1, 2. (a) Athũkũmi ma Ngai me na mea ma kũkwata mũthĩnzĩo wĩva? (b) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩkalae tũsyaĩĩsye ũla mũthĩnzĩo? (Sisya visa ĩthangũnĩ yĩĩ.)

AKLĨSTO etĩkĩw’a mauta me na wĩkwatyo wa vata o ta ũla mũtũmwa Vaulo waĩ naw’o wa kũkwata ‘mũthĩnzĩo ũla weetĩwe ĩũlũ nĩ Ngai.’ (Avi. 3:14) Meteele na mea kũsumbĩka vamwe na Yesũ Klĩsto Ũsumbĩnĩ wake wa ĩtunĩ na kũtetheanĩsya nake wĩanĩ wa kũvetea andũ naĩ. (Ũvu. 20:6) Aklĩsto asu mathĩtwe nĩ Ngai mũthĩnzĩo wa vata mũno maĩlĩte kwĩkĩa kĩthito maũkwate! Namo malondu angĩ mathĩtwe mũthĩnzĩo wĩ kĩvathũkany’o na ũsu. Me na wĩkwatyo mũseo ta kĩ wa kwĩkala tene na tene ĩũlũ wa nthĩ yĩ nzaũ!—2 Vet. 3:13.

² Nĩ kana Vaulo atetheesye Aklĩsto ala angĩ etĩkĩw’a mauta mekale me aĩkĩĩku na maikakose mũthĩnzĩo ũla mathĩtwe, amatavisye ndeto ii: “Mosũanĩo menyu malũme maũndũnĩ ala me ĩũlũ.” (Ako. 3:2) Maaĩlĩte kwĩkalaa malilikene wĩkwatyo woo wa kũthi ĩtunĩ. (Ako. 1:4, 5) Athũkũmi ma Yeova mekala mavindĩĩsye  moathimo ala we wathĩte andũ make, makeethĩawa matonya kwĩkala masyaĩĩsye ũla mũthĩnzĩo ũmathĩte, wĩthĩwe nĩ wa kũthi ĩtunĩ kana nĩ wa kũtanĩa thayũ ĩũlũ wa nthĩ nzaũ.—1 Ako. 9:24.

3. Vaulo akanisye Aklĩsto ĩũlũ wa kyaũ?

³ Vaulo nĩwasyokie aweta maũndũ ala matonya kwĩsa kũvata Aklĩsto mũthĩnzĩo woo. Kwa ngelekany’o, ĩla waandĩkĩaa kĩkundi kya Kolosai nĩwawetie ĩũlũ wa Aklĩsto ma ũvũngũ ala makwatĩĩaa ĩla Mĩao mũno vandũ va kũmwĩtĩkĩla Klĩsto mayona kũu takw’o kũmwendeesya Ngai. (Ako. 2:16-18) O na ĩngĩ, Vaulo nĩwawetie maũndũ amwe me kw’o nginya ũmũnthĩ, ala matonya kũtũsiĩĩa tũikese kũkwata ũla mũthĩnzĩo. Kwa ngelekany’o, nũeleetye ũndũ Aklĩsto matonya kwĩsiĩanĩa na mĩmeo mĩthũku, na ũndũ matonya kũmina mathĩna ala maumĩla mũsyĩ kana o katĩ woo. Motao ala wumĩtye ĩũlũ wa maũndũ asu nĩ ma vata mũno kwitũ ũmũnthĩ. Kwondũ wa ũu, ekai tũsisye mokany’o amwe Vaulo waandĩkĩie Akolosai.

4. Nĩkĩ mĩmeo mĩthũku ĩtonya kũtuma tũtakwata ũla mũthĩnzĩo?

⁴ Vaulo amina kũlilikany’a ana-a-asa make ĩũlũ wa wĩkwatyo mũseo ũla maĩ naw’o aandĩkie atĩĩ: “Ũaai mamutha menyu ala me kũũ nthĩ: ũlaalai, na ũvuku, na mĩmeo mĩthũku, na kwenda maũndũ mathũku, na ĩtomo.” (Ako. 3:5) Mĩmeo mĩthũku nĩtonya kwĩthĩwa yĩ na vinya mũno ũkethĩa no ĩtume twananga ngwatanĩo yitũ na Yeova na tũyasya wĩkwatyo witũ. Mwana-a-asa ũmwe wakwatiwe nĩ mĩmeo mĩthũku na yamwelelũkya aisye ũũ asyoka kĩkundinĩ: “Nakusiw’e nĩ mĩmeo yaĩ vinya mũno, na ndikaasalukya maũndũ maĩ mathũkie.”

5. Tũtonya kwĩka ata tũkesũvĩa ĩla twĩ mũisyonĩ?

⁵ Nĩ ũndũ wa vata kwĩsũvĩa mũno mũno ĩla twakomana na maũndũ matonya kũtuma tũemwa nĩ kũatĩĩa myolooto ya Yeova ĩũlũ wa mwĩkalĩle. Kwa ngelekany’o, nũseo andũ mambĩĩa kwĩvaany’a oou makeyĩkĩĩa mĩvaka mĩseo maũndũnĩ ta kũkwatana, kũkũnana kisi, kana kwĩthĩwa me oka kũndũ matonya kũtatĩka meke maũndũ mataĩle. (Nth. 22:3) O na ve mavinda Mũklĩsto ũtonya kũtatĩka eke maũndũ mataĩle, ta kwa ngelekany’o, ĩla wathi savalĩ ya kĩ-wĩa kana ĩla ũkũthũkũma na mũndũ ũngĩ ũte mũka kana mũũme. (Nth. 2:10-12, 16) Ũkesa kwĩthĩa wĩ vandũ ũtonya kũlika mũisyonĩ, weta ũtheinĩ kana wĩ ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova, na ũyĩkua ta mũndũ wĩ ndaĩa, ũte kũlwa kana ngũĩ mbingĩ na mũndũ ũte mũkau kana mũemeu nĩtonya kwĩsa kũũlikya thĩnanĩ. Mavinda angĩ tũtonya kwĩthĩwa twĩ mũisyonĩ wa kwĩka maũndũ mataĩle nĩ ĩla tũkwĩw’a tũkw’ĩte ngoo kana tũkwĩw’a ta twĩ ithyoka. Mavindanĩ ta asu nĩtũtonya kwĩkũlya keka nĩtwona o mũndũ ũtuma twĩw’a twĩ ma vata. O na nĩtũtonya kũvinyĩĩwa nginya ũkethĩa twĩĩtĩkĩla mũndũ o na wĩva atũkiakisye o na ethĩwa aumĩte va. Wesa kwĩw’a vavikwa vau, mwĩkaĩle Yeova na andũ make nĩ kana ũtetheew’e ndũkese kwĩka ũndũ ũtonya kũũvata ũla mũthĩnzĩo.—Soma Savuli 34:18; Nthimo 13:20.

6. Nĩ kyaũ twaĩle kũlilikana ĩla tũũnyuva syĩndũ sya kwĩtanĩthya?

⁶ Nĩ kana tũae mĩmeo mĩthũku no nginya twĩvathane na maũndũ ma kwĩtanĩthya ala makumasya mĩkalĩle mĩthũku. Maũndũ maingĩ ma kwĩtanĩthya ũmũnthĩ matũlilikanasya mĩkanĩlye ĩla yaĩ na andũ ma Sotomo na Ngomola. (Yuta 7) Ala maseũvasya syĩndũ sya kwĩtanĩthya maseũvasya syĩndũ ikwonany’a ũlaalai tate ũndũ mũnene na ta ũte ũthũku o na ũmwe. Kwoou tũyaĩle kwĩtĩkĩla o kĩndũ kyonthe kĩla twakomana nakyo kya kwĩtanĩthya. Twaĩle kũnyuva syĩndũ sya kwĩtanĩthya ila itatonya kũtũsiĩĩa  tũikaendeee kũsyaĩĩsya ũla mũthĩnzĩo.—Nth. 4:23.

7. Nĩ mathĩna meva matonya kumĩla kĩkundinĩ?

⁷ Vai mũndũ ũlea kana nĩ ũathimo mũnene kwĩthĩwa kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto. Maũmbanonĩ nĩtwĩmanyĩasya Ndeto ya Ngai na tũkekĩana vinya na ana-a-asa na eĩtu-a-asa matwendete. Kĩu kĩtũtetheeasya kwĩkala tũsyaĩĩsye ũla mũthĩnzĩo. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, mavinda angĩ no tũeme kũeleanwa na mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa na kĩu kĩiete mathĩna. Mathĩna ta asu makaumĩla na tũimaeka, nĩkwĩsa kwĩthĩa twoveee ũthatu ngoonĩ.—Soma 1 Vetelo 3:8, 9.

8, 9. (a) Nĩ nguma syĩva itonya kũtũtetheesya twĩkwata ũla mũthĩnzĩo? (b) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũendeee kwĩkalany’a na mũuo o na ethĩwa Mũklĩsto ũngĩ nĩwatũthatya?

⁸ Tũtonya kwĩka ata tũikekale na ũthatu ngoonĩ na ũyĩsa kũtũvata ũla mũthĩnzĩo? Vaulo eeie Akolosai atĩĩ: “Tondũ mwĩ anyuve ma Ngai, atheu na endwa, ĩvw’ĩkei ngoo yĩ na ĩnee ya kwĩw’anĩa tei [kana, kwĩkana ũseo], wĩnyivyo, ũuu, wũmĩĩsyo; kũmĩĩasya ũmwe kwa ũla ũngĩ, na kũekeanĩa ene kwa ene, ethĩwa mũndũ o na wĩva e na ũndũ na ũngĩ; o tondu Mwĩaĩi wamũekeie, inyw’ĩ nenyu ĩkaai o ta ũu: na mbee wa maũndũ aa onthe ĩvw’ĩkei wendo, naw’o nĩ wovano wa wĩanĩu.”—Ako. 3:12-14.

⁹ Ethĩwa nĩtwendete kwĩka ũseo na nĩtwendanĩte, tũikaemawa nĩ kũekeanaa. Kwa ngelekany’o, ethĩwa nĩtũkwĩw’a twaũmĩw’a nĩ kĩndũ Mũklĩsto ũngĩ weeka kana ndeto waneena, no tũsũanĩe mavinda ala ithyĩ ene twaaneena tũkavĩtya kana tũkeka kĩndũ kĩte kĩseo. Ithyĩ tyo tũtũngaa mũvea nũndũ wa wendo na ũseo wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala mataatinda maatĩanĩe na mavĩtyo maitũ? (Soma Mũtavan’ya 7:21, 22.) Na kĩla kĩtumaa tũtũnga mũvea mũnango nĩ ũseo ũla Klĩsto wonetye athaithi ma w’o kwa kũmombany’a vamwe mekale me ngwatanĩo. (Ako. 3:15) Ithyonthe twendete Ngai ũmwe, tũtavanasya ũvoo ũvw’anene, na tũkomanaa na mathĩna maingĩ mavw’anene. No tũlũlũmĩlye ngwatanĩo ya kĩkundi kya Kĩklĩsto na tũyĩkalaa tũsyaĩĩsye ũla mũthĩnzĩo ethĩwa tũkeethĩawa twendene na tũkeekaa ala angĩ ũseo kwa kũmaekea kuma ngoonĩ.

10, 11. (a) Nĩkĩ kĩwĩu ti kĩseo? (b) Tũtonya kwĩka ata nĩ kana kĩwĩu kĩikese kũtũvata ũla mũthĩnzĩo?

¹⁰ Ve ngelekany’o sya andũ mawetetwe Mbivilianĩ itũlilikanasya kana kĩwĩu no kĩtume tũtakwata ũla mũthĩnzĩo. Kwa ngelekany’o, ĩla Kaini wambĩĩe kwĩw’ĩa mwana-a-inyia Aveli kĩwĩu, nĩwesie kũmũaa. Namo Kola, Ndathani, na Avilamu nĩmambĩĩe kwĩw’ĩa Mose kĩwĩu na mũthya malika kũmũvĩnga. O nake Mũsumbĩ Saulo nĩwakwatiwe nĩ kĩwĩu nũndũ wa kwona Ndaviti aikwata nguma na kwoou enda kũmũaa. Nĩkyo kĩtumi Ndeto ya Ngai yaĩtye atĩĩ: “Vala ve kĩwĩu na ngananĩo, nĩvo ve kĩthokoo na kĩla wĩa mũthũku.”—Yak. 3:16.

¹¹ Ethĩwa twĩ wendo na nĩtwendete kwĩka angĩ ũseo, ti laisi tũkwatwe nĩ kĩwĩu. Ndeto ya Ngai yaĩtye: “Wendo nĩwũmĩĩasya, na nĩwĩkaa moseo; wendo ndwĩ na kĩwĩu.” (1 Ako. 13:4) Twenda tũikese kũlikwa nĩ kĩwĩu ngoonĩ sitũ, no nginya tũtate kwonaa maũndũ ũndũ Ngai ũmonaa. Ũu nĩ kwasya twaĩle kũmanya kana ithyonthe twĩ mamutha ma mwĩĩ ũmwe, ũla nĩw’o kĩkundi kya Kĩklĩsto. Kũmanya ũu kũkatũtetheeasya twĩkae o ũndũ ndeto ii mbeveee itũtavĩtye: “Ethĩwa . . . mutha ũmwe nũũtaĩwa, aa angĩ onthe nĩmatanaa vamwe naw’o.” (1 Ako. 12:16-18, 26) Na kwoou angĩ makwata ũathimo, tũkatanaa vamwe namo vandũ va kũmew’ĩa kĩwĩu. Kwa twose ngelekany’o ya mwana wa Mũsumbĩ Saulo  weetawa Yonathani. Yonathani ndaaĩw’ĩa Ndaviti kĩwĩu ĩla wanyuviwe etw’ĩka mũsumbĩ. Vandũ va ũu, eekie kũmwĩkĩa vinya. (1 Sam. 23:16-18) Ithyĩ tyo twaĩle kwĩka angĩ ũseo na tũimenda ũndũ Yonathani wendete Ndaviti?

12. Nĩ ũtao wĩva wĩ Maandĩkonĩ waatĩĩwa ũtonya kũtetheesya mĩsyĩ yitũ yĩsinda ũla mũthĩnzĩo?

¹² Kũatĩĩa myolooto ĩla yĩ Mbivilianĩ no kũtetheesye mũsyĩ w’onthe kwĩkala na mũuo na ũtanu, na ĩtina mũsyĩ ũsu ũisinda ũla mũthĩnzĩo. Vaulo anengie Aklĩsto ala maĩ Kolosai ũtao wĩva ĩũlũ wa mĩsyĩ? Aisye: “Iveti, ĩnyivĩsyei aũme menyu, ũndũ waĩle nthĩnĩ wa Mwĩaĩi. Aũme, endai iveti syenyu, na mũikasyĩw’ĩe woo. Syana, mew’ei asyai menyu maũndũnĩ onthe, nũndũ ũu nĩwendeeasya nthĩnĩ wa Mwĩaĩi. Aasa, mũikathatye syana syenyu, itikakw’e ngoo.” (Ako. 3:18-21) We no ũlee kana kũatĩĩa ũtao ũsu mũveveee no kũtethye aũme, iveti, na syana ũmũnthĩ?

13. Mwĩĩtu-a-asa ũtwaĩtwe nĩ mũndũũme ũte mwĩtĩkĩli atonya kũmũtetheesya ata emanyĩsye ũw’o?

¹³ Nata ethĩwa ũtwaĩtwe nĩ mũndũ ũte mwĩtĩkĩli na ndwĩw’aa aiũkua nesa? We nũkwona kũtinda ũitetany’a nake ta kũtethya? O na ethĩwa ĩteta yaku nĩyatuma eka ũndũ ũkwendaa, we wĩona ĩteta yĩu ta yĩtuma emanyĩsya ũw’o? Ve vinya. Kĩla kĩtonya  kũũtethya nĩ kwĩnyivĩsya ũkũmũ wa mũemeu. Kwĩka ũu nĩkũtonya kũtuma mũsyĩ wenyu wĩthĩwa na mũuo, ũetee Yeova ndaĩa, o na kũkatuma mũemeu emanyĩsya ũw’o, na mũthya inyw’elĩ mũikwata ũla mũthĩnzĩo.—Soma 1 Vetelo 3:1, 2.

14. Mwana-a-asa aĩle kwĩka ata ethĩwa ndekwona ainengwa ndaĩa nĩ mũka wake ũte mwĩtĩkĩli?

¹⁴ Nata ethĩwa mũka waku ti mwĩtĩkĩli na wonaa ateũkũnenga ndaĩa? We wĩona kũmũkũnĩa kelele nĩ kana amanye nũũ mũtwe wa mũsyĩ ta kwĩsa kũtuma aũnenga ndaĩa? Eka mwa! Ngai endaa ũũngamĩe mũsyĩ waku wĩ na wendo o tondũ Yesũ ũũngamĩaa kĩkundi. (Aev. 5:23) Yesũ nĩwendete kĩkundi na akĩtongoeasya na wũmĩĩsyo. (Luka 9:46-48) Mwana-a-asa aatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ, no atetheesye mũka emanyĩsye ũw’o.

15. Mũndũũme Mũklĩsto atonya kwonany’a ata kana nĩwendete mũka?

¹⁵ Aũme meĩtwe atĩĩ: “Endai iveti syenyu, na mũikasyĩw’ĩe woo.” (Ako. 3:19) Mũndũũme wendete kĩveti kyake na ũkĩnengete ndaĩa nũkĩthukĩĩasya nesa ĩla kĩkumya mawoni na aikĩĩkĩĩthya kana mawoni makyo nĩ ma vata. (1 Vet. 3:7) O na kau ti mavinda onthe ũtonya kwĩka ũndũ kĩveti kĩkwenda, no eke motwi maseango akĩkũlya woni wakyo. (Nth. 15:22) Mũndũũme wendete kĩveti kyake ndakĩlasimĩthasya kĩmũnenge ndaĩa, ĩndĩ nĩwĩkaa maũndũ matonya kũtuma kyenda kũmũnenga ndaĩa. Ethĩwa mwana-a-asa nĩwendete syana syake vamwe na kĩveti kyake, ti vinya mũsyĩ wake ũkamũthũkũma Yeova na ũtanu, na ũyĩsa kũsinda ũla mũthĩnzĩo wa thayũ.

16, 17. Amũika, mũtonya kwĩka ata mũikew’ĩe asyai menyu woo mũno?

¹⁶ Nata ethĩwa wĩ wa mũika na wĩw’aa asyai maku mateũkũelewa na maikwĩkĩĩa mĩao mingĩ? Nũtonya kwĩw’a ũithĩnĩka nginya ũkambĩĩa kwĩkũlya kana kũthaitha Yeova ve vandũ kwĩsa kũũvikya. Ĩndĩ ũkaelya kũeka kũmũthũkũma Yeova nũndũ wa ũndũ ũkwĩw’a, wĩsa kwĩthĩa kaĩ vai vandũ wĩsa kũthĩnĩkĩwa nesa ta mokonĩ ma asyai maku Aklĩsto na nthĩnĩ wa kĩkundi!

¹⁷ Ũkekala na asyai mateũkũlũnga mũthenya o na ũmwe, we ndwĩkũlya kana kwa w’o nĩmaũnganaa naku? (Aevl. 12:8) Ĩndĩ nĩvatonyeka ũkethĩa kĩla kĩtumaa wĩw’a woo nĩ ũndũ asyai maku maũkanasya. Vandũ va kũtinda ũsũanĩĩte mũno ũndũ maumasya ũkany’o, sũanĩa kĩla kĩtumaa meka ũndũ mekaa kana maneena ũndũ maneenaa. Kwoou ĩkalaa ũuĩtye na ũitata ũndũ ũtonya wĩsiĩĩe ĩla ũũkanw’a. Ndeto ya Ngai yaĩtye: “Ũla ũsũvĩaa ndeto syake e na ũĩ; na ũla wĩ na veva mũuu nĩ mũndũ wĩ na ũmanyi.” (Nth. 17:27) Wĩona ata ũkekĩa kĩthito ũtw’ĩke mũndũ mũima ũtonya kwosa ũkany’o auĩtye na ayĩtĩkĩla kũũatĩĩa ate kũsũanĩa mũno ũndũ waumw’a? (Nth. 1:8) Nũathimo mũnene kwĩthĩwa na asyai mamwendete Yeova kuma ngoonĩ. Asyai asu methĩawa mayenda kũũtetheesya wĩkwata ũla mũthĩnzĩo wa thayũ.

18. Nĩkĩ ũtw’ĩte vyũ kwĩkalaa ũsyaĩĩsye ũla mũthĩnzĩo?

¹⁸ Wĩkwatyo ũla twĩ naw’o ndwĩ maela, wĩthĩwe nĩ mũthĩnzĩo wa kũkwata thayũ ũtatonya kũkw’a ĩtunĩ kana thayũ wa tene na tene ĩũlũ wa nthĩ nzaũ. Ũsu nĩ wĩkwatyo twaĩle kwĩkala tũiũvindĩĩsya. Nĩ watho wa w’o vyũ twathĩtwe nĩ Mũmbi mwene. Ngai aĩtye ũũ ĩũlũ wa Nthĩ ĩsu Nzaũ: “Ĩkausũw’a nĩ kũmũmanya Yeova.” (Isa. 11:9) Onthe ala makatũa nthĩ ĩsu makeethĩwa me andũ mamanyĩĩtw’e nĩ Ngai. Ũsu nĩ mũthĩnzĩo waĩle kũtata ũndũ ũtonya ndũkaaũkose o na vanini. Kwoou ĩkalaa ũivindĩĩsya kĩla Yeova ũtwathĩte, na ndũkaaĩtĩkĩle kĩndũ o na kĩva kĩũvate ũla mũthĩnzĩo!