KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA KYA 44
WATHI 33 Mwaũĩe Yeova Mũio Waku
Ũndũ Ũtonya Kũmĩĩsya Ũsili Ũte wa Katĩ
“Mũiketĩkĩle mũkĩlwʼe vinya nĩ ũthũku, ĩndĩ endeeai kũkĩlya ũthũku vinya kwa kwĩka ũseo.”—ALO. 12:21.
KĨLA KĨNEENEWE
Ũndũ ũtonya kũmĩĩsya ũsili ũte wa katĩ kwa nzĩa ĩteũtuma maũndũ mathũkĩĩa.
1-2. Naaũ matonya kũtũkua naĩ? Elesya.
YESŨ nĩwanenganie ngelekanyʼo ya mũndũ mũka ũmwe ndiwa watindĩaa kũthi kwa mũsili aimwĩsũva nĩ kana aĩkĩĩthye nĩwakwata ũsili wa katĩ. Vate nzika, amanyĩwʼa make maĩ matonya kũelewa ũndũ mũndũ mũka ũla wawetiwe ngelekanyʼonĩ ĩsu weewʼaa nũndũ ĩvindanĩ yĩu andũ ma kĩlasi kya nthĩ nĩmakuawa naĩ. (Luka 18:1-5) O naitũ no tũelewe ngelekanyʼo ĩsu nesa nũndũ mavinda kwa mavinda ithyonthe nĩtũkuawa naĩ.
2 Nthĩnĩ wa nthĩ ĩno tũtwĩe ũmũnthĩ, maũndũ ta kũvathũlwa, kũmenwa, na kũthĩnwʼa nĩmekinyĩe vyũ, na kwoou tũisengʼaa yĩla twakuwa naĩ. (Mũta. 5:8) Ĩndĩ ũndũ ũmwe tũtonya kwona ta ũtesa kwĩkĩka nĩ kũkuwa naĩ nĩ ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ. O na vailye ũu, ũndũ ta ũsu no wĩkĩke. Nĩ wʼo kana kĩvathũkanyʼo na ala matũthĩnasya kana matũvĩngaa, ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ mayendaa kũtũkua naĩ. Vandũ va ũu, mekĩte kwĩthĩwa mate eanĩu. Ĩndĩ no twĩmanyĩsye maũndũ maingĩ twasũanĩa kĩla Yesũ weekie yĩla andũ ala mamũvĩngaa mamũkuie naĩ. Na ethĩwa no tũmĩĩsye yĩla twakuwa naĩ nĩ ala matũvĩngaa, nĩtwaĩlĩte kũmĩĩsya ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ mũnango! Ĩndĩ we Yeova ewʼaa ata yĩla twakuwa naĩ, twĩthĩwe twĩĩkwa ũu nĩ ala me nza wa kĩkundi kana nĩ ala me nthĩnĩ? We nũtũthĩnĩkĩaa?
3. We Yeova nũthĩnĩkaa yĩla twakuwa naĩ, na nĩkĩ?
3 Yeova nĩwendaa kwona tũikuuwa nesa na nũmanyaa yĩla angĩ matũkua naĩ. We ‘nĩwendete sila wa katĩ.’ (Sav. 37:28) Yesũ atũĩkĩĩthisye kana Yeova, ‘akaĩkĩĩthya nĩtwakwata ũsili wa katĩ mĩtũkĩ’ yĩla ĩvinda yake yĩkavika. (Luka 18:7, 8) Na o mĩtũkĩ, Yeova nũkũmina maũndũ onthe ala matumaa tũthĩna na ndakaeka tũkuwe naĩ ĩngĩ.—Sav. 72:1, 2.
4. Yeova atũtethasya ata ũmũnthĩ?
4 O na kau no nginya tweteele nginya ĩvinda yĩla kũkethĩwa na ũlũngalu, ũmũnthĩ Yeova nũtũtetheeasya kũmĩĩsya ũsili ũte wa katĩ. (2 Vet. 3:13) Kwa ngelekanyʼo, nũtũmanyĩasya ũndũ tũtonya kwĩsiĩĩa nĩ kana maũndũ maikathũkĩĩe yĩla twakuwa naĩ. Na ũndũ ũmwe wĩkĩte nĩ kũtwonyʼa Ndetonĩ yake ũndũ Mwana wake weekie yĩla wakuiwe naĩ. Eka ũu, nũtũnengae ũtao mũseo tũtonya kũũatĩĩa yĩla twakuwa naĩ.
ĨTHĨWA WĨ METHO ĨŨLŨ WA KĨLA ŨKWĨKA YĨLA WAKUWA NAĨ
5. Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩthĩwa twĩ metho na kĩla tũkwĩka yĩla twakuwa naĩ?
5 Yĩla twakuwa naĩ, no tũũmĩe mũno na tũkatiwa tũithĩnĩka. (Mũta. 7:7) O namo athũkũmi aĩkĩĩku, ta Yovu na Avakuki, nĩmeewʼaa oou. (Yovu 6:2, 3; Ava. 1:1-3) O na kũtwʼĩka ti ũthũku kwĩwʼa ũu, nĩtwaĩlĩte kwĩthĩwa twĩ metho nĩ kana tũikeke ũndũ mũthũku.
6. Ngelekanyʼo ya Avisalomu yĩtũmanyĩsya kyaũ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)
6 Yĩla tweekwa maũndũ mathũku, no twĩwʼe tũyenda kwĩyĩĩvanĩsya. Ĩndĩ kwĩka ũu no kũtume maũndũ meka kũthũkĩĩa. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwana wa Mũsumbĩ Ndaviti weetawa Avisalomu. Nĩwathatie mũno yĩla mwĩĩtu-a-inyia, Tamali, wakwatiwe kya vinya nĩ mwana-a-ĩthe, Aminoni. Kwosana na Mĩao ya Mose, Aminoni aaĩlĩte kũawa nũndũ wa kĩla weekie. (Ali. 20:17) Ĩndĩ o na kũtwʼĩka Avisalomu aĩ na kĩtumi kĩseo kya kũthata, ndaaĩlĩte kũmũaa Aminoni.—2 Sam. 13:20-23, 28, 29.
Avisalomu ndaasiĩĩa ũthatu wake yĩla mwĩĩtu-a-inyia, Tamali, wakwatiwe kya vinya (Sisya kalungu ka 6)
7. Mũandĩki ũmwe wa Savulĩ eekie ata ĩtina wa kwona ũsili ũte wa katĩ ũendeee?
7 Yĩla ala meka maũndũ mathũku maema kwosewa ĩtambya, no twĩkũlye ethĩwa ve vata wa kũendeea kwĩka kĩla kyaĩle. Kwasũanĩa ũla mũandĩki wa Savulĩ weeyoneie ũndũ andũ athũku maendeeaa nesa o na kau nĩmaũmĩasya ala alũngalu. Aisye: “Aa nĩ ala athũku; na . . . mauĩtye mavinda onthe, [kana, maũndũ moo methĩawa me maseo mavinda onthe].” (Sav. 73:12) O na ĩngĩ, nĩwathĩnĩkaa mũno ĩũlũ wa maũndũ mathũku ala weeyoneaa nginya weethĩa eona kũmũthũkũma Yeova kũte kwa vata. Kĩu kyatumie asya: “Yĩla [nasũanĩie] ũndũ ndonya kũmanya ũndũ ũũ, kwaĩ thĩna kwakwa.” (Sav. 73:14, 16) Asyokie kwasya: “Ngalĩ ĩ yakwa, maũũ makwa maĩ vakuvĩ kwathũka; matambya makwa maĩ vakuvĩ kũtendelũka.” (Sav. 73:2) Ũndũ ta ũsu nĩwakwatie mwana-a-asa tũũmwĩta Alberto.
8. Mwana-a-asa ũmwe eekie ata ĩtina wa kũkuwa naĩ?
8 Mwana-a-asa Alberto nĩwailĩĩilwe mavĩtyo ma kũya mĩvothi ya kĩkundi. Nũndũ wa ũu, ndaaendeea kwĩthĩwa e mũtumĩa na ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ ala mamanyie ĩũlũ wa ũndũ ũsu nĩmaekie kũmũnenga ndaĩa. Aĩtye, “Ũndũ ũsu nĩwanthatisye na wandũla ngoo mũno.” O na nĩwaekie kĩu kyanange ngwatanĩo yake na Yeova na avoa kwa ĩvinda ya myaka ĩtano. Ngewa ĩsu yĩonanyʼa nesa ũndũ vatonya kũthi twaema kũsiĩĩa ũthatu witũ yĩla twakuwa naĩ.
ATĨĨA NGELEKANYʼO YA YESŨ YĨLA WAKUWA NAĨ
9. Yesũ oomĩĩisye maũndũ meva? (O na ĩngĩ, sisya visa.)
9 Yesũ nĩwatũtiĩe ngelekanyʼo nzeo ya kĩla tũtonya kwĩka tũmĩĩsye ũsili ũte wa katĩ. Kwasũanĩa ũndũ wakuiwe naĩ wĩana nĩ andũ ma mũsyĩ na andũ angĩ. Kwa ngelekanyʼo, andũ make ma mũsyĩ maisye kana aĩ na ndũũka, atongoi ma ndĩni maasya kana atũmĩaa vinya wa ndaimoni kwĩka syama, namo asikalĩ Alomi nĩmamũumangie, mamũvũa, na mũthya, mamũaa. (Mko. 3:21, 22; 14:55; 15:16-20, 35-37) O na vailye ũu, nĩwaendeeie kũmĩĩsya maũndũ asu onthe na angĩ maingĩ ate kwĩyĩĩvanĩsya. Ngelekanyʼo yake ĩtonya kũtũmanyĩsya kyaũ?
Yesũ nĩwoomĩĩisye ũsili ũte wa katĩ na atũtiĩa ngelekanyʼo nzeo (Sisya kalungu ka 9-10)
10. Yesũ eekie ata omĩĩsye ũsili ũte wa katĩ? (1 Vetelo 2:21-23)
10 Soma 1 Vetelo 2:21-23. a Yesũ nĩwatũtiĩe ngelekanyʼo nzeo ya kũatĩĩa yĩla angĩ matũkua naĩ. Nĩweesĩ nĩ ĩndĩĩ waĩle kũvindya na nĩ ĩndĩĩ waĩle kũneena. (Mt. 26:62-64) Na yĩla andũ maweta maũndũ ma ũvũngũ ĩũlũ wake, ndatindĩaa kwĩtetea. (Mt. 11:19) Eka ũu, yĩla wesa kũneena, ndaumangaa ala mamũthĩnasya kana akamatĩsya. We nĩweesiĩĩaa nũndũ “[eenenganĩte] mokonĩ ma Ũla ũsilaa kwa ũlũngalu.” Nĩweesĩ kana ũndũ ũla wa vata nĩ ũndũ Yeova wonaa maũndũ. Na nĩwaĩkĩĩe kana Yeova akaveta ũsili ũte wa katĩ ĩvinda yĩla yaĩle yavika.
11. Nĩ maũndũ amwe meva tũtonya kwĩka tũsiĩĩe ũneeni witũ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)
11 No tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yesũ kwa kũsiĩĩa ũneeni witũ yĩla twakuwa naĩ. Maũndũ amwe mathũku twĩkawa mayĩthĩawa me manene, na kwoou no tũtwʼe kana tũitindanĩa namo. Kana no tũtwʼe kũkilya nĩ kana tũikawete ũndũ ũũtuma maũndũ mathũkĩĩa. (Mũta. 3:7; Yak. 1:19, 20) Mavinda angĩ, no tũlasimĩke kũneena yĩla twoona angĩ mayĩkwa maũndũ mathũku kana yĩla tũũtetea ũwʼo. (Meko 6:1, 2) Na ethĩwa nĩtwatwʼa kũneena, twaĩle kũtata vyũ twĩke ũu tũuĩtye na twĩ na ndaĩa.—1 Vet. 3:15. b
Yĩla tweekwa ũndũ mũthũku, no tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yesũ kwa kũtwʼa nĩ ĩndĩĩ tũũneena na twĩweta kyaũ (Sisya kalungu ka 11-12)
12. Twĩnenganae ata “mokonĩ ma Ũla ũsilaa kwa ũlũngalu”?
12 O na ĩngĩ, no tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yesũ kwa kwĩnengane “mokonĩ ma Ũla ũsilaa kwa ũlũngalu.” Yĩla angĩ matũsilĩla kana matũkua naĩ, tũĩkĩĩaa kana Yeova nĩwĩsĩ kĩla kĩneethĩiwe. Kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo ta ũsu no kũtũtetheesye kũmĩĩsya maũndũ mathũku ala tweekwa nũndũ nĩtwĩsĩ kana mũthya Yeova akalũnga maũndũ. Twaeka maũndũ mokonĩ ma Yeova, kĩu nĩkĩtũtetheeasya tũikathate kana twoveee woo ngoonĩ. Kwĩkala tũthatĩte no kũtume twĩka maũndũ mathũku, kũkatuma tũeka kwĩthĩwa twĩ atanu, o na no kwanange ngwatanĩo yitũ na Yeova.—Sav. 37:8.
13. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũendeee kũmĩĩsya ũsili ũte wa katĩ?
13 Ũwʼo nĩ kana kwa oyu, tũyĩsa kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ nesa vyũ. Mavinda amwe, no twĩke kana tũkaweta ũndũ na ĩtina tũyambĩĩa kwĩlila. (Yak. 3:2) Na mavinda angĩ, maũndũ mathũku ala twĩkĩtwe no matũũmĩsye kana makatũtia tũithĩnĩka ngoonĩ kwa ĩvinda yĩasa. Ethĩwa nũkwatĩtwe nĩ ũndũ ta ũsu, ndũkethĩwe na nzika kana Yeova nĩwĩsĩ mathĩna ala ũendeee kũmĩĩsya. Na Yesũ nũeleawa ũndũ ũkwĩwʼa nũndũ o nake nĩweekiwe maũndũ mathũku. (Aevl. 4:15, 16) Eka ngelekanyʼo nzeo ya Yesũ, Yeova nũsyokete akatũnenga ũtao mũseo ũla ũtonya kũtũtetheesya kũmĩĩsya ũsili ũte wa katĩ. Ekai tũneenee mĩsoa ĩlĩ ĩtonya kũtũtetheesya yĩ ĩvukunĩ ya Alomi.
“NENGAI ŨTHILĨKU MWANYA”
14. ‘Kũnenga ũthilĩku mwanya’ kwonanasya ata? (Alomi 12:19)
14 Soma Alomi 12:19. Yĩla mũtũmwa Vaũlo wathuthisye Aklĩsto ‘manenge ũthilĩku mwanya,’ we aneeneaa ũthilĩku waũ? Kwosana na maũndũ ala mathyũlũlũkĩte mũsoa ũsu, nĩ ũthilĩku wa Yeova. Tũnengae ũthilĩku wa Yeova mwanya yĩla twamũeka atwʼe nĩ ĩndĩĩ ũkũlũnga maũndũ na eĩka ũu ata. Ĩtina wa mwana-a-asa wĩtawa John kũkuwa naĩ, aisye: “Yaĩ no nginya nũkitane na wendi wa kũlũnga maũndũ ne inyie. Ĩndĩ ĩandĩko ya Alomi 12:19 nĩyandetheeisye naendeea kũmweteela Yeova.”
15. Nĩkĩ nĩ ũndũ mũseo kweteela Yeova alũnge maũndũ?
15 Nĩtũtethekaa mũno yĩla twamũeka Yeova alũnge maũndũ ne we. Tweeka ũu, twĩthĩawa twaũa mũio na tweevathana na mawĩmakĩo ala matũkwataa yĩla twatata kũlũnga maũndũ ne ithyĩ. Yeova nĩwĩyumĩtye kũtũtetheesya. No ta wĩthĩawa aitwĩa, ‘Mbekanĩsyei na ũndũ ũũ; nĩngũũthĩnĩkĩa.’ Tweetĩkĩla watho ũsu Yeova ũtũnengete akatwĩa kana ‘akaĩvanĩsya,’ tũkaekaa maũndũ mokonĩ make tũte na nzika kana akamathĩnĩkĩaa kwa nzĩa ĩla nzeo vyũ. Kĩu nĩkyo kyatetheeisye ũla John twamũweta. Aisye, “Naeka maũndũ mokonĩ ma Yeova, no amathĩnĩkĩe nesa vyũ kwĩ ũndũ ndonya kũmathĩnĩkĩa.”
“ENDEEAI KŨKĨLYA ŨTHŨKU VINYA KWA KWĨKA ŨSEO”
16-17. Mboya ĩtonya kũtũtetheesya ata tũendeee “kũkĩlya ũthũku vinya kwa kwĩka ũseo”? (Alomi 12:21)
16 Soma Alomi 12:21. O na ĩngĩ, Vaũlo nĩwathuthisye Aklĩsto maendeee “kũkĩlya ũthũku vinya kwa kwĩka ũseo.” Yesũ aisye ũũ nthĩnĩ wa ũla Ũtavanyʼa wa Kĩĩmanĩ: “Endeeai kũmenda amaitha menyu na kũmavoyea ala meũmũthĩnyʼa.” (Mt. 5:44) Na kĩu nokyo we mwene weekie. Nĩtũtonya kwĩthĩwa tũsũanĩĩte ũndũ Yesũ weewie yĩla waathĩĩiwe mũtĩnĩ nĩ asikalĩ Alomi. Ĩndĩ tũitonya kũelewa nesa woo mwingĩ ũla waĩ nawʼo.
17 Yesũ ndaaeka kũlũmanyʼa na Yeova o na kau nĩweekiwe maũndũ mathũku. Vandũ va kũumanĩa asikalĩ ala mamũthĩnisye, avoyie ũũ: “Asa maekee, nũndũ mayĩsĩ ũndũ mekwĩka.” (Luka 23:34) Yĩla twavoyea ala matũkuaa naĩ, kĩu no kĩtume tũeka kwoveea ũthatu na woo ngoonĩ na no kĩtume tũalyũla woni witũ ĩũlũ woo.
18. Mboya yatetheeisye ata Alberto na John kũmĩĩsya ũsili ũte wa katĩ?
18 Mboya nĩyatetheeisye ala ana-a-asa elĩ twaweta ĩsomonĩ yĩĩ kũmĩĩsya ũsili ũte wa katĩ. Alberto aĩtye: “Nĩnavoyie kwondũ wa ana-a-asa ala mambĩkie maũndũ mathũku. Nĩnamũvoyie Yeova mavinda kauta andetheesye nĩeke kũthata.” Ũndũ wa kũtanĩthya nĩ kana yu Alberto nũmũthũkũmaa Yeova e mũĩkĩĩku. Nake John aĩtye: “Mavinda maingĩ, nĩnavoyaa kwondũ wa mwana-a-asa ũla wambũmĩĩtye. Mboya ta isu nĩsyandetheeisye navĩndũa woni ũla naĩ nawʼo ĩũlũ wake, na naeka kũmũsilĩla. O na ĩngĩ, nĩsyandetheeisye neethĩwa na mũuo wa kĩlĩko.”
19. No nginya twĩke ata mũthya wa nthĩ ĩno nthũku ũikaavika? (1 Vetelo 3:8, 9)
19 Mũthya wa nthĩ ĩno nthũku ũikaavika, tũyĩsĩ nĩ maũndũ meva mathũku tũtonya kwĩkwa. Ĩndĩ o na twakwatwa nĩ ũndũ wĩva, tũikaaeke kũmũvoya Yeova atũtetheesye. O na ĩngĩ, ekai tũatĩĩae ngelekanyʼo ya Yesũ na tũiendeea kũtũmĩa myolooto ya Mbivilia. Tweeka ũu, tũikethĩawa na nzika kana Yeova akatũathima.—Soma 1 Vetelo 3:8, 9.
WATHI 38 Akakũne Vinya
a Nthĩnĩ wa 1 Vetelo kĩlungu kya 2 na kya 3, Vetelo nũeleetye mavinda amwe Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa makuiwe naĩ nĩ mavwana moo ala maĩ akalĩ kana aũme moo ala mataĩ etĩkĩli.—1 Vet. 2:18-20; 3:1-6, 8, 9.
b Sisya nthĩnĩ wa jw.org/kam vitio yĩ na kyongo, Ũndũ Kwĩthĩwa na Wendo Kũtũeteae Mũuo wa Wʼo.
