1, 2. (a) Yesũ asũngĩie Vetelo ata yĩla wamwĩie ndakethĩny’e? (Sisya visa ĩthangũnĩ yĩĩ.) (b) Yesũ amũsũngĩie ũu nĩkĩ?

VE ĨVINDA Yesũ weeie amanyĩw’a make kana akilĩlyĩ kũthĩnw’a na kũawa. Amanyĩw’a asu make matelemile mũno nũndũ meekwatĩtye Yesũ nĩwe ũkũtũngĩĩa ũsumbĩ wa Isilaeli. Vetelo eewie atomĩĩsya. Aathamisye eea Yesũ atĩĩ: “Ũu nĩwĩthĩwe kũasa naku, Mwĩaĩi; ũu ndũkethĩwa kwaku o na ĩndĩĩ.” Nake Yesũ amũsũngĩie amwĩa: “Enda ĩtina wakwa, Satani: we wĩ ũlulutĩkyo kwakwa: nũndũ ndũũlilikana maũndũ ma Ngai, ĩndĩ nĩ ala ma andũ.”—Mt. 16:21-23; Meko 1:6.

² Yĩla Yesũ waneenie ndeto isu, oonanisye kana ve kĩvathũkany’o katĩ wa mosũanĩo ala maumanaa na Ngai na ala maumanaa na nthĩ ĩno ĩtongoew’e nĩ Satani. (1 Yoa. 5:19) Vetelo asũanĩaa ta andũ ma nthĩ nũndũ eeaa Yesũ ndakethĩny’e. Ĩndĩ Yesũ nĩweesĩ kana mosũanĩo ma Ĩthe wake me kĩvathũkany’o. Nĩweesĩ kana Ngai endaa ekale elũmĩtye esĩ kana akilĩlyĩ kũthĩnw’a na kũawa. Ndeto ila Yesũ watũmĩie aisũngĩa Vetelo, syoonanisye kana nĩwaleanile vyũ na mosũanĩo ma nthĩ ĩno na aatĩĩa ala ma Yeova.

3. Nĩkĩ nĩ laisi mũndũ kwĩtĩkĩla mosũanĩo ma nthĩ ĩno vandũ va mosũanĩo ma Yeova?

 ³ Nao nata ithyĩ? Tũsũanĩaa mosũanĩo ma Ngai kana tũsũanĩaa ala ma nthĩ ĩno? Nĩvatonyeka tũkethĩwa twavĩndũie mwĩkalĩle witũ woosana na kwenda kwa Ngai. Ĩndĩ nata mosũanĩo maitũ? Yo ithyĩ nĩtwĩkĩĩte kĩthito twonae maũndũ ta Yeova na tũisũanĩaa take? Mũndũ ndamba kwĩka ũu atekĩĩte kĩthito. Ĩndĩ vai kĩthito kyendekaa nĩ kana mosũanĩo ma nthĩ ĩno malike ilĩkonĩ sitũ. Na kĩtumi nũndũ tũthyũlũlũkĩtwe ngalĩ syonthe nĩ veva wa nthĩ. (Aev. 2:2) O na ĩngĩ, nĩ laisi mũno kũlikwa nĩ veva ũsu nũndũ ũtwĩkĩaa vinya twĩyende. Ũw’o nĩ kana ti laisi kũsũanĩa ta Yeova, ĩndĩ kũsũanĩa ta nthĩ ĩno nĩ laisi mũno.

4. (a) Tũtonya kũkwatwa nĩ kyaũ tũkaelya kwĩtĩkĩla kũsũanĩa ta andũ ma nthĩ ĩno? (b) Ĩsomo yĩĩ yĩtũtethya ata?

⁴ Tũkaelya kwĩtĩkĩla kũsũanĩa ta andũ ma nthĩ ĩno nĩtũtonya kwambĩĩa kwĩyenda ithyĩ ene, na kwenda kwĩtw’ĩĩa ũseo na ũthũku. (Mko. 7:21, 22) Kwoou ve vata mũnene wa kũtata tũsũanĩae “maũndũ ma Ngai” ĩndĩ ti “ala ma andũ.” Kwa ndeto ingĩ, ũu nĩ kwasya twaĩle kũtata tũsũanĩae ta Yeova, ĩndĩ ti ta andũ ma nthĩ ĩno. Ĩsomo yĩĩ nĩyĩũtũtetheesya kwĩka ũu. Nĩyĩũtwony’a nĩkĩ kũtata tũsũanĩe ta Yeova ti kũvatwa ũthasyo vyũ, ĩndĩ nĩkũtonya kũtũuna. O na nĩyĩũtwony’a ũndũ tũtonya kwĩsiĩĩa tũikalikwe nĩ mosũanĩo ma nthĩ ĩno. Nayo ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe, nĩtũũneenea mosũanĩo ma Yeova ĩũlũ wa maũndũ kauta, na tũyona ũndũ tũtonya kwĩyĩelekany’a nake.

5. Nĩkĩ andũ amwe matendaa matw’ĩke atĩ mũndũ ũngĩ nĩwe ũkũmatavya ũndũ meũsũanĩa?

⁵ Andũ amwe mayendaa matw’ĩke atĩ mũndũ ũngĩ nĩwe ũkũmatavya ũndũ meũsũanĩa o na ethĩwa nũũ. Maasya atĩĩ: “Ninyie nĩtavasya kĩla ngwĩka.” Yĩla mekwasya ũu, nĩvatonyeka makethĩwa mendaa kwonany’a kana nĩmo meyĩkĩaa motwi moo na kana ũu nĩw’o waĩle. Mew’aa matekwenda mũndũ amasumbĩke kana amalasimĩthye kwĩthĩwa mailye ta andũ angĩ. *

6. (a) Yeova atũnengete ũthasyo wĩva? (b) Ũthasyo ũla Yeova ũtũnengete nĩ wa kwĩka kyonthe kĩla tũkwenda?

⁶ Ũseo ũla wĩ vo nĩ kana yĩla tweewa tũsũanĩae ta Yeova tũyĩthĩawa tũyĩwa atĩ tũyaĩle kwona maũndũ na nzĩa yitũ na tũyaĩle kwĩyĩelesya. Ĩandĩko ya 2 Akolintho 3:17 yĩwetete nesa kana “vala ve Veva wa Mwĩaĩi [Yeova], nĩvo ve ũthasyo.” Twĩ na ũthasyo wa kwĩtw’ĩĩa twĩenda kwĩthĩwa tũilye ata. Kĩla mũndũ ve maũndũ ala wĩw’aa maimwendeesya na ve syĩndũ ila wĩw’aa endete. Yeova atũmbie tũilye ũu. Ĩndĩ ũw’o nĩ kana ũthasyo witũ wĩ mĩvaka. (Soma 1 Vetelo 2:16.) Yeova endaa tũtongoew’e nĩ mosũanĩo make ala me Ndetonĩ yake yĩla tũũtw’a kĩla kyaĩle na kĩla kĩtaĩle. We wĩona kwĩka ũu ta kũvatwa ũthasyo-ĩ, kana ta kĩndũ kĩtonya kũtũuna?

7, 8. Nĩkĩ kũsũanĩa ta Yeova ti kwonany’a kana we nũtũvinyĩĩe mũno? Nengane ngelekany’o.

⁷ Kwasũanĩa ngelekany’o ĩno. Asyai nĩmatataa mũno kũmanyĩsya syana syoo mwĩkalĩle mũseo. Nĩmatonya kũimanyĩsya kũsũanĩaa andũ ala angĩ yĩla syĩkwĩka maũndũ, kwĩthĩwa syĩ ndĩkĩĩku, na syĩ kĩthito. Ũu ti kwonany’a asyai asu nĩmaivinyĩĩe mũno. Ĩndĩ methĩawa maisyũmbany’a syĩĩthĩwa andũ aima meyĩũngamĩe nesa. Syana isu syesa kwĩana na syauma mũsyĩ, ikeethĩwa syĩ na ũthasyo wa kwĩka kĩla syĩkwenda. Syekala kwosana na kĩla asyai  maimanyĩisye, nĩvatonyeka mũno ikekaa motwi maseo matakatuma syĩsa kwĩlila. Nũndũ wa ũu, iikakwatwa nĩ mathĩna maingĩ ma kwĩmanthĩa.

⁸ Yeova no ta mũsyai mũseo. Endaa syana syake syĩkale nesa vyũ ũndũ vatonyeka. (Isa. 48:17, 18) Kwoou, nũnenganĩte myolooto ya vata ya kũtongoesya andũ mwĩkalĩlenĩ woo, na ya kũmatetheesya kwĩkalany’a nesa. Nĩ kana twĩthĩwe na mwĩkalĩle mũseo na tũyĩkalany’a na angĩ nesa, endaa twĩthĩwe na mosũanĩo ta make. Ũu ti kwasya atĩ ethĩawa atũvata ũthasyo. Kwĩka ũu kũtũvingũaa kĩlĩko na kũkatũtetheesya tũsũanĩe nesanga na twone maũndũ kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte. (Sav. 92:5; Nth. 2:1-5; Isa. 55:9) Nĩkũtũtetheeasya kwĩka motwi matonya kũtuma twĩkala twĩ atanu, na ũyĩthĩa tũi avate kũtanĩa kwĩka maũndũ ala ithyĩ ene twendete. (Sav. 1:2, 3) Vate nzika, kũsũanĩa ta Yeova nĩ kwa vata na nĩkũtũunaa!

9, 10. Nĩkĩ mosũanĩo ma Yeova nĩmo maseo vyũ kwĩ mosũanĩo ma nthĩ?

⁹ Mosũanĩo ma Yeova nĩmo maseo vyũ. Ũsu nĩ ũndũ ũngĩ ũtumaa athũkũmi make menda mosũanĩo moo methĩwe mavw’anene na make. Andũ amwe mate athũkũmi ma Yeova nĩmanenganae ũtao ĩũlũ wa maũndũ ta mwĩkalĩle, kwĩkalany’a na andũ ma mũsyĩ, kũtanĩa wĩa, na maũndũ angĩ. Ĩndĩ ũtao mwingĩ manenganae nũleanaa na mosũanĩo ma Yeova. Kwa ngelekany’o, mekĩaa andũ vinya mekathĩĩe na mayĩmanthĩa nguma. O na monanasya ũlaalai ti mũthũku. Ũtao ũngĩ ũnenganawe mavinda angĩ nĩ kana kũthasya mũtwaano kana kũtaanĩsya na ũla ũtwaanĩte nake, no kũtume wĩthĩwa wĩ mũtanu. Ũtao wa mũthemba ũsu nũleanĩte vyũ na Maandĩko. Ĩndĩ no twasye atĩ ũtao wa mũthemba ũsu nĩwaĩlĩte ĩvindanĩ yĩĩ tũtwĩe?

¹⁰ Yesũ aisye atĩĩ: “Ũĩ nũtalĩlawa ũlũngalu nĩ syana syaw’o [kana, mawĩa maw’o].” (Mt. 11:19) Ve maendeeo maingĩ mũno mekĩtwe ĩũlũ wa nthĩ ũmũnthĩ, ĩndĩ andũ mayaatonya kũmina mathĩna ala manene matumaa andũ matekala me atanu ta kaũ, kĩmena kya mbaĩ, na ũtũli wa mĩao. Nao nata woni ũla wĩthĩawa na andũ nthĩ ĩno wa kana kwĩka ũlaalai ti ũndũ? Andũ aingĩ nĩmesĩte kwĩtĩkĩla kana mwĩkalĩle mũthũku wa ũlaalai ndũminaa mathĩna ĩndĩ wĩkaa kwananga mĩsyĩ, kũete mowau, na mathĩna angĩ. Kĩvathũkany’o na ũu, Aklĩsto ala metĩkĩlĩte woni wa Ngai ũndũnĩ ũsu methĩawa na ũtanu mĩsyĩ kwoo, nĩmevathanaa na mowau, na methĩawa na mũuo na ana-a-asa moo nthĩ yonthe. (Isa. 2:4; Meko 10:34, 35; 1 Ako. 6:9-11) We ndũkwona ũsu ta ũndũ ũtoetye vyũ kũtũĩkĩĩthya kana mosũanĩo ma Yeova nĩmo maseo vyũ kwĩ ma nthĩ ĩno?

11. Mose atongoeaw’a nĩ mosũanĩo maũ, na atethekie ata?

¹¹ Athaithi ma w’o ala mawetetwe Mbivilianĩ nĩmeetĩkĩlile kana mosũanĩo ma Yeova nĩmo maseo vyũ. Kwa ngelekany’o, o na kau Mose amanyĩiw’e “ũĩ w’onthe wa Amisili,” amwĩkwatĩtye Ngai amũnenge “ngoo yĩ ũĩ.” (Meko 7:22; Sav. 90:12) O na nĩwamũvoyie Yeova amwĩa: “Mbon’ya yu mĩendele yaku.” (Kuma 33:13) Nũndũ nĩweetĩkĩlile kũtongoew’a nĩ mosũanĩo ma Yeova, nĩwatũmĩiwe mũno kwĩanĩsya kĩeleelo kyake, na Maandĩkonĩ awetetwe ta mũndũ waĩ mũĩkĩĩo mũlũmu.—Aevl. 11:24-27.

12. Mũtũmwa Vaulo eekwatasya kyaũ kĩmũtongoesye?

¹² Mũtũmwa Vaulo aĩ mũndũ mũĩ na aĩ mũsomu. O na nĩweesĩ Kĩevelania na Kĩkiliki. (Meko 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3) Ĩndĩ enda kũtw’a kana ũndũ mũna nĩwaĩle kana ndwaĩle, ndeetĩkĩlaa kũtongoew’a nĩ ũĩ wa nthĩ ĩno. Vandũ va ũu, eekwatasya Maandĩko vyũ mamũtongoesye. (Soma Meko ma Atũmwa 17:2;  1 Akolintho 2:6, 7, 13.) Nũndũ wa ũu, Vaulo nĩweanĩisye ũthũkũmi wake nesa, na eethĩwa na wĩkwatyo wa tene na tene.—2 Tim. 4:8.

13. Nũũ ũla wĩ na kĩanda kya kũvĩndũa mosũanĩo maitũ mosane na ma Yeova?

¹³ Tũi na nzika kana mosũanĩo ma Ngai nĩmo maseo vyũ kwĩ ma nthĩ ĩno. Tweetĩkĩla kũatĩĩa mosũanĩo make, tũkekalaa twĩ atanu vyũ na maũndũ maitũ makaendaa nesa. Yeova ndatũlasimĩthasya tũsũanĩe take. O na “ngombo yĩ na kĩthito na mbũĩ,” vamwe na atumĩa, maitũlasimĩthasya twĩke ũu. (Mt. 24:45; 2 Ako. 1:24) Ĩndĩ kĩla Mũklĩsto nĩwe waĩle kũvĩndũa mosũanĩo make mosane na ala ma Ngai. Tũtonya kwĩka ũu ata?

14, 15. (a) Twaĩle kũvindĩĩsya ĩũlũ wa kyaũ ethĩwa nĩtũkwenda kũsũanĩa ta Yeova? (b) Twasũanĩa Alomi 12:2, nĩkĩ twaĩle kwĩvathana na mosũanĩo ma nthĩ ĩno? Nengane ngelekany’o.

¹⁴ Tũnengetwe ũkany’o ũũ ĩandĩkonĩ ya Alomi 12:2: “Mũikavw’ananw’e na nthĩ ĩno: ĩndĩ mũalyũkw’e mũtũngwe eũ ilĩkonĩ syenyu, nĩ kana mwĩkuũe ũndũ kũilyĩ kwenda kwa Ngai kũla kũseo na kũla kwĩtĩkĩlĩka na kũla kwĩanĩu.” Ndeto isu mbeveee syĩtwony’a ũndũ ũũ: O na twĩthĩwe twasũanĩaa taũ tũtanamba kwĩmanyĩsya ũw’o, no tũvĩndũe mosũanĩo maitũ mathengeanĩe na ala ma Ngai. Tũyamba kũlea kana mavinda amwe nĩtwĩkaa maũndũ kwosana na ũndũ tweethĩie mayĩkwa, kana kwosana na maũndũ ala matũkwatĩte. Ĩndĩ kĩlĩko kitũ kyũmbĩtwe kĩ na ũtonyi wa kũalyũka. Maũndũ ala tũkwĩtĩkĩlya malike kĩlĩkonĩ kitũ kana ala tũtindĩaa kũsũanĩa, nĩmo matonya kũtuma twĩka moalyũku kana tũema kũmeka. Kũvindĩĩsya mosũanĩo ma Yeova kĩla ĩvinda kũkatuma twĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana woni wake nĩw’o mũseo. Na tũkenda kuma ngoonĩ kũvĩndũa mosũanĩo maitũ mosane na make.

¹⁵ Ĩndĩ manya kana ethĩwa nũkwenda kũvĩndũa mosũanĩo maku mosane na ma Yeova, no nginya ũtate mũno ũeke ‘kũvw’ananw’a na nthĩ ĩno.’ No nginya tũeke kũlikya maũndũ maleanĩte na mawoni ma Ngai ilĩkonĩ sitũ. Yĩu nĩyo ĩtambya yĩla ya mbee twaĩle kwosa. Nĩ kana ũelewe ũndũ kwĩka ũu ne kwa vata, kwasũanĩa ngelekany’o ĩno. Mũndũ no avange kũya lĩu mũseo nĩ kana ake mwĩĩ. Ĩndĩ we nũkwona kwĩka ũu ta kũmũtethya ethĩwa aya lĩu mũseo esyoka akosa lĩu mũthũku akaya? O ta ũu, tũkatw’ĩka tũkeemanyĩasya mosũanĩo ma Yeova na tũisyoka tũyananga ilĩko sitũ na maũndũ ma nthĩ ĩno, twĩthĩwa tũitethya wĩa wa mana.

16. Twaĩle kwĩsũvĩana na kyaũ?

¹⁶ Yo ve ũndũ tũtonya kwĩka tũikakomane na maũndũ ma nthĩ o na vanini? Ve vinya nũndũ tũyĩsa kuma nthĩ ĩno tũkathi kwĩkala kũndũ kũngĩ. Ve maũndũ amwe ma nthĩ tũtalea kũkomana namo. (1 Ako. 5:9, 10) Kwa ngelekany’o, yĩla tũũtavany’a nĩtwĩw’aa momanyĩsyo mate ma w’o. Ĩndĩ yĩla weethĩa tũyamba kwathũkĩa maũndũ amwe ma nthĩ ĩno, tũyaĩle kwĩtĩkĩlana namo na tũyaĩle kũtinda tũimasũanĩa. O ta Yesũ, twaĩle kũlea mosũanĩo ma Satani na mĩtũkĩ mũno. Na eka ũu, tũyaĩle kwĩlikya kũndũ tũũkomana na maũndũ ma nthĩ ethĩwa ti lasima twĩthĩwe kũndũ ta kũu.—Soma Nthimo 4:23 nthĩnĩ wa maelesyo ma kwongeleela. *

17. Nĩ maũndũ amwe meva tũtonya kwĩka tũleane na mosũanĩo ma nthĩ?

¹⁷ Kwa ngelekany’o, nĩtwaĩle kwĩthĩwa twĩ metho mũno yĩla tũũnyuva ala tũkwenda matw’ĩke anyanya maitũ. Mbivilia ĩtũkanĩtye ĩkatwĩa twatindany’a na andũ matamũthaithaa Yeova, tũkasũanĩaa o tamo. (Nth. 13:20; 1 Ako. 15:12, 32, 33) O na  ĩngĩ, nĩtwaĩle kũnyuva nesa syĩndũ ila tũkwĩtanĩthya nasyo. Nĩtwaĩle kũlea maũndũ ma kwĩtanĩthya ala me na ũng’endu, ũlaalai, kana ala mekwonany’a syĩndũ iyaaũmbwa. Tweeka ũu tũkeethĩwa tũyĩsũvĩana na sumu ũla ũtonya kũlika ilĩkonĩ sitũ, naw’o nĩ kyonthe kĩla ‘kĩleanĩte na ũmanyi wa Ngai.’—2 Ako. 10:5.

18, 19. (a) Nĩkĩ twaĩle kwĩsũvĩana na mawoni ma nthĩ, na mawoni amwe ta asu nĩ meva? (b) Twaĩle kwĩkũlya makũlyo meva, na nĩkĩ?

¹⁸ Nĩtwaĩle kũmanya na kũleana na mawoni ma nthĩ ĩno o na yĩla mevithanĩtye ũkethĩa ti laisi kũmamanya. Kwa ngelekany’o, andũ ma maũvoo nĩmatonya kũelesya ũvoo mũna kwa nzĩa ĩkũkwata mbau na mawũĩ ngalĩko ĩmwe ya maũndũ ma siasa. Na ngewa ingĩ syĩ maũvoonĩ nitonya kwĩthĩwa iyĩkĩa andũ vinya methĩwe na mĩvango ya kwĩanĩsya maũndũ ala monekaa me ma vata nthĩ ĩno. O na mavuku na sinema imwe ikathĩĩaa woni wa kana mũndũ aĩle kwĩyona e wa vata kwĩ ala angĩ, na kwona andũ ma mũsyĩ tamo ma vata kwĩ ala angĩ onthe. Itumaa maũndũ asu moneka me ma kwendeesya, maĩlĩte, na me maseo. Ĩndĩ mayosanĩte o na vanini na kĩla kĩ Maandĩkonĩ. Maandĩko maĩtye kana mũndũ enda Yeova mbee wa ala angĩ onthe, nĩw’o we mwene ũendeeaa nesa na mũsyĩ wake o naw’o. (Mt. 22:36-39) Ti ũu wĩ w’oka. Katuni imwe sya syana, na syĩndũ sya kũitanĩthya, o na kũtw’ĩka ti nthũku, nitonya kũmanyĩsya syana mwĩkalĩle ũte mũseo kwa nzĩa yĩvithanĩtye.

¹⁹ Ũu ti kwasya tũyaĩle kũmantha syĩndũ nzeo sya kwĩtanĩthya. Ĩndĩ no ũseo tũkekũlya makũlyo aa: ‘Nĩtwĩthĩawa metho kũmanya momanyĩsyo ma nthĩ ĩno o na yĩla mate ũtheinĩ vyũ kwitũ? Nĩtwĩyĩkĩĩaa kana tũkekĩĩa syana sitũ mĩvaka nĩ kana iikasisye ivĩndĩ itaĩle sya televiseni kana iikasome mavuku mate maseo? Nao yĩla syana sitũ syeew’a kana syoona maũndũ mataĩle, nĩtũitetheeasya kwĩthĩwa na kĩsũanĩo ta kya Yeova nĩ kana iikalikwe nĩ mosũanĩo ma nthĩ ĩno?’ No nginya tũmanye kĩvathũkany’o kya mosũanĩo ma nthĩ na ala ma Ngai nĩ kana tũlee vyũ ‘kũvw’ananw’a na nthĩ ĩno.’

20. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũtongoew’a nĩ mosũanĩo ma Ngai kana ma nthĩ ĩno?

²⁰ Lilikana kana no tũkwate ũvoo kuma kũndũ kwĩlĩ; kwa Yeova, na nthĩ ĩno ĩtongoew’e nĩ Satani. Ithyĩ tũtongoeaw’a nũũ? Ethĩwa ithyĩ tumasya ũvoo kwa Yeova, nĩwe ũtũtongoeasya. Ĩndĩ ethĩwa twĩkĩaa maũndũ ma nthĩ ĩno kĩlĩkonĩ, nĩmo makatũtongoeasya, na makatumaa twĩthĩwa na mawoni na mwĩkalĩle o ta wa andũ ma nthĩ ĩno. Nĩkyo kĩtumi twaĩle kũsisya mũno maũndũ ala tũekaa ilĩko sitũ isũanĩe.

21. Nĩ ũndũ wĩva wa vata ũũneenewa ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe?

²¹ O tondũ twonie, ve ũndũ ũngĩ twaĩle kwĩka ethĩwa nĩtũkwenda kũsũanĩa ta Yeova eka o kwĩsũvĩana na maũndũ mathũku. No nginya tũvindĩĩasye mosũanĩo make nĩ kana tũsũanĩae take. Ĩsomo yĩla yĩatĩĩe nĩyĩũtwony’a mũnango ũndũ tũtonya kwĩka ũu.