1-2. (a) Tũtonya kwĩwʼa ata twasũanĩa thayũ wa Yesũ na ũtavanyʼa wake? (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

 YĨLA twakwʼĩĩwa nĩ mũndũ twendete, tũtiawa tũimũkosa mũno! Mbeenĩ, nĩtũtonya kwĩwʼa woo mwingĩ mũno twasũanĩa mĩthenya yake ya mũthya, na mũno mũno ethĩwa nĩwathĩnie atanakwʼa. Ĩndĩ ĩtina wa ĩvinda, nĩtũkwataa ũtanu ĩngĩ yĩla twasũanĩa kaũndũ watũmanyĩisye, kana kaũndũ weekie kana aneena katũthekya kana katuma twĩwʼa tweekĩwa vinya.

² O ta ũu, nĩtũũmĩaa mũno twasoma ũndũ Yesũ wathĩnie na akwʼa. Ĩvindanĩ ya kũlilikana kĩkwʼũ kyake, nĩtwosaa ĩvinda tũkavindĩĩsya ũndũ nthembo ya wovosyo ne ya vata mũno wĩana. (1 Ako. 11:24, 25) Ĩndĩ nĩtũtanaa mũno twavindĩĩsya maũndũ onthe ala Yesũ wawetie na eeka yĩla waĩ ĩũlũ wa nthĩ. O na ĩngĩ, nĩtwĩkĩawa vinya twasũanĩa kĩla ũendeee kwĩka yu na kĩla ũkatwĩka ĩvinda yũkĩte. Kũvindĩĩsya maũndũ asu o vamwe na wendo ũla watwonisye no kũtũtetheesye tũkosa ĩtambya ya kwonanyʼa nĩtũũtũnga mũvea, o tondũ tũkwona ĩsomonĩ yĩĩ.

3. Twĩ na itumi syĩva sya kũtũngaa mũvea nũndũ wa nthembo ya wovosyo?

³ Nĩtũtũngaa mũvea yĩla twasũanĩa thayũ wa Yesũ na kĩkwʼũ kyake. Yĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ, nĩwamanyĩasya andũ ĩũlũ wa moathimo ala Ũsumbĩ wa Ngai ũkaete. Nĩtwonaa ũwʼo ũsu wa Ũsumbĩ wĩ wa vata mũno. Na nĩtũtũngaa mũvea nũndũ wa  nthembo ya wovosyo nĩkwĩthĩwa nĩtumaa tũtanĩa ngwatanĩo nzeo na Yeova na Yesũ. O na ĩngĩ, ala mamũĩkĩĩaa Yesũ me na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene na kwona ĩngĩ endwa moo ala makwie. (Yoa. 5:28, 29; Alo. 6:23) Vai kĩndũ twĩkĩte nĩ kana twĩthĩwe twaĩlĩte kũkwata moathimo asu, o na tũitonya kũĩva Yeova na Yesũ nũndũ wa kĩla matwĩkĩte. (Alo. 5:8, 20, 21) Ĩndĩ no tũmonyʼe ũndũ tũtũngaa mũvea mũno wĩana. Ata?

4. Meli Makatalene oonanisye ata kana nĩwatũngaa mũvea nũndũ wa kĩla Yesũ wamwĩkĩte? (Sisya visa.)

⁴ Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mũndũ mũka Mũyuti weetawa Meli Makatalene. Nĩwathĩnaa mũno nũndũ alikĩtwe nĩ ndaimoni mũonza ila syamũnyamaasya. No nginya ethĩwe eewʼaa ta vate mũndũ ũmũtethya. Yu kwakũna visa ũndũ watũngie mũvea mũno wĩana yĩla Yesũ wamũthaisye kumana na ndaimoni isu syamũthĩnasya! Oonanisye ũndũ watũngĩaa Yesũ mũvea mũno wĩana kwa kũtwʼĩka mũatĩĩi wake, na kwa kũtũmĩa ĩvinda, vinya, na syĩndũ syake kũkwata mbau ũtavanyʼa wake. (Luka 8:1-3) O na kau Meli nĩwoonanisye kana nĩwatũngaa mũvea nũndũ wa kĩla Yesũ wamwĩkĩte, nũtonya kwĩthĩwa ateesĩ kana ve mũthĩnzĩo ũngĩ mũnene wakilye kumya. Yesũ nĩwesaa kumya thayũ wake kwondũ wa andũ onthe “nĩ kana kĩla mũndũ ũmũĩkĩĩaa” atanĩe thayũ wa tene na tene. (Yoa. 3:16) O na ĩngĩ, Meli nĩwoonanisye ũndũ watũngaa mũvea kwa kũlũmanyʼa na Yesũ. Yĩla Yesũ wathĩnĩaa mũtĩnĩ wa mathĩna, Meli aũngye vau vakuvĩ nũndũ nĩwamũthĩnĩkĩaa na nĩwendaa kũkiakĩsya ala maĩ vau. (Yoa. 19:25) Ĩtina wa Yesũ kũkwʼa, Meli vamwe na aka angĩ elĩ nĩmaendie mbũanĩ ya Yesũ makuĩte syĩndũ syĩ mũuke mũseo mavake mwĩĩ wake. (Mko. 16:1, 2) Yeova nĩwamũtuvie Meli mũno nũndũ wa kũlũmanyʼa na Yesũ. Nĩwatanĩie kĩanda kya kũneena na Yesũ amina kũthayũũkwʼa. No amanyĩwʼa anini mũno makwatie kĩanda kĩu.—Yoa. 20:11-18.

5. Tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtũtũngĩaa Yeova na Yesũ mũvea nũndũ wa kyonthe kĩla matwĩkĩte?

 ⁵ O naitũ no twonanyʼe nĩtũtũngaa mũvea nũndũ wa kyonthe kĩla Yeova na Yesũ matwĩkĩte kwa kũtũmĩaa ĩvinda, vinya, na mbesa sitũ kũkwata mbau wĩa wa Ũsumbĩ. Kwa ngelekanyʼo, no twĩyumye tũtetheesye kwaka na kũtũngĩĩa myako ĩla tũtũmĩaa kwondũ wa ũthaithi.

6. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana nthembo ya wovosyo nĩ mũthĩnzĩo kĩla ũmwe witũ ũnengetwe?

⁶ Yĩla twasũanĩa ũndũ Yeova na Yesũ matwendete mũno wĩana, kĩu nĩkĩtumaa o naitũ tũmenda. (1 Yoa. 4:10, 19) Na tũmendaa ĩ ya mũno twamanya kana Yesũ akwie kwondũ wa kĩla ũmwe witũ. Mũtũmwa Vaulo nĩweesĩ kĩu, na nĩwoonanisye ũndũ watũngaa mũvea mũno wĩana yĩla waandĩkĩie Akalatia atĩĩ: ‘Mwana wa Ngai nĩwambendie na eenengane we mwene kwondũ wakwa.’ (Aka. 2:20) Nũndũ wa nthembo ya wovosyo, Yeova nũkũkusĩtye kwake nĩ kana ũtwʼĩke mũnyanyae. (Yoa. 6:44) We tyo ũtanaa mũno yĩla wamanya kana Yeova nĩwoonie kĩndũ kĩseo nthĩnĩ waku na aĩvĩa ndĩvi nene nĩ kana ũtalwe ta mũnyanyae? Na tyo wĩwʼaa weekĩwa vinya mũnango ũendeee kũmwenda Yeova na Yesũ? Nũseo twĩkũlye-ĩ, ‘Wendo ũsu wĩtuma nenda kwĩka ata?’

7. O tondũ visa wonanĩtye, ithyonthe tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtwendete Yeova na Yesũ? (2 Akolintho 5:14, 15; 6:1, 2)

⁷ Kũmwenda Yeova na Klĩsto nĩkũtumaa twonyʼa ala angĩ kana nĩtũmendete. (Soma 2 Akolintho 5:14, 15; 6:1, 2.) Ũndũ ũmwe twonanasya ũu nĩ kwa kwĩkĩa kĩthito wĩanĩ wa kũtavanyʼa. Tũneenaa na onthe ala twakomana namo. Tũivathũlaa mũndũ o na ũmwe nũndũ wa ũko, mbaĩ, ũkwati, kana kĩsomo kyake.  Yĩla tweeka ũu, twĩthĩawa tũikwata mbau kĩeleelo kya Yeova nũndũ we endaa “andũ ma mĩthemba yonthe matangĩĩwe na kũkwata ũmanyi wa wʼo ĩũlũ wa ũla wʼo.”—1 Tim. 2:4.

8. Tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtũmendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ?

⁸ O na ĩngĩ, nĩtwonanasya ũndũ tũmwendete Ngai na Klĩsto kwa kwenda ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ. (1 Yoa. 4:21) Nĩtũmathĩnĩkĩaa mũno na tũkamatwʼĩĩka yĩla makomana na matatwa. Na nĩtũmakiakiasya yĩla makwʼĩĩwa nĩ mwendwa woo, tũkamathokea yĩla mawaa, na tũkeka kyonthe kĩla tũtonya tũmekĩe vinya yĩla makwʼĩte ngoo. (2 Ako. 1:3-7; 1 Ath. 5:11, 14) Eka ũu, nĩtũendeeaa kũmavoyea nũndũ nĩtwĩsĩ kana “mboya ya kĩthingʼĩĩsyo ya mũndũ mũlũngalu nĩtethasya mũno.”—Yak. 5:16.

9. Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva tũtonya kwĩka twonanyʼe nĩtwendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ?

⁹ Ũndũ ũngĩ twĩkaa twonyʼe ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ kana nĩtũmendete nĩ kwĩkĩa kĩthito twĩkalanyʼe namo na mũuo. Tũtataa vyũ tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yeova ya kũekea angĩ. Ethĩwa Yeova nĩweeyũmbanĩtye kũeka Mwana wake akwʼe kwondũ wa naĩ sitũ, tyo twaĩle kũekeaa ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ yĩla matũvĩtĩsya? Mwa tũyenda kwĩkala ta ĩla ngombo nthũku Yesũ wawetie ngelekanyʼonĩ ĩmwe. O na kũtwʼĩka vwana wayo nĩwavutie ĩkoani ĩnene wamĩtaĩte, yo nĩyaemiwe nĩ kũekea ngombo ĩngĩ yamĩtaĩte mbesa ninangi. (Mt. 18:23-35) Ethĩwa nĩwaemanwa na mũndũ kĩkundinĩ, wĩona ata ũkosa ĩtambya ya mbee no uwe ya kũmantha mũuo ũtanamba kũka ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ? (Mt. 5:23, 24) Weeka ũu, ũkeethĩawa ũyonanyʼa ũndũ wendete Yeova na Yesũ mũno wĩana.

10-11. Atumĩa matonya kwonanyʼa ata kana nĩmendete Yeova na Yesũ? (1 Vetelo 5:1, 2.)

¹⁰ Atumĩa matonya kwonanyʼa ata kana nĩmamwendete Yeova na Yesũ? Ũndũ ũmwe matonya kwĩka nĩ kũsũvĩa malondu ma Yesũ. (Soma 1 Vetelo 5:1, 2.) Yesũ nĩwoonanisye ũndũ ũsu ũtheinĩ yĩla waneenaa na mũtũmwa Vetelo. Ĩtina wa Vetelo kũmũkaĩĩa Yesũ mavinda atatũ, aĩ na mea maingĩ ma kũmwonyʼa kana nĩwamwendete. Kwoou Yesũ amina kũthayũũka amũkũlilye Vetelo ũũ: “Simoni mwana wa Yoana, we nũmbendete?” Tũi na nzika kana Vetelo aĩ atonya kwĩka kĩndũ o na kĩva nĩ kana onyʼe Vwana wake nĩwamwendete. Yesũ atavisye Vetelo ũũ: “Ĩthya tũlondu twakwa.” (Yoa. 21:15-17) Vetelo atũmĩie thayũ wake wʼonthe aithĩnĩkĩa malondu ma Mwĩaĩi, na kĩu kyoonanasya kana nĩwamwendete.

¹¹ Inywʼĩ atumĩa, mũtonya kwonanyʼa ata kana nĩmwonaa ndeto ila Yesũ watavisye Vetelo syĩ sya vata ĩvindanĩ ya kũlilikana kĩkwʼũ kyake? No mwonanyʼe ũndũ mwendete Yeova na Yesũ mũno wĩana kwa kwosa ĩvinda mwĩkĩe vinya ana-a-asa na eĩtu-a-asa menyu, na kwa kwĩkĩa kĩthito kingangĩ mũtetheesye ala mavoete mamũsyokee Yeova. (Esek. 34:11, 12) O na ĩngĩ, no mwonanyʼe ũu kwa kwendeewʼa nĩ amanyĩwʼa ma Mbivilia na ala mooka ya mbee ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ, na mũyĩka kyonthe kĩla mũtonya mũmatetheesye mewʼe me athokye, nũndũ o namo no matwʼĩke amanyĩwʼa make.

12. Nĩkĩ kũvindĩĩsya ndeto ila Yesũ wawetie ũtukũ wa mũthya atanamba kũawa kũtũnengae ũkũmbaũ? (Yoana 16:32, 33)

¹² Ũtukũ wa mũthya Yesũ atanoawa, eeie amanyĩwʼa make atĩĩ: “Ĩũlũ wa nthĩ mũkeethĩwa na thĩna, ĩndĩ ĩthĩwai na ũkũmbaũ!  Nyie nĩnĩkĩlĩtye nthĩ vinya.” (Soma Yoana 16:32, 33.) Nĩ kyaũ kyatetheeisye Yesũ kwĩthĩwa na ũkũmbaũ na kwĩkala e mũĩkĩĩku nginya kĩkwʼũ yĩla amaitha make mamũtĩsasya? Amwĩkwatĩtye Yeova. Na nũndũ nĩweesĩ kana aatĩĩi make makakomana na matatwa o ta ala mamũkwatĩte, nĩwakũlilye Yeova amasũvĩe. (Yoa. 17:11) Nĩkĩ kũmanya ũu kũtumaa twĩthĩwa na ũkũmbaũ? Nũndũ Yeova e vinya kwĩ amaitha maitũ onthe. (1 Yoa. 4:4) Vai kĩndũ kĩmũvĩtaa. Na kwoou tũi na nzika kana twamwĩkwatya, no atũtetheesye tũkasinda wia na tũyĩthĩwa na ũkũmbaũ.

13. Yosevu wa Alimathia oonanisye ata kana aĩ na ũkũmbaũ?

¹³ Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya Yosevu wa Alimathia. Aĩ mũndũ wanengetwe ndaĩa mũno nĩ Ayuti. Na aĩ wa Nzama ya Ayuti, kana Koti Ũla Mũnene Vyũ wa Ayuti. Ĩndĩ yĩla Yesũ waĩ ĩũlũ wa nthĩ, Yosevu ndaĩ na ũkũmbaũ. Yoana aisye kana aĩ “mũmanyĩwʼa wa Yesũ wa kĩmbithĩ nũndũ nĩwakĩaa Ayuti.” (Yoa. 19:38) O na kau Yosevu nĩwendeeawʼa nĩ ũvoo wa Ũsumbĩ, ndaatavya angĩ kana nĩwamũĩkĩĩe Yesũ. Vate nzika, akĩaa ayona andũ kĩsionĩ nĩmekũeka kũmũnenga ndaĩa mamanya kana we nĩ mũmanyĩwʼa wa Yesũ. Ĩndĩ o na ethĩwa nĩ kyaũ kyatumaa akĩa, Mbivilia ĩtũtavĩtye kana yĩla Yesũ wakwie, Yosevu “nĩwaendie mbee wa Vilato e na ũkũmbaũ, na eetya mwĩĩ wa Yesũ.” (Mko. 15:42, 43) Yosevu ndaatata ĩngĩ kũvitha kana we aĩ mũmanyĩwʼa wa Yesũ.

14. Waĩle kwĩka ata ethĩwa nũkĩaa andũ?

¹⁴ We nũkĩaa andũ, o ta Yosevu? Yĩla wĩ sukulu kana wĩanĩ, mavinda amwe nũkĩaa kũtavya angĩ kana wĩ Ngũsĩ ya Yeova? We nũkũĩĩasya kũtwʼĩka mũtavanyʼa kana kũvatiswa ũikĩa ũndũ ala angĩ meũkwona? Mwa ndũkaeke kĩu kĩũsiĩĩe kwĩka kĩla wĩsĩ nĩkyo kyaĩle. Kwoou mũvoye Yeova na kĩthingʼĩĩsyo. Mũkũlye aũnenge ũkũmbaũ wa kwĩka kwenda kwake. Na ĩndĩ weeyonea ũndũ ũkũsũngĩa mboya syaku, ũu ũkatũma wĩthĩwa na vinya na ũkũmbaũ mwingangĩ.—Isa. 41:10, 13.

15. Ĩtina wa Yesũ kumĩlĩĩla amanyĩwʼa make, ũtanu woo watumie meka ata? (Luka 24:52, 53)

¹⁵ Amanyĩwʼa maĩ na kyeva kingĩ mũno yĩla Yesũ wakwie. Kwasũanĩa ũndũ meewʼaa. Eka o kwĩwʼa maĩtye mũndũ maĩ ndũũ mũno, nĩmeewʼaa mate na wĩkwatyo. (Luka 24:17-21) Ĩndĩ yĩla Yesũ wamaumĩlĩĩle, nĩwoosie ĩvinda amaelesya ũndũ weanĩĩtye wathani wa Mbivilia. O na ĩngĩ, nĩwamanengie wĩa wa vata. (Luka 24:26, 27, 45-48) Yesũ aitwʼĩka nĩwaambata  ĩtunĩ ĩtina wa mĩthenya 40, amanyĩwʼa mayaĩ na kyeva ĩngĩ, ĩndĩ mausũĩtwe nĩ ũtanu. Maĩ na ũtanu nũndũ nĩmeesĩ kana Vwana woo aĩ thayũ, na nĩweeyũmbanĩtye kũmatetheesya meanĩsye wĩa ũla wamanengete. Ũtanu woo nĩwatũmie mamũtaĩa Yeova mate kũeka.—Soma Luka 24:52, 53; Meko 5:42.

16. Tũtonya ata kũatĩĩa ngelekanyʼo ya amanyĩwʼa ma Yesũ?

¹⁶ Tũtonya ata kũatĩĩa ngelekanyʼo ya amanyĩwʼa ma Yesũ? No tũkwate ũtanu twatwʼa kũmũthũkũma Yeova mwaka wʼonthe, ĩndĩ ti o ĩvindanĩ ya kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ tũ. Nũndũ wa ũu, nĩtwaĩlĩte kũvĩtya mbee Ũsumbĩ wa Ngai thayũnĩ witũ. Kwa ngelekanyʼo, aingĩ nĩmaolete masaa ala mathũkũmaa nĩ kana matavanyʼe, mathi maũmbanonĩ, na mayĩka ũthaithi wa mũsyĩ mateũtĩĩa. Namo angĩ nĩmatwʼĩte kũlea kwĩyũmbĩĩa syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ, ila itonya kwoneka syĩ sya vata nĩ angĩ, nĩ kana matethye mũno kĩkundinĩ kana matetheesye kũla kwĩthĩawa na vata mũnene wa atavanyʼa ma Ũsumbĩ. O na kau nĩtwaĩlĩte kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo nĩ kana tũendeee kũmũthũkũma Yeova, we atwathĩte kũtũathima vyũ twaendeea kũvĩtya mbee Ũsumbĩ wake thayũnĩ witũ.—Nth. 10:22; Mt. 6:32, 33.

17. Ũtwʼĩte kwĩka ata ĩvindanĩ yĩĩ ya kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ? (Sisya visa.)

¹⁷ Nĩtweteele na mea kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ Wakelĩ wa Matukũ 4, Mwei wa 4. Ĩndĩ ndũketeele nginya mũthenya ũsu ũvike nĩ kana wambĩĩe kũvindĩĩsya ĩũlũ wa thayũ wa Yesũ na kĩkwʼũ kyake, na ĩũlũ wa wendo ũla we na Yeova matwonetye. Tũmĩa nesa myanya ĩla wakwata ĩvindanĩ yĩĩ ya kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ kũvindĩĩsya maũndũ asu. Kwa ngelekanyʼo, vangĩĩa ĩvinda ya kwĩmanyĩsya na kũvindĩĩsya maũndũ ala maeleetwʼe kyatinĩ kĩ na kyongo “Maũndũ Ala Yesũ Weekie Kyumwanĩ Kyake Kya Mũthya E Kũũ Nthĩ” kĩla kĩ nthĩnĩ wa Kavuku ka Ũmbano wa Mwĩkalĩle wa Aklĩsto ka Mwei wa 4, 2019, ĩthangũ ya 4. Ũisoma kĩlungu kĩu, mantha mĩsoa ya Mbivilia ĩla ĩkũũtetheesya ũendeee kũmũtũngĩa Yeova na Yesũ mũvea, ũmende, wonanyʼe ũkũmbaũ, na ũitanĩa kũmũthũkũma Yeova. Ĩtina wa ũu, mantha myanya ya kwonanyʼa ũndũ ũũtũnga mũvea kuma ngoonĩ. No wĩkale ũte na nzika kana Yesũ akatanĩthwʼa mũno nĩ kyonthe kĩla ũkwĩka nĩ kana ũmũlilikane ĩvindanĩ yĩĩ ya kũlilikana kĩkwʼũ kyake.—Ũvu. 2:19.