1. Nĩ ũndũ wĩva twĩsĩ ndũlea kwĩkĩka, na nĩ kyaũ tũte na nzika nakyo?

 YĨLA tũendeee na wĩa witũ wa kũtavanyʼa, no twĩkale twĩsĩ kana tũilea kũvĩngwa. Na ũvĩnganĩsya ũsu nũtonya kwongelekeela ĩvinda yũkĩte. (Nda. 11:44; 2 Tim. 3:12; Ũvu. 16:21) Ĩndĩ no twĩkale tũte na nzika kana Yeova ndalea kũtũnenga ũtethyo ũla tũkwenda. Nĩkĩ? Nũndũ mavinda onthe we nũtetheeasya athũkũmi make kwĩanĩsya ianda syoo, o na ethĩwa syĩoneka syĩ vinya ata. Nĩ kana tũelewe ũndũ ũsu nesa, ekai tũneenee maũndũ meekĩkie yĩla mwathani Esekieli watũmiwe kwa Ayuti ala matavĩtwe makatwawa Mbaviloni.

2. Yeova aisye andũ ma kĩsio kĩla Esekieli watavanasya mailye ata, na twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ? (Esekieli 2:3-6)

² Andũ ma kĩsio kĩla Esekieli watavanasya mailye ata? Yeova aisye kana maĩ na “mothyũ metu,” “ngoo nyũmũ,” na maĩ ‘angʼendu.’ Maĩ matonya kũũmĩsya ta mĩwʼa na maĩ ai ta ingʼauĩ. Kwoou ti ũsengyʼo kwona Yeova atavisye Esekieli ũũ mavinda kauta: “Ndũkamakĩe”! (Soma Esekieli 2:3-6.) Esekieli avotie kwĩanĩsya kĩanda kyake kya kũtavanyʼa nũndũ (1) atũmĩtwe nĩ Yeova, (2) nĩweekĩiwe vinya nĩ veva wa Ngai, na (3) ndeto sya Ngai nĩsyalũlũmĩĩilye mũĩkĩĩo wake. Maũndũ asu atatũ mamũtetheeisye ata? Na matũtethasya ata ũmũnthĩ?

3. Esekieli eekĩiwe vinya nĩ ndeto syĩva, na Yeova amũĩkĩĩthisye ata kana aĩ vamwe nake?

³ Yeova eeie Esekieli atĩĩ: “Nĩngũũtũma.” (Esek. 2:3, 4) Ndeto isu iilea kwĩthĩwa syamwĩkĩie vinya. Nĩkĩ? Nũndũ  ndalea kwĩthĩwa alilikanile kana Yeova atũmĩie ndeto o ta isu yĩla wanyuvie Mose na Isaia matwʼĩke athani make. (Kuma 3:10; Isa. 6:8) O na ĩngĩ, nĩweesĩ ũndũ Yeova watetheeisye athani asu elĩ kũkĩlya vinya mawetu ala makomanie namo. Kwoou yĩla Yeova watavisye Esekieli ũũ kelĩ: “Nĩngũũtũma,” kĩu kĩilea kwĩthĩwa kyanengie mwathani ũsu kĩtumi kĩseo kya kũmwĩkwatya. O na ĩngĩ, ĩvukunĩ ya Esekieli ndeto ii nitũngĩlĩĩlwe mũno: “Ndeto ya Yeova yambũkĩa.” (Esek. 3:16) O na eka ũu, ndeto ii: “Na ĩngĩ ndeto ya Yeova yambũkĩa,” itũmĩĩtwe mavinda maingĩ ĩvukunĩ yĩu. (Esek. 12:1) Vate nzika, Esekieli nĩweeyĩĩkĩĩthisye kana Yeova nĩwe wamũtũmĩte. Kwongela ũu, nũndũ aĩ mwana wa mũthembi, ĩthe wake ndalea kwĩthĩwa amũmanyĩisye ũndũ kuma tene Yeova waĩkĩĩthasya athani make kana nũkũmatetheesya. Kwa ngelekanyʼo, Yeova atavisye Isaka, Yakovo, na Yelemia ndeto ii: “Nĩ vamwe naku.”—Mwa. 26:24; 28:15; Yel. 1:8.

4. Nĩ ndeto syĩva sya kũkiakisya syeekĩie Esekieli vinya?

⁴ Mo Aisilaeli aingĩ maĩ meke ata meewʼa ũvoo ũla Esekieli watavanasya? Yeova amwĩie: “Nyũmba ya Isilaeli ndĩkakwĩthukĩĩsya; nũndũ matimbĩthukĩĩasya nyie.” (Esek. 3:7) Esekieli aaĩlĩte kũmanya kana andũ mamũlea, no ũndũ ũmwe na mamũleete Yeova. Kwoou ndeto isu syamũĩkĩĩthisye kana kũlea kwoo kũyoonanasya atĩ nĩwaemetwe nĩ kwĩanĩsya kĩanda kyake e mwathani. Yeova asyokie amũĩkĩĩthya kana yĩla maũndũ ala wathanĩte makeanĩa, andũ “nĩmakamanya kana kwaĩ mwathani katĩ woo.” (Esek. 2:5; 33:33) Vate nzika, ndeto isu sya kũkiakisya nĩsyamũnengie vinya ũla wendaa nĩ kana eanĩsye ũthũkũmi wake.

5. Kwosana na Isaia 44:8, tumasya vinya witũ va?

⁵ O naitũ nĩtwĩkĩawa vinya nĩ kũmanya kana tũtũmĩtwe nĩ Yeova. Nũtũnengete ndaĩa nene kwa kũtwĩta “ngũsĩ” syake. (Isa. 43:10) Kĩu nĩ kĩanda kya mwanya ta kĩ! O tondũ wamwĩie Esekieli: “Ndũkamakĩe,” atũthuthĩtye ũũ: “Mũtikakĩe.” Nĩkĩ tũte na vata wa kũkĩa ala matũvĩngaa? Nũndũ o ta Esekieli, tũtũmĩtwe nĩ Yeova na ndalea kũtũtetheesya.—Soma Isaia 44:8.

6. (a) Yeova atũĩkĩĩthĩtye ata kana akatũtetheeasya? (b) Nĩ kyaũ kĩtũkiakiasya na kĩkatwĩkĩa vinya?

⁶ Yeova nũtwathĩte kana akatũtetheeasya. Kwa ngelekanyʼo, atanamba kwasya: “Inywʼĩ mwĩ ngũsĩ syakwa,” aisye: “Yĩla wĩvĩtĩla manzĩnĩ, ngeethĩwa vamwe naku; na yĩla wĩvĩtĩla mbũsĩnĩ, itikakũvwʼĩka: yĩla wĩvĩtĩla mwakinĩ, ndũkavya, o na ũmũĩ ndũkakana ĩũlũ waku.” (Isa. 43:2) Yĩla tũendeee kwĩanĩsya ũthũkũmi witũ, mavinda amwe no tũkomane na mathĩna mailye ta mbũsĩ syĩ na kĩwʼũ kingĩ na matatwa mailye ta mwaki. Ĩndĩ o na vailye ũu, Yeova nũtũtetheeasya tũendeee kũtavanyʼa. (Isa. 41:13) Na o tondũ kwailye mĩthenyanĩ ya Esekieli, andũ aingĩ ũmũnthĩ nĩmaleaa ũvoo ũla tũtavanasya. Ĩndĩ ithyĩ twĩkalaa tũlilikene kana kũlea kwoo kũyonanasya kana tũineanĩsya wĩa witũ nesa twĩ Ngũsĩ sya Ngai. Vandũ va ũu, nĩtũkiakiawʼa na tũkekĩwa vinya nĩ kũmanya kana Yeova nĩwendeeawʼa nĩ kwona tũendeee kũtavanyʼa twĩ aĩkĩĩku. Mũtũmwa Vaulo aisye: “Kĩla mũndũ akakwata ĩtuvi yake kwosana na wĩa wake.” (1 Ako. 3:8; 4:1, 2) Nake mwĩĩtu-a-asa ũmwe wĩthĩĩtwe e vainia kwa ĩvinda yĩasa aisye: “Kũmanya kana Yeova aathimaa kĩthito kĩla tweekĩa kũndanĩthasya mũno.”

7. Esekieli eewʼaa ata kĩla ĩvinda wavindĩĩsya woni ũla wooniwʼe? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

⁷ Esekieli nĩweeyoneie ũndũ veva wa Ngai wĩanyʼa vinya. Nĩweeyoneie woninĩ ũndũ veva mũtheu watetheeasya syũmbe sya veva syĩ vinya na ũndũ watwaaa ndĩa nene sya yĩla ĩkasya ya ĩtunĩ. (Esek. 1:20, 21) We Esekieli eekie ata oona ũu? Nĩwaandĩkie kĩla kyeekĩkie. Aisye: “Yĩla namonie, navalũka na ũthyũ wakwa.” Akwatiwe nĩ wia mwingĩ nginya avalũka nthĩ. (Esek. 1:28) Ĩtina, kĩla ĩvinda wavindĩĩsya woni ũsu wa kũsengyʼa, ndũlea kwĩthĩwa wamũĩkĩĩthasya kana veva wa Ngai nũũmũtetheesya kwĩanĩsya ũthũkũmi wake.

8-9. (a) Vaendie ata ĩtina wa Yeova kwĩaĩa Esekieli ‘aũngame’? (b) Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva Yeova weekie anenga Esekieli vinya wa kũtavanyʼa kĩsionĩ kĩtaĩ laisi?

⁸ Yeova amwĩaĩe Esekieli atĩĩ: “Mwana wa mũndũ, ũngama na maũũ maku, na nganeena naku.” Mwĩao ũsu nĩwamũnengie vinya wa kũkĩla. O nawʼo veva wa Ngai nĩwamũtetheeisye. Esekieli aandĩkie ũũ: “Veva alika nthĩnĩ wakwa yĩla waneenie nakwa, na anũngamya na maũũ makwa.” (Esek. 2:1, 2) Ĩtina wa vau na ũthũkũminĩ wake wʼonthe, nĩwatongoewʼe nĩ “kwʼoko” kwa Ngai, na ũu nĩ kwasya, veva mũtheu wa Ngai. (Esek. 3:22; 8:1; 33:22; 37:1; 40:1) Veva ũsu nĩwamwĩkĩie vinya wa kwĩanĩsya kĩanda kĩla wanengetwe kya kũtavya andũ ma kĩsio kyake ũvoo, ala maĩ na “kĩtulya kyetu na ngoo nyũmũ.” (Esek. 3:7) Yeova amwĩie atĩĩ: “Nĩnetetye ũthyũ waku welekele mothyũ moo, na nĩnetetye kĩtulya kyaku kyelekele itulya syoo. Nĩnĩtwʼĩkĩthĩtye kĩtulya kyaku kyũmũ mũno kwĩ ĩvia yũmũ ya ũana: ndũkamakĩe, o na ndũkateve ũndũ wa mothyũ moo.” (Esek. 3:8, 9) Kwoou Yeova no ta wamwĩaa Esekieli  atĩĩ: ‘Ndũkaeke ũngʼendu wa andũ asu ũũtũle ngoo. Ngakũlũlũmĩĩlya.’

⁹ Ĩtina wa ũu, veva wa Ngai nĩwamũkĩlilye woninĩ na wamũtwaa kĩsionĩ kĩla watũmĩtwe atavanyʼe. Aandĩkie ũũ: “Kwʼoko kwa Yeova kwaĩ na vinya ĩũlũ wakwa.” Mwathani ũsu akuie kyumwa kĩima ayĩsa kũtwʼĩka nĩwaelewa nesa vyũ ũtũmani ũla wanengetwe nĩ kana wĩthĩe no aũtavye angĩ e na ũkũmbaũ. (Esek. 3:14, 15) Ĩtina wa ũu, Yeova amwĩie athi ũiĩnĩ, vala “Veva walikile nthĩnĩ [wake].” (Esek. 3:23, 24) Nũndũ wa ũu, yu nĩweeyũmbanĩtye kwambĩĩa ũthũkũmi wake.

10. Nĩ ũtethyo wĩva twendaa nĩ kana twĩanĩsye wĩa witũ wa kũtavanyʼa, na nĩkĩ?

¹⁰ Nĩ ũtethyo wĩva twendaa nĩ kana twĩanĩsye wĩa witũ wa kũtavanyʼa? Nĩ kana tũsũngĩe ĩkũlyo yĩu, ekai tũsũanĩe ĩngĩ kĩla kyamũkwatie Esekieli. Atanambĩĩa wĩa wake wa kũtavanyʼa, veva wa Ngai nĩwamwĩkĩie vinya. O tondũ vailye kwa Esekieli, tũvotaa kwĩanĩsya wĩa witũ wa kũtavanyʼa ũmũnthĩ nĩkwĩthĩwa tũtetheeawʼa nĩ veva wa Ngai. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Nũndũ Satani nũtũkitaa ayenda tũekane na wĩa ũsu. (Ũvu. 12:17) Kwa kĩthimo kya andũ, no twoneke twĩ vathei twaelekanwʼa nake. Ĩndĩ kwĩsĩla wĩa witũ wa kũtavanyʼa, nĩtũendeeaa kũmũsinda! (Ũvu. 12:9-11) Twĩkaa ũu ata? Yĩla tũũtavanyʼa, twĩthĩawa tũyonanyʼa kana tũiũkĩa motĩsyo ma Satani. Na kĩla ĩvinda twatavanyʼa, twĩthĩawa twamũsinda. Kwoou tũtonya kwasya ata twasũanĩa ũndũ tũendeeaa na wĩa witũ wa kũtavanyʼa o na yĩla tũũvĩngwa? No twasye kĩu kĩtũĩkĩĩthasya vyũ kana veva mũtheu nũtũnengae vinya, na kana Yeova nĩwendeeawʼa nithyĩ.—Mt. 5:10-12; 1 Vet. 4:14.

11. Veva wa Ngai ũtũtetheeasya ata, na tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũendeee kũũkwata?

¹¹ Kũmanya kana Yeova nĩweetetye ũthyũ  na kĩtulya kya Esekieli kwa nzĩa ya ngelekanyʼo kwĩtũnenga ũĩkĩĩthyo ũngĩ wĩva? Kwĩtũĩkĩĩthya kana veva wa Ngai no ũtũnenge vinya wa kũsinda mathĩna o na meva ala tũtonya kũkomana namo ũthũkũminĩ witũ. (2 Ako. 4:7-9) Kwoou nĩ kyaũ tũtonya kwĩka tũĩkĩĩthye nĩtwaendeea kũkwata veva ũsu? Twaĩlĩte kũmũvoya Yeova na kĩthingʼĩĩsyo atũnenge veva ũsu, tũte na nzika kana nũkwĩthukĩĩsya mboya sitũ. Yesũ amanyĩisye amanyĩwʼa make atĩĩ: “Endeeai kũvoya . . . endeeai kũmantha . . . endeeai kũkũnanga.” Nake Yeova amathĩte “kũmanenga veva mũtheu ala mamwĩtasya.”—Luka 11:9, 13; Meko 1:14; 2:4.   

12. Kwosana na Esekieli 2:9–3:3, yĩla ĩvuku ya kũkũnzwa yaumie va, na nĩ kyaũ kyaandĩkĩtwe vo?

¹² Esekieli ndaaĩkĩwa vinya nĩ veva wa Ngai tu, ĩndĩ o na ndeto sya Ngai nĩsyalũlũmĩĩilye mũĩkĩĩo wake. Oonie woninĩ kwʼoko kũkwete ĩvuku ya kũkũnzwa. (Soma Esekieli 2:9–3:3.) Ĩvuku yĩu yaumĩte va? Nĩ kyaũ kyaandĩkĩtwe vo? Na kyalũlũmĩĩilye mũĩkĩĩo wake ata? Ekai twone. Ĩvuku yĩu yaumĩte kĩvĩlanĩ kya ũsumbĩ kya Ngai. Nĩvatonyeka Yeova akethĩwa atũmĩie mũlaĩka ũmwe katĩ wa ala ana Esekieli woonete mbeenĩ kũmũnenga ĩvuku yĩu ya kũkũnzwa. (Esek. 1:8; 10:7, 20) Ĩvuku yĩu yaandĩkĩtwe ndeto sya Ngai, kana kwa ndeto ingĩ, ũvoo mũasa wa ũsilĩlo ũla Esekieli waĩ atavye andũ asu angʼendu matavĩtwe. (Esek. 2:7) Ũvoo ũsu waandĩkĩtwe ngalĩkonĩ syelĩ sya ĩvuku yĩu.

13. Yeova amwĩie Esekieli ekane ata na yĩla ĩvuku ya kũkũnzwa, na nĩkĩ yaĩ mũyo?

¹³ Yeova eeie mwathani ũsu aye ĩvuku yĩu ya kũkũnzwa na ‘ndavũnĩthya nda yake’ nayo. Esekieli nĩwamwĩwie na aya ĩvuku yĩu yonthe vyũ. Kĩlungu kĩu kya woni ũsu kyoonanasya kyaũ? Yaĩ no nginya Esekieli aelewe nesa vyũ ũvoo ũla waĩ atavanyʼe. Yaĩ no nginya aĩkĩĩe ũvoo ũsu nĩ kana akwate vinya wa kũũtavanyʼa. Ĩndĩ ve ũndũ wa kũsengyʼa weekĩkie. Esekieli eethĩie kana ĩvuku yĩu “yaĩ mũyo ta ũkĩ wa nzũkĩ.” (Esek. 3:3) Nĩkĩ weewie ũu? Nũndũ oonaa kũneena kwondũ wa Yeova kwĩ mũyo, kana kwĩ kwa kũtanĩthya. (Sav. 19:8-11) Nĩwatũngaa mũvea nũndũ Yeova nĩwamwĩtĩkĩlĩtye amũthũkũme e mwathani wake.

14. Nĩ kyaũ kyatetheeisye Esekieli kwambĩĩa kĩanda kyake?

¹⁴ Ĩtina, Yeova amwĩie Esekieli atĩĩ: “Ndeto syakwa syonthe ila nganeena naku syosae ngoonĩ yaku, na syĩwʼae na matũ maku.” (Esek. 3:10) Yeova endaa ekĩe ndeto ila syaĩ yĩla ĩvukunĩ ya kũkũnzwa kĩlĩkonĩ na ayĩivindĩĩasya. Kĩu nĩkyalũlũmĩĩilye mũĩkĩĩo wake mũno. O na ingĩ, nĩkyatumie akwata ũtũmani ũla waĩ atavye andũ. (Esek. 3:11) Yĩla Esekieli waeleiwe nesa na aĩkĩĩa ũtũmani wa Ngai, yu aĩ atonya kwambĩĩa kĩanda kyake na aikĩanĩsya.—Sianĩsya na Savuli 19:14.

15. Nĩ kana tũendeee kwĩanĩsya ũthũkũmi witũ, nĩ kyaũ twaĩlĩte ‘kwosa ngoonĩ’?

¹⁵ Nĩ kana o naitũ tũendeee kwĩanĩsya ũthũkũmi witũ, no nginya tũeke ndeto sya Ngai ilũlũmĩĩlye mũĩkĩĩo witũ. No nginya ‘twose ngoonĩ’ kyonthe kĩla Yeova ũkũtũtavya. Ũmũnthĩ aneenaa naitũ kwĩsĩla Ndeto yake, Mbivilia. Kwoou tũtonya kwĩka ata tũĩkĩĩthye kana Ndeto ya Ngai nĩyo ĩkũtongoesya mosũanĩo maitũ, ngoo sitũ, na mawendi maitũ?

16. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũelewe Ndeto ya Ngai nesanga?

 ¹⁶ O ũndũ mĩĩ yitũ ĩkwataa vinya yĩla twaya lĩu na wathiwa nesa, nowʼo tũlũlũmĩĩlawʼa kĩ-veva yĩla tweemanyĩsya Ndeto ya Ngai na twamĩvindĩĩsya. Kĩu nĩkyo tũkwĩmanyĩsya kuma yĩla ĩvukunĩ ya kũkũnzwa. Yeova endaa ‘tũvũnĩthye nda [sitũ]’ na Ndeto yake, kana kwa ndeto ingĩ, tũmĩelewe nesa. No twĩke ũu kwa kũvoya, kũsoma, na kũvindĩĩsya kĩla twasoma. Mbee, tũvoyaa nĩ kana tũmbanyʼe ngoo sitũ syose mosũanĩo ma Ngai. Na ĩndĩ tũisoma kĩlungu kĩna Mbivilianĩ. Ĩtina wa ũu, nĩtwosaa ĩvinda tũvindĩĩsye kĩla twasoma. Vakaendaa ata tweeka ũu? O ũndũ twaendeea kũvindĩĩsya, nowʼo tũkaeleawa Ndeto ya Ngai nesanga, na kĩu kĩkalũlũmĩĩlasya mũĩkĩĩo witũ.

17. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata tũvindĩĩasye kĩla twasoma Mbivilianĩ?

¹⁷ Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata tũsome Mbivilia na tũivindĩĩsya kĩla twasoma? Kwĩka ũu kũtũnengae vinya ũla twendaa wa kũtavanyʼa ũvoo wa Ũsumbĩ ũmũnthĩ, na wa kwĩsa kũtavanyʼa ũvoo wa ũsilĩlo ũla tũtonya kwĩthĩwa tũkatavanyʼa ĩvinda yũkĩte. O na ĩngĩ, yĩla twavindĩĩsya ĩũlũ wa nguma sya Yeova sya kwendeesya, ngwatanĩo yitũ nake nĩlũlũmĩĩlaa. Nũndũ wa ũu, tũkatanĩaa ũndũ wĩ mũyo mũno, kana wa kũtanĩthya, nawʼo nĩ kwĩthĩwa na mũuo wa kĩlĩko na kwĩkala twĩ eanĩe.—Sav. 119:103.

18. Andũ kĩsionĩ kitũ makalasimĩka kũmanya kyaũ, na nĩkĩ?

¹⁸ Kĩvathũkanyʼo na Esekieli, ithyĩ tũi athani. Ĩndĩ twĩthĩawa twĩyũmbanĩtye vyũ kũtavanyʼa ũvoo wa kũkiita ngoo ũla Yeova ũandĩkĩte Ndetonĩ yake nginya yĩla wĩa ũsu ũkeanĩwʼa kwosana na kwenda kwake. Yĩla ĩvinda ya sila yĩvika, andũ ala me kĩsionĩ kitũ maikethĩwa na ũndũ wa kwĩtetea mayasya mayaakwata ũkanyʼo kana Ngai ndaalũngana namo. (Esek. 3:19; 18:23) Vandũ va ũu, makalasimĩka kũmanya kana ũvoo ũla twatavanasya waumĩte kwa Ngai.

19. Nĩ kyaũ kĩkatũnengae vinya wa kwĩanĩsya ũthũkũmi witũ?

¹⁹ Nĩ kyaũ kĩkatũnengae vinya wa kwĩanĩsya ũthũkũmi witũ? No ala maũndũ atatũ matetheeisye Esekieli. Tũendeeaa kũtavanyʼa nũndũ nĩtwĩsĩ tũtũmĩtwe nĩ Yeova, veva wake mũtheu nũtwĩkĩaa vinya, na Ndeto yake nĩlũlũmĩĩlasya mũĩkĩĩo witũ. Kwa ũtethyo wa Yeova, nĩtwĩkĩawa vinya tũendeee kwĩanĩsya ũthũkũmi witũ na kũmĩĩsya “kũvika mũthya.”—Mt. 24:13.