1923—Myaka Ĩana Mĩvĩtu
ĨKASETI ya The Watch Tower ya 01/01/1923 yaisye: “Twĩĩkwatya mwaka ũũ wa 1923 wĩĩthĩwa na maũndũ ma kũtũthangaasya mũno. . . . Nũathimo mũnene kumĩsya ũkũsĩ . . . ala meũnyamaa, na kũmatavya kana ve ĩvinda ĩseo yũkĩte.” Mwakanĩ ũsu, Amanyĩwʼa ma Mbivilia nĩmeekie moalyũku manene maũmbanonĩ ma kĩkundi, maũmbanonĩ manene, na ũtavanyʼanĩ. Kĩu kyatumie methĩwa na ngwatanĩo ndũmu ĩla tũmyonaa ũthaithinĩ wa wʼo.
MAŨMBANO MA KĨKUNDI NĨMALŨLŨMĨĨILYE NGWATANĨO YOO
Mwaka ũsu, ũseũvyo nĩweekie moalyũku matumie Amanyĩwʼa ma Mbivilia methĩwa na ngwatanĩo ũthaithinĩ. Ĩkaseti ya The Watch Tower nĩyambĩĩie kũtumbĩthya maelesyo ma maandĩko ala matũmĩawa Ũmbanonĩ wa Kũvoya, Kwina, na Kumya Ũkũsĩ, ũla weekawa kĩla kyumwa. O na ĩngĩ, Amanyĩwʼa ma Mbivilia nĩmaseũvisye kalenda kaĩ na ĩandĩko ya kĩla kyumwa kwondũ wa ũmbano ũsu, o vamwe na wathi ũla mũndũ ũkainaa yĩla ũkwĩmanyĩsya e weka kana mayĩmanyĩsya ta mũsyĩ.
Amanyĩwʼa asu me maũmbanonĩ nĩmaumasya “ũkũsĩ” wa ũndũ ũtavanyʼa wĩĩilye, makaweta nĩkĩ meũmũtũngĩa Yeova mũvea, makaina, kana o na makavoya. Mwĩĩtu-a-asa Eva Barney, ũla wavatisiwe 1923 e na myaka 15, aisye: “Wenda kumya ũkũsĩ, waũngamaa na ũyambĩĩa kwasya ũndũ ta, ‘Nĩenda kũmũtũngĩa Mwĩaĩi mũvea nũndũ wa ũseo ũla ũmbĩkĩte.’” Ana-a-asa amwe mendete mũno kumya ũkũsĩ. Mwĩĩtu-a-asa Barney aendeeie kwasya: “Mwa nyie tweethĩawa na mwana-a-asa mũkũũ weetawa Godwin weethĩawa na maũndũ maingĩ ma kũmũtũngĩa Mwĩaĩi mũvea. Ĩndĩ mũka oona mwana-a-asa ũla ũtongoesye maũmbano ekala ta ũte mwĩanĩe, nĩwatukaa mũthya wa ĩkoti yake o vanini na ĩndĩ Godwin aikilya na ayĩkala nthĩ.”
Ĩmwe kwa mwei, kĩla kĩlasi, kana kĩkundi, nĩkyeekaa Ũmbano wa Kũvoya, Kwina, na Kumya Ũkũsĩ kwa nzĩa ya mwanya. Ĩkaseti ya The Watch Tower ya 01/04/1923 yaisye atĩĩ: “Nusu ya ũmbano ũsu ĩkeethĩawa ne kumya mokũsĩ makonetye ũtavanyʼa na kwĩkĩa vinya athũkũmi. . . . Twĩĩkwatya maũmbano aa ma kwĩkĩa vinya nĩmekũete anyanya vamwe.”
Charles Martin, ũla waĩ na myaka 19 na waĩ mũthũkũmi wa kĩlasi (kana, mũtavanyʼa wa kĩkundi) kuma Vancouver, Canada, nĩwatethekie mũno nĩ maũmbano asu. Esie kwasya: “Vau nĩ vo neemanyĩisye ya mbee kĩla naĩle kũweta yĩla ngũtavanyʼa nyũmba na nyũmba. Kaingĩ, vayakosaa mũndũ ũkũelesya kaũndũ kaneekĩkie maitavanyʼa. Kĩu nĩkyandetheeasya kũmanya ũndũ ndonya kũtavanyʼa na kũsũngĩa navĩngwa.”
ŨTAVANYʼA NĨWALŨLŨMĨĨILYE NGWATANĨO YOO
O na ĩngĩ, ana-a-asa nĩmaendeeie kwĩthĩwa me ngwatanĩo nũndũ wa “mĩthenya ya ũthũkũmi” ĩla yavathĩtwe. Ĩkaseti ya The Watch Tower ya 01/04/1923 yatangaasie ũũ: “Nĩ kana ithyonthe twĩthĩwe na ngwatanĩo wĩanĩ ũũ . . . , Wakelĩ wa Ĩtukũ 1, Mwei wa 5, 1923, nĩwʼo ũnyuvĩtwe kwondũ wa
ũthũkũmi wa andũ onthe. O ta ũu, Wakelĩ wa mbee wa mwei ũkeethĩawa mũthenya wa ũthũkũmi . . . Kĩla ũmwe nĩwaĩle kũũkwata mbau o na ethĩwa no vanini.”O na atavanyʼa ma mũika nĩmakwatie wĩa ũsu mbau. Hazel Burford, ũla waĩ na myaka 16 ĩvinda yĩu, aisye: “Valũa wa Bulletin nĩweethĩawa na mathangũ me na ũvoo twaaĩle kwĩkĩa kĩlĩkonĩ (no ũndũ ũmwe na kĩlungu kya “Ũndũ Ũtonya Kwasya”). a Nĩ na ũmau nĩtweekĩaa kĩthito kingĩ twĩanĩsye maũndũ asu onthe.” O na ũu wĩ o vo, Mwĩĩtu-a-asa Burford nĩwasengʼiwʼe nĩ ũndũ mwana-a-asa ũmwe mũkũũ weewʼaa ĩũlũ wa ũtavanyʼa wake. Aisye: “Ndendete o na vanini kwona ndyumĩsya andũ ũkũsĩ. Ĩvindanĩ yĩu, amwe mayaeleetwe kana Amanyĩwʼa ma Mbivilia onthe, o vamwe na ‘anake na eĩtu atheu,’ nĩmaĩlĩte kũmũtaĩa Mũmbi witũ Mũnene.” (Sav. 148:12, 13) Ĩndĩ Mwĩĩtu-a-asa Burford ndaakwʼa ngoo. Ĩtina, nĩwaendie kĩlasi kya kelĩ kya Sukulu ya Ngileati na atũmwa Panama ta misonalĩ. Mũthya, ana-a-asa asu nĩmavĩndũie mawoni moo ĩũlũ wa ũthũkũmi wa amũika.
MAŨMBANO MANENE NĨMALŨLŨMĨĨILYE NGWATANĨO YOO
O namo maũmbano manene nĩmatetheeisye ana-a-asa maendeea kwĩthĩwa na ngwatanĩo. Kaingĩ, maũmbanonĩ asu nĩveethĩawa na mũthenya wavathĩtwe wa ũthũkũmi. Ngelekanyʼo ĩmwe nĩ ya ũmbano ũla weekiwe Winnipeg, Canada, vala onthe ala maĩ vo makũlilwʼe makwate mbau kambeini ya mwanya ya kũtavanyʼa ĩla yeekiwe Matukũ 31, Mwei wa 3 taoninĩ ĩsu. Mĩthenya ta ĩsu nĩyo yatumie kwĩsa kwĩthĩwa na wongeleku. Twĩ Matukũ 5, Mwei wa 8, andũ ta 7,000 nĩmaendie ũmbanonĩ ũngĩ waĩ Winnipeg. Ĩvinda yĩu, ũsu nĩwʼo waĩ ũtalo ũla mũnene waaĩthĩwa ũmbanonĩ mũnene nthĩ ya Canada.
Ũmbano wa vata vyũ ũla andũ ma Yeova maaĩka 1923 waĩ Matukũ 18-26, Mwei wa 8, na weekĩiwe Los Angeles, California. Vatialĩte syumwa mbũthũ, makaseti ma maũvoo nĩmatumbĩthiwʼe maũwetete, na Amanyĩwʼa ma Mbivilia manyaĩĩkya tũvalũa twa kũthokanyʼa mbee wa 500,000. O na nĩmoombĩĩie mathangũ matangaasĩte ũmbano ũsu ngalĩnĩ sya kũkua andũ na ngalĩnĩ syoo ene.
Ũvu. 18:2, 4) Ĩtina, Amanyĩwʼa ma Mbivilia me kĩthito kĩla vandũ ĩũlũ wa nthĩ nĩmanyaĩĩkisye kovi milioni mbingĩ sya wĩvĩto ũsu.
Wathanthatũ wa Matukũ 25, Mwei wa 8, Mwana-a-asa Rutherford nĩwaumisye ũvoo waĩ na kyongo, “Malondu na Mbũi,” vala wawetie ũtheinĩ kana “malondu” nĩ ala me na ngoo nzeo na makekala kũũ nthĩ yĩ nzaũ. O na nĩwaumisye ũvoo waĩ na wĩvĩto weetawa “Ũkanyʼo.” Wĩvĩto ũsu nĩwaleanĩte na ndĩni ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto na ũkekĩa vinya ala me na ngoo nzeo maume “Mbaviloni Ĩla Nene.” (“Maũmbano aa ma kwĩkĩa vinya nĩmekũete anyanya vamwe”
Mũthenyanĩ wa mũthya wa ũmbano ũsu, andũ mbee wa 30,000 nĩmamwĩthukĩĩisye Mwana-a-asa Rutherford ayumya ũvoo wa andũ onthe waĩ na kyongo, “Mbaĩ Syonthe Iendete Alimaketoni, Ĩndĩ Andũ Milioni Mbingĩ Ala me Thayũ Ũmũnthĩ Maikakwʼa Nongi.” Nũndũ Amanyĩwʼa ma Mbivilia nĩmeekwatĩtye kana nĩvekwĩthĩwa andũ aingĩ, nĩmakomboete kĩwanza kĩnene kyaĩ kĩnamina kwakwa kyeetawa Los Angeles Coliseum. Na nĩ kana maĩkĩĩthye kĩla mũndũ nũkwĩwʼa, matũmĩie sivika ila syaĩ kĩwanzanĩ kĩu, na ũsu waĩ ũndũ mweũ ĩvindanĩ yĩu. Angĩ aingĩ nĩmeethukĩĩisye vulongulamu ĩsu letiũnĩ.
WONGELEKU ĨŨLŨ WA NTHĨ YONTHE
Mwakanĩ wa 1923, kwaĩ na wongeleku mũnene wĩanĩ wa kũtavanyʼa nthĩ sya Africa, Europe, India, na South America. Ngalĩko ya India, A. J. Joseph nĩwatetheeasya kumĩthya mavuku na kĩthyomo kya Hindi, Tamil, Telugu, na Urdu, o aendeee kũmanthĩa kĩveti kyake na syana syoo thanthatũ.
Nayo nthĩ ya Sierra Leone, Alfred Joseph na Leonard Blackman, ala maĩ Amanyĩwʼa ma Mbivilia, nĩmaandĩkĩie ovisi ũla mũnene Brooklyn, New York, makũlĩtye mongelwe atavanyʼa. Na twĩ 14/04/1923, nĩmasũngĩiwe. Alfred aisye ũũ: “Wathanthatũ ũmwe wĩoo nĩnakũnĩiwe simũ ndataĩĩe.” Eewie mũndũ waneenaa na wasya mũnene amũkũlya, “Nue ũnaandĩkĩie Watch Tower Society ũkũlĩtye mwongelwe atavanyʼa?” Nake amũsũngĩa, “Ĩĩ.” Na ĩndĩ ũla wamũkũnĩĩte simũ amwĩa, “Aaya, ninyie ndũmiwe.” Wasya ũsu waĩ wa William R. Brown. Avikĩte ku mũthenya ũsu aumĩte Caribbean e na mũka, Antonia, na twĩlĩtu twoo, Louise na Lucy. Na kwoou ana-a-asa mayaĩ na vata wa kweteela mũno mayĩsa kũtwʼĩka nĩmakomana namo.
Alfred aendeeie kwasya: “Ũnĩ wake kwakya, nĩ na Leonard tũendeee kũsoma Mbivilia o tondũ tweekaa kĩla kyumwa, twoonie mũndũ mũasa na mũlũmu aumĩla mũomonĩ. Aĩ Mwana-a-asa Brown. Aĩ na kĩthito kingĩ kwondũ wa ũla wʼo nginya o na endaa kumya ũvoo wa andũ onthe ũnĩ wake.” O na
mwei ũte mũthelu, Mwana-a-asa Brown nĩwanenganĩte mavuku onthe ala wookĩte namo. Ĩtina wa kavinda, nĩwatũmĩiwe mavuku angĩ 5,000, ĩndĩ o na vatavĩtĩte ĩvinda yĩasa, vaĩ na vata wa mavuku angĩ maingangĩ. O na vailye ũu, ndeesĩkĩe ta mũndũ ũthooasya mavuku. Myakanĩ yonthe ĩla wamũthũkũmie Yeova na kĩthito, kĩla ĩvinda atũmĩaa Maandĩko maũvoonĩ make, na nũndũ wa ũu, andũ mamwĩtaa Bible Brown.Ĩvindanĩ o yĩu, ovisi wa ũvonge ũla waĩ Barmen, Germany, nĩwaninĩvie, na taoni ĩsu yaĩ mũisyonĩ wa kũvithũkĩwa nĩ nthĩ mũtũi ya France. Amanyĩwʼa ma Mbivilia nĩmakwatie nyũmba nenange taoninĩ ya Magdeburg, ĩla yoonekaa yĩ nzeo vyũ kwondũ wa wĩa wa kũtumbĩthya mavuku. Twĩ Matukũ 19, Mwei wa 6, ana-a-asa nĩmaminie kwova masinĩ sya kũtumbĩthya na mĩio ĩla ĩngĩ, na ĩndĩ mathamĩĩa Mbetheli ĩsu nzaũ yaĩ Magdeburg. O mũthenya ũla ovisi ũla mũnene wataviwʼe kana ana-a-asa nĩmaminie kũthama, makaseti ma maũvoo nĩmawetie kana France yaĩ ĩnatava taoni ya Barmen. Ana-a-asa asu moonie kũthama kũu ta ũĩkĩĩthyo wa ũathimo wa Yeova na ũsũvĩo wake.
Nakwʼo Brazil, George Young, ũla waendie isionĩ mbingĩ ainyaĩĩkya ũvoo mũseo, nĩwatũmiwe avingũe ovisi mweũ wa ũvonge na ambĩĩa kumĩthya ĩkaseti ya The Watch Tower kĩthyomonĩ kya Portuguese. Ĩtina wa myei o mĩvũthũ, nĩwanenganie makaseti na tũvuku mbee wa 7,000. Sarah Ferguson nĩwatanie mũno yĩla Mwana-a-asa Young wavikie kwoo. Eethĩĩtwe aisoma ĩkaseti ya The Watch Tower kuma 1899, ĩndĩ ndaĩ aakwata mwanya wa kũvatiswa nĩ kana onanyʼe nĩwĩyumĩtye amũthũkũme Yeova. Ĩtina wa myei mĩnini, e na syana syake inya nĩmoosie ĩtambya yĩu ya vata.
“NĨTŨENDEEE KŨMŨTHŨKŨMA NGAI TWĨ ATANU”
Mwaka ũsu ũithela, ĩkaseti ya The Watch Tower ya 15/12/1923 nĩyawetie ũndũ moalyũku ala meekĩtwe maũmbanonĩ ma kĩkundi, ũtavanyʼanĩ, na maũmbanonĩ manene matethetye Amanyĩwʼa ma Mbivilia. Yaisye: “Nĩ ũndũ wĩ ũtheinĩ kana ilasi . . . iendeee nesa kĩ-veva . . . Ekai twĩyove kavyũ ũkũlĩ, na twĩ na kĩthito kingangĩ nĩtũendeee kũmũthũkũma Ngai twĩ atanu mwakanĩ ũũ wũkĩte.”
Mwaka ũla waatĩĩe waĩ wa mwanya mũno kwa Amanyĩwʼa ma Mbivilia. Kwa myei mingĩ, ana-a-asa ala maĩ Mbetheli maendeee kũseũvya kĩsio kyaĩ Staten Island, kĩla kĩtaĩ vaasa na ovisi mũnene ũla waĩ Brooklyn. Myako ĩla yaakiwe kĩsionĩ kĩu kyeũ yaminiwe mwaka wa 1924 ũyambĩĩa, na nĩyatetheeisye ana-a-asa meethĩwa na ngwatanĩo, na yatuma ũvoo mũseo ũnyaĩĩkwʼa kwa nzĩa ĩtaĩ ĩtonyeka navu mbeenĩ.
a Valũa ũsu yu wĩtawa Mwĩkalĩle wa Aklĩsto na Wĩa wa Kũtavanyʼa—Kavuku ka Kwĩmanyĩsya ka Ũmbano.