1. Tũtonya kũtũmĩa ĩvinda na Yeova ata?

NĨTWENDETE kũtũmĩa ĩvinda vamwe na andũ ala twendete. Kwa ngelekany’o, vai kĩndũ kĩtanĩthasya ala matwaanĩte ta kũtũmĩa ĩvinda vamwe ĩ ya mawĩoo me vandũ vauĩtye. Namo amũika nĩmatanĩaa kũtindany’a na anyanya moo. Eka ũu, ithyonthe nĩtũtanĩaa kũtindany’a na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ. Ĩndĩ ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana nĩtwendete kũtũmĩa ĩvinda vamwe na Ngai witũ. Twĩkaa ũu kwa kũmũvoya, kũsoma Ndeto yake, na kũsũanĩa kĩeleelo kyake vamwe na nguma syake nzeo. Vate nzika, ĩvinda yĩla tũtũmĩaa vamwe na Yeova yĩthĩawa yĩ ya mwanya mũno!—Sav. 139:17.

2. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũvĩngĩĩsa?

² O na kau nĩtũtanĩaa kũtũmĩa ĩvinda vamwe na Yeova, ve kĩndũ kĩtonya kũtũvĩngĩĩsa. Twĩthĩawa tũkwatene mũno, na kĩu no kĩtume tũemwa nĩ kũvangĩĩa ĩvinda ya kwĩkaa maũndũ ma kĩ-veva. Maũndũ ta wĩa, ianda nthĩnĩ wa mũsyĩ, na maũndũ angĩ ma vata twĩthĩawa twaĩle kwĩka no makue ĩvinda yitũ yingĩ nginya ũkethĩa twĩĩw’a tũte na ĩvinda ya kũvoya, kwĩmanyĩsya, kana kũvindĩĩsya kĩla tweemanyĩsya.

3. Nĩ kyaũ kĩngĩ kĩtonya kũtũyĩa ĩvinda?

³ Ve kĩndũ kĩngĩ kĩtonya kũtũyĩa ĩvinda. Tũkaema kwĩthĩwa twĩ metho, no twĩtĩkĩlye maũndũ mate mathũku ala twĩkaa matũvene ĩvinda yĩla twaĩle kũtũmĩa kũmũthengeea Yeova. Kwa ngelekany’o, kwasũanĩa maũndũ ma kwĩtanĩthya.  Yĩla tweetanĩthya mavinda kwa mavinda, nĩtũkwataa vinya. Ĩndĩ no tũtũmĩe ĩvinda yingĩ tũyĩtanĩthya na maũndũ mate mathũku nginya ũkethĩa tũi na ĩvinda yĩtoetye ya kwĩka maũndũ ma kĩ-veva. Twaĩle kũĩkĩĩthya kana kwĩtanĩthya ti kw’o kwa vata vyũ thayũnĩ witũ.—Nth. 25:27; 1 Tim. 4:8.

4. Twĩenda kũneenea kyaũ?

⁴ Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũkwona nĩkĩ twaĩle kũvĩtya mbee maũndũ ala ma vata. O na nĩtũũneenea ũndũ tũtonya kũtũmĩa ĩvinda yitũ nesa vyũ vamwe na Yeova na ũndũ tũtonya kũtetheka tweeka ũu.

5. Ũtao ũla wĩ Aeveso 5:15-17 ũtonya kũtetheesya mũndũ wa mũika ata anyuve kũtũmĩa thayũ wake nesa vyũ?

⁵Nyuva kũtũmĩa thayũ waku nesa vyũ. Kaingĩ, amũika nĩmathĩnĩkaa mayenda kũmanya ũndũ matonya kũtũmĩa thayũ woo nesa vyũ. Kwa ngelekany’o, alimũ na andũ moo ma mũsyĩ mate Ngũsĩ no mamekĩe vinya masembany’e na kĩsomo kya ĩũlũ nĩ kana mekwata wĩa mũseo. Kwĩka ũu no kũmavene ĩvinda yingĩ mũno. Kĩvathũkany’o na ũu, asyai moo na anyanya kĩkundinĩ no mamekĩe vinya matũmĩe thayũ woo ũthũkũminĩ wa Yeova. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya mũndũ wa mũika ũmwendete Yeova eke ũtwi ũla mũseo? No atetheke mũno asoma Aeveso 5:15-17 na aivindĩĩsya maũndũ ala mawetetwe mĩsoanĩ ĩsu. (Soma.) Ĩtina wa kũsoma mĩsoa ĩsu, no ekũlye-ĩ: ‘Kw’o “kwenda kwa Yeova” nĩ kwĩva? Nĩ ũtwi wĩva ũtonya kũmũtanĩthya? Nĩ ũtwi wĩva ũtonya kũndetheesya kũtũmĩa ĩvinda yakwa nesa vyũ?’ Lilikana kana “mĩthenya ĩno nĩ mĩthũku,” na nthĩ ĩno ĩsumbĩkĩtwe nĩ Satani ĩkilyĩ kũvika mũthya. Kwoou wĩthĩwa wĩ ũndũ wa ũĩ mũno kwitũ tũkatw’a kũtũmĩa thayũ witũ kwĩka maũndũ ala mamũtanĩthasya Yeova.

6. Nĩ ũtwi wĩva Meli weekie, na nĩkĩ waĩ ũtwi mũseo?

⁶Vĩtya mbee maũndũ ala ma vata. Nĩ kana tũtũmĩe ĩvinda yitũ nesa vyũ, mavinda amwe twĩthĩawa twaĩle kwĩka ũtwi katĩ wa maũndũ elĩ mate mathũku. Na ngewa ĩla yĩ Mbivilianĩ ĩeleetye mũthenya ũmwe Yesũ waendie mũsyĩ kwa Meli na Matha, no ĩtũtetheesye kũelewa ũndũ ũsu nesa. Matha aĩ mũlau, na vate nzika, nĩwatanĩthiw’e nĩ kwona Yesũ e mũeni wake. Nũndũ wa ũu, nĩwatwie kũmũuĩa lĩu wa mwanya. Aendeee kũua, mwĩĩtu-a-inyia, Meli, atwie kwĩkala maaũnĩ ma Vwana wake amwĩthukĩĩsye aimanyĩsya. O na kau Matha aĩ na kĩeleelo kĩseo, Yesũ aisye kana Meli “anyuvie ũndũ ũla mũseo vyũ.” (Luka 10:38-42, maelesyo ma kwongeleela) Ĩtina wa ĩvinda, Meli nũtonya kwĩthĩwa oolilwe nĩ kĩla waĩe mũthenya ũsu, ĩndĩ no twasye tũte na nzika o na vanini kana ndaaũlwa nongi nĩ kĩla Yesũ wamanyĩisye. O tondũ Meli watanĩie kũtũmĩa nesa kavinda kala wakwatie vamwe na Yesũ, ithyĩ nĩtũtanĩaa kũtũmĩa ĩvinda yitũ vamwe na Yeova. Ĩndĩ tũtonya kwĩka ata tũtũmĩe ĩvinda yĩu nesa vyũ?

7. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata vyũ tũmanthae ĩvinda ya kũvoya, kwĩmanyĩsya, na kũvindĩĩsya kĩla tweemanyĩsya?

⁷Manya kana kũvoya, kwĩmanyĩsya, na kũvindĩĩsya kĩla tweemanyĩsya nĩ kĩlungu kya ũthaithi witũ. Yĩla tũũvoya, twĩthĩawa tũineena na Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, ũla ũtwendete mũno. (Sav. 5:7) Na yĩla tũkwĩmanyĩsya Mbivilia, twĩthĩawa tũyosa “ũĩ wa Ngai,” nũndũ nĩwe mũĩ vyũ kwĩ onthe. (Nth. 2:1-5) Na ĩndĩ yĩla twavindĩĩsya maũndũ ala tweemanyĩsya ĩũlũ wa Yeova, nĩtwonaa nguma  syake sya mwanya na maũndũ ma ũsengy’o ala ũvangĩĩe syũmbe syake syonthe. We nũkwona ta ve nzĩa ĩngĩ nzeo ya kũtũmĩa ĩvinda yaku eka ĩsu? Ĩndĩ tũtonya kwĩka ata tũtũmĩe nesa vyũ ĩvinda ĩnini yĩla twĩthĩawa nayo?

8. Twĩĩmanyĩsya kyaũ twasũanĩa ũndũ Yesũ watũmĩie ĩvinda yĩla waĩ weũnĩ?

⁸Ethĩwa nĩvatonyeka, mantha vandũ vauĩtye. Kwasũanĩa ngelekany’o ya Yesũ. Atanambĩĩa ũthũkũmi wake kũũ nthĩ, ambie kwĩkala mĩthenya 40 weũnĩ. (Luka 4:1, 2) Nũndũ kũu kweethĩawa kũuĩtye, aĩ atonya kũmũvoya Yeova na kũvindĩĩsya maũndũ ala Ĩthe wake wendaa eke. Vate nzika, kwĩka ũu nĩkwamũmbanisye kwondũ wa matatwa ala makilyĩ kũmũkwata. Ngelekany’o ya Yesũ ĩtonya ũkũtetheesya ata? Ethĩwa mũsyĩ kwenyu mwĩ aingĩ, kaingĩ nĩvatonya kwĩthĩwa ve vinya kũkwata vandũ vauĩtye ũtonya kwĩka maũndũ asu ma vata. Ethĩwa ũu nĩw’o vailye, no ũmanthe vandũ vangĩ nza vauĩtye. Kĩu nĩkyo Julie wĩkaa yĩla wenda kũmũvoya Yeova. E na mũũme mekalaa France, na kasũmba koo nĩ kanini, na kwoou ti laisi kwake kwĩka maũndũ ateũvĩngĩĩswa. Aĩtye: “Kĩla mũthenya nĩendaa vandũ kĩwanzanĩ andũ maendaa kũthũmũa. Nũndũ nĩthĩawa nĩ nyioka, nĩthĩawa ndonya kũtũnga kĩlĩko kyakwa vamwe na ndimũvoya Yeova.”

9. O na kau Yesũ ekalaa akwatene, oonanisye ata kana nĩwoonaa ngwatanĩo yake na Yeova yĩ ya vata?

⁹ Yesũ ekalaa akwatene mũno. Ĩvinda ya ũtavany’a wake kũũ nthĩ, aatĩĩawa nĩ ĩkomano ĩnene ya andũ kw’onthe kũla waendaa, na nĩmendaa atũmĩe ĩvinda yingĩ vamwe namo. Ĩndĩ mavinda onthe nĩwaĩkĩĩthasya nĩwamantha ĩvinda ya kũmũvoya Yeova. Kwa ngelekany’o, ĩvinda yĩmwe, “andũ onthe ma ndũa [nĩmoombanĩe] vamwe mũomonĩ” mayenda kũmwona. Ĩndĩ ũnĩ wake syũa yĩtanamba kuma, nĩwaendie “vandũ vate andũ” e weka nĩ kana amũvoye Ĩthe wake.—Mko. 1:32-35.

10-11. Kwosana na Mathayo 26:40, 41, Yesũ anengie amanyĩw’a make ũtao wĩva mũseo me mũũndanĩ wa Ngesemanii, ĩndĩ kwaendie ata?

¹⁰ O na ũtukũ wake wa mũthya kũũ nthĩ, nĩwamanthie vandũ vauĩtye nĩ kana avindĩĩsye na aivoya. Vandũ vau vaĩ mũũndanĩ wa Ngesemanii. (Mt. 26:36) Me vau, nĩwanengie amanyĩw’a make ũtao mũseo ĩũlũ wa mboya.

¹¹ Kwasũanĩa ũndũ kwaendie. Mavikie mũũndanĩ ũsu wa Ngesemanii ũtukũ ki, o na nĩvatonyeka kũkethĩwa kwavĩtũkĩte ũtukũ katĩ. Yesũ eeie atũmwa ‘maendeee kũsyaĩĩsya,’ na ĩndĩ athi vandũ ũtee avoye. (Mt. 26:37-39) Ĩndĩ aendeee kũvoya, atũmwa asu nĩmakomie. Yĩla wasyokie amethĩa makomete,  amekĩie vinya ĩngĩ ‘maendeee kũsyaĩĩsya na kũvoya mate kũeka.’ (Soma Mathayo 26:40, 41.) Yesũ nĩwamanyie kana maĩ na mawĩmakĩo maingĩ na maĩ anou. Na nĩwamew’ĩie ĩnee nũndũ nĩweesĩ “mwĩĩ nĩ mwonzu.” O na ũu wĩ o vo, nĩwaendie ũtee mavinda angĩ elĩ avoye, na kĩla ĩvinda asyoka, eethĩaa makomete vandũ va kũvoya.—Mt. 26:42-45.

12. Tũtonya kwĩka ata ethĩwa mavinda amwe nĩtwĩw’aa twĩ na mawĩmakĩo maingĩ kana twĩ anou mũno ũkethĩa tũivoya?

¹²Nyuva ĩvinda yĩla yaĩle. Mavinda amwe no twĩw’e twĩ na mawĩmakĩo maingĩ kana tũnoete mũno ũkethĩa tũivoya. Ethĩwa waakwatwa nĩ ũndũ ta ũsu, manya kana ndwĩ weka. Ĩndĩ ũtonya kwĩka ata? Andũ amwe maĩ na kĩmanyĩo kya kũmũvoya Yeova mũthenya ũithela meethĩie kana matethekaa mũnango mamũvoya ĩ ya mawĩoo kũtanamba kũtuka, yĩla mate anou mũno. Namo angĩ methĩĩte kana nĩmatũngaa kĩlĩko vamwe mavoya maĩlye ũndũ mũna, ta kwa ngelekany’o, yĩla matulĩtye ndu kana mailyĩ nthĩ maũngalele. Ĩndĩ nao nata ethĩwa wĩĩw’a wĩ na mawĩmakĩo maingĩ kana ũtũlĩkĩte ngoo mũno nginya ũkethĩa ndũtonya kũvoya? Mũtavye Yeova ũndũ ũkwĩw’a. No wĩkale ũte na nzika kana Ĩthe witũ wĩ tei ndaema ũkũelewa.—Sav. 139:4.

13. Syĩndũ ta simũ itonya kũtũvĩngĩĩsa ata yĩla tũũtũmĩa ĩvinda yitũ vamwe na Yeova?

¹³Ndũketĩkĩlye kĩndũ o na kĩmwe kĩkwelelũkye kĩlĩko yĩla ũkwĩmanyĩsya. Eka mboya, ve maũndũ angĩ matonya kũlũlũmĩĩlya ngwatanĩo yitũ vamwe na Yeova. Maũndũ asu nĩ kũsoma Ndeto ya Ngai na kũthi maũmbanonĩ ma kĩkundi. Vo ve ũndũ ũtonya kwĩka ũtũmĩe nesa vyũ ĩvinda yĩla ũtũmĩaa ũyĩmanyĩsya na wĩ maũmbanonĩ ma kĩkundi? Ĩkũlye-ĩ, ‘Nĩ kyaũ kĩkothaa kwelelũkya kĩlĩko kyakwa nĩ maũmbanonĩ kana yĩla ngwĩmanyĩsya?’ Noĩthwa ne kũkũnĩwa simũ, kana kũtũmĩwa email kana mesengyi? Ũmũnthĩ andũ milioni mbingĩ nĩmethĩawa na syĩndũ ta simũ. Andũ amwe mekaa ũkunĩkĩli maĩtye kana kwia simũ vakuvĩ naku no kũkwelelelũkye ũkethĩa ndũtũnga kĩlĩko kyaku ũndũnĩ ũla ũkwetye. Mũndũ ũmwe ũsomeete maũndũ ma kĩlĩko (psychology) aĩtye ũũ ĩũlũ wa ũndũ ũsu: “Kĩlĩko kyaku kĩyĩthĩawa ũndũnĩ ũla ũkwĩka. . . . Kĩthĩawa kĩendie  ũndũnĩ ũngĩ.” Maũmbano manene matanambĩĩa, tũkothaa kwĩwa tũolange wasya wa syĩndũ ta simũ nĩ kana tũikavĩngĩĩse ala angĩ. Yo no twĩke ũndũ ta ũsu yĩla twĩ ithyoka nĩ kana iikatũvĩngĩĩse ithyĩ ene na iituma tũtatũmĩa ĩvinda yitũ vamwe na Yeova nesa ũndũ vaĩle?

14. Kwosana na Avilivi 4:6, 7, Yeova atũtetheeasya ata kũtũnga kĩlĩko vamwe?

¹⁴Mũvoye Yeova aũtetheesye ũtũnge kĩlĩko vamwe. Wamanya kĩlĩko kyaku nĩkĩũtangatanga ũendeee kwĩmanyĩsya kana wĩ maũmbanonĩ ma kĩkundi, mũkũlye Yeova aũtetheesye. Ti ũndũ wĩ laisi kwia ũtee mawĩmakĩo maku na maũndũ ala meũkũya mũtwe nĩ kana ũtũnge kĩlĩko maũndũnĩ ma kĩ-veva, ĩndĩ nĩ ũndũ wa vata wĩke ũu. Mũvoye Yeova aũnenge mũuo ũla ũtonya kũsũvĩa ngoo yaku vamwe na ‘kĩlĩko kyaku.’—Soma Avilivi 4:6, 7.

15. Tũtethekaa ata twatũmĩa ĩvinda na Yeova?

¹⁵ Woosa ĩvinda ũneene na Yeova, ũmwĩthukĩĩsye, na ũivindĩĩsya ĩũlũ wake ũkatetheka mũno. Ata? Mbee, ũkeekaa motwi maseango. Mbivilia ĩtũĩkĩĩthĩtye kana ũla ‘ũendaa na andũ oĩ, akeethĩawa mũĩ.’ (Nth. 13:20) Kwoou watũmĩa ĩvinda vamwe na Yeova, ũla nĩwe mũĩ kwĩ onthe, o naku ũkakwata ũĩ mwingangĩ. Ũkamanya nesanga ũndũ ũtonya kũmwendeesya na ũndũ ũtonya kwĩsiĩĩa ndũkeke motwi meũmũthatya.

16. Kũtũmĩa ĩvinda na Yeova kũtũtetheeasya ata kwaĩlangya ũtũĩka witũ wa kũmanyĩsya?

¹⁶ Kelĩ, ũkeethĩwa mwalimũ mũseango. Yĩla tũũmanyĩsya mũndũ Mbivilia, kĩeleelo kĩmwe kĩnene vyũ kĩthĩawa ne kũmũtetheesya amũthengeee Yeova. O ũndũ twatũmĩa ĩvinda yingĩ tũineena na Ĩthe witũ wa ĩtunĩ na tũyĩmanyĩsya ĩũlũ wake, now’o tũmwendaa mũnango na now’o tũkwataa ũtũĩka mwingangĩ wa kũmanyĩsya amanyĩw’a maitũ o namo mamwende. Ũu now’o Yesũ weekie. Aneenaa ĩũlũ wa Ĩthe wake kwa nzĩa nzeo na ĩkwonany’a kana nũmwendete mũno, na kĩu kyatumie aatĩĩi make aĩkĩĩku o namo mamwenda.—Yoa. 17:25, 26.

17. Nĩkĩ kũvoya na kwĩmanyĩsya kũtũtetheeasya kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo witũ?

¹⁷ Katatũ, mũĩkĩĩo waku ũkalũlũmĩĩla mũnango. Kwasũanĩa kĩla kĩkĩkaa yĩla wamũkũlya Ngai aũtongoesye, aũkiakisye, kana aũtw’ĩĩke. Kĩla ĩvinda woona aisũngĩa mboya syaku, mũĩkĩĩo waku nũlũlũmĩĩlaa. (1 Yoa. 5:15) Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva ũtonya kũũtetheesya ũlũlũmĩĩlye mũĩkĩĩo waku? Nĩ kwĩmanyĩsya we mwene. Lilikana kana “mũĩkĩĩo ũatĩĩaa ũndũ ũla wĩw’ĩkĩte.” (Alo. 10:17) O na ũu wĩ o vo, nĩ kana twĩthĩwe na mũĩkĩĩo mũlũmu, ve  ũndũ ũngĩ twaĩle kwĩka eka o kwĩmanyĩsya. Ũndũ wĩva?

18. Elesya nĩkĩ twaĩle kũvindĩĩasya kĩla tweemanyĩsya.

¹⁸ Nĩtwaĩle kũvindĩĩasya kĩla tweemanyĩsya. Kwasũanĩa ngelekany’o ya mũandĩki wa Savuli ya 77. Aĩ na mawĩmakĩo maingĩ mũno nũndũ oonaa Yeova ta wamũleete e na Aisilaeli ala angĩ. O na kĩu kyatumaa atakoma. (Mũsoa wa 2-8) Ĩndĩ we eekie ata? Amwĩie Yeova atĩĩ: “Ngasũanĩa ũndũ wa wĩa waku w’onthe, na kũsũanĩa meko maku.” (Mũsoa wa 12) Vate nzika, mũandĩki ũsu nĩweesĩ nesa maũndũ ala Yeova weekĩte andũ make tene. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, akũlilye: “Ngai nĩũlĩtwe nĩ kwĩka nesa? Ũthatunĩ wake nũvingĩĩte matei make mololo?” (Mũsoa wa 9) Mũandĩki ũsu nĩwavindĩĩisye mawĩa ma Yeova, o vamwe na ũndũ woonanĩtye ĩvindanĩ ĩvĩtu kana nĩweew’ĩaa andũ make tei na ĩnee. (Mũsoa wa 11) Kweethĩiwe ata? Nĩwaĩkĩĩie vyũ kana Yeova ndakatia andũ make nongi. (Mũsoa wa 15) O ta ũu, wavindĩĩsya maũndũ ala Yeova wĩkĩte kwondũ wa andũ make na ala ũkwĩkĩte we mwene, mũĩkĩĩo waku ũkaendeeaa kũlũlũmĩĩla.

19. Nĩ kwa nzĩa ĩngĩ yĩva tũtethekaa twatũmĩa ĩvinda vamwe na Yeova?

¹⁹ Ũndũ wa kana, naw’o nĩw’o wa vata vyũ, nĩ kana nĩtũmwendaa Yeova mũnango. Katĩ wa nguma syonthe, wendo nĩw’o ũtumaa twenda kũmwĩw’a Yeova, twĩyĩima syĩndũ imwe nĩ kana tũmwendeesye, na tũmĩĩsya ĩtatwa o na yĩva. (Mt. 22:37-39; 1 Ako. 13:4, 7; 1 Yoa. 5:3) Vai kĩndũ kĩngĩ kya vata mũno kwitũ ta kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Yeova!—Sav. 63:1-8.

20. Ũvangĩte kwĩka ata nĩ kana ũtũmĩe ĩvinda yaku na Yeova nesa vyũ?

²⁰ Lilikana kana kũvoya, kwĩmanyĩsya, na kũvindĩĩsya kĩla tweemanyĩsya nĩ kĩlungu kya ũthaithi witũ. O ta Yesũ, manthaa vandũ vauĩtye yĩla ũũtũmĩa ĩvinda yaku vamwe na Yeova. Vetanga syĩndũ ila itonya kwelelũkya kĩlĩko kyaku. Yĩla ũkwĩka maũndũ ma kĩ-veva, mũkũlye Yeova aũtetheesye ũtũnge kĩlĩko kyaku ũndũnĩ ũmwe. Watũmĩa ĩvinda yaku nesa yu tũĩ, Yeova akaũnenga thayũ wa tene na tene ĩvinda yĩla ũkatw’ĩkĩthya maũndũ meũ ĩtunĩ na kũũ nthĩ.—Mko. 4:24.