1-2. Nĩ mathĩna meva matonya kũkwata athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova?

 MAŨNDŨ mathũku no mavĩndũe thayũ witũ na mĩtũkĩ mũno. Kwa ngelekanyʼo, mũthenya ũmwe mwana-a-asa wĩtawa Luis a nĩwakwatĩkanie na mũthemba mũna wa kanza ũtakwataa andũ aingĩ. Ndakĩtalĩ amũtavisye kana eĩkala thayũ o myei mĩvũthũ. Nake Monika na mũũme nĩmakwatene maũndũnĩ ma kĩ-veva. Ĩndĩ mũthenya ũmwe, Monika nĩwamanyie kana mũũme, ũla waĩ mũtumĩa wa kĩkundi, nĩweethĩĩtwe ayĩka naĩ kĩmbithĩnĩ kwa ĩvinda yĩasa. Na ĩndĩ ve mwĩĩtu-a-asa ũte mũtwae wĩtawa Olivia, ũla walasimĩkie kũthama nũndũ vaĩ kĩuutani kĩnene kyakilyĩ kũkwata kĩsio kyoo. Yĩla wesie kũsyoka, eethĩie kana kĩuutani kĩu nĩkyaanangie nyũmba yake. Maũndũ ma andũ asu mavĩndũkie vyũ ĩvenyʼa na ĩsalukya. We waakwatwa nĩ ũndũ ũkatuma maũndũ maku maalamũkana vyũ ta moo?

² O na kũtwʼĩka twĩ athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova, nĩtũkwatawa nĩ mathĩna na tũkawaa, o ta andũ ala angĩ onthe. O vamwe na ũu, nĩvatonyeka tũkavĩngwa kana tũkathĩnwʼa nĩ ala matendete andũ ma Ngai. O na kũtwʼĩka Yeova ndatũsiĩĩaa tũikakwatwe nĩ mathĩna ta asu, nũtwathĩte kũtũtetheesya. (Isa. 41:10) O na yĩla twakwatwa nĩ maũndũ momũ vyũ, no atũtetheesye tũkaendeea kwĩkala twĩ atanu, tũkeka motwi maseo, na tũiendeea kũlũmanyʼa nake. Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũkwona maũndũ ana Yeova wĩkaa atũtetheesye yĩla kwaia. O na nĩtũkwona  maũndũ ala twaĩle kwĩka nĩ kana tũtetheke nĩ ũtethyo wake.

YEOVA AKAŨSŨVĨAA

3. Yĩla twakwatwa nĩ mathĩna momũ, nĩ ũndũ wĩva ũtonya kwĩthĩwa wĩ vinya kwĩka?

³ Thĩna. Yĩla twakwatwa nĩ thĩna mũmũ, no wĩthĩwe wĩ ũndũ wĩ vinya kũsũanĩa nesa na kwĩka motwi. Nĩkĩ? Nũndũ no twĩwʼe tũũmĩĩte ngoonĩ vyũ. O na no twĩthĩwe kĩlĩkonĩ tũitavĩwe mũno nĩ kĩũũyũ. Eka ũu, no twĩwʼe ta tũtembeelete kĩvindunĩ kya ngokomi, tũtesĩ twĩĩsĩla nzĩa yĩva. Kwoona ũndũ ala eĩtu-a-asa elĩ mawetwa mwambĩĩonĩ meewie yĩla makwatiwe nĩ mathĩna. Olivia aĩtye, “Yĩla kĩuutani kĩu kyaanangie nyũmba yakwa, neewie natuanĩwa nĩ nthĩ vyũ.” Nake Monika aĩtye ũũ ĩũlũ wa kĩko kya mũũme: “Nasonokie mũno. Ĩndĩ ti ũu wʼoka. Neewie natũlĩka ngoo vyũ. O na kwĩka tũmaũndũ twa kĩla mũthenya kwaĩ kĩvalũa. Nakwatiwe nĩ ũndũ ndaĩkĩĩaa kana no ũngwate.” We Yeova atwathĩte kũtũtetheesya ata yĩla twaemeewa nĩ mawĩmakĩo?

4. Kwosana na Avilivi 4:​6, 7, nĩ ũndũ wĩva Yeova ũtwathĩte?

⁴ Ũndũ Yeova ũtũtetheeasya. Atwathĩte kũtũnenga kĩla Mbivilia yĩtĩte “mũuo wa Ngai.” (Soma Avilivi 4:​6, 7.) Mũuo ũsu nĩ kyaũ? Nĩ ũuu wa kĩlĩko na wa ngoo ũla tũkwataa nũndũ wa kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Yeova. Mũuo ũsu “ũvĩtũkĩte ũmanyi wʼonthe,” na ũu nĩ kwasya, nĩ mũseo ki o na kwĩ ũndũ tũtonya kũsũanĩa. Kwa ngelekanyʼo, ve ĩvinda we waamũvoya Yeova na kĩthingʼĩĩsyo, na ĩtina wa ũu, ũkewʼa wausya vyũ o na kwĩ ũndũ ũkwĩkwatasya? Ethĩwa waaĩwʼa ũu, ũsu nĩwʼo “mũuo wa Ngai.”

5. Mũuo wa Ngai ũsũvĩaa ata ilĩko na ngoo sitũ?

⁵ Ĩandĩko o yĩu ya Avilivi 4:7 yĩwetete kana mũuo wa Ngai “ũkasũvĩaa [kana, ũkasungaa] ngoo syenyu na ilĩko syenyu.” Ndeto ya tene ĩla yaalyũlilwe “ũkasũvĩaa” yatũmĩawa nĩ andũ ma ita, na yatũmĩawa kũelesya ũndũ asikalĩ masungaa ndũa nĩ kana ndĩkavithũkĩwe. Ekali ma ndũa ĩla yĩ na asikalĩ makomaa mauĩtye nũndũ nĩmeesĩ kana ve nguthu ya asikalĩ mĩvĩanĩ ya ndũa ĩkũmasunga. O ta ũu, yĩla mũuo wa Ngai wasũvĩa ngoo sitũ na ilĩko sitũ, twĩkalaa tũuĩtye nũndũ nĩtwĩsĩ twĩ asũvĩĩku. (Sav. 4:8) O ta Aana, o na ethĩwa maũndũ maitũ maiseũva vau kwa vau, no twĩwʼe twausya kwa nzĩa yĩana ũna. (1 Sam. 1:​16-18) Na yĩla twausya, vethĩawa ve laisi mũnango kũsũanĩa nesa na kwĩka motwi maseo.

6. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũtetheke nĩ mũuo wa Ngai? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁶ Kĩla twaĩle kwĩka. Yĩla ũũthĩnĩka, mwĩkaĩle mũsũvĩi waku. Ata? Voya nginya  wĩwʼe wakwata mũuo wa Ngai. (Luka 11:9; 1 Ath. 5:17) Ũla Luis tũmũwetie mwambĩĩonĩ nĩwaeleisye ũndũ we na kĩveti kyake, Ana, mavotie kũmĩĩsya, ĩtina wa kũmanya kana aĩ o na myei mĩvũthũ ya kwĩkala thayũ. Aisye: “Mavindanĩ ta asu nĩ ũndũ wĩ vinya mũno kwĩka motwi ĩũlũ wa maũndũ makonetye ũiiti na maũndũ angĩ. Ĩndĩ o na ĩvindanĩ yĩu yũmĩte ũu, mboya nĩyo yatũtetheeisye kwĩthĩwa na mũuo.” Luis na mũka maĩtye kana mavoyie mavinda maingĩ na kĩthingʼĩĩsyo, mamũkũlĩtye Yeova amanenge mũuo wa kĩlĩko, ngoo nduu, na ũĩ wa kwĩka motwi maseo. Na nĩmoonie aimatetheesya. Ethĩwa ve thĩna ũkomanĩte nawʼo, voya na kĩthingʼĩĩsyo na ũkakwata mũuo wa Yeova, ũla ũkasũvĩaa ngoo na kĩlĩko kyaku.—Alo. 12:12.

YEOVA AKAŨLŨLŨMĨĨLASYA

7. Tũtonya kwĩwʼa ata yĩla twakwatwa nĩ ĩtatwa yũmũ?

⁷ Thĩna. Yĩla twakwatwa nĩ ĩtatwa yũmũ, no tũlanĩlwʼe nĩ maũndũ ala me ngoonĩ na kĩlĩkonĩ, kana tũkaemwa nĩ kwĩka maũndũ ũndũ tũneekaa tene. No twĩwʼe ta tũkwĩkangwʼa kũũ na kũũ nĩ maũndũ ala matũemeee ngoonĩ, o ta meli ĩkwĩkangwʼa kũũ na kũũ nĩ kĩuutani ũkanganĩ. Ũla mwĩĩtu-a-asa twaweta wĩtawa Ana aĩtye kana nĩwaemeeiwe nĩ maũndũ maingĩ ngoonĩ ĩtina wa Luis kũkwʼa. Aisye: “Mavinda amwe neewʼaa ta ndiiwe moko mathei, na kĩu kyatumaa nĩmakĩa. O na ĩngĩ, kĩkwʼũ kyake nĩkyatumaa nĩthata mũno.” Eka ũu, Ana nĩweewʼaa ta wĩ weka na nĩwakusaa ngoo yĩla watwʼĩka nĩwe ũkwĩka motwi maũndũnĩ Luis ũneekaa nesa vyũ. Mavinda angĩ, eewʼaa ta wĩ ũkanganĩ wĩ na kĩuutani. Yeova atũtetheeasya ata yĩla ngoo sitũ syaemeewa nĩ maũndũ maingĩ meũtũlanĩlya?

8. Nĩ ũndũ wĩva Yeova ũtũĩkĩĩthĩtye ĩandĩkonĩ ya 1 Vetelo 5:10?

⁸ Ũndũ Yeova ũtũtetheeasya. Nũtũĩkĩĩthĩtye kana akatũlũlũmĩĩlasya. (Soma 1 Vetelo 5:10.) Yĩla kwĩ na kĩuutani ũkanganĩ, meli nĩtonya kwĩkangwʼa mũno kũũ na kũũ. Nĩ kana kĩu kĩikethĩwe, meli mbingĩ syĩthĩawa syakĩĩwe syĩndũ sya kũilũlũmĩĩlya, ila syĩthĩawa ndeenĩ syasyo ĩtheo wa kĩwʼũ. Syĩndũ isu nisũvĩaa meli ndĩkekangwʼe mũno. Kĩu nĩkĩtumaa ala me melinĩ mewʼa me asũvĩĩku na me eanĩe mũnango. O na vailye ũu, mĩthemba mingĩ ya syĩndũ isu ĩthũkũmaa nesa yĩla meli ĩendete. O ta ũu, Yeova atũlũlũmĩĩlasya twaendeea kũmũthũkũma twĩ aĩkĩĩku mavindanĩ ma thĩna.

9. Syĩndũ sya kwĩka ũkunĩkĩli itonya kũtũtethya ata? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁹ Kĩla twaĩle kwĩka. Yĩla waemeewa nĩ maũndũ maingĩ ngoonĩ, ĩkĩa kĩthito ũlũmanyʼe na mũvango waku wa kwĩka maũndũ ma kĩ-veva. Nĩ wʼo kana ndwĩĩthĩwa ũtonya kwĩka maũndũ  onthe ũndũ ũneekaa tene, ĩndĩ lilikana kana Yeova nũeleawa. (Sianĩsya na Luka 21:​1-4.) O na ĩngĩ, vatha ĩvinda ya kwĩmanyĩsya we mwene na kũvindĩĩsya kĩla weemanyĩsya. Nĩkĩ? Nũndũ Yeova atũmĩaa ũseũvyo wake kũtũnenga ilungu na vitio nzeo sya kũtũlũlũmĩĩlya mavindanĩ ma mathĩna. Nĩ kana ũkwate kĩla ũkwenda, no ũtũmĩe syĩndũ sya kwĩka ũkunĩkĩli ila syĩ kĩthyomonĩ kyaku, ta JW Library^®, Fahirisi, na Ĩvuku ya Kwĩka Ũkunĩkĩli ya Ngũsĩ sya Yeova. Ũla Monika tũwetie mwambĩĩonĩ aĩtye kana yĩla weewʼa ta wambĩĩa kũemeewa ngoonĩ, nĩwatũmĩaa syĩndũ sya kwĩka ũkunĩkĩli nĩ kana akwate ũtao. Kwa ngelekanyʼo, nĩwamanthaa ũvoo ũla wĩ ungu wa ndeto “ũthilĩku.” Na mavinda angĩ nĩwamanthaa ũvoo ũla wĩ ungu wa ndeto “kũvũnyanĩwa,” kana “ũĩkĩĩku.” Asomaa ũvoo ũla wakwata nginya yĩla ũkwĩsa kwĩwʼa kavaa. Aisye: “Ndyambĩĩa kwĩka ũkunĩkĩli, neethĩawa na kĩũũyũ kingĩ. Ĩndĩ kũsoma ũvoo ũla nakwata kwatumaa nĩwʼa Yeova ta wangumbatĩa. O ũndũ naendeeie na kũsoma, nĩnamanyie kana Yeova nĩwaeleawa vyũ ũndũ ngwĩwʼa na nĩwandetheeasya.” O tondũ meli ĩlũlũmĩĩlawʼa nĩ ila syĩndũ syĩ ndee wayo nginya ĩkavĩtũka kĩuutani, ũtethyo ta ũsu kuma kwa Yeova no ũtume o naku ũeka kũthĩnĩka mũno ngoonĩ nginya ũkewʼa wausya.—Sav. 119:​143, 144.

YEOVA AKAŨTWʼĨĨKAA

10. Tũtonya kwĩwʼa ata ĩtina wa kũkwatwa nĩ ũndũ mũthũku?

¹⁰ Thĩna. Ĩtina wa kũkwatwa nĩ ũndũ mũthũku, nĩvatonyeka mĩthenya ĩmwe tũkewʼa twĩ onzu. No twĩwʼe o tondũ mũthaũki ũnasembaa mũno wĩwʼaa yĩla waũmĩa na aitwʼĩka yu ethi aithua. No twĩwʼe ve vinya kwĩka maũndũ tũnekaa o kwa nzĩa yĩ laisi, kana tũkaeka kwĩthĩwa na wendi wa kwĩka maũndũ tũnatanĩaa. O ta Eliya, no twĩwʼe ta vate ũndũ ũngĩ tũkwenda kwĩka. No twĩwʼe tũyenda o kũkoma tu. (1 Asu. 19:​5-7) Yeova atwathĩte kũtwĩka ata yĩla tũkwĩwʼa twĩ onzu?

11. Nĩ kwa nzĩa ĩngĩ yĩva Yeova ũtũtetheeasya? (Savuli 94:18)

¹¹ Ũndũ Yeova ũtũtetheeasya. Nũtwathĩte kũtũtwʼĩĩka. (Soma Savuli 94:18.) O tondũ mũthaũki ũũmĩĩte wendaa kũtwʼĩĩkwa nĩ kana atembee, o naitũ no kwĩthĩwa twaĩle kũtetheewʼa nĩ kana tũendeee kũmũthũkũma Yeova na kĩthito. Mavindanĩ ta asu, Yeova atũĩkĩĩthĩtye ũũ: “Nyie, Yeova Ngai waku, ngakũkwata kwʼoko kwaku kwa aũme, ngĩkwĩa, Ndũkakĩe; ngakũtethya.” (Isa. 41:13)  Mũsumbĩ Ndaviti nĩweeyoneie ũndũ ũsu. Yĩla wakwatĩtwe nĩ mathĩna na wathĩnawʼa nĩ amaitha, amũtavisye Yeova ũũ: “Kwʼoko kwaku kwa aũme nĩkwʼo kũngwatĩte.” (Sav. 18:35) Yeova atũtwʼĩĩkaa ata?

12. Yeova atonya kũtũmĩa aaũ matũtetheesye yĩla twĩ onzu?

¹² Mavinda maingĩ Yeova atũtwʼĩĩkaa kwa kũthuthya angĩ matũtetheesye. Kwa ngelekanyʼo, ĩvinda yĩmwe yĩla Ndaviti weewʼaa ate na vinya, mũnyanyae Yonathani nĩwamũthokeie nĩ kana amũtwʼĩĩke na aimwĩkĩa vinya. (1 Sam. 23:​16, 17) O ta ũu, Yeova nĩwamũnyuvie Elisa nĩ kana anenge Eliya ũtethyo ũla wendaa. (1 Asu. 19:​16, 21; 2 Asu. 2:2) Ũmũnthĩ, Yeova no atũmĩe andũ ma mũsyĩ, anyanya, kana atumĩa kũtũtwʼĩĩka. Ĩndĩ yĩla tũkwĩwʼa tũũmĩĩte, no twĩwʼe tũyenda kwĩvathana na andũ ala angĩ. Twĩwʼaa tũyenda o kwĩkala twĩ ithyoka. Na ũsu nĩ ũndũ ũkũeleeka. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana Yeova atũtwʼĩĩke?

13. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana Yeova atũtwʼĩĩke? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹³ Kĩla twaĩle kwĩka. Tata ũndũ ũtonya nĩ kana ndũkevathane na ala angĩ. Yĩla tweevathana na ala angĩ, kĩlĩko kĩlũmaa vandũ vamwe na tũyambĩĩa kũsũanĩa mũno ĩũlũ witũ ene na mathĩna maitũ. Kĩu no kĩtume tũteka motwi maseo. (Nth. 18:1) Nĩ wʼo kana mavinda amwe no twende kwĩkala twĩ ithyoka, na mũno mũno yĩla twakwatwa nĩ maũndũ momũ. Ĩndĩ yĩla tweevathũla kwa ĩvinda yĩasa, nĩ laisi tũkethĩwa tũyĩvathana na nzĩa ila Yeova ũkũtũmĩa kũtũtwʼĩĩka. Kwoou yĩla wakwatwa nĩ thĩna, ĩtĩkĩla ũtethyo wa andũ maku ma mũsyĩ, anyanya, na atumĩa, o na ethĩwa wĩĩwʼa ũndũ ũsu wĩ vinya ata. Monae kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte, na ũu nĩ kwasya, monae ta nzĩa ya Yeova ya kũũtwʼĩĩka.—Nth. 17:17; Isa. 32:​1, 2.

YEOVA AKAŨKIAKIASYA

14. Nĩ maũndũ meva matonya kũtuma twĩthĩwa na wia?

¹⁴ Thĩna. Mavinda amwe, no tũkwatwe nĩ maũndũ matonya kũtuma twĩthĩwa na wia. Mbivilianĩ, athũkũmi aĩkĩĩku ma Ngai nĩmawetete mavinda maĩ na kĩũũyũ na matetemaa nũndũ wa amaitha moo kana maũndũ angĩ. (Sav. 18:4; 55:​1, 5) O tamo, no twĩthĩwe tũivĩngwa twĩ sukulu, wĩanĩ, nĩ andũ maitũ ma mũsyĩ, kana nĩ silikalĩ. O na no twĩthĩwe na wia tũyona nĩtũtonya kũkwʼa nũndũ wa ũwau twĩ nawʼo. Mavindanĩ ta asu, no twĩwʼe tũtetonya ta kana kanini. Yeova atũtetheeasya ata mavindanĩ ta asu?

15. Nĩ ũĩkĩĩthyo wĩva wĩ nthĩnĩ wa Savuli 94:19?

 ¹⁵ Ũndũ Yeova ũtũtetheeasya. Nũtũkiakiasya na aituma tũusya. (Soma Savuli 94:19.) Savuli ĩsu yĩtuma tũsũanĩa kelĩtu ke na wia na keũkĩa kũkoma ke koka nũndũ wa kĩtundumo kĩnene. No tũvindĩĩsye ĩthe wako ayũka, akakokĩlya, na aikakumbatĩa nginya kaikoma. O na kũtwʼĩka kĩtundumo kĩ o vo, ũkiakisyo wa ĩthe wako ũtumaa kewʼa ke kasũvĩĩku. Yĩla twakwatwa nĩ ũndũ ũũtuma twĩthĩwa na wia, no twende Ĩthe witũ wa ĩtunĩ atũkumbatĩe kwa nzĩa ya ngelekanyʼo nginya twĩwʼe twausya. Tũtonya ata kũkwata ũkiakisyo ũsu?

16. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũtetheke nĩ ũkiakisyo wa Yeova? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁶ Kĩla twaĩle kwĩka. Tũmĩaa ĩvinda yingĩ vamwe na Yeova. Na ũtonya kwĩka ũu kwa kũvoya na kũsoma Ndeto yake. (Sav. 77:​1, 12-14) Na ĩndĩ yĩla wakwatwa nĩ ũndũ ũũkũthĩnyʼa kĩlĩko, nĩvatonyeka ũndũ ũla ũkethĩawa wĩ wa mbee, nĩ kũmũkũlya Ĩthe waku wa ĩtunĩ akũtetheesye. Mũtavasye maũndũ ala meũkũthĩnyʼa na meũtuma wĩthĩwa na wia. Mũekae aneene naku na aikũkiakisya kwĩsĩla Maandĩko. (Sav. 119:28) Nĩvatonyeka ũkakwata kĩlungu kĩna kya Mbivilia kĩtonya kũũkiakisya mũno yĩla wĩ na wia. Kwa ngelekanyʼo, no ũkwate ũvoo ũtonya kũkwĩkĩa vinya ĩvukunĩ ya Yovu, Savuli, Nthimo, na ndetonĩ sya Yesũ ila syĩ Mathayo kĩlungu kya 6. O ũndũ wamũvoya Yeova na wasoma Ndeto yake, nowʼo ũkonaa aikũkiakisya.

17. Nĩ ũndũ wĩva tũte na nzika nawʼo?

¹⁷ Tũi na nzika kana Yeova akeethĩawa vamwe naitũ o na maũndũ maia ata thayũnĩ. Tũikesa kwĩthwa twĩ ithyoka. (Sav. 23:4; 94:14) Yeova atwathĩte kana akatũsũvĩaa, akatũlũlũmĩĩlasya, akatũtwʼĩĩkaa, na akatũkiakiasya. Ĩandĩko ya Isaia 26:3 yaĩtye ũũ ĩũlũ wa Yeova: “Ũkamwĩkalya e mũuonĩ mwĩanĩu we ũla kĩlilikano kyake kĩlũlũmĩle kwaku we; nũndũ nũkũĩkĩĩaa.” Kwoou mwĩkwatye Yeova, na ũyĩĩkĩĩthya nĩwatetheka nĩ nzĩa ila ũtũmĩaa kũũtetheesya. Weeka ũu, ũkakwata vinya ĩvindanĩ ya mathĩna.