1-2. (a) Nĩ kyaũ kĩtũtetheeasya kũmĩĩsya mũthenya kũthi ũla ũngĩ? Elesya. (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

WAAĨKALA mũthenya ũmwe ũkasya, “Navindĩĩsya ũndũ ũsu ũngwatie, nĩnĩsĩ nesa vyũ kana ndyĩĩ nũmĩanĩsya naw’o kwa ũtonyi wakwa mwene”? Aingĩ maitũ nĩtwĩyoneete kĩu. Nĩvatonyeka ũkethĩwa weewie ũu ĩtina wa kũsũanĩa ũndũ ũmĩanĩisye na ũwau mũthũku kana kĩkw’ũ kya mwendwa waku. Wasũanĩa mavinda ta asu, wĩsaa kwĩthĩa kaĩ veva mũtheu wa Yeova nĩw’o waũnengie “vinya ũvĩtũkĩte wa mũndũ,” na waendeea kũmĩĩsya mũthenya kũthi ũla ũngĩ.—2 Ako. 4:7-9.

² O na ĩngĩ, veva mũtheu nĩw’o ũtũtetheeasya tũikelelũkw’e nĩ maũndũ ma nthĩ ĩno. (1 Yoa. 5:19) Na ĩndĩ ve “nguthu sya maveva mavuku” ila tũendeeaa kũkita nasyo kĩla mũthenya. (Aev. 6:12) Yu twĩsĩ ũu, twĩenda kũneenea maũndũ elĩ mekwonany’a ũndũ veva mũtheu ũtũtetheeasya. Na ĩtina wa ũu, nĩtũkwona kĩla twaĩle kwĩka nĩ kana veva ũsu ũtũtethye vyũ.

3. Nĩ nzĩa yĩva ĩmwe Yeova ũtũmĩaa kũtũtetheesya tũmĩĩsye matatwa?

³ Veva mũtheu wa Yeova nũtũnengae vinya, kana ũtonyi, wa kwĩanĩsya kĩla twaĩle kwĩanĩsya, o na ethĩwa maũndũ nĩ momũ. Mũtũmwa Vaulo asũanĩa matatwa ala wakomanaa namo, nĩwamanyie kana kwĩkwatya “vinya wa Klĩsto” nĩkw’o kwamũtetheetye aendeee kũmũthũkũma Yeova. (2 Ako. 12:9) Vaulo e kyalonĩ kyake kya kelĩ kya ũmisonalĩ, nĩwathũkũmie na kĩthito aitavany’a na aimantha mbesa sya kwĩanĩsya mavata make. Ĩvinda yĩu ekalaa Kolintho mũsyĩ kwa Akwila na Vilisila. Akwila na Vilisila matumaa maeema. Na nũndũ Vaulo nĩweesĩ wĩa ũsu, nĩwathũkũmaa namo mĩthenya ĩmwe. (Meko 18:1-4) Veva mũtheu nĩw’o wanengie Vaulo vinya wa kũthũkũma emanthĩe na aiendeea kũtavany’a.

4. Vaulo athĩnaw’a nĩ ũndũ wĩva ũwetetwe ĩandĩkonĩ ya 2 Akolintho 12:7b-9?

 ⁴ Soma 2 Akolintho 12:7b-9. We Vaulo awetaa kyaũ ĩandĩkonĩ yĩu yĩla waisye kana e na “mwĩw’a mwĩĩnĩ”? Mũndũ e na mwĩw’a wĩ mwĩĩ ethĩawa na woo mwingĩ. Kwoou Vaulo endaa kwonany’a woo ũla waĩ naw’o nũndũ wa ũndũ mũna wamũthĩnasya. Aelekanilye thĩna ũsu na “mũlaĩka wa Satani,” ũla ũendeeaa ‘kũmũkũna makovi’ (‘kũmũvũa,’ maelesyo ma kwongeleela). No kwĩthĩwa Satani na ndaimoni syake ate mo maeteete Vaulo mathĩna make, o tondũ mũndũ ũtonya kwosa mwĩw’a akaũtonyeesya mwĩĩnĩ. Ĩndĩ moona e na “mwĩw’a” ũsu, nĩmatonya kwĩthĩwa maũthing’ĩĩasya mwĩĩnĩ wake nthĩnĩ vyũ nĩ kana woo wake wongeleke. Kĩu kyatumie Vaulo eka ata?

5. Yeova asũngĩie mboya sya Vaulo ata?

⁵ Ya mbee, Vaulo nĩwendaa aumw’e “mwĩw’a” ũsu. Aisye atĩĩ: “Mavinda atatũ nĩnamwĩsũvie Mwĩaĩi [Yeova] . . . nĩ kana wume vala nĩĩ.” Ĩndĩ o na Vaulo avoyete ũu, mwĩw’a ũsu ndwaaumw’a. Ũu wĩonany’a kana Yeova ndaasũngĩa mboya sya Vaulo? Aiee. Nĩwamũsũngĩie. Yeova ndaamũvetea thĩna wake, ĩndĩ nĩwamũnengie vinya wa kũmĩĩsya. Yeova aisye ũũ: “Vinya wakwa wonekaa nesa wonzunĩ.” (2 Ako. 12:8, 9) Vate nzika, Ngai nĩwamũtetheeisye Vaulo aendeea kwĩthĩwa na ũtanu na mũuo wa kĩlĩko!—Avi. 4: 4-7.

6. (a) Yeova atonya kũsũngĩa mboya sitũ ata? (b) Maandĩko ala me kalungunĩ kaa me na mawatho meva meũkwĩkĩa vinya?

⁶ O ta Vaulo, waatata kũmwĩsũva Yeova aũvetangĩe ĩtatwa ĩna? Ethĩwa o na ĩtina wa kũmwĩsũva Yeova thĩna waku ndwaathela, kana weekie kwongelekeela, we no wĩthĩwe woonie Yeova ta ũtakwetye ũu waku? Ethĩwa ũu nĩ w’o, lilikana ngelekany’o ya Vaulo. O ũndũ Yeova wasũngĩie mboya sya Vaulo, vate nzika, akasũngĩa mboya syaku! Yeova no alee kũvetanga thĩna waku. Ĩndĩ aitũmĩa veva wake mũtheu, akakwĩkĩa vinya wa kũmĩanĩsya na ĩtatwa yĩu. (Sav. 61:3, 4) O na kau no ‘ũkũnwe ũkavalũka,’ Yeova ndesa kũũtia.—2 Ako. 4:8, 9; Avi. 4:13.

7-8. (a) Veva mũtheu ũtonya kũelekanw’a na kĩseve ata? (b) Vetelo atũmĩie ndeto yĩva kũelesya ũndũ veva mũtheu ũthũkũmaa?

⁷ Nĩ kwa nzĩa ĩngĩ yĩva veva mũtheu ũtũtetheeasya? O tondũ kĩseve kĩendete ngalĩ ĩla mũndũ ũkwenda kĩsukumaa ĩsiwa yake yĩkakĩlanĩlya ũkanga wĩ na itulumo, veva mũtheu nũtũtetheeasya kũthi na mbee o na twakomana na matatwa mailye itulumo. Na veva ũsu wĩendeea kwĩka ũu nginya yĩla Ngai ũkatw’ĩkĩthya maũndũ meũ ĩtunĩ na nthĩ.

⁸ Nũndũ mũtũmwa Vetelo aĩ mũtei wa makũyũ, nĩweesĩ maũndũ maingĩ ĩũlũ wa kũthi na masiwa. Kwoou no kwĩthĩwa nokyo kĩtumi watũmĩie ndeto ĩkwoneka ta ĩkũtũnenga visa wa ĩsiwa yĩ ũkanganĩ nĩ kana tũelewe ũndũ veva mũtheu ũtũtetheeasya. Aandĩkie atĩĩ: “Vaiĩ ĩvinda o na yĩmwe wathani waaũka kumana na kwenda kwa mũndũ, ĩndĩ andũ maneenie kĩla kyaumie kwa Ngai kwosana na ũndũ veva mũtheu wamatongoesye.” Ndeto ya Kĩkiliki ĩla ĩalyũlĩtwe “wamatongoesye” no ĩalyũlwe kwa ndeto ingĩ, “wamakuie,” kana “wamatwaie.”—2 Vet. 1:21.

9. Yĩla Vetelo watũmĩie ndeto ‘kũtongoew’a’ endaa kumĩlya visa ũilye ata?

⁹ Yĩla Vetelo watũmĩie ndeto ‘kũtongoew’a’ endaa kumĩlya visa ũilye ata? Yĩla Luka waandĩkaa Meko ma Atũmwa, nĩwatũmĩie ndeto ya Kĩkiliki o ta ĩla Vetelo watũmĩie. Luka amĩtũmĩie kũelesya meli ‘yatwaiwe’ nĩ kĩseve. (Meko 27:15) Kwoou tondũ mũsomi ũmwe wa maũndũ ma Mbivilia waĩtye,  yĩla Vetelo waisye kana aandĩki ma Mbivilia meekie ‘kũtongoew’a’ nĩ veva mũtheu, atũmĩie ‘ũneeni watũmĩawa mũno nĩ andũ ala mesene na savalĩ sya ũkanganĩ.’ Vetelo endaa kwonany’a kana o tondũ ĩsiwa yĩsukumawa nĩ kĩseve yĩkatwawa vala yĩendete, now’o athani na aandĩki ma Mbivilia matongoew’e nĩ veva mũtheu meanĩsya wĩa woo. Mũsomi ũsu aĩtye atĩĩ: “No twasye athani asu nĩ ta meekie kũthasya itambaa sya ĩsiwa.” Yeova nĩwamanengete kĩla kyaĩ kĩmatethya. Nĩwamanengie veva mũtheu, ũla ũtonya kũelekanw’a na kĩseve. Namo meekie ata? Matethisye wĩa ũla manengetwe kwosana na ũndũ veva ũsu wamatongoeasya.

10-11. Nĩ matambya meva elĩ twaĩle kwosa nĩ kana tũtongoew’e nĩ veva mũtheu? Nengane ngelekany’o.

¹⁰ Ũmũnthĩ Yeova ndatũmĩaa veva mũtheu kũtongoesya andũ maandĩke Mbivilia. Ĩndĩ ũu ti kwasya kana veva mũtheu ndũtetheeasya andũ ma Ngai ũmũnthĩ. O na ũmũnthĩ Yeova nũnenganae veva mũtheu. Twaĩle kwĩka ata nĩ kana tũtetheew’e nĩ veva mũtheu wa Ngai? Nĩtwaĩle kwĩanĩsya kĩla twaĩle kwĩanĩsya ngalĩ ĩ yitũ. Twĩkaa ũu ata?

¹¹ Ekai tũtũmĩe ngelekany’o. Ve maũndũ elĩ mũtwai wa ĩsiwa waĩle kwĩka nĩ kana kĩseve kĩmũtetheesye. Mbee, no nginya atwae ĩsiwa vala kĩseve kĩsĩle. Na kĩtumi nũndũ akatw’ĩka eĩkala kĩlĩndĩnĩ kĩte na kĩseve kĩmũsukuma mbee, atũa o vau ũtee wa ũkanga. Kelĩ, nĩwaĩle kwambatya itambaa sya ĩsiwa yake na ayĩilingũla vyũ. Na kĩtumi nũndũ o na kĩseve kĩkũnĩte, ĩsiwa yĩisukumwa na mbee itambaa isu itatavĩte kĩseve. O ta ũu, nĩ kana tũendeee kũmũthũkũma Yeova twĩ na wũmĩĩsyo, no nginya tũtetheew’e nĩ veva mũtheu. Ĩndĩ ũitw’ĩka nĩwatũtethya, no nginya twambe kwĩka maũndũ elĩ. Mbee, no nginya twĩsĩle kasĩlanĩ kala ke na veva wa Ngai, na ũu nĩ kwasya, twĩkae maũndũ ala veva mũtheu ũtongoeasya andũ ma Ngai meke. Kelĩ, nĩtwaĩle kũthasya itambaa sya ĩsiwa yitũ vyũ, na ũu nĩ kwasya, twĩkĩe kĩthito kitũ kyonthe maũndũnĩ asu. (Sav. 119:2) Twoosa matambya asu elĩ, veva mũtheu ũkatũtetheeasya kũthi na mbee  o na twakomana na matatwa mailye itulumo sya ũkanga. O na ũkatũtetheesya tũendeee kũmĩĩsya twĩ aĩkĩĩku nginya yĩla Ngai ũkatw’ĩkĩthya maũndũ meũ ĩtunĩ na nthĩ.

12. Twĩneenea kyaũ?

¹² Kũvikĩĩa vau, twaneenea maũndũ elĩ mekwonany’a ũndũ veva mũtheu ũtũtetheeasya. Nĩtwoona kana veva mũtheu nũtũnengae vinya na nũtũtetheeasya kwĩkala twĩ aĩkĩĩku yĩla twakomana na matatwa. O na ĩngĩ, veva ũsu nũtũtetheeasya kũthi na mbee, na ũitũtetheesya kwĩkala nzĩanĩ ĩla ĩelete thayũnĩ wa tene na tene. Yu twĩenda kũneenea maũndũ ana twaĩlĩte kwĩka nĩ kana veva mũtheu ũtũtethye vyũ.

13. Kwosana na 2 Timotheo 3:16, 17, Maandĩko matonya kũtũtethya ata, ĩndĩ no nginya twĩke ata?

¹³ Mbee, nĩwaĩle kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai. (Soma 2 Timotheo 3:16, 17.) Ngai atũmĩie veva wake mũtheu nĩ kana ‘aveveee’ aandĩki ma Mbivilia, kana kwa ndeto ingĩ, amatavye kĩla ũkwenda maandĩke. Yĩla twasoma Mbivilia na twavindĩĩsya maũndũ ala tũũsoma, ndeto isu sya Ngai nilikaa ilĩkonĩ na ngoonĩ sitũ. Ndeto isu itongoew’e nĩ veva mũtheu nitũtetheeasya kũalyũka twĩkale kwosana na kwenda kwa Ngai. (Aevl. 4:12) Ĩndĩ nĩ kana veva mũtheu ũtũtethye vyũ, no nginya twose ĩvinda twĩmanyĩasye Mbivilia tũteũtĩĩa na tũivindĩĩsya kwa ũliku maũndũ ala tũũsoma. Tweeka ũu, maũndũ ala tũkwĩka na ala tũũneena makeethĩawa mosanĩte vyũ na Ndeto ya Ngai.

14. (a) Nĩkĩ tũtonya kwasya veva mũtheu nĩwĩthĩawa vamwe naitũ yĩla twĩ maũmbanonĩ ma Kĩklĩsto? (b) Nĩ kyaũ twaĩle kwĩka nĩ kana wĩthĩe no ta tũlingũlĩte itambaa sya ĩsiwa yitũ vyũ itave kĩseve yĩla twĩ maũmbanonĩ?

¹⁴ Kelĩ, nĩwaĩle kũthaitha Ngai vamwe na andũ ala angĩ. (Sav. 22:22) No twasye vandũ vamwe tũtonya kũthi tũkakwata kĩseve kitũ nĩ maũmbanonĩ ma Kĩklĩsto. Veva wa Yeova nĩwĩthĩawa vamwe naitũ yĩla twĩ maũmbanonĩ. (Ũvu. 2:29) Twĩasya ũu nĩkĩ? Nũndũ yĩla twĩ maũmbanonĩ nĩtũvoyaa tũkwate veva mũtheu, nĩtwinaa mbathi sya Ũsumbĩ itongoew’e nĩ Ndeto ya Ngai, na tũkethukĩĩsya maũvoo maumĩte Mbivilianĩ mayumw’a nĩ ana-a-asa manyuvĩtwe nĩ veva mũtheu. Na veva o ũsu now’o ũtetheeasya eĩtu-a-asa yĩla mekwĩyũmbanĩsya ilungu syoo na yĩla meũsyumya maũmbanonĩ. Ĩndĩ nĩ kana veva mũtheu ũtũtethye vyũ, nĩtwaĩle kũthi maũmbanonĩ twĩyũmbanĩtye kumya maelesyo. Tweeka ũu, no ta twĩthĩawa twalingũla itambaa sya ĩsiwa yitũ vyũ nĩ kana itave kĩseve.

15. Veva mũtheu ũkonanĩtye ata na ũtavany’a, ĩndĩ no nginya twĩke ata?

¹⁵ Katatũ, nĩwaĩle kũtavany’a. Yĩla twatũmĩa Mbivilia wĩanĩ witũ wa kũtavany’a na kũmanyĩsya, twĩthĩawa tũyĩtĩkĩlya veva mũtheu ũtũtetheesye wĩanĩ ũsu. (Alo. 15:18, 19) Ĩndĩ nĩ kana veva wa Ngai ũũtetheesye vyũ, no nginya ũtavanasye ũteũtĩĩa na ũitata kũtũmĩa Mbivilia kĩla ĩvinda mwanya waumĩla. Nzĩa ĩmwe ĩtonya kũũtetheesya kwĩka ũu nesanga nĩ kũtũmĩa kĩla kĩlungu kĩthĩawa nthĩnĩ wa Kavuku ka Ũmbano wa Mwĩkalĩle wa Aklĩsto kyonanĩtye ũndũ tũtonya kwasya.

16. Ũndũ ũla wa vata twaĩle kwĩka nĩ kana tũkwate veva mũtheu nĩ wĩva?

¹⁶ Kana, nĩwaĩle kũmũvoya Yeova. (Mt. 7:7-11; Luka 11:13) Ũndũ ũla wa vata vyũ twaĩle kwĩka nĩ kana tũkwate veva mũtheu nĩ kũvoya Yeova tũmwĩtye veva ũsu. Vai kĩndũ kĩsa kũsiĩĩa mboya sitũ iimũvikĩa Yeova kana kũsiĩĩa mũthĩnzĩo wa veva wake ũitũvikĩa. Vayingwa, o na kĩtw’ĩke nĩ ũkũta wa yela, kana nĩ ũ Satani mwene! (Yak. 1:17) Ĩndĩ twaĩle kũvoya ata nĩ kana tũtethw’e vyũ nĩ veva mũtheu? Nĩ kana tũsũngĩe, ekai tũneenee mboya mũnango tũitũmĩa  ngelekany’o ĩtawetetwe vandũ vangĩ eka o Ĩvukunĩ ya Ũvoo Mũseo ya Luka. *

17. Ngelekany’o ya Yesũ ĩla ĩandĩkĩtwe ĩvukunĩ ya Luka 11:5-9, 13 yĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa mboya?

¹⁷ Soma Luka 11:5-9, 13. Ngelekany’o ĩsu yanenganiwe nĩ Yesũ nĩtũmanyĩasya ũndũ twaĩle kũvoya nĩ kana tũkwate veva mũtheu. O tondũ ĩ ngelekany’o yonanĩtye, mũndũ ũsu akwatie kĩla wendaa “nũndũ wa kĩthing’ĩĩsyo kyake.” O na kau twaĩ ũtukũ katĩ, ndaakĩa kũamũkya mũnyanyae nĩ kana amũtethye. (Sisya maũndũ ma kwĩmanyĩsya kuma Luka 11:8, nthĩnĩ wa Kavuku ka Ũmbano wa Mwĩkalĩle wa Aklĩsto ka Mwei wa 7, 2018.) Yesũ atũmĩie ngelekany’o ĩsu kũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa mboya? Aisye atĩĩ: “Endeeai kũvoya na mũkanengwa; endeeai kũmantha na mũkakwata; endeeai kũkũnanga na mũkavingũĩwa.” Kwoou twĩĩmanyĩsya kyaũ? Nĩ kana tũtetheew’e nĩ veva mũtheu, no nginya tũvoye na kĩthing’ĩĩsyo tũnengwe veva ũsu.

18. Kwosana na ngelekany’o ya Yesũ, nĩkĩ twaĩle kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu kana Yeova akatũnengae veva mũtheu?

¹⁸ O na ĩngĩ, ngelekany’o ĩsu ya Yesũ nĩtũmanyĩasya kĩla kĩtumaa Yeova atũnenga veva mũtheu. Mũndũ ũla ũwetetwe nthĩnĩ wa ngelekany’o ĩsu endaa kũthokya mũeni wake nesa. Nĩwendaa mũno kũmũnenga kĩndũ aye o na kau ookĩte ũtukũ katĩ, ĩndĩ ndaĩ na kĩndũ ũmũuĩa. Yesũ aisye kana mũtũi wake aamũkie nũndũ wa kĩthing’ĩĩsyo kyake kya kwĩtya mũkate. Yesũ endaa kũtũmanyĩsya kyaũ? Ethĩwa mũndũ wĩ na naĩ no atetheesye mũtũi wake nũndũ wa kĩthing’ĩĩsyo kyake, tyo nginya Ĩthe witũ mũlau ethĩwe atethasya mũno ala mamũvoyaa veva mũtheu na kĩthing’ĩĩsyo? Kwoou twaĩle kũvoya twĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu ki kana Yeova ndalea kũtũsũngĩa twamwĩtya veva mũtheu.—Sav. 10:17; 66:19.

19. Nĩkĩ tũtonya kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana no tũmũsinde Satani?

¹⁹ O na Satani atũthĩny’a ata, no twĩkale tũte na nzika kana ndatũsinda. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Nũndũ veva mũtheu nũtũtethasya kwa nzĩa ilĩ. Mbee, nũtũnengae vinya wa kũmĩanĩsya na matatwa. Kelĩ, o tondũ kĩseve kyatavwa nĩ itambaa sya ĩsiwa kĩyĩtetheeasya kũthi na mbee, veva mũtheu nĩw’o ũtũnengae vinya wa kũendeea na mbee tũimũthũkũma Yeova, tweteele ĩvinda yĩla ũkatw’ĩkĩthya maũndũ meũ ĩtunĩ na nthĩ. Kwoou ekai tũtw’e vyũ kwĩka kyonthe kĩla tũtonya nĩ kana veva mũtheu ũtũtethye vyũ!