1. Nĩkĩ tũtanaa mũno na kwona kĩ kĩanda kĩnene kwĩtwa Ngũsĩ sya Yeova?

 NĨTŨTANĨAA kwĩtwa Ngũsĩ sya Yeova na twonaa kĩu kĩ kĩanda kĩnene vyũ! Kĩtumi nũndũ twĩtanĩaw’a na ĩsyĩtwa ya Ngai, na twĩkalaa kwosana na ĩsyĩtwa yĩu kwa kũtetheesya wĩanĩ wa kũtavany’a na kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a. Nĩtũtanaa mũno yĩla twatetheesya mũndũ wĩ na “ngoo nzeo kwondũ wa thayũ wa tene na tene” atw’ĩke mwĩtĩkĩli. (Meko 13:48) Twĩw’aa o ta Yesũ, ũla ‘watanie mũno nthĩnĩ wa veva mũtheu’ yĩla amanyĩw’a make mamũeleisye maũndũ maseo ala meeyoneete ĩtina wa kũtavany’a.—Luka 10:1, 17, 21.

2. Twonanasya ata kana tũivũĩaa ngũĩ ũtavany’a witũ?

² Tũivũĩaa ngũĩ ũtavany’a witũ. Mũtũmwa Vaulo athuthisye Timotheo ũũ: “Ĩsũvĩe we mwene vamwe na kũmanyĩsya kwaku.” O na ongelile kũmwĩa: “Weeka ũu ũkeetangĩĩa we mwene na ala makwĩthukĩĩasya.” (1 Tim. 4:16) Wĩa witũ wa kũtavany’a nũtangĩĩaa mathayũ. Kwoou nĩtwĩsũvĩaa ene nũndũ twĩ laiaa ma Ũsumbĩ wa Ngai. Mavinda onthe twĩkalaa kwa nzĩa ĩkũmũtaĩa Yeova, na yosanĩte na ũvoo mũseo ũla tũtavanasya. (Avi. 1:27) O na ĩngĩ, twonanasya ‘nĩtũũsũvĩa kũmanyĩsya kwitũ’ kwa kwĩyũmbany’a nesa kwondũ wa ũtavany’a, na kwa kũmũvoya Yeova atũtetheesye tũtanamba kũneena na mũndũ.

3. Vatonya kũthi ata yĩla tũũtavany’a ũvoo wa Ũsumbĩ? Nengane ngelekany’o.

³ Ĩndĩ o na yĩla tweeka kyonthe kĩla tũtonya, andũ aingĩ kĩsionĩ nĩmatonya kũlea kwendeew’a nĩ ũvoo wa Ũsumbĩ. Kwasũanĩa ngewa ya Mwana-a-asa Georg Lindal, ũla watavanisye isionĩ syĩ kĩvathũkany’o sya nthĩ ya Iceland e weka, kuma mwaka wa 1929 nginya 1947. Nĩwanenganie mavuku ngili mbingĩ mũno, ĩndĩ vai mũndũ o na ũmwe waaĩtĩkĩla ũw’o. Aandĩkie: “Veonekana amwe nĩmeũvĩnga  ũw’o, na aingĩ nĩ ala matendeeaw’a nĩw’o o na vanini.” Amisonalĩ maumĩte sukulunĩ ya Ngileati nĩmatũmiwe kũu matetheesye wĩanĩ ũsu. Ĩndĩ ĩtina wa myaka kenda, now’o andũ amwe mesie kwĩyumya mamũthũkũme Yeova na mavatiswa. *

4. Tũtonya kwĩw’a ata yĩla andũ maema kwĩthukĩĩsya ũvoo mũseo?

⁴ Nĩtũũmĩaa yĩla andũ maema kũtwĩthukĩĩsya. No twĩw’e ta Vaulo, ũla wakwatiwe nĩ “kyeva kingĩ na woo ũteũthela” nũndũ Ayuti aingĩ nĩmaleile kwĩtĩkĩla kana Yesũ nĩwe Masia ũla wathanĩtwe. (Alo. 9:1-3) Nao nata ĩtina wa kwĩkĩa kĩthito kingĩ ũyĩmanyĩsya na mũmanyĩw’a na ũivoya kwondũ wake, akalea kwĩka maendeeo na ũyĩthĩa no ũekaa kwĩmanyĩsya nake? Kana nata ũkethĩwa ũtaamanyĩsya mũndũ o na ũmwe nginya akavatiswa? Nĩwaĩlĩte kũandũĩka ũisũanĩa Yeova ti ta ũathimĩte ũtavany’a waku? Ĩsomonĩ yĩĩ twĩsũngĩa makũlyo elĩ: (1) Nĩ kyaũ kyonanasya kana wĩ mũtavany’a mũseo? (2) Twaĩle kwĩthĩwa na mawoni meva?

5. Nĩkĩ tũtonya kwasya ti mavinda onthe maũndũ ala tũkwĩka kwondũ wa Yeova makaumĩlaa ũndũ tũkwendaa?

⁵ Mbivilia yaĩtye ũũ ĩũlũ wa mũndũ ũla wĩkaa kwenda kwa Ngai: “Ũndũ o na wĩva wĩkaa nĩwaĩlaa.” (Sav. 1:3) Ĩndĩ ũu ti kwonany’a kana kĩla ũndũ tũkwĩka kwondũ wa Yeova ũkaumĩlaa ũndũ tũkwendaa. Kĩtumi nũndũ thayũ wa kĩla ũmwe witũ ‘usũĩte thĩna’ nĩkwĩthĩwa twĩ ene naĩ. (Yovu 14:1) O na ĩngĩ, mavinda kwa mavinda andũ ala matũvĩngaa no mavĩngĩĩse wĩa witũ wa kũtavany’a ũtheinĩ. (1 Ako. 16:9; 1 Ath. 2:18) Kwoou we Yeova asiasya kyaũ nĩ kana atw’e kana mũndũ nĩ mũtavany’a mũseo? Kwaeka twone myolooto ĩmwe ya Mbivilia ĩkũtũtetheesya kũsũngĩa ĩkũlyo yĩu.

6. Yeova asiasya kyaũ nĩ kana atw’e kana twĩ atavany’a aseo?

⁶ Yeova asiasya kĩthito kitũ na wũmĩĩsyo witũ. Yeova atũtalaa ta twĩ atavany’a aseo twatethya wĩa witũ na kĩthito nũndũ nĩtũmwendete, andũ methĩwe nĩmeũtwĩthukĩĩsya kana maitwĩthukĩĩsya. Vaulo aandĩkie: “Nũndũ Ngai nĩ mũlũngalu, ndesa kũlwa nĩ wĩa wenyu na wendo ũla mwoonanisye kwondũ wa ĩsyĩtwa yake na kwa kũthũkũma na kũendeea kũmathũkũma atheu.” (Aevl. 6:10) Yeova nũlilikanaa kĩthito kitũ na wendo ũla twonanasya, o na ethĩwa kĩla tũkwĩkaa kĩinaumĩlya mosyao maseo. Nũndũ wa ũu, kĩĩ Vaulo watavisye Akolintho nĩkĩũkonetye, o na ethĩwa wĩa waku ndũnaumĩlya mosyao ala wĩĩvangĩĩe. Ameie: “Wĩa wenyu ti wa mana nthĩnĩ wa Mwĩaĩi.”—1 Ako. 15:58.

7. Twĩĩmanyĩsya kyaũ twasũanĩa kĩla mũtũmwa Vaulo wawetie ĩũlũ wa ũthũkũmi wake?

⁷ Mũtũmwa Vaulo aĩ misonalĩ mũseo vyũ  nũndũ nĩwatetheeisye kwambĩĩsya ikundi ndũanĩ mbingĩ. Ĩndĩ yĩla andũ amwe mambĩĩie kũmumany’a mayasya kana ndaĩ mwalimũ mũseo, ndaaĩtetea kwa kũweta ũtalo wa andũ ala watetheetye makatw’ĩka etĩkĩli. Vandũ va ũu, aineenea andũ asu mendaa kwĩnenevya ĩũlũ wake, aisye: “Nĩndethetye wĩa mwingĩ mbee woo.” (2 Ako. 11:23) O ta Vaulo, lilikanaa kana kĩla Yeova wonaa kĩ kya vata vyũ nĩ kĩthito kitũ na wũmĩĩsyo witũ.

8. Nĩ ũndũ wĩva twaĩle kũlilikana ĩũlũ wa ũtavany’a witũ?

⁸ Yeova nũtanĩthaw’a nĩ ũtavany’a witũ. Ĩvinda yĩmwe, Yesũ nĩwatũmie amanyĩw’a make 70 makatavany’e ũvoo wa Ũsumbĩ. Mamina, “masyokie me na ũtanu.” Nĩ kyaũ kyatumie matana? Mamũtavisye: “O na ndaimoni niũtwĩnyivĩsya twatũmĩa ĩsyĩtwa yaku.” Ĩndĩ Yesũ nĩwalũngile mosũanĩo moo yĩla wamatavisye: “Mũikatane nĩkwĩthĩwa maveva nĩmeũmwĩnyivĩsya, ĩndĩ tanai nũndũ masyĩtwa menyu nĩmaandĩke ĩtunĩ.” (Luka 10:17-20) Yesũ nĩweesĩ kana ti mavinda onthe makethukĩĩaw’a nesa ũu ũtavany’anĩ. Na kũneena ũw’o, tũyĩsĩ nĩmeana katĩ wa ala mamethukĩĩisye mesie kũtw’ĩka etĩkĩli. Amanyĩw’a asu nĩmaaĩle kũelewa kana kĩla meanĩsya ti kyo kyaĩlĩte kũtuma matana, ĩndĩ kĩla kya vata vyũ nĩ kũmanya kana Yeova nĩwatanĩthw’a nĩ kĩthito kyoo.

9. Kwosana na Akalatia 6:7-9, tũkakwata kyaũ twaendeea kũmĩĩsya ũtavany’anĩ witũ?

⁹ Twaendeea kũmĩĩsya ũtavany’anĩ witũ, tũkakwata thayũ wa tene na tene. Yĩla twavanda na twaĩmĩa mbeũ sya ũw’o wa Ũsumbĩ na ngoo yonthe, twĩthĩawa ‘tũivanda kwosana na veva’ nũndũ twĩthĩawa tweetĩkĩlya veva mũtheu wa Ngai ũthũkũme nthĩnĩ witũ. Na Yeova nũtwathĩte kana akatũnenga thayũ wa tene na tene ethĩwa ‘tũieka’ kũtavany’a kana ‘tũinoa,’ o na ethĩwa tũivota kũtetheesya mũndũ eyumye amũthũkũme.—Soma Akalatia 6:7-9.

10. Nĩ kyaũ kĩtumaa andũ matwĩthukĩĩsya kana malea kũtwĩthukĩĩsya yĩla tũũtavany’a?

¹⁰ Kĩla kĩtumaa andũ matwĩthukĩĩsya kana malea kũtwĩthukĩĩsya nĩ ũndũ ngoo syoo iilye. Yesũ nĩwaeleisye ũw’o ũsu atũmĩĩte ngelekany’o ya mũvandi wavandie mbeũ mĩthanganĩ yĩ kĩvathũkany’o, ĩndĩ no ila syavalũkile mũthanganĩ mũseo syasyaie. (Luka 8:5-8) Yesũ aisye kana mĩthanga ĩsu yĩ kĩvathũkany’o yonanasya ngoo sya andũ. Andũ asu mosaa “ndeto ya Ngai” kwa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o. (Luka 8:11-15) O ta mũvandi ũsu, tũyĩsa kũlasimĩthya mbeũ sya Ũsumbĩ ila twavanda ngoonĩ sya andũ iane. Wĩa witũ nĩ kũendeea kũvanda mbeũ isu nzeo sya ũvoo wa Ũsumbĩ. No ta ũũ mũtũmwa Vaulo waisye: “Kĩla mũndũ akakwata ĩtuvi yake kwosana na wĩa wake,” ĩndĩ ti kwosana na mosyao ma wĩa wake.—1 Ako. 3:8.

11. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana Noa aĩ mũtavany’a mũseo? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

¹¹ Ve athũkũmi aingĩ ma Yeova ma tene mataaĩthukĩĩw’a yĩla matavanasya. Kwa ngelekany’o, Noa aĩ “mũtavany’a wa ũlũngalu,” na nũtonya kwĩthĩwa aendeeie kũtavany’a kwa ĩvinda ya myaka mingĩ. (2 Vet. 2:5) Vate nzika, nĩweekwatĩtye kana andũ nĩmeũmwĩthukĩĩsya, ĩndĩ Yeova ndaamũtavya kana ũu nĩw’o veũthi. Vandũ va ũu, yĩla wamwĩaĩe ake ngalawa, amwĩie: “Naku ũkalika ngalawanĩ, we, na ana maku, na mũkau, na aka ma ana maku vamwe naku.” (Mwa. 6:18) Na yĩla Ngai wamũtavisye ũnene wa ngalawa ĩla ũkwaka, nũtonya kwĩthĩwa amanyie kana ti andũ aingĩ makamwĩthukĩĩsya. (Mwa. 6:15) Na ũu now’o vaendie nũndũ vai mũndũ o na  ũmwe wekalaa nthĩ ĩsu mbathe waamwĩthukĩĩsya. (Mwa. 7:7) We Yeova nĩwĩthĩwa avangie kana Noa ti mũtavany’a mũseo? Aiee! Noa aĩ mũtavany’a mũseo methonĩ ma Yeova nũndũ nĩweekie kyonthe kĩla wamwĩaĩe eke.—Mwa. 6:22.

12. Nĩ kyaũ kyatetheeisye mwathani Yelemia kũtanĩa ũtavany’a wake o na kau andũ amwe mayendeeaw’a nĩ ũvoo wake na angĩ nĩmamũvĩngaa?

¹² O na mwathani Yelemia aendeeie kũtavany’a kwa myaka mingĩ, o na kau andũ amwe mayendeeaw’a nĩ ũvoo wake na angĩ nĩmamũvĩngaa. O na ve ĩvinda waũmĩiw’e mũno nĩ “kĩvũthya na ntheko” sya ala mamũvĩngaa nginya eew’a kũeka kũtavany’a. (Yel. 20:8, 9) Ĩndĩ ndaakw’a ngoo! Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye kũvĩndũa mosũanĩo make na kũtanĩa ũtavany’a wake? Atũngie kĩlĩko kyake maũndũnĩ elĩ ma vata. Mbee, ũvoo ũla Ngai wamũtũmĩte akatavye andũ make waĩ wa kũmanenga ‘wĩkwatyo mũminũkĩlyonĩ woo.’ (Yel. 29:11) Kelĩ, eetanĩaw’a na ĩsyĩtwa ya Yeova. (Yel. 15:16) O naitũ tũtwaĩaa andũ ũvoo wa wĩkwatyo nũndũ nthĩ ĩno yusũĩte maũndũ ma kũtũla ngoo. O na ĩngĩ, twĩtanĩaw’a na ĩsyĩtwa ya Yeova nũndũ twĩ Ngũsĩ syake. Yĩla twatũnga kĩlĩko kitũ maũndũnĩ asu elĩ ma vata, no tũendeee kwĩkala twĩ atanu, andũ methĩwe nĩmeũtwĩthukĩĩsya kana maitwĩthukĩĩsya.

13. Twĩĩmanyĩsya kyaũ ĩla ngelekany’onĩ ya Yesũ yĩ ĩandĩkonĩ ya Maliko 4:26-29?

¹³ Mũndũ ekaa maendeeo ma kĩ-veva o kavola kwa kavola. Yesũ amanyĩisye ũw’o ũsu atũmĩĩte ngelekany’o ya mũvandi waendie kũkoma. (Soma Maliko 4:26-29.) Mbeũ ila wavandie syeanie o kavola kwa kavola, na vai kĩndũ waĩ eka akaikalaata. O ta mũvandi ũsu, nũtonya kũlea kwona mosyao ma wĩa waku wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a kwa ĩvinda, nũndũ mũndũ ekaa maendeeo o kavola kwa kavola. Na o tondũ mũĩmi ũtesa kũlasimĩthya kĩla wavanda kwĩana ũndũ ũkwenda, ithyĩ tũyĩsa kũlasimĩthya mũmanyĩw’a wa Mbivilia kwĩka maendeeo na mĩtũkĩ ũndũ tũkwenda. Kwoou, ndũkatate kũkw’a ngoo kana kwĩyĩtũka woona mũmanyĩw’a aikua ĩvinda yĩasanga kwĩka maendeeo. O tondũ wĩa wa ũĩmi wendaa wũmĩĩsyo, no ta ũu na wĩa wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a.—Yak. 5:7, 8.

14. Nĩ ngelekany’o yĩva ĩkwonany’a kana no tũkue ĩvinda tũyĩsa kwona mosyao ma ũtavany’a witũ?

¹⁴ Isionĩ imwe, no tũkue ĩvinda yĩasa tũyĩsa kũtw’ĩka nĩtwoona mosyao ma ũtavany’a witũ. Kwasũanĩa ngewa ya eĩtu-a-asa elĩ masyaanĩw’e metawa Gladys na Ruby Allen, ala matũmiwe ta mavainia ma kĩla ĩvinda taoninĩ ĩmwe yĩ Quebec, Canada, mwaka wa 1959. * Nũndũ andũ nĩmakĩaa kĩla atũi moo na athembi ma kanisa wa Katholeki mekwasya moona maineena na Ngũsĩ, mayaamethukĩĩsya. Gladys aĩtye: “Kwa ĩvinda ya myaka ĩlĩ, twaendaa nyũmba kwa nyũmba masaa nyanya kwa mũthenya, na vai mũndũ waatũvingũĩa! Twakũnanga mũomo, andũ mookaa na makunĩkĩla meethĩa nithyĩ, maisyoka. Ĩndĩ tũyaakw’a ngoo.” O kavola kwa kavola, mawoni ma andũ nĩmavĩndũkie na mambĩĩa kwĩthukĩĩsya. Ũmũnthĩ kwĩ ikundi itatũ taoninĩ ĩsu.—Isa. 60:22.

15. Ĩandĩko ya 1 Akolintho 3:6, 7 yĩtũmanyĩasya kyaũ ĩũlũ wa wĩa wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a?

¹⁵ Wĩa wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a ndwĩsa kũtethw’a nĩ mũndũ ũmwe. Kĩla ũmwe kĩkundinĩ no atetheesye mũmanyĩw’a akavikĩa kũvatiswa. (Soma 1 Akolintho 3:6, 7.) Kwa ngelekany’o, mũtavany’a no atiĩe mũndũ wendeew’a tulakiti kana ĩkaseti. Ĩndĩ  vayumĩla ũndũ ũyĩthĩa mũtavany’a ũsu ndesa kũsyokea ũla mũndũ ũnendeeiw’e, na kwoou aitũma mũtavany’a ũngĩ amũsyokee. Nake mũtavany’a ũsu ayambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia na mũndũ ũsu. Na ĩtina wa ũu, mũtavany’a ũsu aiendanasya na ana-a-asa na eĩtu-a-asa me kĩvathũkany’o, na kĩla ũmwe woo ayĩkĩa mũmanyĩw’a ũsu vinya kwa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o. Kĩla mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa wathokw’a, ethĩawa aitetheesya kũng’ithya mbeũ ya ũw’o. Kwa nzĩa ĩsu, mũvandi na mũkethi nĩmatanaa vamwe ngethanĩ ya kĩ-veva, o tondũ Yesũ waisye.—Yoa. 4:35-38.

16. Nĩkĩ ũtonya kũtanĩa ũtavany’a waku o na ethĩwa wĩ na mathĩna ma mwĩĩ kana ndwĩ na vinya?

¹⁶ Ĩndĩ nata ũkethĩwa ũtatonya kũtavany’a na kũmanyĩsya andũ ũvoo mũseo nesa ta tene, nũndũ wĩ na mathĩna ma mwĩĩ kana ndwĩ na vinya? No ũtanĩe kĩanda kyaku wĩanĩ wa kũketha. Kwasũanĩa ngewa ya Mũsumbĩ Ndaviti yĩla we na aũme make mavonokisye andũ moo na syĩndũ syoo ila syatavĩtwe nĩ Aamaleki. Aũme make 200 mayaathi kaũnĩ nũndũ maĩ anou, na kwoou nĩmatiiwe maisunga mĩio yoo. Ndaviti na aũme ala angĩ make nĩmasindie kaũ ũsu na matava malĩ mbingĩ mũno. Yĩla masyokie, Ndaviti nĩwaumisye mwĩao onthe maaĩwe mũtavo wĩanene. (1 Sam. 30:21-25) Ũu now’o wĩa witũ wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a wĩthĩawa ũilye. Yĩla ũmwe weeka kyonthe kĩla ũtonya, no atane vamwe na ala angĩ yĩla mũndũ ũmwe wakwatĩkana na atetheew’a kũkinyĩla nzĩanĩ ĩla ĩelete thayũnĩ.

17. Nĩkĩ twaĩle kũmũtũngĩa Yeova mũvea?

¹⁷ Nĩtũmũtũngĩaa Yeova mũvea nũndũ nũtwendete na nĩwendeeaw’a nĩ ũthũkũmi witũ. Nĩwĩsĩ kana tũyĩsa kũlasimĩthya andũ matwĩthukĩĩsye kana mambĩĩe kũmũthaitha. Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩwonaa kĩthito kitũ na nũmanyaa kana nĩtũmwendete, na kĩu kĩtumaa atũathima. O na nũtũmanyĩasya ũndũ tũtonya kũtanĩa kĩla tũtonya kwĩanĩsya ũtavany’anĩ. (Yoa. 14:12) Kwoou, no twĩkale tũte na nzika kana twaema kũkw’a ngoo, Ngai akendeeaw’a nithyĩ!