĩwa na vata wa kũĩkĩĩa vyũ kana Yeova e na ũtonyi wa kũtũvonokya na kana nũkwĩka ũu. Mbaĩ ikatwona ta malondu mate na mũndũ wa kũmaseseea. (Esek. 38:10-12) O na ĩngĩ, tũikethĩwa na mĩio ya kaũ na tũikethĩwa tũmanyĩĩtw’e kũkita. Nũndũ wa ũu, mbaĩ ikasũanĩa kana no itũsinde o laisi. Ĩndĩ kĩla itakethĩwa syĩsĩ nĩ kana kwĩsĩla metho maitũ ma mũĩkĩĩo nĩtwene nguthu nene ya alaĩka yĩyũmbanĩtye kũtũseseea. Na nengĩ itonya kwona kĩu ata na iimũĩkĩĩaa Ngai? Mwa ikoona ta syaveny’a naĩ yĩla ita sya ĩtunĩ ikoka kũtwĩtaana!—Ũvu. 19:11, 14, 15.

14. Nĩ matambya meva tũtonya kwosa oyu twĩyũmbanĩsye ĩvinda yĩla yũkĩte?

¹⁴ Tũtonya kwĩka ata oyu twĩyũmbanĩsye ĩvinda yĩla yũkĩte? Mbee, nĩtwaĩle kwĩthĩwa na woni ũla waĩle ĩũlũ wa syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ, nũndũ mũthenya ũmwe tũkalasimĩka kũtia kyonthe kĩla twĩ nakyo. O na ĩngĩ, nĩtwaĩle kwĩanĩwa nĩ kĩla twĩ nakyo, na tũitanaa mũno nũndũ wa ngwatanĩo ĩla twĩ nayo na Yeova. Twamũmanya Ngai witũ nesanga, now’o tũtonya kũĩkĩĩa mũnango ũtonyi wake wa kũtũvonokya yĩla tũkavithũkĩwa nĩ Ngoki wa Makoki.

15. Nĩ maũndũ meva Ndaviti weeyoneete akamanya kana Yeova ndesa kũmũsonokya?

¹⁵ Ve ũndũ ũngĩ watethisye Ndaviti na no ũtũtetheesye kwĩyũmbanĩsya matatwa. Ndaviti aisye: “Samai mũsisye kana Yeova nĩ mũseo: Kũathimwa nĩ mũndũ ũla wĩvithaa nthĩnĩ wake.” (Sav. 34:8) Ndeto isu nieleetye kĩla kyatetheeisye Ndaviti kũmanya kana no aendeee kũmwĩkwatya Yeova. Ve mavinda maingĩ wamwĩkwatĩtye Yeova, nake ndaamũsonokya.  Kwa ngelekany’o, yĩla waĩ wa mũika, nĩwaendie kũkita na mũsikalĩ Mũvilisiti weetawa Ngoliathu. Atavisye ngũmbaũ ĩsu yĩ vinya atĩĩ: “Mũthenya ũũ Yeova nũkũũnengane kw’okonĩ kwakwa.” (1 Sam. 17:46) Ĩtina wa ĩvinda, Ndaviti nĩwaendie kũthũkũma Mũsumbĩ Saulo, na e kũu, Saulo nĩwatatie kũmũaa mavinda meana ũna. Ĩndĩ “Yeova aĩ vamwe” na Ndaviti. (1 Sam. 18:12) Nũndũ Ndaviti nĩweeyoneete Yeova aimũtetheesya ĩvindanĩ ĩvĩtu, ndaĩ na nzika kana nũkũmũtetheesya mathĩnanĩ ala mamũkwatĩte.

16. Nĩ kwa nzĩa syĩva tũtonya ‘kũsama’ ũseo wa Yeova?

¹⁶ O ũndũ twamwĩkwatya Yeova mũnango ĩvindanĩ yĩĩ, now’o ĩvinda yũkĩte tũkethĩwa tũtonya kwĩkwatya mũnango ũtonyi wake wa kũtũvonokya. Kwa ngelekany’o, no kwĩthĩwa twaĩle kũkũlya mwanya wa kũthi ũmbanonĩ mũnene kana kũvĩndũĩwa masaa ma wĩa nĩ kana tũthi maũmbanonĩ onthe ma kĩkundi na tũtavany’e mũnango. Tũyĩsa kwĩka ũu tũte na mũĩkĩĩo na tũteyũmbanĩtye kũmwĩkwatya Yeova. Ĩndĩ twasye ũla ũtũandĩkĩte nĩwalea kũtũnenga mwanya ũsu, na nũndũ wa ũu, tũivutwa. Yo no twĩthĩwe na mũĩkĩĩo kana Yeova ndakatũtia kana kũtũeka nongi, na kana akatwĩanĩĩasya mavata maitũ? (Aevl. 13:5) Aingĩ me ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe nĩmeeyoneete Yeova aimatetheesya yĩla maĩ na vata mũnene. Vate nzika, Yeova nĩ mũĩkĩĩku.

17. Ĩandĩko ya mwaka wa 2022 nĩ yĩva, na nĩkĩ yaĩlĩte vyũ?

¹⁷ Nũndũ Yeova e ngalĩ yitũ, tũi na vata wa kũkĩa kĩla kĩ mbee. Twavĩtya mbee maũndũ ma Ũsumbĩ thayũnĩ witũ, Ngai witũ ndakatũtia nongi. Nzama Ĩla Ĩtongoesye ĩnyuvĩte ĩandĩko ya Savuli 34:10 yĩthĩwe ĩandĩko yitũ ya mwaka wa 2022, nĩ kana yĩtũlilikany’e vata wa kwĩyũmbanĩsya oyu maũndũ ala me mbee na tũyĩĩkĩĩa kana Yeova ndakatũtia nongi. Ĩandĩko yĩu yaĩtye: “Ala mamũmanthaa Yeova matikaĩwa nĩ kĩndũ kĩseo o na kĩva.”