1. Andũ aingĩ ũmũnthĩ mendete kwĩka ata?

 WE NĨWONETE kana andũ aingĩ ũmũnthĩ nĩmendete kwĩkumya? Kwa ngelekanyʼo, amwe matũmĩaa isese sya kũea ngewa kwĩkathĩĩa mo ene na maũndũ ala meanĩĩtye. Ĩndĩ no andũ anini mũno mamũkumasya Yeova Ngai. Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũkwona kĩla kyonanawʼa nĩ kũmũkumya Yeova na kĩla kĩtũthangaasya twĩke ũu. O na nĩtũũsyoka twone ũndũ tũtonya kũmũkumya Ngai kana kũmũnenga ndaĩa ĩla ĩmwaĩlĩte na ũndũ we mwene ũkakumya ĩsyĩtwa yake ĩvinda yũkĩte.

KWʼO KŨMŨKUMYA YEOVA NĨ KWĨKA ATA?

2. Yeova oonanisye ata kana we nĩ Ngai wa mwanya Kĩĩmanĩ kya Sinai? (Sisya visa.)

² Kũkumya mũndũ kana kũmũnenga ndaĩa nĩ kwĩka ata? Mbivilianĩ, ndeto “kũkumya” kana “kũnenga ndaĩa” no yonanyʼe kwĩka ũndũ ũũtuma mũndũ oneka e wa mwanya. Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa Yeova kũvonokya Aisilaeli kuma ũkombonĩ Misili, nĩwamonisye ũndũ we ne Ngai wa mwanya. Kwakũna visa ũndũ ũũ: Ve Aisilaeli milioni mbingĩ maũngye vakuvĩ na Kĩĩma kya Sinai nĩ kana mewʼe kĩla Ngai ũkwenda kũmatavya. Ĩthweo ĩkamu nĩyĩvwʼĩkĩte kĩĩma kĩu. Vau kwa vau, kũyĩthĩwa na kĩthingitho kĩnene kya nthĩ, itundumo, motisi, na kũyĩwʼĩka wasya mũnene mũno wa soo. (Kuma 19:​16-18; 24:17; Sav. 68:8) Yĩla Yeova weekie maũndũ asu, Aisilaeli mailea kwĩthĩwa masengʼie mũno moona ũndũ we ne Ngai wa mwanya.

3. Tũtonya ata kũmũkumya Yeova?

 ³ Nao nata andũ? Kwa wʼo no tũmũkumye Yeova? Ĩĩ, no twĩke ũu. Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka tũkakumya Yeova nĩ kũtavya angĩ ĩũlũ wa vinya wake ũte maela na nguma syake sya mwanya. O na ĩngĩ, nĩtũmũkumasya yĩla twaeka ataĩwe ne we nũndũ wa maũndũ ala ũtũtetheesye kwĩanĩsya. (Isa. 26:12) Mũsumbĩ Ndaviti nĩ ngelekanyʼo nzeo ya mũndũ wakumasya Yeova. Ĩvinda yĩmwe, avoyie ũũ e mbee wa ũmbano wa Isilaeli: “Ame Yeova, ũnene, na vinya, na ndaĩa, na ũkĩlyo, na ũsumbĩ, nĩ waku: nũndũ kyonthe kĩla kĩ matunĩ na kũũ nthĩ nĩ kyaku.” Ĩtina wa Ndaviti kũmina mboya yake, ‘ũmbano wʼonthe nĩwamũtaĩie [kana, nĩwamũkumisye] Yeova.’—1 Mav. 29:​11, 20.

4. Nĩ maũndũ meva Yesũ weekie oonanyʼa nĩwamũkumasya Yeova?

⁴ Yĩla Yesũ waĩ kũũ ĩũlũ wa nthĩ, ve maũndũ weekie oonanyʼa kana nĩwakumasya Ĩthe wake. Kwa ngelekanyʼo, nĩwatavasya andũ kana Ĩthe wake nĩwe wamũnengae vinya wa kwĩka syama. (Mko. 5:​18-20) O na ĩngĩ, nĩwawetaa maũndũ maseo ĩũlũ wa Ĩthe wake na nĩwakuaa andũ ala angĩ nesa. Nĩwoonanisye ũu ĩvinda yĩmwe wamanyĩasya ĩsinakokenĩ. Katĩ wa ala mamwĩthukĩĩsye, ve mũndũ mũka walikĩtwe nĩ ndaimoni kwa ĩvinda ya myaka 18. Ndaimoni ĩsu nĩyatumĩte ekumba vyũ na ndaĩ atonya kũũngalala nongi. Mwa ũsu waĩ ũndũ wa kũmakya ta kĩ! Yĩla Yesũ wamwonie, nĩwamwĩwʼĩie ĩnee, amũthengeea, na amwĩa ũũ o nesa: “Mũndũ mũka, nĩwathawʼa kuma wonzunĩ waku.” Na ĩndĩ Yesũ amwilĩĩla moko, na vau kwa vau, aũngalala na “ambĩĩa kũmũkumya Ngai.” Mũndũ mũka ũsu nĩwamũtũngĩie Yeova mũvea mũno nũndũ yu aĩ na ũima wa mwĩĩ ĩngĩ! (Luka 13:​10-13) Mũndũ mũka ũsu aĩ na kĩtumi kĩseo kya kũmũkumya Yeova, na o naitũ nĩtwaĩle kwĩka ũu.

NĨ KYAŨ KĨTŨTHANGAASYA TŨMŨKUMYE YEOVA?

5. Twĩ na itumi syĩva sya kũmũnenga Yeova ndaĩa?

⁵ Tũmũkumasya Yeova nũndũ nĩtũmũnengete ndaĩa mũno. Twĩ na itumi mbingĩ sya kũmũnenga ndaĩa. Kwa ngelekanyʼo, Yeova nĩwe Mwene Vinya Wʼonthe, na kwoou vinya wake ndwĩ maela. (Sav. 96:​4-7) Ũĩ wake mwingĩ nĩwonekaa nesa syĩndũnĩ ila woombie. Nĩwe Mwambĩlĩĩlya wa thayũ na nũtũnengae kyonthe kĩla tũkwenda nĩ kana tũendeee kwĩkala thayũ. (Ũvu. 4:11) O na ĩngĩ, ethĩawa e mũĩkĩĩku. (Ũvu. 15:4) Eka ũu, ũndũ o na wĩva ũla wĩkaa nĩwaĩlaa, na mavinda onthe, nĩwĩanĩasya mawatho make. (Yos. 23:14) Nĩkyo kĩtumi mwathani Yelemia waisye ũũ ĩũlũ wake: “Nĩkwĩthĩwa katĩ wa andũ oĩ onthe ma i mbaĩ, na ũnenenĩ woo wʼonthe wa kĩũsumbĩ, vai ũilyĩ taku”! (Yel. 10:​6, 7) Vate nzika, twĩ na itumi mbingĩ sya kũnenga ndaĩa Ĩthe witũ wa ĩtunĩ. Ĩndĩ eka o kũmũnenga ndaĩa, nĩtwaĩlĩte kũmwenda.

6. Nĩkĩ tũmwendete Yeova?

⁶ Tũmũkumasya Yeova nũndũ nĩtũmwendete mũno. Kwasũanĩa nguma syĩ kĩvathũkanyʼo ila itumaa tũmwenda. E tei na nĩwĩwʼĩaa andũ ĩnee. (Sav. 103:13; Isa. 49:15) Nũndũ wa tei wake, nĩwũũmĩaa mũno yĩla tũũmĩĩte. (Nzek. 2:8) O na ĩngĩ, nũtũtetheeasya tũmũmanye na tũitwʼĩka anyanyae. (Sav. 25:14; Meko 17:27) O na eka ũu, we e wĩnyivyo. Na twĩasya ũu nũndũ Mbivilia yaĩtye: “[Nĩwĩnyivasya] asisye syĩndũ syĩ ĩtunĩ na nthĩ. Nĩwũkĩlasya ngya kũmyumya kĩtoonĩ.” (Sav. 113:​6, 7) Kwa wʼo, maũndũ asu onthe matumaa tũkumya Ngai witũ mũnene, kana ti wʼo?—Sav. 86:12.

7. Nĩ kĩanda kĩva kya mwanya twĩ nakyo?

 ⁷ Tũmũkumasya Yeova nũndũ twendaa angĩ mamũmanye. Andũ aingĩ mayĩsĩ ũwʼo ĩũlũ wake. Nĩkĩ? Nũndũ Satani nĩwĩkĩĩte mbindu ilĩko syoo kwa kũnyaĩĩkya maũndũ maingĩ mathũku na ma ũvũngũ ĩũlũ wake. (2 Ako. 4:4) Satani atumĩte andũ maĩkĩĩa kana Yeova nĩ Ngai wĩyĩĩvanĩasya, ũtathĩnĩkĩaa andũ, na kana nĩwe waĩle kũtũlwa mũtĩ nũndũ wa maũndũ mathũku ala mekĩkaa ĩũlũ wa nthĩ. Ĩndĩ ithyĩ nĩtwĩsĩ ũwʼo ĩũlũ wa Ngai witũ! Twĩ na kĩanda kya mwanya kya kũtavya andũ ũwʼo ĩũlũ wa Ngai witũ nĩ kana o namo mamũkumye. (Isa. 43:10) Savuli ya 96 nĩneeneete mũno ĩũlũ wa kũmũkumya Yeova. Tũineenea ndeto imwe mbeveee syĩ nthĩnĩ wa Savuli ĩsu, sũanĩa ũndũ ũtonya kũmũkumya Yeova kana kũmũnenga ndaĩa ĩla ĩmwaĩle.

TŨTONYA ATA KŨMŨKUMYA YEOVA?

8. Nĩ ũndũ ũmwe wĩva tũtonya kwĩka tũkamũkumya Yeova? (Savuli 96:​1-3)

⁸ Soma Savuli 96:​1-3. No tũmũkumye Yeova kwĩsĩla maũndũ ala tũũweta ĩũlũ wake. Mĩsoanĩ ĩsu, andũ ma Yeova meĩtwe ũũ: “Mwinĩei Yeova, . . . taĩai syĩtwa yake; onanʼyai ũtangĩĩo wake . . . Tavanʼyai ũtheu mũtisu wake katĩ wa i mbaĩ.” Asu nĩ maũndũ amwe tũtonya kwĩka tũkamũkumya Ĩthe witũ wa ĩtunĩ. Ayuti aĩkĩĩku na Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa nĩmeethĩawa na maũndũ maingĩ ma kũtavya andũ ala angĩ ĩũlũ wa nguma syake sya mwanya, o vamwe na maũndũ maseo ala weekĩte kwondũ woo. (Nda. 3:​16-18; Meko 4:29) Tũtonya kũatĩĩa ngelekanyʼo yoo ata?

9-10. Ngewa ya Angelena yaũmanyĩsya kyaũ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁹ Kwasũanĩa ngewa ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Angelena a wĩkalaa Amelika. Nĩwamũteteie Yeova e na ũkũmbaũ kambuninĩ ĩla ũthũkũmaa. Yĩla waandĩkiwe kambuninĩ ĩsu oou, nĩwathokiwʼe ũmbanonĩ e na angĩ, ala o namo maĩ eũ kambuninĩ ĩsu. Kĩla ũmwe aaĩlĩte kũelesya maũndũ maingangĩ ĩũlũ wake. Angelena nĩwavangĩte kũmonyʼa visa sya maũndũ ala wataanĩĩte nũndũ wa kwĩthĩwa e Ngũsĩ ya Yeova. Ĩndĩ saa syake sya kũneena itanamba kũvika, mũndũũme ũmwe mathũkũmaa ĩmwe nĩwaisye kana aeetwe nĩ asyai Ngũsĩ. Nĩwambĩĩie kũweta maũndũ mathũku ĩũlũ wa Ngũsĩ na kĩla iĩkĩaa. Angelena aĩtye: “Neewie  natwʼĩka nda. Neekũlilye: ‘Yo nĩngũeka mũndũ ũũ aendeee kũneena ũvũngũ ĩũlũ wa Yeova kana nĩngũmũtetea?’”

¹⁰ Yĩla mũndũũme ũsu waminie kũneena, Angelena nĩwavoyie mboya nguvĩ ate kumya wasya. Na ĩndĩ nĩwaneenisye mũndũũme ũsu o nesa amwĩa: “Nyie nĩeetwe nĩ asyai Ngũsĩ, o taku. Na kũvika o na ũmũnthĩ, nĩ o Ngũsĩ.” O na kau ndwaĩ ũndũ wĩ laisi, Angelena nĩwaendeeie kwĩkala auĩtye na oonyʼa ala wathũkũmaa namo visa sya maũndũ amwe watanĩĩte aimũthũkũma Yeova. O na nĩwateteie mũĩkĩĩo wake e na ndaĩa. (1 Vet. 3:15) Maũndũ maendie ata? Angelena aitwʼĩka nĩwamina kũneena, mũndũũme ũsu aĩ anaalyũla woni wake. O na nĩwawetie maũndũ amwe watanĩaa e mũnini. Angelena aĩtye: “No nginya tũmũtetee Yeova. Nĩ kĩanda kya mwanya kũtavya ala angĩ ũwʼo ĩũlũ wake.” O naitũ twĩ na kĩanda kya kũmũtaĩa Yeova na kũmũkumya, o na ethĩwa ala angĩ nĩmeũmũvũthya.

11. Kuma tene, athaithi ma wʼo ma Yeova methĩĩtwe maiatĩĩa ata mwolooto ũla wĩ Savuli 96:8?

¹¹ Soma Savuli 96:8. No tũmũkumye Yeova na syĩndũ sitũ sya vata. Kuma tene, athaithi ma wʼo ma Yeova nĩmethĩĩtwe maimũtaĩa kwa nzĩa ĩsu. (Nth. 3:9) Kwa ngelekanyʼo, Aisilaeli nĩmaumisye mbesa na syĩndũ ingĩ sya vata nĩ kana itetheesye kwaka ĩkalũ na kũyĩsũvĩa. (2 Asu. 12:​4, 5; 1 Mav. 29:​3-9) O namo amanyĩwʼa amwe ma Yesũ nĩmatũmĩaa “syĩndũ syoo” kũmũthũkũma we na atũmwa make. (Luka 8:​1-3) Eka ũu, Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa o namo nĩmaumisye ũtethyo kwondũ wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo. (Meko 11:​27-29) O naitũ no tũmũkumye Yeova tũtũmĩĩte mĩvothi yitũ ya ngoo ya kwenda.

12. Mĩvothi ĩla tumasya ĩtonya ata kũtuma Yeova akumwʼa? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹² Ekai twone ngelekanyʼo ĩmwe ĩkwonanyʼa ũndũ mĩvothi yitũ ĩtumaa Yeova akumwʼa. Mwakanĩ wa 2020, kwaĩ na yũa ĩvyũ nthĩ ya Zimbabwe, yĩla yakuie ĩvinda yĩasa. Andũ milioni mbingĩ maĩ vakuvĩ kũawa nĩ nzaa, na ũmwe aĩ mwĩĩtu-a-asa witũ wĩtawa Prisca. O na kau maũndũ mayaĩ laisi, we nĩwaendeeie kũlũmanyʼa na mũvango wake wa kũtavanasya kĩla Wakatatũ na Wakatano, o na kũtwʼĩka yaĩ ĩvinda ya mbanda. Atũi make nĩmamũthekeeaa nũndũ wa kũthi ũtavanyʼa vandũ va kũthi mũũndanĩ. Mamwĩaa, “Wĩũawa nĩ nzaa.” Prisca amasũngĩaa ate na nzika akamea, “Yeova ndaatia athũkũmi make o na  ĩndĩĩ.” Vatavĩtĩte ĩvinda yĩasya, nĩwakwatie syĩndũ sya ũtethyo kuma ovisinĩ witũ. Syĩndũ isu syathooetwe na mĩvothi ĩla tumasya. Atũi make nĩmatanĩthiwʼe nĩ ũndũ ũsu na mamwĩa: “Ngai ndaakũtia o na ĩndĩĩ! Kwoou twĩenda kwĩmanyĩsya maũndũ maingangĩ ĩũlũ wake.” Andũ mũonza katĩ woo nĩmambĩĩie kũendaa maũmbanonĩ ma kĩkundi.

13. Mwĩkalĩle witũ ũtonya ata kũtuma Yeova akumwʼa? (Savuli 96:9)

¹³ Soma Savuli 96:9. Mwĩkalĩle witũ no ũmũkumye Yeova. Yaĩ no nginya athembi ala mathũkũmaa ĩkalũnĩ ya Yeova methĩwe me atheu. (Kuma 40:​30-32) Ĩndĩ kĩla Yeova wonaa kĩ kya vata mũnango kwĩ ũtheu wa kĩ-mwĩĩ nĩ kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũseo. (Sav. 24:​3, 4; 1 Vet. 1:​15, 16) No nginya twĩkĩe kĩthito tumye “mwĩkalĩle wa tene,” kana kwa ndeto ingĩ, mawoni na meko mataĩlĩte, na tũyĩvwʼĩka “mwĩkalĩle mweũ,” ũla ũtumaa tũsũanĩa na tũkeka maũndũ mekwonanyʼa kana nĩtũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yeova na nguma syake sya mwanya. (Ako. 3:​9, 10) Yeova nũtetheesye andũ maĩ na mĩkalĩle mĩvuku vyũ na maĩ angʼendu mũno makaalyũka na makevwʼĩka mwĩkalĩle mweũ.

14. Ngelekanyʼo ya Jack yaũmanyĩsya kyaũ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁴ Kwasũanĩa ĩũlũ wa mũvungwa weetawa Jack, ũla waĩ kĩngʼendilĩ kĩthũku vyũ nginya andũ mamwĩtaa Ndaimoni. Nũndũ wa maũndũ mathũku ala weekaa, atwʼĩĩwe kũawa. Ĩndĩ eteele mũthenya wake wa kũawa ũvike, nĩwathokeiwe nĩ mwana-a-asa ũmwe na ambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia nake. O na kau ĩvinda ĩvĩtu nĩweekĩte maũndũ mathũku mũno, nĩwaumisye mwĩkalĩle wake wa tene na eeka moalyũku ala maaĩlĩte, na ĩtina wa ĩvinda, nĩwavatisĩwe. Aalyũlĩte mwĩkalĩle wake vyũ nginya mũthenya ũla wooawa, asũngi amwe ma yela nĩmakelemilye methoi maitiana nake. Mũnene ũmwe wa yela yĩu aisye: “Ve ĩvinda Jack waĩ mũvungwa ũla mũthũku vyũ. Ĩndĩ yu, nĩ ũmwe wa avungwa ala aseo vyũ.” Kyumwa kĩmwe ĩtina wa Jack kũawa, ana-a-asa ala maendaa kũtongoesya maũmbano ku yela nĩmakomanie na mũvungwa wookĩte ũmbanonĩ ũsu ya mbee. Nĩ kyaũ kyatumie atwʼa kũthi ũmbanonĩ ũsu? Nĩwendeeiwʼe mũno nĩ moalyũku ala Jack weekĩte na nĩwendaa mũno kũmanya kĩla waaĩlĩte kwĩka nĩ kana amũthaithae Yeova. Vate nzika, mwĩkalĩle  witũ no ũtũme Ĩthe witũ wa ĩtunĩ akumwʼa!—1 Vet. 2:12.

YEOVA AKAKUMYA ĨSYĨTWA YAKE ATA ĨVINDA YŨKĨTE?

15. Yeova akeeka ata akumye ĩsyĩtwa yake vyũ ĩvindanĩ yũkĩte? (Savuli 96:​10-13)

¹⁵ Soma Savuli 96:​10-13. Mĩsoa ya mũthya ĩla yĩ nthĩnĩ wa Savuli ya 96 yaĩtye kana Yeova nĩ Mũsili wa ũlũngalu na Mũsumbĩ. Yeova akakumya ĩsyĩtwa yake ata ĩvinda yũkĩte? Akeeka ũu kwa kũsila katĩ. O mĩtũkĩ, akilye kwananga Mbaviloni Ĩla Nene nũndũ wa kũmwanangĩa ĩsyĩtwa yake ĩtheu. (Ũvu. 17:​5, 16; 19:​1, 2) No kwĩthĩwa andũ amwe makambĩĩa kũmũthaitha Yeova ĩtina wa kwona Mbaviloni Ĩla Nene ĩyanangwa. Mũthya, kaũnĩ wa Alimaketoni, Yeova akaananga nthĩ ĩno ya Satani vamwe na onthe ala mamũvĩngaa na ala maumaa ĩsyĩtwa yake. Ĩndĩ akatangĩĩa onthe ala mamwendete, mamwĩwʼaa, na ala matanĩaa kũmũkumya. (Mko. 8:38; 2 Ath. 1:​6-10) Ĩtina wa ĩtatwa ya mũthya, yĩla yĩkethĩwa ĩtina wa ũla Ũsumbĩ wa Myaka Ngili wa Klĩsto kũthela, Yeova akeethĩwa atheetye ĩsyĩtwa yake vyũ. (Ũvu. 20:​7-10) Ĩvindanĩ yĩu, “nthĩ ĩkausũwa nĩ kũmanya ũnene wa Yeova, o tondũ manzĩ makunĩkĩlye ũkanga.”—Ava. 2:14.

16. Ũtwʼĩte kwĩka ata? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁶ Ũkeethĩwa wĩ ũndũ wa kũtanĩthya ta kĩ yĩla andũ onthe ala makethĩwa thayũ makethĩwa maimũkumya Yeova na maimũnenga ndaĩa ĩla yaĩlĩte ĩsyĩtwa yake! Ĩndĩ ĩvinda yĩu yĩikaavika, ekai tũtũmĩe myanya yonthe ĩla yaumĩla kũmũkumya Ngai witũ. Nĩ kana Nzama Ĩla Ĩtongoesye ĩtũtetheesye kwona vata wa ũndũ ũsu, nĩnyuvĩte ĩandĩko ya Savuli 96:8 yĩthĩwe ĩandĩko yitũ ya mwaka wa 2025. Ĩandĩko yĩu yaĩtye: ‘Mũnengei Yeova ndaĩa ĩla yaĩlĩte syĩtwa yake.’