Nũsomete nesa makaseti ma Mũsyaĩĩsya ala mela kuma? Ethĩwa nũu, sisya ethĩwa nũtonya kũsũngĩa makũlyo aa maatĩĩe:

Ĩla asyai ala mathamĩĩe kũndũ kũngĩ meũtetheesya syana syoo, nĩkĩ maĩle kũsũanĩa kĩthyomo mũno?

Syana no syĩmanyĩsye kĩthyomo kya kũla mathamĩĩe ĩla syĩ sukulu, kana ikemanyĩsya kuma kwa ala siũtindany’a namo. Mwana nũtonya kũtetheka ethĩwa nĩwĩsĩ ithyomo mbingĩ. Ũndũ ũngĩ nĩ kana asyai nĩmaĩle kũsũanĩa syana syoo itonya kũkwatya ũw’o na ikaendeea nesa kĩ-veva syĩ kĩkundinĩ kya kĩthyomo kĩva. Nĩ kĩkundi kya kĩthyomo kya kũla mathamĩĩe kana nĩ kya kĩthyomo kĩla kyoo? Kwoou asyai Aklĩsto mathĩnĩkĩaa mũno mavata ma kĩ-veva ma syana syoo vandũ va kũmantha kwĩuna.—w17.05, ĩth. 9-11.

Ve ĩvinda Yesũ wakũlilye Vetelo atĩĩ: “Simoni, mwana wa Yona, nũmbendete mbee wa aa?” Nĩ kyaũ kĩu Yesũ weetie “aa”? (Yoa. 21:15)

Veoneka Yesũ awetaa makũyũ kana wĩa wa kũtea makũyũ, kana o syonthe. Ĩtina wa kĩkw’ũ kya Yesũ, Vetelo nĩwasyokeie wĩa ũla watethasya tene wa kũtea makũyũ. O namo Aklĩsto nĩmaĩle kũthima mamanye mendete wĩa ũla mathũkũmaa mũno wĩana ata.—w17.05, ĩth. 22-23.

Nĩkĩ Avalaamu watavisye Sala asye nĩmasyaanĩw’e? (Mwa. 12:10-13)

Kwa w’o, Sala na Avalaamu maĩ ma ĩthe ũmwe. Keka Sala aisye aĩ mũka wa Avalaamu, ũ Avalaamu ethĩwa ooaiwe na ndethĩwa aasyaa ũla ũsyao Ngai wamwathĩte.—wp17.3, ĩth. 14-15.

Elias Hutter ambĩĩisye nzĩa yĩva nzeo ya kũtumbĩthya mavuku nĩ kana atetheesye ala mendaa kwĩmanyĩsya Kĩevelania?

Endaa mavathũkany’e ndeto ila sya mũsingi (root of a word) sya Kĩevelania kĩla kĩtũmĩĩtwe Mbivilianĩ, na nthoo ila syĩ mbee kana ĩtina wa ndeto isu sya mũsingi. Nĩ kana eke ũu, atũmĩaa langi mũkwatu kũandĩka ndeto ĩla ya mũsingi (root of a word) ĩndĩ aitũmĩa langi ũte mũkwatu aiandĩka nthoo ila syĩ mbee kana ĩtina wa ndeto ya mũsingi. O nayo Mbivilia ya New World Translation of the Holy Scriptures—With References ĩtũmĩĩte nzĩa o ĩsu nthĩnĩ wa maelesyo ma kwongeleela.—wp17.4, ĩth. 11-12.

Nĩ maũndũ meva maĩle kũtetheesya Mũklĩsto ethĩwe na woni ũla waĩle ĩũlũ wa kwĩkala na mũio wa kwĩyũkitĩa avithũkĩwa nĩ andũ?

Maũndũ amwe nĩ ta: Ngai onaa thayũ wĩ mũtheu. Yesũ ndaatavya aatĩĩi make makue mbyũ sya kwĩyũkitĩa. (Luka 22:36, 38) Twaĩle kũtusya mbyũ sitũ itw’ĩke mĩthya ya maembe. Thayũ wĩ vata kwĩ syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ. Nĩtũnengae ndaĩa mawasya ma ngoo ma ala angĩ, na nĩtũtataa twĩthĩwe twĩ ngelekany’o nzeo. (2 Ako. 4:2)—w17.07, ĩth. 31-32.

Nĩkĩ maũndũ ala Mathayo na Luka maandĩkie ĩũlũ wa kũsyawa kwa Yesũ na myaka yake ya mbee matavw’anene?

Mathayo aeleetye mũno maũndũ ala makonetye Yosevu, ta ũndũ weekie eew’a Meli nĩ mũito, ndoto ila waotie mũlaĩka aimwĩa akĩĩe Misili, na aimwĩa asyoke. Luka awetete mũno mũno ĩũlũ wa Meli, ta ĩla waendie kwona Elisavethi na ũndũ weekie ĩla Yesũ e kamwana watiiwe ĩkalũnĩ.—w17.08, ĩth. 32.

Nĩ maũndũ ta meva mekwonany’a ũndũ Mbivilia yĩkalĩte ĩteũthingithĩka?

Ndeto imwe syatũmĩiwe Mbivilianĩ nĩsyambĩĩe kũeleeka ũndũ ũngĩ. Silikalĩ imwe syoosa ũtongoi kĩsionĩ kĩna nĩsyatumaa kĩthyomo kĩla kyatũmĩawa kĩsionĩ kĩu kĩeka kũtũmĩwa na kĩngĩ kĩsĩkĩe nĩ andũ aingĩ kĩyosa mwanya wakyo. Wĩa wa kũalyũla Mbivilia na ithyomo ila syĩsĩkĩe nĩ andũ aingĩ nĩwĩthĩĩtwe ũivĩngwa.—w17.09, ĩth. 19-21.

Yo kĩla mũndũ nĩwĩthĩawa na mũlaĩka wa kũmũsũvĩa?

Aiee. Yesũ awetie kana alaĩka ma amanyĩw’a make nĩmonaa ũthyũ wa Ngai. (Mt. 18:10) Ndeto isu syake syoonanasya kana alaĩka nĩmendeeaw’a mũno nĩ kĩla ũmwe wa amanyĩw’a make, ĩndĩ iyoonanasya kana kĩla ũmwe woo ethĩawa na mũlaĩka wa kũmũsũvĩa.—wp17.5, ĩth. 5.

Nĩ wendo wĩva wa vata vyũ?

Vai wendo ũvĩtũkĩte wendo wa a·gaʹpe, ũla ũtongoeaw’a nĩ myolooto mĩlũngalu. Mũndũ wĩ wendo ũsu nũthangaaĩaa ala angĩ. Ĩndĩ mũno mũno kĩla kyonanasya kana mũndũ e wendo ũsu nĩ kwĩyumya na kwĩyĩima maũndũ make nĩ kana eke angĩ ũseo.—w17.10, ĩth. 7.