1. Nũndũ wa naĩ ĩla twatiĩwe, athũkũmi aingĩ aĩkĩĩku ma Ngai matonya kwĩw’a ata mavinda amwe?

ĨVINDA yĩmwe mũtũmwa Vaulo aisye ũũ: “Mũndũ mũthĩni ninyie!” (Alo. 7:24) Athũkũmi aingĩ aĩkĩĩku ma Ngai ũmũnthĩ mew’aa o ũndũ mũtũmwa Vaulo weew’aa aineena ndeto isu. Ithyonthe twĩ ene naĩ, na kwoou mavinda amwe tũiema kwĩw’a twakw’a ngoo ethĩwa tũinamwendeesya Yeova o na kau nĩtũkwendaa kũmwendeesya. Aklĩsto amwe meeka naĩ ngito mavikaa vandũ ũkethĩa o na meĩw’a Ngai ta ũtesa kũmaekea.

2. (a) Ĩandĩko ya Savuli 34:22 yonanĩtye ata kana athũkũmi ma Ngai mai na vata wa kũthĩnĩka mũno kũthonoka vala vaĩle nũndũ wa naĩ yoo? (b) Ĩsomo yĩĩ yĩneeneete kyaũ? (Sisya ĩsandũkũ “ Syaĩ Kyuu Kana ve Kĩla Tũkwĩmanyĩsya Vo?”)

² Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, Maandĩko nĩmatũĩkĩĩthĩtye kana ala mamũtw’ĩte Yeova wĩvitho woo mai na vata wa kũthĩnĩka mũno kũthonoka vala vaĩle nũndũ wa naĩ yoo. (Soma Savuli 34:22.) Tũtonya ata kũmũtw’a Yeova wĩvitho witũ? Nĩ matambya meva twaĩlĩte kwosa nĩ kana Yeova atwĩw’ĩe tei na aitũekea? Tweemanyĩsya ĩũlũ wa mũvango ũla weekĩtwe wa ndũa sya kwĩvitha ĩvindanĩ ya Isilaeli no tũkwate ũsũngĩo wa makũlyo asu. Tũikaĩa kana mũvango ũsu waĩ ĩvindanĩ ya ũtianĩo wa Mĩao, ũla watũmĩkie nginya Vendekosito  ya mwaka wa 33 na ũngĩ woosa mwanya waw’o. Ĩndĩ ndũkolwe kana Mĩao ĩsu yanenganĩtwe no Yeova. Kwoou mũvango ũsu wa ndũa sya kwĩvitha no ũtũtetheesye kũmanya ũndũ Yeova wonaa naĩ, eki ma naĩ, na kwĩlila. Kwa twambe kũsũanĩa kĩla kyatumie ndũa isu ivathwa na ũndũ syatetheeasya.

3. Mũndũ oaa ũngĩ na ngũlũ mbaĩnĩ ya Isilaeli ooseawa ĩtambya yĩva?

³ Yeova nĩwoonaa wĩ ũndũ mũito mũno ethĩwa mũndũ nĩwooawa. Ĩvinda ya Isilaeli, mũndũ oaa ũngĩ na ngũlũ aaĩlĩte kũawa nĩ mũndũũme ũla wĩ ũko wa vakuvĩ vyũ na ũsu ũaiwe. Mũndũũme ũsu eetawa “mũĩvanĩsya wa nthakame.” (Mot. 35:19) Kwa nzĩa ĩsu, mũaani eethĩawa aĩvĩa na thayũ wake mwene nthakame ĩte na naĩ ĩla wĩtĩkisye. Ĩtambya yĩu yooswa na mĩtũkĩ, Nthĩ ya Watho yeethĩawa yasũvĩwa ndĩkavukw’e nũndũ Yeova eeaĩte atĩĩ: “Mũtikavukye nthĩ ĩla mũtwĩe: nũndũ nthakame [ya mũndũ yetĩkw’a], nĩyo ĩvukasya nthĩ.”—Mot. 35:33, 34.

4. Kwaendaa ata Mũisilaeli oaa ũngĩ ateĩvangĩte?

⁴ Nao nata Mũisilaeli oaa ũngĩ ateĩvangĩte? O na kau ti ũndũ eĩvangĩte, mũndũ ũsu eethĩawa eeka ĩvĩtyo ya kwĩtĩkya nthakame ĩte na ĩvĩtyo. (Mwa. 9:5) Ĩndĩ vekala ũu nĩweew’ĩawa tei kwa kũnengwa mwanya wa kũsemba akevithe ndũanĩ ĩmwe katĩ wa ila ndũa thanthatũ sya kwĩvitha nĩ kana ndakoawe nĩ mũĩvanĩsya wa nthakame. E vau vai mũndũ waĩ amũkiita. Mũndũ ũsu aaĩlĩte kwĩkala ndũanĩ ya kwĩvitha nginya ĩla mũthembi mũnene ũkakw’a.—Mot. 35:15, 28.

5. Ũla mũvango wa ndũa sya kwĩvitha ũtũtetheeasya ata kũmũmanya Yeova nesanga?

⁵ Yeova nĩwe weekie mũvango ũsu wa ndũa sya kwĩvitha, ĩndĩ ti mũndũ. Eeie Yosua atĩĩ: “Neena na ana ma Isilaeli, ũkĩmea, Ĩyiĩei ndũa sya kwĩvitha.” Ndũa isu ‘nĩsyavathiwe’ syĩthĩwe syĩ ntheu. (Yos. 20:1, 2, 7, 8) Nũndũ Yeova mwene nĩwe weekie mũvango ndũa isu ivathwe kwondũ wa ũndũ ũsu wa mwanya, no twende kũmanya-ĩ, W’o mũvango ũsu ũtonya kũtũtetheesya ata tũelewe nesanga tei wa Yeova? Na mũvango ũsu wĩtũtetheesya ata tũmanye ũndũ ũmũnthĩ tũtonya kũmũtw’a Yeova wĩvitho witũ?

6, 7. (a) Atumĩa meekaa ata mũndũ oaana atavangĩte? Elesya. (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 8.) (b) Nĩkĩ waĩ ũndũ wa ũĩ mũndũ one atumĩa oaana ateĩvangĩte?

⁶ Mũndũ oaa ũngĩ ateĩvangĩte aaĩlĩte mbee “kũtavan’ya ũvoo wake matũnĩ ma atumĩa” ala wamethĩa mũvĩanĩ wa ndũa ĩla wathi kwĩvitha. Namo atumĩa ma ndũa ĩsu maaĩlĩte kũmũthokya nesa. (Yos. 20:4) Ĩtina wa ĩvinda, atumĩa ma ndũa ĩsu nĩmamũtũngaa ndũanĩ ĩla wooaanĩte nĩ kana atumĩa ma kwoo masile ĩkoani yake. (Soma Motalo 35:24, 25.) Atumĩa asu mamina kũmanya nesa kana ndooaanĩte na ngũlũ, now’o watũngawa ĩla ndũanĩ ya kwĩvitha.

⁷ Nĩkĩ mũndũ ũsu waaĩle kũneena na atumĩa? Kĩtumi nũndũ atumĩa maaĩlĩte kũtetheesya mbaĩ ya Isilaeli yĩkale yĩ ntheu na maitetheesya mũndũ ũsu ũaanie ateĩvangĩte nĩ kana ew’ĩwe tei nĩ Yeova. Mũsomi ũmwe wa Mbivilia aandĩkie kana mũndũ ũsu alea kũthi kwona atumĩa “no we wakwataa wasyo.” Ongelile kwasya: “Nthakame yake yaĩ ĩũlũ wa mũtwe wake mwene nũndũ wa kũlea kũatĩĩa mũvango wa kũmũsũvĩa ũla Ngai weekĩte kwondũ wake.” Vaĩ mũvango mũseo wa kũtetheesya mũndũ oaana atavangĩte, ĩndĩ aĩ no nginya amanthe ũndũ ũkũtetheka na ayĩtĩkĩla ũtethyo ũsu. Alea kũthi kwĩvitha ndũanĩ ila Yeova wavathĩte, mũndũ wĩ ũko wa vakuvĩ vyũ na mũndũ ũla ũaie aĩ na ũthasyo wa kũmũaa.

8, 9. Nĩkĩ Mũklĩsto wĩkĩte naĩ ngito waĩle kũneena na atumĩa mamũtetheesye?

⁸ Ũmũnthĩ Mũklĩsto eeka naĩ ngito nĩwaĩle kwona atumĩa mamũtetheesye atũngĩĩe  ngwatanĩo yake na Yeova. Nĩkĩ ve vata wa kwĩka ũu? Mbee, Maandĩko monanĩtye kana Yeova nĩwe wavangie atumĩa matetheeasye mũndũ wĩkĩte naĩ ngito. (Yak. 5:14-16) Kelĩ, mũvango ũsu nũtetheeasya mũndũ ũsu wĩkĩte naĩ ekale ũsũvĩonĩ wa Ngai na ndakethĩwe na kĩmanyĩo kya kwĩkaa naĩ. (Aka. 6:1; Aevl. 12:11) Na katatũ, atumĩa nĩmethĩawa manengetwe kĩanda kya kwĩkĩa vinya ala mekĩte naĩ ngito na makelila nĩ kana maikaendeee kũũmĩa mũno ngoonĩ kana kũthĩnĩka nũndũ wa naĩ yoo, o na nĩmethĩawa mamanyĩĩtw’e ũndũ matonya kwĩka ũu. Yeova etĩte atumĩa asu vandũ va “kwĩvitha kĩuutani.” (Isa. 32:1, 2) We no ũlee kana mũvango ũsu wonanĩtye ũndũ Ngai wĩ tei mwingĩ?

⁹ Athũkũmi aingĩ ma Ngai nĩmonete kana mamantha ũtethyo vala ve atumĩa na maũkwata nĩmew’aa mausya. Kwa ngelekany’o, mwana-a-asa ũmwe wĩtawa Daniel nĩweekie naĩ ngito na ekala myei ĩana ũna aikĩa kũtavya atumĩa. Aĩtye atĩĩ: “Nũndũ wa kwĩkala ĩvinda ĩasa, navikie vandũ weethĩa nĩĩw’a ta vate ũndũ atumĩa mesa kwĩka makandethya. Ĩndĩ kĩla ĩvinda nekalaa ndikĩa ndyona naĩ yakwa no ĩkamanyĩka. O na ĩla ngũvoya neew’aa ndamba kũweta ũndũ ũngĩ ndetĩtye ũekeo nũndũ wa ĩvĩtyo yakwa.” Ĩtina Daniel nĩwatwie kũmantha ũtethyo kũla kwĩ atumĩa. Asũanĩa maũndũ asu easya atĩĩ: “Ndineena ũla w’o, nĩnakĩaa kũneena na atumĩa. Ĩndĩ ĩla naneenie namo, neewie ta naaũwa mũio mũito natũaa nguĩte. Yu nĩnĩw’aa ndonya kũneena na Yeova nesa vate kĩndũ kĩũmbĩngĩĩsa.” Ũmũnthĩ Daniel ekalaa na wasya mũtheu wa ngoo na nũnatw’ĩkĩthiw’e mũtetheesya wa kĩkundi o mĩtũkĩ.

10. Mũndũ woaana ateĩvangĩte aaĩle kwosa ĩtambya yĩva na mĩtũkĩ nĩ kana ew’ĩwe tei?

¹⁰ Mũndũ woaa ũngĩ kũte kwenda kwake, nĩwaaĩlĩte kwosa ĩtambya nĩ kana ew’ĩwe tei. Aĩ no nginya asembe ndũanĩ ya kwĩvitha ĩla yĩ vakuvĩ. (Soma Yosua 20:4.) We wĩona mũndũ ũsu ta wĩkala ateũmaka? Ve vinya nũndũ kĩla kyaĩ kĩvonokya thayũ wake no kũvika ndũanĩ ĩsu mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka na ayĩkala vo. Na nĩ kana eke ũu, aĩ no nginya olwe nĩ maũndũ amwe wendete. Kwa ngelekany’o, aaĩle kũlwa vyũ nĩ wĩa ũla wathũkũmaa, maũndũ ala watanĩaa mũsyĩ kwake, na ũthasyo  ũla waĩ naw’o wa kũthi vala ũkwenda, na nde ũndũ waĩ asyokea maũndũ asu nginya ĩla mũthembi mũnene ũkakw’a. * (Mot. 35:25) Ĩndĩ kĩu nokyo kyaĩ kĩmũtethya o na ethĩwa etia kyaũ. Na mũndũ ũsu akesa kumaala ndũanĩ ĩsu wakĩĩa ethĩwa ayonany’a ndeũmakw’a o na vanini nĩ nthakame ĩla wetie, na thayũ wake mwene wĩthĩwa mũisyonĩ.

11. Mũklĩsto weeka naĩ ngito na eelila atonya kwĩka ata nĩ kana onany’e nũkũtũnga mũvea nũndũ wa tei wa Ngai?

¹¹ O ta ũu, mũndũ eeka naĩ ũmũnthĩ na eelila, no nginya ose ĩtambya nĩ kana Ngai amwĩw’ĩe tei. No nginya aekane vyũ na mwĩkalĩle wake mũthũku, na ũu nĩ kwasya ndaĩle kwĩvathana na naĩ ĩsu ngito yĩ yoka ĩndĩ o na aĩle kwĩvathana na naĩ ila nini itonya kwĩsa kũmũlikya naĩnĩ ngito. Mũtũmwa Vaulo nĩwaveveewe aandĩka kĩla Aklĩsto ma Kolintho meekie ĩtina wa kwĩlila nũndũ wa naĩ syoo. Aandĩkie atĩĩ: “Sisyai ũndũ ũũ, kwĩw’ĩthw’a woo kũla Ngai wendete, ũndũ kwaetie kwĩsũvĩa kũnene nthĩnĩ wenyu, ĩĩ, na kwĩkaĩĩa, ĩĩ, na kũthata, ĩĩ, na kũkĩa, ĩĩ, na mea, ĩĩ, na kwĩthing’ĩĩsya, ĩĩ, na kũĩvanĩsya!” (2 Ako. 7:10, 11) Ĩla tweekĩa kĩthito twose matambya ala maĩlĩte nĩ kana tũekane na naĩ, twĩthĩawa twoony’a Yeova kana nĩtũũmakw’a nĩ naĩ ĩla twĩkĩte na tũikũsũanĩa atĩ no nginya atwĩw’ĩe tei, twĩkĩte naĩ na tũtekĩte.

12. Nĩ kyaũ Mũklĩsto ũtonya kũtia nĩ kana aendeee kwĩw’ĩwa tei nĩ Ngai?

¹² Nĩ maũndũ ta meva Mũklĩsto waĩle kũtia ethĩwa nũkwenda kũendeea kwĩw’ĩwa tei nĩ Ngai? No nginya ethĩwe eyũmbanĩtye kũtia o na maũndũ amwe wendete mũno ethĩwa nĩmatonya kũmũlikya naĩnĩ. (Mt. 18:8, 9) Twasye anyanyau amwe nĩmatumaa wĩka maũndũ matamwendeeasya Yeova, no ũtile kĩtindo kyaku namo? Ethĩwa ũendeee kũng’ang’ana ũeke kũnyw’a mũno, no wĩvathane vyũ na maũndũ ala matonya kũtuma ũnyw’a mũno? Kana ethĩwa ũendeee kũng’ang’ana ũekane na mĩmeo mĩthũku ya ũlaalai, we nĩwĩvathanaa na sinema, isese sya Indaneti, na maũndũ angĩ ala matonya kũtuma wambĩĩa kũsũanĩa maũndũ mataĩle? Lilikana kana nĩ kavaa ũkeyĩima maũndũ mana ĩndĩ ũiendeea kũmũthũkũma Yeova wĩ mũĩkĩĩku. Vai kĩndũ kĩũmĩasya ta kwĩw’a ta ũtiĩtwe nĩ Yeova. Na vai kĩndũ kĩtumaa wĩkala wĩ mwĩanĩe ta kũmanya Yeova nũkwendete na “ũseo wĩ wendo ũtathelaa.”—Isa. 54:7, 8.

13. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana mũndũ e ndũanĩ ya kwĩvitha ekalaa e mũsũvĩĩku, e mũtanu, na ndaĩ atonya kũawa?

¹³ Mũndũ amina kũlika ndũanĩ ya kwĩvitha, ndaĩ mũisyonĩ. Yeova aisye kana ndũa isu ‘ikeethĩawa kwoo kwondũ wa kwĩvitha.’ (Yos. 20:2, 3) Yeova ndendaa ĩkoani ya mũndũ ũsu yĩse kũsilwa ĩngĩ ya kelĩ, o na mũĩvanĩsya wa nthakame ndeetĩkĩlĩtw’e kũlika ndũanĩ ĩsu ya kwĩvitha amũae. Kwoou mũndũ ũsu ndaĩ na kĩtumi kya kwĩkala aikĩa ayona ta ũawa. Amina kũlika ndũanĩ ya kwĩvitha aĩ ungu wa ũsũvĩo wa Yeova na ndaĩ akwatwa nĩ mũisyo. O na ĩngĩ, e vau ndekalaa ta mũvungwa. Andũ ala mathi ndũanĩ ya kwĩvitha nĩmanengawe mwanya wa kũthũkũma, kũtetheesya angĩ, na kũmũthaitha Yeova me na mũuo. Kwoou wĩ vau waĩ ũtonya kwĩkala o nesa ũuĩtye na wĩ mũtanu!

14. Mũklĩsto amina kwĩlila nũndũ wa naĩ yake aĩle kũmanya kyaũ?

¹⁴ Ve athũkũmi amwe ma Ngai mekĩte naĩ ngito na makelila, ĩndĩ ũkethĩa no mathĩnĩkaa mũno nũndũ wa naĩ yoo. O na amwe mavikaa vandũ makew’a Yeova ta ũtakesa kũlwa nĩ naĩ ĩla meekie. Ethĩwa nĩwĩw’aa ũu, mwa manya nesa ki kana Yeova akũekea, nĩwakũekea vyũ, na vai vata wa kũendeea kũthĩnĩka! Ũla mwana-a-asa wĩtawa Daniel nĩweetĩkĩlile  kana ndeto isu nĩ sya w’o. Atumĩa mamina kũmũlũnga na kũmũtetheesya athesye wasya wake wa ngoo aisye atĩĩ: “Neewie yu ndonya kũveva ĩngĩ. Maũndũ mamina kũlũngwa ndyeew’aa ve vata wa kũthĩnĩka ĩngĩ. Naĩ yaekewa, yĩthĩawa yaekewa. O tondũ Yeova waĩtye, nũtwaũaa mĩio yitũ na aimĩtwaa vaasa vyũ naitũ. Mĩio ĩsu waũvetea ndwĩ vandũ wĩsa kũkomanĩa nayo ĩngĩ.” Mũndũ amina kũlika ndũanĩ ya kwĩvitha, ndaĩ na kĩtumi kya kwĩkalaa aisisya ĩtina ayona mũĩvanĩsya ta ũkĩte kũmũmina. O ta ũu, Yeova amina kũtũekea naĩ yitũ, tũi na vata wa kwĩkalaa tũikĩa tũyona ta wĩkalaa atũsyaĩĩsye aimantha kaũndũ katonya kũtuma atũlilikany’a naĩ yitũ kana atũsilĩla.—Soma Savuli 103:8-12.

15, 16. Kũmanya kana Yesũ nĩwe Mwovosya na Mũthembi Mũnene kũtonya kũũtetheesya ata ũĩkĩĩe vyũ kana Ngai e tei?

¹⁵ Twĩ na kĩtumi kĩseo o na kwĩ kĩla Aisilaeli maĩ nakyo kya kũĩkĩĩa kana Yeova e tei. Vaulo amina kũelesya ũndũ mavinda amwe wathĩnĩkaa aemwa nĩ kwĩka kwenda kwa Yeova nesa, asyokie asya atĩĩ: “Nĩmũtũngĩa Ngai mũvea nĩ ũndũ wa Yesũ Klĩsto Mwĩaĩi waitũ.” (Alo. 7:25) Kwoou o na kau Vaulo no waendeee kũkitana na naĩ na nĩweekĩte mavĩtyo ĩvinda ĩvĩtu na akelila, nĩwaĩkĩĩte vyũ kana Ngai nĩwamũekeete nũndũ wa nthembo ya wovosyo ya Yesũ. Nũndũ wa nthembo ĩla Yesũ waumisye, mawasya maitũ ma ngoo nĩmatheaw’a na tũikwata mũuo wa kĩlĩko. (Aevl. 9:13, 14) O na ĩngĩ, e we Mũthembi Mũnene “nũtonya kũmatangĩĩa vyũ ala mamũthengeeaa Ngai mavĩtĩle kwake, nũndũ e thayũ mĩthenya yonthe kũmavoyeaa.” (Aevl. 7:24, 25) Ethĩwa kĩanda kĩla kyeanĩaw’a nĩ mũthembi mũnene ĩvinda ya Aisilaeli nĩkyamaĩkĩĩthasya kana naĩ syoo nikũekewa, ti mbeange kĩanda kĩla kĩanĩaw’a nĩ ũla Mũthembi Mũnene, Yesũ? Twĩ na kĩtumi kĩseo vyũ kya kũĩkĩĩa kana no “twose ĩnee, na kwona mumo [kana, “ũseo mwingĩ,” NWT] wa kũtũtethya ĩvinda ya vata.”—Aevl. 4:15, 16.

¹⁶ Kwoou ethĩwa nũkwenda kũmũtw’a Yeova wĩvitho waku, ĩkĩĩa nthembo ĩla Yesũ waumisye. Ndũkeanĩwe no kũmanya kana nthembo ya wovosyo nĩtethasya andũ aingĩ. Vandũ va ũu, ĩkĩĩa kana nthembo ĩsu nĩkũtethasya we mwene. (Aka. 2:20, 21) Ĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana nthembo ya wovosyo nĩtumaa naĩ syaku iekewa. Na ũiĩkĩĩa vyũ kana nthembo ĩsu nĩyo ĩtumaa we mwene wĩthĩwa na wĩkwatyo wa kũkwata thayũ ũtathela. Nthembo ya Yesũ nĩ mũthĩnzĩo Yeova wanenganie kwondũ waku.

17. Nĩkĩ ũkwenda kũmũtw’a Yeova wĩvitho waku?

¹⁷ Ndũa sya kwĩvitha nĩ wonany’o mũseo wa ũndũ Yeova wĩany’a tei. Mũvango ũsu nĩwonanĩtye nesa ũndũ Ngai wonaa thayũ wĩ mũtheu. O na ĩngĩ, nũkwonany’a ũndũ atumĩa matonya kũtũtetheesya, ũndũ tũtonya kwonany’a nesa nĩtweelila, na nũũtwony’a nĩkĩ tũtonya kwĩthĩwa tũte na nzika o na vanini kana Yeova nũekeaa vyũ naĩ sitũ. We nũmũtw’ĩte Yeova wĩvitho waku? Vai vangĩ ũkwata ũsũvĩo ta wa Yeova! (Sav. 91:1, 2) Ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe nĩtũkwona ũndũ mũvango ũsu wa ndũa sya kwĩvitha ũtonya kũtũtetheesya tũatĩĩe ngelekany’o nzeo vyũ ya Yeova, ũla ũsilaa katĩ na wĩ tei.