1. Nĩkĩ tũtonya kwĩwʼa wia mavinda amwe?

 ITHYONTHE nĩtwĩwʼaa wia mavinda amwe. Nĩ wʼo kana kwĩmanyĩsya Mbivilia nĩkũtumĩte tũeka kũkĩa akwʼũ, ndaimoni, na ĩvinda yũkĩte. Ĩndĩ o na vailye ũu, twĩkalĩte ĩvindanĩ kwĩ na “maũndũ ma kũtelemya,” ta makaũ, ũtũli wa mĩao, na mowau. (Luka 21:11) O na no tũkĩe andũ, ta ala me na ũkũmũ ethĩwa nĩmeũtũthĩnyʼa kana andũ ma mũsyĩ ala matũvĩngaa. Amwe nĩmatonya kwona ta matevota kũmĩĩsya mathĩna ala mamakwatĩte kana ala matonya kwĩsa kũmakwata.

2. Elesya ũndũ Ndaviti weewʼaa e Ngathi.

² Ve mavinda Ndaviti walikawa nĩ wia. Kwa ngelekanyʼo, yĩla Mũsumbĩ Saulo wamũmanthaa ayenda kũmũaa, nĩwatwie kũkĩĩa ndũanĩ ya Avilisiti yeetawa Ngathi. Ĩtina wa kavinda, mũsumbĩ wa Ngathi, ũla weetawa Akisi, nĩwamanyie kana Ndaviti nĩwe ĩla ngũmbaũ ya kaũ yooaĩte Avilisiti “ngili . . . makũmi.” Nũndũ wa ũu, Ndaviti ‘nĩwakĩie’ mũno. (1 Sam. 21:10-12) Nĩwathĩnĩkaa aikĩa kĩla Akisi ũkũmwĩka. Ĩndĩ we asindie ata wia ũla waĩ nawʼo?

3. Kwosana na Savuli 56:​1-3, 11, Ndaviti asindie ata wia ũla waĩ nawʼo?

³ Nthĩnĩ wa Savuli ya 56, Ndaviti nũeleetye ũndũ weewʼaa yĩla waĩ Ngathi. Nũeleetye nesa nĩkĩ waĩ na wia, o na nũeleetye kĩla kyamũtetheeisye kũũsinda. Yĩla Ndaviti wakwatiwe nĩ wia, nĩwamũĩkĩĩie Yeova. (Soma Savuli 56:1-3, 11.) Na aĩ na kĩtumi kĩseo kya kwĩka ũu. Twĩasya ũu nũndũ Yeova nĩwamũtetheeisye  eeka ũndũ ũsaanĩtye ĩndĩ wavonokisye thayũ wake: Eetũngie e na ndũũka! Yu vandũ va Akisi kwenda kũmũaa Ndaviti, ambĩĩie kwenda aume kũu. Kĩu nĩkyamũtetheeisye kũvonoka.—1 Sam. 21:13–22:1.

4. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũmũĩkĩĩe Yeova mũnango? Nengane ngelekanyʼo.

⁴ O naitũ no tũsinde wia kwa kũmũĩkĩĩa Yeova. Ĩndĩ tũtonya ata kũmũĩkĩĩa mũnango, na mũno mũno yĩla twĩ na wia? Kwasũanĩa ngelekanyʼo ĩno. Yĩla wamanya kana wĩ na ũwau mũna, mbeenĩ no ũlikwe nĩ wia. Ĩndĩ no wĩwʼe wausya ethĩwa nũmũĩkĩĩe ndakĩtalĩ waku. Ndakĩtalĩ ũsu nũtonya kwĩthĩwa esĩkĩe mũno nũndũ wa kũiita awau mawaĩte ũwau ta ũsu. No akwĩthukĩĩsye nesa ũimũelesya ũndũ ũkwĩwʼa, na kĩu kĩituma ũmanya kana kwa wʼo nũkũkũelewa. Na nũtonya kũũtavya ũiiti mũna ũtethetye angĩ mũno. O ta ũu, no tũmũĩkĩĩe Yeova mũnango twavindĩĩsya maũndũ ala ũminĩte kũtwĩka, ala ũendeee kũtwĩka, na ala ũkatwĩka ĩvinda yũkĩte. Na kĩu nokyo Ndaviti weekie. Tũineenea ndeto imwe syake mbeveee nthĩnĩ wa Savuli ya 56, sisya wone ũndũ o naku ũtonya kũmũĩkĩĩa Yeova mũnango na ũisinda wia ũla wĩ nawʼo.

MAŨNDŨ ALA YEOVA ŨMINĨTE KWĨKA

5. Nĩ kana Ndaviti asinde wia ũla waĩ nawʼo, avindĩĩisye maũndũ meva? (Savuli 56:​12, 13)

⁵ Yĩla thayũ wa Ndaviti waĩ mũisyonĩ, atũngie kĩlĩko maũndũnĩ ala Yeova waminĩte kwĩka. (Soma Savuli 56:​12, 13.) Kĩu nĩ kĩndũ weekie thayũnĩ wake wʼonthe. Kwa ngelekanyʼo, mavinda amwe nĩwavindĩĩasya syĩndũ ila Yeova woombie, na kĩu kyamũlilikanasya ũndũ Yeova wĩ vinya wingĩvĩte na ũndũ wendete andũ mũno wĩana. (Sav. 65:​6-9) O na nĩwavindĩĩasya maũndũ ala Yeova weekĩte andũ ala angĩ. (Sav. 31:19; 37:​25, 26) Na kĩla wavindĩĩasya mũno mũno nĩ maũndũ ala Yeova waminĩte kũmwĩka we mwene. Kuma e kana, Yeova nĩwamũtetheetye na akamũsũvĩa. (Sav. 22:​9, 10) Vate nzika, kũvindĩĩsya maũndũ ta asu nĩkwatumie amũĩkĩĩa Yeova mũnango!

6. Yĩla twĩ na wia, nĩ kyaũ kĩkatũtetheeasya kũmũĩkĩĩa Yeova?

⁶ Yĩla ũkwĩwʼa wĩ na wia, ĩkũlasye-ĩ, ‘Nĩ kyaũ  Yeova ũminĩte kwĩka?’ Vindĩĩsya ĩũlũ wa syĩndũ ila woombie. Kwa ngelekanyʼo, yĩla ‘twasisya nesa’ ũndũ Yeova ũsũvĩaa tũsũni na malaa, ila nĩ syĩndũ ũtaasyũmba na mũvwʼano wake na ite na ũtonyi wa kũmũthaitha, kĩu kĩtumaa tũĩkĩĩa kana o naitũ no atũsũvĩe. (Mt. 6:​25-32) O na ĩngĩ, sũanĩa maũndũ ala wĩkĩte athaithi make. No wĩke ũu kwa kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa mũndũ ũwetetwe Mbivilianĩ woonanisye e na mũĩkĩĩo mũlũmu, kana ũkasoma ngewa sya athũkũmi ma Yeova ma ĩvindanĩ yĩĩ. a O na ĩngĩ, vindĩĩsya maũndũ ala Yeova ũminĩte kũkwĩka we mwene. Kwa ngelekanyʼo, aũtetheeisye ata kũmanya ũla wʼo? (Yoa. 6:44) Asũngĩĩte mboya syaku ata? (1 Yoa. 5:14) Ũtethekaa ata kĩla mũthenya nĩ nthembo ya Mwana wake mwendwa?—Aev. 1:7; Aevl. 4:​14-16.

7. Ngelekanyʼo ya mwathani Ndanieli yatetheeisye Vanessa ata asinda wia ũla waĩ nawʼo?

⁷ Mwĩĩtu-a-asa wĩkalaa Haiti wĩtawa Vanessa b nĩwakwatiwe nĩ ũndũ wa kũtelemya. Ve mũndũũme ũmwe kĩsionĩ kyoo wamũkũnĩaa simũ na akamũtũmĩa mesengyi kĩla mũthenya aimũthingʼĩĩsya matume ndũũ. Vanessa amũtavisye ũtheinĩ kana ndekwenda kwĩka ũu. Ĩndĩ mũndũũme ũsu nĩwathilĩkile mũno na amũtĩsya kana nũkũmũũmĩsya. Vanessa aĩtye, “Nĩnalikilwe nĩ wia.” Ĩndĩ we eekie ata asinde wia ũsu? Nĩwoosie matambya mana nĩ kana esũvĩe. Kwa ngelekanyʼo, mũtumĩa ũmwe wa kĩkundi nĩwamwĩkĩie vinya akũne livoti volisi. O na nĩwavindĩĩisye ũndũ Yeova wasũvĩie athũkũmi make ĩvinda ĩvĩtu. Vanessa aĩtye: “Mũndũ wa mbee ũla wookie kĩlĩkonĩ nĩ mwathani Ndanieli. Nĩwekiwʼe ngunganĩ yaĩ na mĩnyambũ yĩ na nzaa o na kau vai ĩvĩtyo weekĩte. Ĩndĩ Yeova nĩwamũsũvĩie. Kwoou nĩnamũkũlilye Yeova ambũkitĩe newe. Ĩtina wa ũu, ndyaaĩthĩwa na wia ĩngĩ.”—Nda. 6:​12-22.

MAŨNDŨ ALA YEOVA ŨENDEEE KWĨKA

8. Nĩ ũndũ wĩva Ndaviti ũtaĩ na nzika nawʼo? (Savuli 56:8)

⁸ O na kau Ndaviti e Ngathi aĩ mũisyonĩ wa kũawa, ndaaeka wia ũla waĩ nawʼo ũmũkĩlye vinya. Vandũ va ũu, atwie kũvindĩĩsya maũndũ ala Yeova waendeee kũmwĩka ĩvindanĩ yĩu. Nĩweeyoneie nesa kana Yeova nĩwamũtongoesye, nĩwamũsũvĩaa, na nĩwaeleawa ũndũ ũkwĩwʼa. (Soma Savuli 56:8.) O na ĩngĩ, Yeova nĩwatumie ethĩwa na anyanya, ta Yonathani na Mũthembi Mũnene Aimeleki, ala malũmanilye nake na mamũtetheesya. (1 Sam. 20:​41, 42; 21:​6, 8, 9) Na o na kũtwʼĩka Mũsumbĩ Saulo endaa kũmũaa, nĩwavonokie. Ndaĩ na nzika o na vanini kana Yeova nĩweesĩ nesa mathĩna ala mamũkwatĩte na ũndũ weewʼaa.

9. Nĩ kyaũ Yeova wĩsĩ ĩũlũ wa kĩla ũmwe witũ?

⁹ Yĩla wakwatwa nĩ thĩna ũũtuma ũlikwa nĩ wia, lilikana kana Yeova nĩwĩthĩawa ene thĩna ũsu na ũndũ ũũtuma wĩwʼa. Kwa ngelekanyʼo, Yeova ndaaona tu ũndũ Aisilaeli manyamaawʼa me Misili, ĩndĩ nĩweesĩ “mathĩna moo,” kana kwa ndeto ingĩ, nĩweesĩ ũndũ mathĩnĩkaa mũno wĩana. (Kuma 3:7) O nake Ndaviti ainie kana Yeova ‘nĩwoonie na amanya mathĩna ma ngoo yake.’ (Sav. 31:7) Na yĩla andũ ma Ngai mathĩnaa nũndũ wa motwi moo mathũku, o nake Ngai ‘nĩwathĩnĩkaa.’ (Isa. 63:9) Yĩla wĩ na wia, Yeova nũeleawa ũndũ ũkwĩwʼa na nĩwĩthĩawa na mea ma kũũtetheesya ũũsinde.

10. Nĩkĩ ũte na nzika kana Yeova nũkũthĩnĩkĩaa na kana akaũtetheeasya ũmĩanĩsye na mathĩna ala maũkwata?

 ¹⁰ Ĩndĩ ethĩwa nũkomanĩte na ĩtatwa yũmũ, nũtonya kũsengʼa ethĩwa kwa wʼo Yeova nũkũtetheesye. Vekala ũu ũtonya kwĩka ata? Mũkũlye aũtetheesye wone ũndũ ũkũtwʼĩĩkĩte. (2 Asu. 6:​15-17) Ĩtina wa ũu, sũanĩa ũndũ ũũ: Nĩvethĩwa ve ũvoo kana maelesyo manaumiwʼe maũmbanonĩ weewʼa makwĩkĩa vinya? Ve ĩvuku, vitio, kana wathi ũte ĩvukunĩ ya mbathi ũnaũlũlũmĩĩilye? Nĩvethĩwa ve mũndũ ũnaũtavisye kaũndũ kana akwonyʼa ĩandĩko yakwĩkĩa vinya? Nĩ laisi mũno tũkavũthĩĩsya ũtethyo ũla ana-a-asa na eĩtu-a-asa matũnengae na lĩu wa kĩ-veva ũla tũkwataa. Ĩndĩ ĩsu nĩ mĩthĩnzĩo ya vata vyũ Yeova ũtũnengete. (Isa. 65:13; Mko. 10:​29, 30) Na nĩ ũĩkĩĩthyo wĩ ũtheinĩ vyũ kana nũkũthĩnĩkĩaa. (Isa. 49:​14-16) O na kĩu kyonanasya kana no ũmũĩkĩĩe.

11. Nĩ kyaũ kyatetheeisye Aida kũsinda wia ũla waĩ nawʼo?

¹¹ Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Aida wĩkalaa Senegal nĩweeyoneie ũndũ Yeova wamũtetheeisye ĩvinda waĩ na thĩna. Nũndũ nĩwe mũkũũ kwoo, asyai make nĩwe meekwatĩtye amanthe mbesa itoetye kwĩanĩsya mavata make na moo. Ĩndĩ ĩtina wa kũolanga maũndũ make nĩ kana atwʼĩke vainia, nĩwakwatiwe nĩ mathĩna ma mbesa. Nũndũ wa ũu, andũ make ma mũsyĩ nĩmamũthatĩie na mambĩĩa kũmumanyʼa. Aĩtye: “Nĩnakĩaa ndyona ta ndevota kũtetheesya asyai makwa na ndyona kana kĩla mũndũ nũkũmena. O na nĩnamũtũlile Yeova mũtĩ nũndũ wa kũeka maũndũ mathũke ũu.” Ĩndĩ ve ũvoo waumiwʼe kĩkundinĩ wamũtethya. Aĩtye: “Mwana-a-asa ũla waumasya ũvoo ũsu atũlilikanilye kana Yeova nĩwĩthĩawa esĩ kĩla kĩũtuma mũndũ ũmwe ũmwe athĩnĩka. O na ũtao wa atumĩa na andũ angĩ nĩwandĩkĩĩthisye o kavola kwa kavola kana Yeova nũmbendete. Kwoou nĩnambĩĩie kũmũvoya nde na nzika kana nũkũndetheesya, na nĩneewʼaa nausya vyũ noona ũndũ ũkũsũngĩa mboya syakwa.” Ĩtina, Aida nĩwakwatie wĩa watumie avota kwĩanĩsya mavata make e vainia na kũtetheesya asyai make. Aĩtye: “Nĩnĩmanyĩĩtye kũmũĩkĩĩa Yeova vyũ. Namina kũvoya, nĩwʼaa wia ũla nĩĩ nawʼo wathela vyũ.”

 MAŨNDŨ ALA YEOVA ŨKEKA ĨVINDA YŨKĨTE

12. Kwosana na Savuli 56:​9, nĩ ũndũ wĩva Ndaviti ũtaĩ na nzika nawʼo?

¹² Soma Savuli 56:9. Mũsoa ũsu wonanĩtye ũndũ ũngĩ watetheeisye Ndaviti kũsinda wia ũla waĩ nawʼo. O na kũtwʼĩka thayũ wake waĩ mũisyonĩ, nĩwavindĩĩisye maũndũ ala Yeova ũkamwĩka. Ndaviti nĩweesĩ kana Yeova akamũvonokya ĩvinda yĩla yaĩlĩte yavika. Twĩasya ũu nũndũ Yeova aĩ awetete kana nĩwe mũsumbĩ ũla ũatĩĩe wa Isilaeli. (1 Sam. 16:​1, 13) Kwoou Ndaviti oonaa maũndũ ala Yeova wamwathĩte ta ũndũ ũmwe na meanĩĩte.

13. Nĩ ũndũ wĩva tũte na nzika kana Yeova akeeka?

¹³ Nĩ ũndũ wĩva Yeova ũkwathĩte? Nĩtwĩsĩ ndesa kũtũsiĩĩa tũikakwatwe nĩ mathĩna. c Ĩndĩ o na wakomana na mathĩna meva ĩvindanĩ yĩĩ, Yeova akamavetanga yĩla ũkatwʼĩkĩthya maũndũ meũ. (Isa. 25:​7-9) Mũmbi witũ e na ũtonyi wʼonthe wa kũthayũũkya akwʼũ, kũtũvosya, na kũvetanga onthe ala matũvĩngaa.—1 Yoa. 4:4.

14. Nĩ maũndũ meva ũtonya kũvindĩĩsya?

¹⁴ Yĩla wĩ na wia, vindĩĩsya maũndũ ala Yeova ũkeka ĩvinda yũkĩte. Vindĩĩsya ũndũ ũkewʼa yĩla Satani ũkavetangwa, yĩla kũkethĩwa andũ aseo vandũ va andũ athũku, na yĩla kĩla mũthenya ũkona tũivetangĩwa naĩ kavola kwa kavola. Wonanyʼo ũmwe waĩ ũmbanonĩ wa mĩthenya ĩtatũ wa 2014 nĩwoonanisye ũndũ mũndũ ũtonya kũvindĩĩsya ĩũlũ wa wĩkwatyo witũ. Mwana-a-asa ũmwe nĩwaneeneie na mũsyĩ wake ũndũ ĩandĩko ya 2 Timotheo 3:​1-5 yĩtonya kũsomwa ta kethĩwa yĩweta ũndũ maũndũ makethĩwa mailye nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ. Aisye: “Yĩla Ngai ũkatwʼĩkĩthya maũndũ meũ kũkeethĩwa mavinda ma ũtanu. Nũndũ andũ makeethĩwa mendene, mendete ũthwii wa kĩ-veva, me na wĩnyivyo, mamũtaĩaa Ngai, mewʼaa asyai, matũngaa mũvea, aĩkĩĩku, mendete mũno andũ moo ma mũsyĩ, mendete wĩwʼano, maneenaa nesa ĩũlũ wa andũ ala angĩ, mesiĩĩaa, auu, mendete ũseo, mate avũnyanĩi, mate ngũlũ, mate mĩtũlyo, mamwendete Ngai vandũ va kwenda motanu ma nthĩ, me na kĩkĩo kya wʼo kwa Ngai; thengeanĩa na andũ asu.” We nũneeneaa na mũsyĩ waku kana athaithi ala angĩ ĩũlũ wa ũndũ kũkethĩwa kũilye yĩla Ngai ũkatwʼĩkĩthya maũndũ meũ?

15. O na kau Tanja aĩ na wia, nĩ kyaũ kyamũtetheeisye kũũsinda?

¹⁵ Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Tanja wĩkalaa North Macedonia nĩwasindie wia ũla waĩ nawʼo kwa kũvindĩĩsya ĩũlũ wa moathimo ma ĩvinda yũkĩte. Asyai make nĩmamũvĩngie mũno yĩla wambĩĩie kwĩmanyĩsya Mbivilia. Aĩtye: “Maũndũ amwe nakĩaa mayĩkĩka, nĩmeekĩkie. Mami ambũaa ĩtina wa kĩla ũmbano. E na Tata mambĩie nĩmeũmbũaa natwʼĩka ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova.” Ĩtina, Tanja nĩwesie kũlũngwʼa mũsyĩ. Eekie ata? Aĩtye: “Kĩla nasũanĩaa mũno nĩ ũndũ ngekalaa na ũtanu tene na tene natwʼa kũlũmanyʼa na wĩanĩu wakwa. O na nĩnavindĩĩisye ũndũ Yeova ũkambathima yĩla ũkatwʼĩkĩthya maũndũ meũ nũndũ wa syĩndũ syonthe ila naĩtye ĩvindanĩ yĩĩ, na ũndũ maũndũ mathũku matakalika kĩlĩkonĩ ĩngĩ.” Tanja nĩwalũmanilye na wĩanĩu wake. Na nũndũ Yeova nĩwamũtetheeisye, nĩwakwatie vandũ va kwĩkala. Yu Tanja nĩmũtwae, na e na mũũme nĩmatanĩaa ũthũkũmi wa ĩvinda yonthe.

ENDEEA KŨMŨĨKĨĨA YEOVA

16. Nĩ kyaũ kĩkatũtetheesya tũendeee kwĩthĩwa na ũkũmbaũ yĩla tũkona maũndũ ala mawetetwe nthĩnĩ wa Luka 21:​26-28 maianĩa?

¹⁶ Ĩvindanĩ ya ũla thĩna mũnene, “andũ makavalũka nũndũ wa wia.” Ĩndĩ andũ ma Ngai  makaendeea kwĩthĩwa na ũkũmbaũ. (Soma Luka 21:​26-28.) Nĩkĩ? Nũndũ tũkeethĩwa twĩmanyĩĩtye kũmwĩkwatya Yeova. Ũla Tanja twamũweta aĩtye kana maũndũ ala ũkomanĩte namo nĩmamũtetheesye kũmĩĩsya ũndũ o na wĩva. Aĩtye: “Nĩnĩmanyĩte kana Yeova no atũtetheesye tũkomĩĩsya ũndũ o na wĩva na aitũathima. Mavinda amwe nĩtũtonya kwona andũ angĩ ta me na ũkũmũ wa kũtũkua ũndũ mekwenda, ĩndĩ ũwʼo nĩ kana ũkũmũ woo ndũvĩtũkĩte wa Yeova. Na o na ethĩwa ũkwatĩtwe nĩ thĩna ũmĩte ata, ndũema kwĩsa kũthela.”

17. Ĩandĩko yitũ ya mwaka wa 2024 yĩtũtetheesya ata? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

¹⁷ Ũmũnthĩ, ve maũndũ maingĩ matonya kũtuma tũlikwa nĩ wia. Ĩndĩ o ta Ndaviti, no tũeme kũwĩtĩkĩlya ũtũsumbĩke. Ĩandĩko yitũ ya mwaka wa 2024 nĩ mboya Ndaviti wamũvoyie Yeova. Aisye: “Ĩvinda yĩla ngũkĩa, ngakũĩkĩĩa.” (Sav. 56:3) Mũsomi ũmwe wa Mbivilia aisye ũũ ĩũlũ wa mũsoa ũsu: “Ndaviti ndatũngaa kĩlĩko kyake maũndũnĩ ala matumaa alikwa nĩ wia kana mathĩnanĩ ala mamũkwatĩte, ĩndĩ amwĩkwatasya Mũtangĩĩi wake.” Myeinĩ ĩla ĩatĩĩe, vindĩĩsya ĩandĩko yitũ ya mwaka, na mũno mũno yĩla wakwatwa nĩ maũndũ meũtuma ũlikwa nĩ wia. Osa ĩvinda ũvindĩĩsye maũndũ ala Yeova ũminĩte kwĩka, ala ũendeee kwĩka, na ala ũkeka ĩvinda yũkĩte. Na ĩndĩ, o ta Ndaviti, ũkeethĩwa ũtonya kwasya: “Wĩkwatyo wakwa wĩ nthĩnĩ wa Ngai, ndikakĩa.”—Sav. 56:4.